Адамның діни сеніміне құрмет. Оның таңдауына құрмет ретінде

Презентация қосу

ҚР Білім және Ғылым министрлігі
Семей қаласының Шәкәрім атындағы мемлекеттік университеті
Жаратылыстану – математика факультеті
Математика кафедрасы

С ӨЖ
Тақырыбы: “ Адамның діни сеніміне құрмет.
Оның таңдауына құрмет ретінде”

Тобы: Т-413
Орыедаған: Берік Н.
Тексерген: Кошкимбаева Р. Х.
Дін – адамзат қоғамындағы аса күрделі де маңызды әлеуметтік-мәдени
сана. Діннің басты мақсаты – адамның рухани жетілуі және оның
Жаратушы Құдайға сенімі.
Ислам философиясының түсіндіруінше, дін дегеніміз – әлемді
байланыстыратын күш Алланың барлығына сенім. Ислам тұжырымдамасы
бойынша, рухани жетілу сатысының бірінші деңгейінде тұрған адамның
алғашқы махаббаты, таза құлшылығы, қорқынышы Аллаға арналады.
Сөйтіп,шынайы діндар болып, жас кезінен Алланың ғана бұйрығын
орындаушы болып өседі. Барлық тіршілік құбылыстары Алла Тағаланың
қолында екеніне және күнәлі істері үшін оның қарғысына ұшырайтынына
мұсылман кәміл сенеді. Осы сенім – оны жаман істерден тежеуші және
дұрыстықтан, имандылықтан шықпауына себепші.

