Қазақтың ұлттық ойындары туралы деректер

Презентация қосу

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ
МИНИСТРЛІГІ
СЕМЕЙ ҚАЛАСЫНЫҢ ШӘКӘРІМ АТЫНДАҒЫ МЕМЛЕКЕТТІК
УНИВЕРСИТЕТІ
ПЕДАГОГИКА ФАКУЛЬТЕТІ

СӨЖ
Тақырыбы: Қазақтың ұлттық ойындары туралы деректер

Орындаған: Байкен Қымбат
П-223
Тексерген:Кулмышева Н.А.

елдің өмірі-мен тығыз байланысты, оның
шаруашылық, экономикалық, әлеуметтік тұрмысынан
туған. Сондықтан оның тәрбиелік маңызы аса
жоғары, әрі құнды.
Қазақтың ұлттық ойындары ерлікті, өжеттікті, батылдықты,
шапшаңдықты, ептілікті, тапқырлықты, табандылықты, байсалдылықты,
т. б. мінез-құлықтың ерекшеліктерімен бірге күш-қуат
молдылығын, білек күшін, дененің сомданып шынығуын қажет етеді.
Аңға, малға
байланысты
ойындар
Түрлі заттармен
Тоғызқұмалақ ойналатын
ойындар
Ұлттық
ойындарының
түрлері

Зеректілікті, ептілікті және икемділікті қажет
ететін ойындар
Аңға, малға байланысты ойындар

Аңға байланысты ойындар: ақсерек-көксерек,
аңшылар, аңшылар мен қояндар, кірпіше қарғу,
қас-құлақ, ордағы қасқыр.
Малға байланысты ойындар: аларман (қойға
қасқыр шапты), асау көк, бура-қотан, көксиыр,
соқыр-теке, түйе мен бота
«Тышқан мен мысық» ойыны
«Ақсерек-көксерек» ойыны
Түрлі заттармен ойналатын ойындар

Ағаш аяқ, аққала, ақпа, ақсүйек, ақшамшық, алакүшік,
алты-бақан, арқан аттау, арқан тартпақ, арқан тартыс,
арынды арқан, асау мәстек, асық, аттамақ, ауыртаяқ,
әйкел, әуетаяқ, батпырауық, белбеу соқ, белбеу тартыс,
дауыстап атыңды айтам, епті жігіт, жаяу көкпар, жемекіл,
жігіт қуу, жігіт ойыны, күзетшілер, күміс ілу, қамалды
қорғау, қараше, қимақ, қыз қуу, лек (шөлдік), монданақ,
орамал тастау, сақина жасыру, сиқырлы таяқ, тапшы,
кімнің дауысы, таяқ жүгірту, тепе-теңдік, тобық, тұтқын
алу, түйілген орамал, шалма, шертпек, шілдік, хал қалай?
«Асық» ойыны «Арқан тартыс»
«Қыз қуу» ойыны
«Алтыбақан»
Ақсүйек. Ең алдымен,
ойнаушылар өзара келісіп,
жеңген топ үшін жүлде
тағайындайды да, екі топқа
бөлінеді. Топ басқарушылар
ақсүйекті қайсысының
лақтыратынын шешіп алу үшін
кезектесіп таяқ ұстайды,
таяқтың басына кімнің қолы
бұрын шықса, сол ақсүйекті
құлашы жеткенше лақтырады.
Ақсүйек жерге түскеннен кейін
ғана ойыншылар іздеуге
шығады..
Зеректілікті, ептілікті және икемділікті қажет
ететін ойындар

