Азық-түлік тауарларының сапасын бақылау

Презентация қосу

ШӘКӘРІМ АТЫНДАҒЫ СЕМЕЙ МЕМЛЕКЕТТІК УНИВЕРСИТЕТІ

СӨЖ
Тақырыбы: АЗЫҚ-ТҮЛІК ТАУАРЛАРЫНЫҢ САПАСЫН
БАҚЫЛАУ
ТЕКСЕРГЕН: КАБДЕНОВА А.Т
ОРЫНДАҒАН: ӘБДИЕВА А.С
ТОП: БТ-407
Мазмұны:
1. Адам организміне қажетті заттар.
2. Азық-түлік тауарларын топқа бөлу.
3. Азық-түліктің сапа көрсеткішін зерттеу әдістері.
4. Азық-түліктің құндылығын зерттейтін әдістер.
5. Макарон өнімдеріне қойылатын талаптар.
6. Сапалылығы бойынша тағам өнімдерін класстарға жіктеу.
7. Тамақ концентраттары.
8. Тауар сапасы.
9. Азық-түлік тауарларының ақаулары.
10.Қорытынды.
Адам организміне қажетті заттар.

Нәруыздар адам ағзасында өздігінен түзілмейді, тек тағаммен бірге қабылданады. Адамны ң
күнделікті қалыпты тіршілігі үшін тәулігіне орта есеппен 100-120 грамм н әруыз қажет. Н әруыз,
әсіресе еттің, балықтың, жұмыртканың, асбұршактың, жаңғактың ж әне т.б. та ғамдарды ң
құрамында мол болады. Май да — адам ағзасы үшін қажетті ағзалык заттың бірі. Ол с үт
өнімдерінің, жұмыртқаның және т.б. тағамдардың құрамында молынан кездеседі. Бас қа а ғзалы қ
заттармен салыстырғанда май ыдыраған кезде энергия екі еседей к өп б өлінеді.Адам т әулігіне орта
есеппен 70-100 г май пайдалануы керек. Көмірсулар көбіне өсімдіктекті тағамдардың құрамында
мол болады. Адам күнделікті пайдаланатын көмірсулар негізінен крахмал ж әне қант. Крахмал т үрлі
жармалардың, ұнның, картоптың құрамында көбірек кездеседі. Ағзаның өсуі, дамуы, тіршілігі үшін
витаминдер (дәрумендер) аз мөлшерде болса да өте қажет. Оларды адам тағамны ң құрамынан
алады, яғни витаминдердің көпшілігі ағзада өздігінен т үзілмейді. Адам а ғзасында та ғамды қ заттар
көптеген қызмет атқарады. Біріншіден — та ғамдық заттар адам а ғзасында ғы тіршілігін жой ған
жасуша құрылымдарының орнын басады. Оны тағамның құрылысты қ қызметі дейді. Екіншіден —
тағамдық заттар ағзадағы химиялық энергияның бірден-бір
көзі болып саналады.[1]
Топқа жіктелуі

Азық-түлік тауарлары жалпы немесе сипатты белгілері,
тауарлардың шығу тегі, олардың химиялық құрамы,
пайдалануы және т.б көрсеткіштері бойынша топтарға
бөлінеді. 11 топқа: дән-ұн тауар; жеміс-көкөніс тауар
және саңырауқұлақ; крахмал өнімдері; қант, бал,
кондитер өнімдері; дәмдік тауарлар; сүт өнімдер;
тағамдық майлар; ет; жұмыртқы; балық; тағамдық
концентраттар.[2]
Азық-түліктің сапа көрсеткішін зерттеу
әдістері

Физикалық әдіс көмегімен
Микроскоптау –тамақ Физиологиялық әдістер
тығыздық, меншікті
өнімдерінің құрылымын, тамақ өнімдерінің
салмақ, қайнау, қату, балқу
микроорганизмдер мен құндылығын,
температуралары,
паразиттер мөлшерін, өнім сіңімділігін,
тұтқырлық, осмостық
натуралдығын анықтауға калориялығын
қысым рН, және т.б.
мүмкіндік береді. анықтауда қолданылады.
анықталады.