Иманын жоғалту адамның дінін жоғалтуына алып келеді. Діни тұрғыдан, дін – б үкіл болмысты ң т үпкі
себебі барын, дүние-болмыстың жаратылу мақсатын, оның сыр-сипатын түсіндіріп, танып-білуге ж әне
адамның рухани жетілуіне мүмкіндік жасайтын әдіс-әрекеттер мен б үкіл дүниетанымды болмысты, толық
қамтитын өте кең, ауқымды ұғым. Қазіргі ғылымның зерттеулері бойынша дін қырық – елу мың жыл
бұрынғы палеолит кезеңінде шыққан. Аталмыш кезеңнің мәдениет ескерткіштері жан-жануарлар культі
мен аңшылыққа қолданған сиқыршылық белгілерін сақтаған. Сондай-ақ діни наным- сенімдердің
болғандығын сол ежелгі дәуірлердегі өлген адамды еңбек құралдары ж әне әшекей б ұйымдармен бірге
жерлеу дәстүрінің белгілері де дәлелдеді. Діннің неғұрлым ертедегі көріністері – сиқыршылық, тотемизм,
ғұрыптық жерлеу культі және шамандық болып табылады. Құдайды тұлғалық Бастау ретінде мойындау
қазіргі діндерден ислам, христиан, иудаизм діндеріне тән, ал будда, даосизм діндеріне тән емес. Халықты
қамтуы жөнінен діннің тайпалық-халықтық (мысалы, иудаизм) және ұлтаралық немесе әлемдік (
будда діні, христиандық, ислам) түрлері белгілі. Әлемдік діндердің әрқайсысы түрлі ағымдар мен
конфессияларға бөлінеді. Мысалы, ислам дінінің сүнниттік, шииттік ағымдары, христиан дінінің
католиктік, православие және протестанттық конфессиялары бар. Дүние жүзі халқының дені, негізінен,
әлемдік үш дінді (ислам, христиандық, будда) ұстанады. Сонымен қатар, маркстік атеизм және бүкіл дін
атаулыны теріске шығаратын басқа да көзқарастар жүйесі ғылымда кейде шартты т үрде теріс та ңбалы
діндер деп аталынады.
Бас Ассамблея, Біріккен Ұлттар Ұйымы Жарлығының негізгі принциптеріні ң біріне с әйкес, әрбір адам
абырой мен теңдік қасиеттеріне ие екенін және барлық мүше мемлекеттер нәсілі, жынысы, тілі немесе дініне
қарамастан, барлық адамдардың құқықтары мен негізгі бостандықтарын жалпы ға орта қ құрметі мен
сақталуына көмектесу және мадақтау мақсатында Біріккен Ұлттар Ұйымымен ынтымақтастықта бірлескен
және өз бетінше іс-әрекеттер жасауға міндеттелгенін ескере отырып, Адам құқықтарыны ң жалпы ға орта қ
декларациясында және Адам құқықтары туралы Халықаралық пактілерде заң алдында ғы кемсітушілікке жол
бермеу және теңдік принциптері, сонымен қатар ой, ұят, дін немесе намым-сенім бостанды ғыны ң
құқықтары жария етілгенін назарға алып, адам құқықтарын, соның ішінде ой, ұят, кез келген сипатта ғы дін
немесе наным-сенім құқықтарын елемеу және бұзу соғыстар мен адамзаттың ауыр қасіреттеріні ң, әсіресе
олар өзге мемлекеттердің ішкі мәселелеріне шетелдердің араласуыны ң құралы ж әне халықтар мен
мемлекеттер арасындағы жеккөрініске әкелетін, тікелей немесе жанама түрдегі себеп болып табылатынын
назарға алып, дін немесе наным-сенімді ұстанатын әрбір адам үшін ол өз өміріні ң м әні деп т үсінетін негізгі
элементтерінің бірі болып табылатынын және дін немесе наным-сенім бостанды ғын толы қ са қтап, о ған кепіл
беруді ескере отырып, дін немесе наным-сенім бостанды ғы мәселесіндегі т үсіністік, шыдамдылы қ ж әне
құрметтеуге жәрдемдесуді, дін немесе наным-сенімді Біріккен Ұлттар Ұйымыны ң Жарлы ғына, өзге тиісті
құжаттарына және осы Декларацияның мақсаттары мен принциптеріне с әйкес келмейтін ма қсаттарда
пайдалануға жол бермеуге тырысуды маңызды деп санай отырып, дін немесе наным-сенім бостанды ғы
жаппай бейбітшілік, әлеуметтік әділеттілік және халықтар арасындағы досты қ мақсаттарына жету атап айта
отырып, дін немесе наным-сенім мәселесінде дүниежүзіні ң кейбір аудандарында үшін, сонымен қатар
отаршылдық пен нәсілдік кемсітушіліктің идеологиялары мен тәжірибелерін жоюға ж әрдемдесуі керектігіне
көзін жеткізіп, Біріккен Ұлттар Ұйымы және мамандандырылған мекемелерді ң бастамасымен,
кемсітушіліктің әр алуан түрлерін жою туралы бірнеше конвенциялар қабылданып, бірнешесі к үшіне енгенін
ризашылықпен әлі күнге дейін сақталған шыдамсызды қ к өріністеріне ж әне кемсітушілікті ң барына ала ңдап,
осындай шыдамсыздықтың барлық түрлері мен көріністерін тез арада жою үшін барлы қ қажетті шараларды
қабылдауға және дін немесе наным-сенім негізіндегі кемсітушілікті ң алдын алуға ж әне онымен к үресуге бел
байлай отырып, дін немесе наным-сенім негізіндегі шыдамсызды қ пен кемсітушілікті ң барлы қ т үрлерін жою
туралы Декларацияны жариялайды:
1 Бап
Әрбір адамның ой, ұят және дін бостандығына құқығы бар. Бұл құқық өз
таңдау бойынша кез келген сипаттағы дінге немесе наным-сенімге ие болу
бостандығын және өз дінін тұту бостандығын және дін ғұрыптарын ұстануда, діни
және салттық дәстүрлер мен оқуларды орындауда жария түрде немесе жеке тәртіпте
дербес немесе өзгелермен бірігіп, наным-сенімін білдіру құқығын қамтиды.