Айгөлек, айдапсал, атқума, аударыспақ, бағана
өрмелеу, балтам шап, бөріктастамақ, бұғнай,
бұғыбай, бұқатартыс, бұрыш, біз де, егер…,
жасырынбақ, жаяу жарыс, көкпар, көрші, күрес,
қарамырза, қассың ба, доссың ба?, қындық-
сандық, орын тап, отырмақ, санамақ, сұрақ-
жауап, тасымақ, тасымалдау, тең көтеру, тымпи-
тымпи, ұшты-ұшты, үй үстіндегі кім?, шымбике
Аударыспақ Бөріктастамақ
Тоғызқұмалақ — қазақтың ұлттық дәстүрлі
ойындарының бірі, ақыл-ой ойыны. Соңғы деректерге
қарағанда, оның шығу тарихы 4 мың жылдық кезеңді
қамтиды. Ал кейбір мамандардың айтуынша, оның
пайда болған кезі бұдан да көп уақыт болуы әбден
мүмкін. Тоғызқұмалақ өткен ғасырларда қазақ
даласындағы ең кең тараған ойын болатын.
Тоғызқұмалақ ережесі. Тоғызқұмалақ ойыны
арнайы тақтада екі адам арасында ойналады. Ойын
тақтасы – 2 қазан, 18 отау, 162 құмалақтан тұрады.
Ойын басында әр ойыншыға бір қазан, тоғыз отауға
тоғыз-тоғыздан салынған сексен бір құмалақ тиесілі.
Италия саяхатшысы австриялық
П.Карпини С.Герберштейнің,
Жетісу мон Тарбағатайды басып өткен Мен қазақ ауылында болған
кезде, осы өңірді меісендеген ру-тайпалардың кезімді өмірімнің аса бір
тұрмысы, әдет-ғұрыптары, ойын-сауықтары
қуанышты кезеңі деп
жайлы көптеген этнографиялық материал дар
жинаған есептеймін. Себебі, көшпелі
халықтың біздерге көрсеткен
сый-құрметі мен ойын-
сауықтары естен кететін
Ұлттық ойындар туралы шаруа емес...
деректер
итальяндық И.И
итальяндық Марко Новокамскийдің,
Поланың «Өзге халықтар сияқты қазақтың
Қазақ ұлты не-гізінен ұрпақ қамын да ертеден қалыптасқан, атадан –
балаға мұра болып жалғасып келе
басты мақсат етіп қойып, балалардың жатқан ұлттық ойын-сауық
нағыз азамат болып қалыптасуына аса түрлері бар. Зер салып байқап
зор мән берген. Нәтижесінде дәстүрлі отырсақ, ол ойын-сауықтар
бала тәрбиесінің басты құралы ретінде қазақтың ұлттық ерекшелігіне,
ұлттық ойынды орайластырып, күнделікті тұрмыс-тіршілігіне
дамытып отырған». тығыз байланысты туған екен
Ұлттық ойындар туралы деректер

Орыс ғалымы Рычков « Орыс ғалымы П.С
«Путешествие по разным провинциям Паластың
Российской империи» кітабының халың өнерін жан-жақты сөз ете
«Исвестия о киргизах» тарауында отырып, оның табиғатпен астасып,
қазақ халқының өмірі, мәдениеті, халық-тұрмысымен, әдет-ғұрпымен,
әдет-ғұрпын айта келе, ойын- қоршаған ортамен байланысып
сауықтарына кеңірек тоқталады. жатқанын сөз етеді. «Кешкісін біздің
Олардың қалай өткізетіні, демалыс үйде бір қазақ болды. Ол әртүрлі
уақытын қалай пайдаланатыны және аңдар мен құстардың, әсіресе,
аңшылық өнері жайында жақсы түйенің, құланның, бүркіттің
баяндаған. Қазақтардың өмірі, дауысын айнытпай салады. Бұны одан
қонақжайлығы, сауыққойлығы артық айнытпай салу ешкімнің
қолынан келмейді»
Қорытындылай келе, қазақ ұлты негізінен ұрпақ
қамын басты мақсат етіп қойып, балалардың нағыз
азамат болып қалыптасуына аса зор мән берген.
Нәтижесінде дәстүрлі бала тәрбиесінің басты құралы
ретінде ұлттық ойынды орайластырып, дамытып
отырған. Қазақ халқы- ұлт ойындары ерлікті,
өжеттілікті, батылдықты, шапшаңдықты тағы басқа
қуаты молдылығын, білек күшін дененің сомданып
шынығуын қажет етеді.
Пайдаланған әдебиет:
1.Е.Сағындықов. «Қазақтың ұлттық
ойындар». Алматы; «Рауан» 1991ж.
2.М.Б.Сапарбаев. Қазақтың ұлттық спорт
ойындарының тарихы.
3.Э.Тлеулов. Дене тәрбиесі. Спорт ілімі мен әдістемесі.
Шымкент 2009ж.
4.Б.Төтанаев. Қазақтың ұлттық ойындары. Алматы.
5.Ұлттық энциклопедия.

Ұқсас жұмыстар

Қазақ халқының ұлттық ойындарының зерттелуі

Өткенді зерделеп, келешек ұрпаққа насихаттау

Қазақтың ұлттық ойын түрлері

Қазақтың ұлттық ойындары

"Тіл шебері" сайысы

Қазақ халқының мәдениеті мәдениеттану

Мектеп жасына дейінгі балалардың қимыл - қозғалыс ойындары

Баланың өмірге қадам басардағы алғашқы қимыл-әрекеті

Бала тәрбиесіндегі халық ойындары және ойыншықтар

Әріптерге байланысты сөз айту ойыны

Пәндер