«Санитарлық көрсеткіш микроорганизмдердің сипаттамасы

Презентация қосу

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
СЕМЕЙ ҚАЛАСЫНЫҢ ШӘКӘРІМ АТЫНДАҒЫ МЕМЛЕКЕТТІК УНИВЕРСИТЕТІ
АГРАРЛЫҚ ФАКУЛЬТЕТ «ВЕТЕРИНАРИЯЛЫҚ САНИТАРИЯ» КАФЕДРАСЫ

БӨЖ

Тақырыбы: «Санитарлық көрсеткіш микроорганизмдердің сипаттамасы.
Оларға қойылатын талаптар.
Санитарлық микробиологиялық зерттеудің әдістері мен принциптері»

Орындаған :Акимжанова Марал
Тобы : ВС-303
Тексерген :Омарбеков Е.О.

2015ж
Жоспар

1. Санитарлық көрсеткіш микроорганизмдердің сипаттамасы. Оларға
қойылатын талаптар.
2. Санитарлық микробиологиялық зерттеудің әдістері мен
принциптері
1. Санитарлық көрсеткіш микроорганизмдердің сипаттамасы.
Оларға қойылатын талаптар.
СКМ әрдайым жануар денесінің табиғи қуыстарында тіршілік ететін ж әне үнемі сырт қы орта ға
бөлінетін микроорганизмдер
1-топ (адам және жануарлар ішек 2-топ (жоғары тыныс алу жолдарының 3- топ (өзін-өзі тазарту индикаторы —
микрофлорасы өкілдерінің фекальді комменсалдары, ауа-тамшылы ластану сыртқы ортада мекендеушілер):
ластануы): индикаторлары):

* ішек таяқшалары тобындағы * стрептококктар; * протеолиттер;
бактериялар саны (ІТТБ); * стафилококктар. * аммонификаторлар және
* энтерококктар; нитрификаторлар;
* протей; * аэромоносалар және бделловибриондар;
* сульфитредуцирлеуші клостридиялар; * споралы микроорганизмдер;
* термофилдер, ішек бактериофагтары, * саңырауқұлақтар және
сальмонеллалар; актиномицеттер;
* бактероидтар, бифидо- және * целлюлозобактериялар.
лактобактериялар;
* Candida туыстастығының
саңырауқұлақтары;
* ацинетобактер.
1-топтағы санитарлы-көрсеткіштік микроорганизмдер
ішек таяқшалары тобындағы бактериялар саны (ІТТБ);

Судың тағам өнімдерінің, топырақтың санитарлы бактериологиялық к өрсеткіштеріні ң ба қылауы
бойынша әрекет етуі нормативті құжаттарда ІТТБ есебі ескерілген. ІТТБ –унитарлы санитарлы –
бактериологиялык және экологиялық ұғым бірақ токсономикалық емес .Бұл топ экологилы қ
ерекшеліктері олардың индикаторлық тәуелдігін анықтайтын
• Echerica,
• Citrobacter,
• Enterо-bacter,
• Serratia,
• Klebsiella текті микроорганизмдермен ұсынылған.
Асқазан таяқшалары тобы –грам теріс, спора түзбейтін, 24-48 са ғ ішінде 37+-0,50 С қыш қыл ж әне газ
түзіп глюкоза және лактозаны ірітетін , оксидазалы белсенділіксіз қыс қа тая қшалар.
Әртүрлі қоршаған орта обьектілерінің санитарлы-көрсеткіштік
микроорганимздермен ластануының жалпы сипаттамасы

Санитарлы-көрсеткіштік микроорганизмы
Ластану түрлері

ІТТБ Энтерококки Клостридии Термофилы

Жаңа фекальді ластану +++ +++ +++ -/+
Бұрын фекальді ластану - - ++ -/+
Көң, компостпен жаңа ластану +++ + ++ +++
Көң, компостпен бұрын ластану — — ++ +++

Ескертулер: +++ СКМ өте көп кездесуі;
++ СКМ көп;
+ СКМ болуы;
- СКМ болмауы.
Энтерококктар.
1910ж СКМ роліне энтерококктер ұсынылды. (Enterococcus faecalis Enterocococcus
faecium).Ашық су қоймаларда ФАТ\ФЕ –ге қатынасын аны қтайды.М ұнда

ФІТ - фекалді ішек тая қшасы ,

ФЕ –фекалді энтерококктар .