Биохимиялық әдістер жемістер мен
Химиялық әдістер тамақ
жидектердің тыныс алу
өнімдеріндегі әртүрлі заттарды,
интенсивтілігін, сүттегі каталазаның
олардың қасиетін, өнімнің
ферментативті активтілігін, ет
химиялық құрамын анықтауға
автолизін т.б. анықтауда
мүмкіндік береді.
қолданылады.
Азық-түлік тауарларының сапасы мен құндылығын анықтауда талдау және өлшеу
құралдарына байланысты: органолептикалық; есептеу; аспап, құрал—жабды қ т әсілі, әлеуметтік;
эксперттік; өлшеу және тіркеу тәсілдері болып бөлінеді. Органолептикалық әдіс — өнімдердің сапа
көрсеткіштерін сезім мүшелерімен көру, иіскеу, ұстап сезу, есту, д әмін к өру негізінде аны қтау әдісі.
Аспаптық, құрал-жабдықтық (лабораториялық) әдістер тамақ өнімдерінің химиялық құрамын,
қауіпсіздігін, тағамдық артықшылығын айқындау үшін қажет . Физикалық әдіс көмегімен тығыздық,
меншікті салмақ, қайнау, қату, балқу температуралары, тұтқырлы қ, осмосты қ қысым рН, ж әне т.б.
анықталады. Эксперттік әдіс — өнімнің сапа көрсеткіштерін эксперттермен шешім қабылдау негізінде
анықтау әдісі. Эксперттік топқа бағаланатын өнім бойынша жо ғары білікті мамандар кіреді —
ғылымдар, конструктолар, дизайнерлер, технологтар, сонымен қатар тауартанушылар ж әне бас қа да сауда
қызметкерлері. Өлшеу әдісін сапа көрсеткіштерін әртүрлі аспаптар, құрал-жабды қтар, химиялы қ
реактивтер мен ыдыстар көмегімен анықтау үшін қолданады. Тіркеу әдісі көмегімен сапа
көрсеткіштерін белгілі бір оқиғалады, заттарды, шы ғындарды ба қылау ж әне санын есептеу негізінде
анықтайды. Есептеу әдісінде өнімнің сапа көрсеткішін оның параметрлеріне теориялы қ ж әне
эмпирикалық тәуелділігін қолдану негізінде анықтайды. Әлеуметтік әдісте өнімнің сапа көрсеткіштерін
оның нақты немесе мүмкін тұтынушылардың тауар туралы ойын жинау ж әне анализдеу негізінде
анықтайды.[2]
Макарон өнімдеріне
қойылатын талаптар

Макарон бұйымдарының түсі біртекті ұн сортына сәйкес ашық қоңыр, немесе сар ғыш
реңді немесе қосылған қоспаға байланысты басқа реңді болу керек. Беті тегіс болу керек,
сәл бұдырлық рұқсат етіледі. Бұйым пішіні дұрыс, әрбір түріне сәйкес болу керек. Дәмі
мен иісі макарон бұйымдарына тән болу керек. Көгерген иіс және бөтен иістер мен д әм
болмау керек. Дайын болғанша пісірген кезде формасын жоғалтпау керек, жабысып,
түйіршіктеніп қалмау керек. Макарон бұйымдарының ылғалдылығы 11-13 %, қыш қылдығы
4%-тен аспауы керек, ал томат өнімдері қосылған бұйымдарда 10% болуы керек.
Қышқылдылығы 4о-тан аспау керек, ал томат қосылған өнімдерде 7о аспау керек. Макарон
бұйымдарын құрғақ, таза бөлмелерде 180С аспайтын температурада (температура ауыт қуы
болмауы керек), 60-70% салыстырмалы ауа ылғалдылығында са қтайды. Са қтау ұза қты ғы:
қоспасыз макарон бұйымдары 1 жылға дейін; томат қосылған макарон бұйымдары 3 ай;
сүт өнімдері және жұмыртқа қосылған макарон бұйымдары 5 ай.[2]
Ассортимент және биологиялық
құндылық.
Биологиялық құндылық
-биологиялық активті заттар
мөлшерімен сипатталады:
алмастырылмайтын амин
Ассортимент-белгілі бір белгі бойынша қышқылдары, витамин, макро-
біріктірілген тауарлар жиынтығы. Екі микроэлементтер,
топқа: өндірістік(белгілі бір кәсіпорын полиқанықпаған май
не белгілі бір өндіріс саласында қышқылдары.
шығарылатын бұйымдарды біріктіреді)
және саудалық(көтерме немесе бөлшек
желі арқылы өткізілетін тауар
номерклатурасы). Саудалық ассортимент
– көтерме немесе бөлшек желі арқылы
өткізілетін тауарлар номенклатурасы.
Өнімнің сапалылығы бойынша класстарға жіктеу.

