Адамның психикалық іс-әрекеті

Презентация қосу

Адамның психикалық іс-
әрекеті
Психо - “жан”деген мағынаны білдіреді.
Психикалық әрекеттің қалыптасу
заңдылықтарын психология ғылымы
зерттейді.
Психикалық әрекет жалпы психикалық
құбылыстардан,күйлерден және кісілік
қасиеттерден тұрады.
Психикалық әрекеттерге ықылас,
түйсік ,зерде, эмоция(сезініс), ойлау,
сөйлеу, сана жатады.
Адамның психикалық
күйлері:абыржу,қажу, шаршау,
жабығу, шабыт, белсенділік түрінде
болады.
Зейін
Көңілдің белгілі нәрселерге қажетті мәлімет
алу үшін бағытталып, оған қадалуы.
Зейін сөзі сонымен бірге біздің санамыздың
белгілі іс-әрекетке шоғырлануы мен шому
мағынасын да білдіреді.
Өзінің пайда болуы мен іске асу жағынан,
әдетте,зейін ырықсыз және ырықты болып
екі түрге бөлінеді.
Ырықсыз зейін- ең қарапайым және адамда
алғашқы көрінетін психикалық процесс, оны
сонымен бірге енжар,еріксіз деп атайды
Ырықты зейін-адам еркімен тығыз
байланыста болып, оның еңбектік күш
салуларының нәтижесінде пайда
болады,сондықтанда оны ырықты зейін ерікті,
белсенді,ниеттелген деп те сипатталады.
Зейіннің мұндай қызықты да қайшылықты қасиеттері
ғалымдар назарына түсіп,оның пайда болуы мен мәнін
әрқилы пайымдауға негіз берді.Зейін табиғатын түсіндіруде
Н.Н.Ланге ғылымда қалыптасқан келесі тұжырымдар тобын
алға тартады:
Зейін қимылдық икемделудің нәтижесі.Зейіннің бір
заттан екінші затқа ауысуы бұлшық ет қозғалыстарынсыз
мүмкін емес қимыл нәтижесінде ғана сезім ағзалары
қабылдау үшін тиімді жағдайларға икемдеседі. Зейін сана
аумағының шектеулі болуынан туындайды.Сана
аумағы мен ауқымның қандай мәнге ие екенін түсіндіріп
жатпастан,И.Герберт пен У.Гамильтон күшті елестердің
әлсіз елестерді ығыстыратынын немесе тежейтінін алға
тартады.
Зейін өткен тәжірибенің нәтижесі,яғни адам
білген,таныған затына ғана ден қояды.
Зейін рухтық сананың ерекше
белсенділік қабілеті.Зейін
құбылысының ғажайыптығына таң
қалған кей психологтар оны пайда
болуы түсіндіруге келмейтін әу бастан
бар белсенді қабілетпен баламалайды.
Зейін жүйке тітіркендіргіштері
күшейуінің нәтижесі.Бұл гипотезаға
орай зейін орталық жүйке жұйесінің
мекенді тітіркену қабілетінің
ұлғаюынан пайда болады деп
түсіндіріледі.
Түйсік
Қоршаған орта мен өз тәніміз жөніндегі бірліктердің
негізгі көзі-біздің түйсіктеріміз.
Түйсік- дүние хақындағы біздің барша білімдеріміздің
бастау көзі.
Түйсіктің физиологиялық механизмі-арнайы жүйке тетігі
талдағыш қызметі.
Әр талдағыш үш бөліктен тұрады:1)сыртқы энергияны
жүйке процесіне қосушы дененің шеткі бөліктерінде
жайласқан рецепторлар;2)қозуды орталық жүйке
бөлігіне жеткізуші афференттік немесе сезімтал
жүйкелер;3)шеткі бөліктен жеткен жүйке импульстарын
өндеуші талдағыштың ми қабығындағы бөліктері.
Түйсіктер сезім мүшелерімізге байланысты
көру түйсігі, дәм түйсігі, иіс түйсігі, тері
түйсігі,кинестетикалық,вибрацилық және
органикалық болып бірнеше түрге бөлінеді.
Түйсіктердің ең маңызды түрлерін үш топқа
жіктеу
қабылданған:интероцептік,проприоцепті
к,экстароцептік.
Сана
Сана-бұл қоғамдық болмыс.
Сана арқылы адамның қоршаған әлеммен қарым-
қатынасы мақсатты түрде реттеледі.
Сананы П.В.Симонов екі топқа бөлді.
1)Шаласана немесе бейсана-оған санадан тыс
шығарылған афтоматты қимыл дағдылары, ішкі
ағзалардың қызметі мен реттелуі,эмоция реңкі мен
олардың сыртқы көрінісі, мотивациялық
келіспеушілік жатады.
2)Асқынсана немесе интуиция-ол бақыламайтын
шығармашылық нұрлану,болжам, жорамал, аңғару,
шамалау қасиеттерін қалыптастыратын тетіктерден
тұрады.
Саналық дегеніміз-адамның өзін-өзі және өзінің
психикалық күйін түсінетін арнайы кісілік ерекшелігі.
2)Асқынсана немесе интуиция-ол
бақыламайтын шығармашылық
нұрлану,болжам, жорамал, аңғару,
шамалау қасиеттерін қалыптастыратын
тетіктерден тұрады.
Саналық дегеніміз-адамның өзін-өзі
және өзінің психикалық күйін түсінетін
арнайы кісілік ерекшелігі.
Сөйлеу
Сөйлеу немесе тіл-адамдардың қатынас құралы
ретінде қалыптасты.
Сөз бейнелеудің екінші сигналдық белгісі.
Тіл байланыстырушы, ұғындырушы және
реттеуші қызмет атқарады.
Тілдің байланыстырушы қызметі-оның адамға тән
арнайы құралы болуы.Бұл айтушы мен тындаушы
арасындағы саналы іс-әрекет.
Тілдің ұғындырушы қызметі- дерексіз
ойлаудың, түсінудің құралы.Түскен ақпаратты
талдап қорыту арқылы пікіржәне тұжырым
туады.
Тілдің реттеуші қызметі-сөз арқылы
организмнің әр түрлі жүйелерін реттеуді жүзеге
асырады
• Тілдің ұғындырушы қызметі-
дерексіз ойлаудың, түсінудің
құралы.Түскен ақпаратты талдап
қорыту арқылы пікіржәне тұжырым
туады.
• Тілдің реттеуші қызметі-сөз арқылы
организмнің әр түрлі жүйелерін
реттеуді жүзеге асырады
Ойлау
• Адамның жаңа жағдайларға бейімделуі кезінде
мақсаттарды жаңаша шешуге арналған ми
қыртысының өте күрделі іс-әрекеті.
• Ойлаудың түрлері мен заңдылықтарын логика,ал
психофизиологиялық тетіктерін- физиология мен
психология тексереді
• Психология ғылымы негізінен ойлаудың
наүтылы,бейнелі және дерексіз-қисынды түрін
ажыратады.
• Ойлау тәсілдері-индукция және дедукция ойды
тұжырымдау жекеден жалпыға немесе керісінше
бағытын бейнелейді.Индукция-жалпыдан жеке пікір,
ал дедукция- жеке пікірден жалпы қорытынды
шығарады.
ҚР ДЕНСАУЛЫҚ САҚТАУ МИНИСТРЛІГІ
С.Д.АСФЕНДИЯРОВ АТЫНДАҒЫ ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ

МЕДИЦИНА УНИВЕРСИТЕТІ
Қалыпты физиология кафедрасы.

Адамның психикалық қызметтерінің
ерекшелігі.

Орындаған: Турмаханова Н
Жалпы медицина факультеті, ІІ курс, 2085 топ
студенті
Қабылдаған:

Алматы, 2008 ж
Пайдаланылған әдебиеттер.

«Адам физиологиясы» Х.Қ.Сәтбаева., А.А.Өтепбергенов.,
Ж.Б.Нілдібаев. Алматы, 2005
«Медициналық биология және генетика» С.А.Әлибаев.,
Е.О.Қуандықов. Алматы 2004
«Цитология,Эмбриология және Гистология» Ж.О.Аяпова.,
Алматы, 2007
«Основы физиологии человека» Н.А.Агаджанян.
И.Г.Власова., Н.В.Ермакова., В.И.Торшин., РУНД, 2003
«Адам анатомиясы» А.Рақышев., Алматы, 2004
Жоспары.
• І. Кіріспе.
• Адамның психикалық іс-әрекеті
• ІІ. Негізгі бөлім.
• Зейін
• Түйсік
• Сана
• Сөйлеу
• Ойлау
• ІІІ. Қорытынды.
• ІҮ. Пайдаланылған әдебиеттер.
Қорытынды.
Онтогенездік даму кезінде баланың психикасында,
қарапайым психикалық әрекетке жатпайтын, жа ңа
сапалық көріністер байқалады. Балалар тіршілігіні ң
өтпелі кезеңдерін, 1 жастан 2-ші жас қа алмасу кезін
дағдарыс(кризис) деп атайды. Балаларды ң 7 жаста ғы
дағдарыс кезеңінде жаңадан пайда болған ма ңызды
психикалық жүйелі қасиеті – оны “ішкі
айқындалысы(позициясы)”.
Ересек адамның кісілігі жоғары деңгейге бірлесіп
ұйымдастырылған біршама тиянақты психологиялы қ
жүйеден тұрады. Ол сана арқылы өзінің даму қисынын
және заңдықытарын иеленеді. Алайда, сана кісілік
қасиеттер, мінез, іс-әрекеттерді а қиқат түрде атқарылады.

Ұқсас жұмыстар

Адамның психикалық қызметтерінің ерекшеліктері. Зейін,ой,сана,сөз

Психика және сана

Адамның психикалық қызметтерінің ерекшеліктері. (зейін, түйсік, ой, сана, сөз) туралы

Адамға тән психикалық ерекшеліктері

Эксперимент әдісі

Медициналық психология

ПЕДАГОГИКАЛЫҚ ЖӘНЕ ЖАС

Жастардың психологиясы

Психологиялық даму және жас ерекшелік психологиясы

Жас ерекшелік психологиясы бөлімдері Жастардың психологиясы

Пәндер