Аминқышқылдарды өндіру биотехнологиясы туралы

Презентация қосу

Аминқышқылдард
ы
өндіру
биотехнологиясы
Дайындаған: Тлебалды К
Тобы: БТ-307
Тексерген: Қабденова А.Т.
Аминқышқылы – бір немесе бірнеше амин тобынан тұратын
карбонды қышқылдар, олар табиғатта кеңінен таралған. Олар
табиғи ақуыздардың құрылымдық элементі болып табылады.
Ақуыз құрамына кіретін 20 аминқышқылдарының сегізі адам мен
жануардың организмінде синтезделмейді, сондықтан оларды
алмастырылмайтын аминқышқылдары деп атайды. Оған
фенилаланин, изолейцин, лейцин, лизин, метионин жатады.
Адам және жануар
организміндегі зат алмасу
процесі тек алмастырылмайтын
аминқышқылдарының
жеткілікті мөлшерде және
белгілі бір қатынаста болғанда
ғана жүреді.
Алмастырылмайтын
аминқышқылдарының
біреуінің жетіспеуі
организмдегі зат алмасу
процесінің күрделі бұзылуына
әкеліп соқтырады, содан
организмні өсуі мен дамуы
баяулайды.
Тағамның құндылығын жоғарылату үшін тағам өнімдерін
алмастырылмайтын аминқышқылдарымен байыту қажет.
Жануарлар рационына 10% мөлшерінде жетіспейтін
аминқышқылдарын енгізсе азықтық ақуыздың бағалылығы 2
есеге жоғарылайды. Қазіргі уақытта азықты байытуға көптеген
елдерде лизинді кеңінен қолданады. Ауылшаруашылығынан
басқа аминқышқылдарын ең басты тамақ өнеркәсібі қажет
етеді. Аминқышқылдары азықтық өсімдік өнімдерінің
қоректік бағалығын жоғарылататын байытушы ретінде
қолданылуы мүмкін, сонымен қатар приправа ретінде
қолданылуы мүмкін, өйткені ол белгілі бір дәмдік қасиеттерге
ие және өнімге белгілі бір аромат пен дәм бере алады.
Аминқышқылдарының мәні
мен перспективтілігіне
қарамастан өндірістің
көптеген салалары оларды
кеңінен қолданылуын көлемі
кіші өндіріс екенімен және
бағасы жоғары болуымен
шектеледі. Қазіргі уақытта
аминқышқылдарын алудың
3 әдісі бар: табиғи ақуыз
гидролизатынан бөліп алу,
химиялық синтез және
микробиологиялық синтез
жолымен бөліп алуға
болады.
Соңғы жылдары халық
шаруашылығында және
медицинада әртүрлі
аминқышқылдары
қолданылуда. Олар ақуыз
азықпен балансталу үшін
ерекше мәнге ие. Кейбір
тамақ пен азықтық
өнімнің өзінің құрамында
қажет алмастырылмайтын
аминқышқылдары
болмауы мүмкін, көбінесе
лизин. Мұндай өнімге
жүгері, бидай, күріш, қара
бидай және т.б.
Аминқышқылдарын микроорганизмдердің көмегімен алу әдісі
біздің жүз жылдықтың 60-шы жылдары пайда болды. Қазір
аминқышқылдарын продуцирлеуге қабілетті
микроорганизмдердің жүзден астам түрлері мен штаммдары
алынған және селекционерленген. Бұл әдістің жоғарғы
жетістігі – аминқышқылдарын биологиялық активті L –
формада түзілуі оның бөлінуі мен тазалануын едәуір жеңілдетуі
Аминқышқылдардың
микробиологиялық
синтезінде ауксотрофты
мутанттарды қолданады,
яғни мутагендік
факторлардың әсерінкен
аминқышқылдарынан өсуі
мен дамуына керекті
қандайда бір қажеттілікті
өздігінен синтездеу
қабілетіне жұмсайтын
бактериялар мысалы,
гомосерин, бірақ олар басқа
аминқышқылының жоғары
синтез қабілетіне ие болады.
Мұндай бактериялардың өсуі мен
көбеюі үшін қоректік ортада
белгілі аминқышқылдарының
құрамы болуы тиіс: гомосерин,
треонин, метионин және тағы
басқалары. Көп жағдайда
мутанттарға биотин қажет.
Мұндай бактериялар
гомосериндефицит деп аталады.
Табиғатта кездесетін кйбір
бактериялар өсу процесінде,
ортасында 2-5 г/л дейін бос
аминқышқылдарын жинауға
қабілетті, ал ауксотрофты
мутанттар оны 20-100 г/л дейін
үлкен мөлшерде продуцирлей
алады.
Аминқышқылдарының микробиологиялық синтезі көптеген
елдерде меңгерілген. Аминқышқылын микробиологиялық
синтез жолымен алудың басқа табиғи ақуыз құрайтын
өсімдік және жануар шикізатынан гидролиз арқылы алуға
болады.
Аминқышқылының ферментативті синтез реакциясы жасуша
ішінде жүреді. Алғашында аминқышқылы жасуша ішінде бос
аминқышқылдары түрінде жиналды. Культивирлудің
алдыңғы сатыларына кіретін периодты культивирлеуде
аминқышқылының активті жиналуы және оның өсуі.
Пайдаланылған әдебиеттер:
1.Есимова А.М., Приходько Н.А «Микроорганизмдер
биотехнологиясы» дәріс жинағы. Алматы: -Нур-Принт,
2010
2.Заядан Б.Қ., Өнерхан Г., Тағам биотехнологиясы: оқу
құралы. –Алматы, 2011

Ұқсас жұмыстар

АМИНҚЫШҚЫЛДАРДЫҢ ӨНДІРУ БИОТЕХНОЛОГИЯСЫ ЖАЙЛЫ

Биотехнологиялық өндірістің технологиялық негізі

ГЕНДІК МОДИФИКАЦИЯЛАНҒАН ӨСІМДІКТЕРДІ ӨСІРУ

Өсімдіктердің биологиясы және биотехнологиясы институты

Микроорганизмдер биотехнологиясы

Биотехнологиялық объект ретінде өсімдік жасушаларын өсіру. Өсімдік жасушаларының биосинтездік қасиетін өңеркәсіпте пайдалану

Экологиялық биотехнологияның міндеттері

Жануарлар биотехнологиясы

Тағамдық биотехнология

ЛИМОН ҚЫШҚЫЛЫН АЛУДЫҢ ТЕРЕҢДІК

Пәндер