ФЕ хлорға ішек таяқшасынан 4 есе тұра қтыра қ бол ғанды қтан к өрсеткіш 0,1-1 аралы ғында
болса ағын суларының хлорлануы жеткілікті.Осы уа қытта Proteus текті бактериялар адам мен
жануар асқазаны бөлінділерінің 98% жа ғдайында кездесетіні к өрсетілген , соны ң ішінде 82%
жағдайында –P.mirabilis.
Клостридиялар.
Clostridium perfringens Клостридиялар спораларын өсіріп тастауы үшін
температуралық шок 15-20 мин бойы +78 0С қыздыру қажет.Осы СКМ
титрін анықтау территория жағдаиын ағып жатқан сани-тарлы бақылауында
кеңес беріледі.
термофилдер, ішек бактериофагтары, сальмонеллалар;

Термофилдер Бактериофагтар Сальмонеллалар

Негізінен споралы , 55-65 0С өсуші СКМ СКМ ретінде ішек таяқшалары СКМ сияқты сальмонеллалардың
толық тобы сыртқы ортада тіршілік етеді. бактериофагтар ,колифагтар артықшылығы:
Компоспен және қимен ластану ,салмонелла ,шигелла фагтары 1.Сальмонеллалар көп таралған
көрсеткіші қызметін атқарады. Қи мен қолданады.Фагтар қоршаған микроорганизмдер, жедел ішек
компост шіріген кезде температура 600 С- ортада 9 айдай тірі қалады. Олар ауруларын тудырады.
қа дейін көтеріледі ,термофилдер күшті фекалді ластану көрсеткіші 2.Сыртқы ортаға тек адам және
көбейеді. ретінде құнды фагтар ағын жануар фекальдарымен түсіп отырады.
сулардан энтеровирустардікіндей 3.Топырақта ,әсіресе олардың үлкен
жиілікпен бөлінген.Фагтарды көлемдегі органикалық заттарында
Грация әдісімен табу қиын емес көбейеді,бірақ, таза судада көбеюі
осылайша ақтаңдақ тәрізді мүмкін.
бірліктерді есептейді.
Сальмонеллалар

ХХғ. 30-шы жылдары У.Вильсон және Э.Блер сальмонеллаларды СКМ ретінде ұсынды.
СКМ сияқты сальмонеллалардың артықшылығы:
1.Сальмонеллалар көп таралған микроорганизмдер, жедел ішек ауруларын тудырады, (U I A),бас қада
жедел ішек ауруларының аналогты патогенезімен эпидемиологиясыны ң индикаторына қызмет етуі м үмкін.
Сальмонеллаларды тасымалдаушылардың саны адамдар ж әне жануарларды ң арасында айтарлы қтай.
Оларды тұрып қалған суларда да жиі тауып жатады.
2.Сыртқы ортаға тек адам және жануар фекальдарымен түсіп отырады.
3.Топырақта ,әсіресе олардың үлкен көлемдегі органикалы қ заттарында к өбейеді,біра қ, таза судада к өбеюі
мүмкін.
Суда сальмонеллаларды анықтауда тек оң нәтижелерін ғана аны қтау емес, сонымен қатар ЕНС аны қтау ға
болады. Сондықтан көрсеткіштерін эпидемиологиялы қ жа ғдайлар бойынша ба ғалау ға болады.
Candida туыстастығының саңырауқұлақтары.

Соңғы кездері осы саңырауқұлақтық микроорганизімдерді санитарлы-
көрсеткіштер ретінде қолдануға м үмкіндіктер шы ғып жатыр, сондай-а қ олар а ғзада
үнемі кездеседі: нәжісте 10-90% жағдайларда,жо ғар ғы тыныс алу жолдарыны ң
шырышты қабаттарында 15-50% ,теріде 1-100% жа ғдайларда кездеседі. Қант
құрамды заттары бар барлық жерлерде кездесіп отырады. Таби ғатта 1-ші к өзі
болып адам және жануарлар табылады. Candidia туыстасты ғыны ң
саңырауқұлақтары қоршаған ортаның қолайсыз жағдайларына өте т ұра қты болып
келеді. Оларды дезинфекцияны ң эффективті индикаторы ретінде қолдану ға болады.
стафилококк стрептококк

