Аминқышқылдар

Презентация қосу

ҚАЗАҚСТАН РЕСПҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ
СЕМЕЙ қаласының ШӘКӘРІМ атындағы МЕМЛЕКЕТТІК
УНИВЕРСИТЕТІ

Тақырыбы:
Аминқышқылдар.
Жоспар:
1. Аминқышқылдардың жалпы сипаттамасы
2. Аминқышқылдардың табиғатта таралуы.
3. Аминқышқылдардың атаулары ,изомерлері және
бөлінуі.
4. Аминқышқылдардың қасиеттері
Аминқышқылдар
Аминқышқылдар – молекуласында амин (~NH2) және
карбоксил (-СООН) топтары бар органикалық қосылыстар:
H2N-CH2-COOH (аминсірке қышқылы (глицин))
Аминқышкылдарын радикалындағы сутек атомдары амин
тобына алмасқан карбон қышқылдарының туындылары
ретінде қарастыруға болады. Кейбір аминқыш қылдарыны ң
құрамында екі аминтобы, гидроксил тобы, тиол тобы — SH,
екі карбоксил тобы болады.
Құрамында әр түрлі функционалды топтары болғандықтан,
аминқышқылдары гетерофункционалды қосылыстар ға
жатады.
Аминқышқылдарының табиғатта таралуы
Аминқышқылдары табиғатта көп таралған: белоктарды ң,
пептидтердің және т.б. физиологиялық белсенді қосылыстарды ң
кұрамына кіреді және бос күйінде де кездеседі. Тіршілік үшін аса
маңызды қосылыс белок молекуласы аминқышқылдар қалды қтарынан
құралатындықтан, олардың маңызы өте зор. Белок биосинтезіне
жиырма шақты а-аминқышқылдары қатысады. Олардың біразы
алмаспайтын аминқышқылдары. Олар организмде синтезделмейді
немесе өте аз мөлшерде синтезделеді, сонды қтан оларды ң организмге
қажеттілігі тек қана тағаммен қамтамасыз етіледі.
Табиғатта аминқышқылдардың 150-ден астам түрі бар. Оларды ң 20-
сына жуығы ақуыздар түзілісінде аса ма ңызды қызмет ат қаратын
мономер блок-топшалар. (А.миқышқылдардың белок құрамыиа
енгізілуі тәртібін тектік код есептейді). Амин қыш қылдары барлы қ
ағзалардың зат алмасу процесіне қатысып гормондар витаминдер
мидиаторлар пуринді және пиримидинді азотты қ негіздерді ң
алқолоидтердің т. б. гормондар биосинтезінің негізгі қосылыстарын
түзу қызметін атқарады. Микроапалардың к өпшілігі өздеріне керекті
аминқышқылдарын синтездейді. Адам мен барлы қ жануарлар
аминқышқышқылдарын өздері түзіле алмағандықтан оларды дайын
түрінде ішіп-жейтін қорегіне алады.
Атаулары және изомерлері

Аминқышқылының қарапайым өкілі — аминсірке
қышқылы NH2—СН2—СООН. Аминқышқылдарын
көбіне қалыптасып кеткен тривиальді атаумен, мысалы,
аминсірке қышқылын глицинлеи атайды.
Аминқышқылдарының изомерленуі көміртек тізбегіні ң
изомерленуімен және амин тобының орналасуы бойынша
анықталады. Атау үшін карбоксил тобы бар к өміртек
атомынан бастап нөмірлейді
Халықаралық номенклатурадан басқа көміртек атомдарын
грек алфавиті әріптерімен белгілеп атау да қолданылады.
Бұл жағдайда белгілеу карбоксил тобынан кейінгі к өміртек
атомынан басталады.
Аминқышқылдар қышқылдық тобының түріне байланысты бөлінеді:

- аминокарбон - H2N(CH2)5COOH,

- аминосульфон - H2N(CH2)2SO3H,

- аминофосфон - H2NCH[Р(О)(ОН)2]2,

- аминоарсин - H2NC6H4AsO3H2.
Аминокарбон қышқылдар –
гетерофункционалды қосылыстар,
молекулаларының құрамына - .
NH 2- және СООН-тобы кіреді. α-аминопропион
қышқылы
Аминқышқылдарды NH 2-топтың
СООН-тобына қарай орналасуына
тәуелді бөледі:
- α- аминқышқылдар, β-аминопропион
- β- аминқышқылдар, қышқылы
- γ- аминқышқылдар.