ӨНІМНІҢ ОРГАНОЛЕПТИКАЛЫҚ ЖӘНЕ ХИМИЯЛЫҚ КӨРСЕТКІШТЕРІМЕН
(ТҮСІ,ИІСІ, ДӘМІ, КОНСИСТЕНЦИЯСЫ, СЫРТҚЫ ТҮРІ, ХИМИЯЛЫҚ
ҚҰРАМЫ), ТОКЦИНДЕРДІҢ (УЛЫ ЗАТТАР), АУРУ ТУДЫРҒЫШ
МИКРОБТАРДЫҢ(САЛМОНЕЛЛА ЖӘНЕ Т.Б), ЗИЯНДЫ ҚОСПАЛАРДЫҢ
(ҚОРҒАСЫН, СЫНАП), УЛЫ ӨСІМДІК ТҰҚЫМДАРЫ МЕН БӨГДЕ
ҚОСПАЛАРДЫҢ (МЕТАЛЛ, ШЫНЫ) БОЛМАУЫМЕН СИПАТТАЛАДЫ.
САПАЛЫЛЫҒЫ БОЙЫНША ТАМАҚ ӨНІМДЕРІН КЛАСТАРҒА ЖІКТЕЙДІ:
ТАҒАЙЫНДАЛУЫ БОЙЫНША ҚОЛДАНУҒА ЖАРАМДЫ ТАУАРЛАР (ЕШҚАНДАЙ
ШЕКТЕУСІЗ ӨТКІЗУГЕ РҰҚСАТ ЕТІЛЕДІ); ТАҒАЙЫНДАЛУЫ БОЙЫНША
ҚОЛДАНУҒА ШАРТТЫ ЖАРАМДЫ ТАУАРЛАР (СТАНДАРТТЫ ЕМЕС НЕМЕСЕ
ЖОЙЫЛАТЫН АҚАУЫ БАР ТАУАРЛАР); ТАҒАЙЫНДАЛУЫ БОЙЫНША
ЖАРАМСЫЗ ҚАУІПТІ ТАУАРЛАР (ӨТКІЗУГЕ РҰҚСАТ ЕТІЛМЕЙДІ ЖӘНЕ
ЖОЙЫЛУ КЕРЕК НЕМЕСЕ БЕЛГІЛІ БІР ЕРЕЖЕЛЕРДІ САҚТАЙ ОТЫРЫП БАСҚА
ӨНІМГЕ АЙНАЛДЫРУ КЕРЕК).[2]
Тағамдық концентраттар — азық түліктің тез әрі оңай тамақ
дайындап алуға болатын арнайы өңделген құрғақ қоспалар.
Конңентраттардың түрлері сан алуан: сұйық (бұршақ суп-пюресі,
щи, борщтар, овощ, картоп және қозықұйрық суптары т. б.) және
қою (алуан түрлі ботқалар, кеспеліктер, жармалықтар, пудингтер т.
б.) тағамдардың, сондай-ақ тәтті тағамдардың (кисельдер, кремдер,
желелер т. б.) концентраттары, ұннан жасалған кондитер тағамдарын
(кекстер, торттар т. б.) дайындауға арналған концентраттар, сондай-
ақ балаларға арналған қоспалар мен концентраттар. Тамақ
концентраттарының құндылығы 100 г өнімге шаққанда 330—550
ккалды құрайды. Ет концентраттары. Ет концентраттарына құр ғақ
ет, ет ұнтағы және сорпа кубиктері жатады. Құрғақ ет сиыр етін
кесек түрінде, турама немесе ұнтақ түрінде кептіріп сусыздандыру
арқылы алынады. Ет ұнтағы. Құрғақ етті ұнтақтау арқылы алынған
біртекті масса, сұрдан ашық қоңырға дейін түсті, өзіне төн дәм мен
иісті болу керек. Пісуі 5 мин, ылғалдылығы 10%, май мөлшері 5%
болу керек. Сорпа кубиктері концентрленген ет сорпасынан, ет
гидролизатынан, майдан, көкөніс экстрактарынан, тұз және мускат
жаңғагынан жасалады.[1]
Тауар сапасы тұтынушы сұранысын
құру және бәсекеге қабілеттілік
қалыптастыруда шешуші әсер ететін негізгі
сипаттамалардың бірі. Сапа нақты немесе
болжаулы қажеттіліктерді тағайындалуына
сәйкес қанағаттандыру қабілеті бар өнім мен
қызметтердің сипаттамасы мен қасиеттерінің
жиынтығы. Тамақтануда адам қажеттіліктерін
қанағаттандыру қабілеті мен пайдалылығын
анықтайтын азық-түлік тауарлардың негізгі
қасиеттері тағамдық құндылық, физикалық
және дәмдік қасиеттері, тағамдық
қауіпсіздігі, өнімнің қолдануға дайындығы
және оның сақталғыштығы болып табылады.
[1]
Тауартану ғылымы- тұтыну құны мен тұтас қоғамдық тұтыну құнының сан және сапа
айқындылығын зерттейді. Ғылым ретінде XVI ғ. орт. қалыптасты. Тауартану – тауарларды ң
тұтынушылық қасиеттерін зерттейтін ғылыми пән.Тауартану дамуында үш маңызды кезеңді атап