2 Бап
Осы Декларация мақсаттарында «дін немесе наным-сенім негізіндегі
шыдамсыздық пен кемсітушілік» сөйлемі дін немесе наным-сенімге
негізделген және адам құқықтары мен негізгі бостандықтардың теңдігі
негізіндегі мойындаудың, пайдаланудың немесе жүзеге асырудың көзін
жою немесе кеміту мақсаты немесе салдары болған кез келген 3 Бап
айырмашылықты, жоққа шығаруды, шектеуді немесе артықшылықты
білдіреді.
Дін немесе наным-сенім негізінде адамдарды кемсіту адами тұлғаның абыройын
қорлау және Біріккен Ұлттар Ұйымы Жарлығының принциптерін мойындамау болып
табылады және Адам құқықтарының жалпыға ортақ Декларацисында жария етілген
және Адам құқықтары туралы Халықаралық пактілерде егжей-тегжейлі мазмұндалған
адам құқықтарын және негізгі бостандықтарын бұзу ретінде, сонымен қатар
мемлекеттер арасындағы достық әрі бейбіт қарым-қатынастардың кедергісі ретінде
кінәратталады.
Кардинал Роже Этчгерайдың сөзі
Қасиетті Тақ делегациясының басшысы, Әділдік пен бейбітшілік Папа Кеңесінің құрметті
президенті Кардинал Роже Этчгерайдың сөзі
Президент мырза! Құрметті діни басшылар! Ханымдар мен мырзалар! Әлемдік және д әст үрлі
діндер жетекшілері Екінші съезінің жұмысына қатысу - мен үшін және Қасиетті Тақ
делегациясының басқа да мүшелері үшін зор абырой.Дүниенің рахатынан, баршаның және
әркімнің гүлденуінен көрінетін Құдай еркін мейлінше жақсы бейнелейтін бейбітшіліктің,
қауіпсіздік пен әлеуметтік тәртіптің жол-жобасын бірлесе зерттеу мақсатымен осы бір ізгілікті әрі
меймандос елге бастап әкелгені үшін біз Құдайға, Жаратқан Иеге және адамзат үйелменінің
Әкесіне шексіз ризамыз. Мен тек өз еліндегі ғана емес, сонымен бірге бүкіл дүниедегі дін жолын
куғандардың арасындағы ежеғабыл түсіністік идеясын қолдағаны үшін Президент Нұрсұлтан
Назарбаев мырзаға алғыс айтқым келеді. Рим Папасы II Иоанн Павел әу бастан-ақ Қасиетті Тақтың
осы бір мақтауға лайық бастаманы қолдауы үшін бар мүмкіңцікті жасап, оған өзі де қатысты.

Бұл Съезд 2003 жылғы қыркүйекте Қазақстанның жаңа астанасында жинал ған Бірінші съезді ң жал ғасы
болып табылады, онда сіздер Екінші съезді 2006 жылы Астанада өткізуге шешім қабылда ған
болатынсыздар.
Мен мемлекеттің қолдауымен осы съезді әзірлеген Нұртай Әбіқаев мырзаға және конгресс
Хатшылығының мүшелеріне алғыс айтсам деймін.
Біздің назарымызды аударып отырған тақырып мені біраз ойлар ға жетелейді, сол ойларымды енді сіздерді ң
орталарыңызға салмақпын.
Дін мен қоғам арасындағы қарым-қатынас. Дін адамның Құдайға
қатынасын бейнелейді, адамның оған сенімі оны өзінің Жаратушы Иесі
ретінде көруіне және өз қызметі арқылы оған құлшылық етуіне
мүмкіндік береді. Бүл орайда дін біткеннің бәрі ұқсас. Дегенмен христиан
діні өзі туралы өзге діндердегі пікірлерге құрметін жоғалтпастан, өзін
қалай үғынатынын қыскаша түсіндіріп өтуіме рұқсат етіңіздер.
Әлемдегі кез келген ұлт үшін ең үлкен байлық, ол – тәуелсіздік. Қазақстан тәуелсіздікті ң к өк туын
желбіретіп, тарихи даму сатысының әр кезеңіне қадам басқан сайын, өткеніне шүкіршілік айтып,
болашағын бағдарлау үстінде.
Тәуелсіздік – еш нәрсемен салыстыруға келмейтін ұлы ны ғмет. Тек тәуелсіздігі бар ел ғана ойында ғы
асқақ армандарын жүзеге асырып, жарқын өмір сүре алады.
Ана тілі, салт-дәстүрі мен мәдениеті сынды баға жетпес құндылы қтары ар қылы тәуелсіздікті ң
шоқтығы қашанда биік тұрады. Біздің еліміз де өз егемендігін алу жолында сансыз қиын кездерді
еңсерді. Ғасырлар бойы жүргізілген тынымсыз күрес пен қайтпас қайсарлы қ бабаларымызды ң
аңсары – бүгінгі азат күнге жеткізді. Сол нәубетті жылдар мен қақтығыс-қантөгістер ұлтымыздың
жадында сақталары сөзсіз. Ауызы дуалы хан мен билердің, білек күші мен ж үрек к үші бірінен бірі
өткен баһадүр батырларымыздың, кешегі ызғарлы желтоқсанда жандарын пида еткен бозда қтарыны ң
қанымен келген Тәуелсіздік – сіз бен бізге аманат. Солардың есіл ерлерді ң ар қасында ешкімге
тәуелсіз, тұғыры биік егеменді ел болып отырмыз.
Жаратылыстың ең ардақтысы – адам баласы. Ал, адамзат үшін ең басты байлы қ – оны ң еркіндігі мен
азаттығы, елінің тәуелсіз болғаны.