Тірі ағзаларда α – аминқышқылдар
манызды қызмет атқарады:
- ақуыздардың компонентері,
γ-аминомай
- белсенді пептідтердің компонентері. қышқылы
Табиғи аминқышқылдар - α-аминқышқылдар.
R-CH-COOH
‫׀‬
Табиғатта 300 түрлі - аминқышқылдар кездеседі, NH2
20 -аминқышқылы – ең кең таралған.

β-аминқышқылдар сірек кездеседі,
Биологиялық белсенді пептидтердің құрамында.

Карнозин - β-аланил- L-гистидин,
ансерин - β-аланил-N-метил- L-гистидин

Карнозин
СН2-CH2-COOH
‫׀‬
NH2
β-аланин
α-Аминқышқылдар радикалдың құрылымына
байланысты 6 топқа бөлінеді:

1. Монокарбон алифатты аминқышқылдар
2. Монокарбон ароматты аминқышқылдар
3. Дикарбон аминқышқылдар
4. Оксиаминқышқылдар
5. Тиоаминқышқылдар
6. Диаминқышқылдар
Монокарбон алифатты аминқышқылдары
Бүйірлік тобы алифатты көмірсутек.
Монокарбон ароматты аминқышқылдары
Бүйірлік тобы ароматты көмірсутек:

Тирозин
Триптофан
Гетероциклді аминқышқылдар
Бүйірлік тобының құрамына гетероцикл кіреді

триптофан гистидин пролин
Дикарбонды аминоқышқылдары
Бүйірлік тобының құрамында карбоксил тобы немесе карбосил топты ң амид
туындысы бар:

Аспарагин қышқылы
Глутамин қышқылы

аспарагин глутамин
Оксиаминқышқылдар
Бүйірлік радикалдың құрамында гидроксил тобы бар:

Тиоаминқышқылдар
Бүйірлік радикалдың құрамында күкірт атомы бар
Диаминқышқылдар
Бүйірлік радикалдың құрамына аминотобы кіреді

СН2- СН2- СН2- СН,-СООН
| |
NН2 NН2

лизин орнитин

H2N-CO-NH-CH2-CH2-CH2-CH-COOH
l
NH2
аргинин
Цитруллин
Аминқышқылдардың қасиеттері
Қышқылдық-негіздік қасиеттері.

Аминқышқылдарға қышқылдық және негіздік қасиеттері тән,
молекулаларының құрамында қышқылдық (СООН) ж әне негіздік ( Н2) топтары
бар.

Қышқылдық пен негіздік қасиеттері бар заттар - амфотерлі қосылыстар.

Әдетте аминқышқылдар бейтарап молекула түрінде болмайды.
Аминқышқылдар су ертіндіде ортаның рН мағынасына байланысты үш т үрлі
иондар түрінде: катион, биполярлы ион (цвиттер-ион), анион болады.

Н3+-CH-СOOH ⇆ Н3+-CH-СOO- ⇆ Н2-CH-СOO-

R R R
Катион биполярлы ион (цвиттер-ион) анион

рН 1,0 рН 7,0 рН 11
күшті бейтарап орта к үшті сілті орта
қышқыл орта
Назарларыңызға
рахмет!

Ұқсас жұмыстар

Аминқышқылдардың өндіру биотехнологиясы туралы ақпарат

Нәруыздардың құрылымдық деңгейлері мен құрылысы

НЕГЕ БЕЛОКТАР ТІРШІЛІКТІҢ МАҢЫЗДЫ ҚҰРАМБӨЛІГІ

Аминқышқылдарға жалпы сипаттама

Аминқышқылдардың өндіру биотехнологиясы

Ақуыз молекуласы пішіні

АСПАРАГИН ҚЫШҚЫЛЫ

Аминқышқылдардың стереоизомериясы, жіктелуі, реакциялары

Альфа аминқышқылдары

Аминқышқылдар және оларды өндіру технологиясы

Пәндер