көрсетуге болады: біріншісі – тауартану-сипаттау кезеңі, бұл кезде негізгі көңіл әртүрлі
тауарлардың қасиеттері мен қолдану әдістерін сипаттауы бар нұсқауға бөлінді (XVІ ғ. ортасынан
бастап XVІІғ. басына дейін); екіншісі – тауартану-технологиялық кезең, негізгі мәселе
технологиялық факторлардың (шикізат, материал, технология қасиеті) тауар сапасына әсерін зерттеу
болды (XVІІІғ. бастап XX ғ. басына дейін); үшіншісі – тауартану-қалыптасу кезеңі, оның негізгі
мәселесі қалыптастырудың ғылыми негіздерін жасау, тауарлардың тұтынушылы қ құнын, сапасын,
ассортиментін бағалау мен басқару болды (ХХ ғ. бастап қазіргі уақыт қа дейін).Тауартануды ң негізін
салушы профессор М.Я.Киттары (1825-1880) саналады.[1]
Азық-түлік тауарларының
ақаулары
Анық ақау-
көзге көрініп Жасырын ақау-.бұл көзбен
тұрған анықталмайды,анықтау
ақаулар. тәсілдері құжатта
көрсетілмеген.Көбінесе
жасырын ақау тауардың
Шамалы жарамсыз болуына себеп болады.
ақау-бұл ақау
Аумалы ақау-бұл ақау өнімді
көзбен пайдалануға
анықталмайды,анықтау және оның
тәсілдері құжаттарда сақталуына көп Едәуір ақау- тауарды
көрсетілмеген, тауардың әсер қолдануға және сақталуына
жарамсыз болуына себеп етпейді(түсі,сыр едәуір кері әсер етеді,бірақ
болады ы,ұсақ аумалы ақаудан кем болады
сызықтар т,б).
Қорытынды:
Азық-түлік сапасы маңызды мәселелердің бірі. Себебі,
халықтың тұтынатын тағамдары сапалы болуы керек, сонымен
қатар жеткілікті болуы қажет. Халықтың әл-ауқаты әлеуметтік
қана емес, стратегиялық мәнге ие. Қазір әлемде азық-түлікті
тұтыну жағынан теңсіздік қалыптасып отыр. Мәселен, 1960
жылы 20 пайыз ең бай елдер мен 20 пайыз ең кедей елдердің
арақатынасы 30:1 болса, 1990 жылы бұл арақатынас 64:1
болған. Бұл үрдіс әлемде әлеуметтік дүмпулерді туғызып
отырғаны жасырын емес. Сондықтан кез келген ел үшін
халықтың тоқ болуы, азық-түлік қауіпсіздігін қамтамасыз ету
ұлттық қауіпсіздіктің маңызды парасы ретінде қарастырылады.
Пайдаланылған әдебиеттер:
1.А. Тулегенов, М.А Тулегенов «Тұтынушылық тауарлар. Тауартану»,
Қарағанды,2004ж.
2. Батиева Г.К. «Азық-түлік проблемасы» //Денсаулық №5.
3. Позняковский В.М. Гигиенические основы питания, качество и
безопасность пищевых продуктов.,2007.

Ұқсас жұмыстар

АЗЫҚ-ТҮЛІК ӨНІМДЕРІНІҢ САПАСЫН СЫНАУ ЖӘНЕ БАҚЫЛАУ

АЗЫҚ - ТҮЛІК ШИКІЗАТЫ ЖƏНЕ ТАҒАМ ӨНІМДЕРІНІҢ ҚАУІПСІЗДІГІ

Тауар сапасы және тауар сапасын анықтау

Нормалық кему

Тамақ өнімдерін сақтауға арналған жабдық Тоңазытқыш жабдық болмаған кезде

ТАМАҚ ӨНЕРКӘСІБІНДЕ

Азық - түлік өнімдерінің, шикізаттардың сапасы мен қауіпсіздігінін жүзеге асырылу жолдары

Тағам өнімдерінің қауіпсіздігінің менеджменттік жүйесі

Қазақстандағы және дамыған мемлекеттердегі тұтыну себетін, күнкөріс минимумын, ең төменгі еңбекақыны талдау

Ағзаға теріс әсер ететін заттарға жалпы сипаттама

Пәндер