2-топтағы санитарлы-көрсеткіштік
микроорганизмдер

Осы топтағы бактериалар жоғарғы аталғандарға қарағанда, олардың СКМ суда , ауада, с үт
өнімдерінде.
Стафилококктар – бактериялардың ішінде кең тараған топтарының бірі. Алтын стафилококк
қоздырғыш топырақта, ауада, теріде, тыныс алу жолдары мен сілемей қабы ғында тіршілік
етеді, ішектің қалыпты микрофлорасының бір бөлігі болып табылады. Стафилококк тез
бұзылатын тағам өнімдерінде бірден көбейеді. Негізінен кремнен жасалған т әтті өнімдер,
көкөніс және еттен жасалған салаттар, сүт және сүт өнімдері, майға жасалған балы қ
консервілері, дайын аспаздық өнімдерде болады. Тағамдар мен дайын өнімдерді 4-6 С
температурасында сақталуы тиіс. Бұндай температурада стафилококктарды ң к өбеюі ж әне
олардың энтеротоксин бөлуі тоқтатылады.
Басқа санитарлы- көрсеткіштік стрептококк (гемолитикалық стрептококк). Оны жоғары тыныс
алу жолдарының қабыну ауруларымен ауыратын адамдардың 80%-де табылады. Ол
гемолитикалық қасиетке ие
3-топтағы санитарлы-көрсеткіштік микроорганизмдер

Бделловибриодары-1962ж.СКМ ретінде ұсынылған. Бұл аэробты грам теріс таяқшар, өлшемі 0,25-1,5 мкм. Қозғалады,
талшықтары бар, басқа бактериялармен салыстырғында жыртқыштар, тек грам теріс тая қшаларды зақымдайды. Олар

суды биологиялық тазарту барысында қолданады (жүзу бассейіндеріне суды жасанды жолмен жібереді), сонымен қатар СКМ-
дағы ластанған суларда да қолданады.Тұрып қалған сулардың қалдықтарында бделловибриондардың мөлшері 3000 КОЕ/см 3
жетеді, жекленген қалдықтарда 10 КОЕ/см3 жетеді.Бделловибриондарды Грация әдісімен бөледі, бірақ оларға сынама қою
үшін индикаторы E.coli K-12 индикаторлы штаммы қажет. Олардын санын ақтаңдақ түзуші бірліктермен анықтау ға болады.
(АТБ/см3).
Аэромонадтар – 1969ж. СКМ-ны аэромонадалар ретінде қолдану ұсынылды. Олар тұрып қал ған суларда өте көп мөлшерде
кездеседі және олар күшті көбею энергиясына қабілетті. Олар тұрып қалған суда, су құбырларындағы көрсеткіштерге ЖМС
тәрізді әсер етуімен көрінеді. Суда аэромонадалар көп болған жағдайда тағамдық улануға әкелуі мүмкін.
СКМ-ға қойылатын талаптар

Үнемі адам мен жануардың табиғи қуыстарында тіршілік етіп , үнемі сырт қы орта ға б өліну
Сыртқы ортада көбеймеуі
Патогенді микроорганизмдерге қарағанда сырт қы ортада тіршілік ету ұза қты ғы ж әне
тұрақтылығы аз емес немесе тіпті жо ғары
СКМ –ны шатастырып алатындай “сы ңарлар “ болмауы
Сыртқы ортаға қатысты төмен өзгергіштігі
Орындалуы қарапайым және сонымен қоса сенімді индукция әдістеріні ң болуы .
2.Санитарлық - микробиологияны ң зерттеу принциптері

I-сынаманы дұрыс(стерильді) күйде алу. Сынаманы алған кездегі қателік дұрыс емес
және қайтымсыз қортынды сараптамаларға әкеліп соғады. Сынаманы тасымалдау кезінде
зерттелетін объектідегі бастапқы микрофлораның көбейіп кетпеуін ж әне тіршілігін жоймау
үшін жағдай жасау қажет. Сондықтан да, сынаманы алғаннан кейін 2 са ғат ішінде зерттеуді
өткізу қажет, бірақ осы уақыт ішінде оны жеткізу мүмкін болмаса, онда сынаманы
контейнер тоңазтқышта +4–10ºс сақтау және тасымалдау уа қытты 6 са ғат қа дейін. Әр
сынама құжатпен қоса зертханаға жіберіледі: құжатта зерттелетін материалды ң аты,
сынаманың номері, алу уақыты, алған жері, объектінің сипаттамасы, сынаманы алған
маманның аты-жөні, қолы жазылады.
II - сараптамаларды әр жерден жекелеп
жүргізу
Объектіде әр түрлі микроорганизмдер бар. Сондықтан да зертелетін
объектіден сынаманы әр учаскілерден (аймақтан) алады, мүмкіншілкке
қарай сынаманың санын көп мөлшерде алады және объекті жайлы
толық сипат беруге мүмкіндік береді. Зертханаға жеткізілген сынаманы
араластырып, керекті материалды дәл өлшеп алады да әрі қарай
зерттеу жүргізіледі.
III- сынаманың алуын қайталау - салыстырмалы нәтижесін алу үшін қажет. зерттелетін материалдар тұрақсыз я ғни өзгеріп
тұрады (су, ауа және т.б.), онда уақыт бойынша және кеңістікте микрофлораның ауысуы өте жоғары. Патогенді микроорганизмдер
қоршаған ортаға аздаған мөлшерде түседі және таралуы бір келкі емес. Сондықтан да сынаманы қайтадан алу қорша ған орта
объектілерінде биологиялық контаминацияны нақты анықтауға көмектеседі.