Ислам діні тәуелсіздікті бағалап, құрмет тұтуға шақырады. Алла Тағала пенделерін өзінің хақ дінін
қабылдауға мәжбүрлемеуі кез келген адамға үлкен сабақ екені сөзсіз. Бұл пікірімізге Қасиетті
Құран Кәрімдегі:
‫ن شايء فيل ري يك ر ف‬
‫فرر‬ ‫م ر‬
‫ن وي ي‬ ‫شايء فيل رفيؤ م‬
‫م ر‬ ‫ن ي‬
‫م ر‬ ‫ن يرب بك ف ر‬
‫م في ي‬ ‫م ر‬
‫حق ق م‬ ‫وي قف م‬
‫ل ال ي‬
«Қалаған кісі иман келтірсін, қалаған кісі қарсы келсін...[1]», – деген аяты дәлел болады. Бұл
аяттағы Жаратушының пенделеріне немқұрайлылық танытуы немесе жаны ашымауы емес, керісінше
бұл өмірдің мәні мен тепе-теңдігі еркіндік пен азаттықта жатқанын, соның нәтижесінде жер бетінде
бейбітшілік орнайтынын Жаратушымыз жақсырақ білгендіктен, тәуелсіздік негізгі құндылық екенін
ескерткен. Бұл аяттағы тәуелсіздік, жеке адамның бас бостандығымен қоса, әр мемлекеттің де
тәуелсіз болуына айқын дәлел бола алады. Ал, ақыреттегі игілікке тек имандылар ғана қол
жеткізетіндігі турасында әр мұсылман үшін Құран мен хадисте бұлтартпас айғақтар бар.
Қазақтың дүниетанымындағы «дін мәселесі» халқымыздың рухани мұра жүйесінде оны ң
ертедегі дүниетанымдық ойлау элементтерінен бастап, қазіргі заманғы толыс қан д үниетанымды қ
теориясын түгелдей қамтитын ұзақ та жемісті жолдардан өтіп, әлі де зерттеліп қарастырылуда. Оны ң
негізгі бағыттары ретінде қарапайым да тұрпайы-диалектикалы қ ойларды, д үниеге шынайы т үрдегі
көзқарасты, дінді тану және басқа да еркін ойлау процестерін, адамгершілік м әселелері мен адам
туралы ілімдерді, күш көрсетпеу идеясы және оның күш көрсету саясатына қарсы ба ғыттарды
насихаттау, тағы басқа мәселелері болды.
Діннің адамзат тарихында алар орны бар, діни санасы болма ған халы қ жо қ. Сонымен бірге дінге
деген көзқарастар да әр дәуірде, әр қоғамда әрқилы болып келген. Ол дами келе адамны ң танымын,
сенімін қалыптастыратын күшке айналды. Діни ұстанымдар негізінде қалыптас қан сенім адамны ң
қоршаған ортамен, басқа адамдармен, қоғаммен қарым-қатынасына әсер етті. Сол сеніммен адам
әлемді таныды, өмір жолын таңдады, мінезін,ойын, дағдысын қалыптастырды. Жалпы адамзат
тарихына көз салсақ, діннің шешуші рөлі бар екенін ешкім жоққа шы ғара алмайды.
Сондықтан дін дегеннің не екенін, оның қысқаша тарихын танып білу әрбір студент жас қа қажет.
Егемен ел атанған мемлекеттің азаматтары үшін бұл қажеттіліктің өзіндік ерекшеліктері бар. Сол
себепті, қазіргі таңда студент жастардың дінге қатынасы к өкейкесті м әселеге айналуда.
Тарихи жадыға тиеселі адамзат тарихының өн бойына көз ж үгіртер болса қ, онда діндарлы қты ң
адамзат тарихын басынан аяғына дейін толық қамтып жатқанды ғын к өреміз. Дінні ң халы қтар
өміріндегі алатын орнының зорлыгы соншалықты діндердің негізін түсінбей жатып сол діндерді
ұстанатын халықтардың мәдениеті туралы толық көзқарас қалыптастыру мүмкін емес. Дінді сипаттау
оңай жұмыс емес. Біздің ойымызша, діннің анықтауыш қызметі оның әлеуметтілікті
қалыптастыруында, яғни адамдар қарым-қатынасын реттеуде болса керек. Өйткені тіпті «религия»,
сөзінің этимологиялық бастапқы мәнінің өзі де «біріктіру», «байланыстыру», «қатынасты
қалыптастыру» дегенді білдіреді. Дін адамдардың бірлестігін ж әне ұйымдасты ғын қалыптастырушы
идеологиялық механизм. Діннің мазмұны әлеуметтік мәні бар негізгі құндылықтарды қасиетті деп
танудан тұрады.
Дін — қоғамдық құбылыстардың ішіндегі ең күрделісі. Дінні ң мән-мағынасын қаншама
ғұламалар ашып көрсетуге талпынған болатын. Дін жөнінде жазылған мақалалар, ғылыми е ңбектер
саны некен-саяқ. Дегенмен «діннің бастауы мен тұңғиық терең мәні ел көзінен тасада қалып қойды».
Пайдаланаған әдебиеттер:

I. Құдышева Б.Қ, Жұманова Г.Ж, Нұркеева С.С, Серовайская Д.Е.
Өзін-өзі тану пәніне кіріспе. Оқу құралы. Алматы, 2007 жыл
II. Өзін-өзі тану. Хрестоматия. Алматы, 2003 жыл
III. Абай. Дүниеде, сірә, сендей маған жар жоқ: Өлеңдер. Алматы:
Жалын. 1990.- 128 бет
IV. Абай. Қара сөздер. Поэмалар. –Алматы: Ел. 1993
V. Ақиқатты тани біл. Ғибрат толғамдары/ құраст. А. Сейтқанов.-
Алматы, 2004-320 бет

Ұқсас жұмыстар

1. Дін Рухани мәдениеттің бөлігі ретінде. 2.Адамның діни сеніміне құрмет оның таңдауына құрмет ретінде

«Адамның діни сеніміне құрмет оның таңдауына құрмет ретінде. Қазақстандағы діни сенім. Ислам діні туралы түсінік»

Дін-рухтық тәрбие

Адамның діни сеніміне құрмет оның таңдауына құрмет

Дін рухани мәдениеттің бөлігі

Адамның діни сеніміне құ рмет оның таң дауына құ рмет ретінде

Адамның діни сеніміне құрмет

Адамның діни сеніміне құрмет оның таңдауына құрмет ретінде туралы ақпарат

Адамның өзінің солай деп таңдауына орай, құндылық қашанда

Қазақ музыка мәдениеті

Пәндер