II - сараптамаларды әр жерден жекелеп жүргізу. Объектіде әр түрлі микроорганизмдер бар. Сондықтан да зертелетін объектіден сынаманы әр учаскілерден (аймақтан)
алады, мүмкіншілкке қарай сынаманың санын көп мөлшерде алады және объекті жайлы толық сипат беруге мүмкіндік береді. Зертханаға жеткізілген сынаманы
араластырып, керекті материалды дәл өлшеп алады да әрі қарай зерттеу жүргізіледі.

III- сынаманың алуын қайталау — салыстырмалы нәтижесін алу үшін қажет. зерттелетін материалдар тұрақсыз яғни өзгеріп тұрады (су, ауа және т.б.), онда уақыт
бойынша және кеңістікте микрофлораның ауысуы өте жоғары. Патогенді микроорганизмдер қоршаған ортаға аздаған м өлшерде түседі және таралуы бір келкі емес.
Сондықтан да сынаманы қайтадан алу қоршаған орта объектілерінде биологиялық контаминацияны нақты анықтауға көмектеседі.
• IV - бекітілген тиісті нұсқауларды, стандартты және жүйелі зерттеу әдістерін қолдану.
Контаминация бойынша субстратты салыстыру ға мүмкіндік береді.

• V - басқа да гигиеналық көрсеткіштер (органолептикалық, химиялық, физикалық және т. б.)
есебімен қоса, санитарлы-микробиологиялы қ тестілерді қолданып, зерттелген объектілерді ң
сараптамаларының қорытынды жиынтығына бағалауды жүргізу.

• VI - тест кешендерін қолдану. тура және жанама әдістерді қолдану арқасында бірдей мәлімет
мүмкіндігін алу.

• VII - зерттелетін объектілердің жағдайы туралы нақты қорытынды жасап ж әне т ұжырымын негіздеу
санитарлы қызметегі дәрігерлер жауапты. Алынған нәтижелерді әділ бағалау және қортынды жасау
үшін дәрігерлер стантарттарды қолданады, қарастырады.
• Микробтардың туыстығын зерттеу обьектісінде емдеу ортасына залалсыздандыру эффективтілігіне
баға беру өтеді.Сынамалар эпидмиялогиялық мағыналы обьекттерді ң беткейінде жуу әдісімен ж үзеге
асырылады.
IV. Пайдаланған әдебиеттер

1. Жалпы микробиология (оқу-әдістемелік құрал). Микробиология кафедрасы-ны ң профессорлары Б.А. Рамазанова, А.Л. Котова,
Қ.Қ.Құдайбергенұлы, оқытушылар: Б.М. Хандиллаева, Г.Р. Амзеева, Т.С. Бегадилова, А.М. Бармакова, Д.Ж. Батырбаева. Алматы. 2006. –
176 б.

2. Тец В.В. Руководство к практическим занятиям по медицинской микробиологии, вирусологии и иммунологии – М.:Медицина, 2002. - 352
с.

3. Поздеев О.К. Медицинская микробиология: Учеб.для вузов /О.К.Поздеев; под ред. В.И. Покровского.-2-е изд.испр.-М.:ГЭОТАР-МЕД,
2004.-768 с

4. Лабинская А.С. Микробиология с техникой микробиологических методов исследования // М: Медицина, 1968, 466с.
5. Справочник по микробиологическим и вирусологическим методам исследования / под. ред. М.О.Биргера // М: Медицина, 1973., 456с.
6. Красильников А.П., Романовская Т.Р. Микробиологический словарь –справочник // Минск: Асар, 1999. – 399с.
7. Определитель бактерии по Берджи (в 2-х томах)// М: Мир, 1997.

Ұқсас жұмыстар

Санитарлық көрсеткіш микроорганизмдердің сипаттамасы. Оларға қойылатын талаптар. Санитарлық микробиологиялық зерттеудің әдістері мен принциптері

Санитарлы микробиологиялық зертеу жүргізудің принциптері

Микроорганизмдерге физико - химиялық факторлардың әсері

МИКРООРГАНИЗМДЕР ЭКОЛОГИЯСЫ

Микроорганизмдердің табиғатта таралуы

Статистикалық көрсеткіш

Тағам микробиологиясы пәні

Топырақтың санитарлық жағдайының көрсеткіштері

Стандартты микробиологиялық зертхана

Бактериологиялық лаб

Пәндер