Шәкәрім мен Пушкиннің аудармаларындағы үндестік

Жоспар

Тәуелсіздік алғаннан бері ұлттық мәдени қазынамыз бен рухани өмірімізге қайта оралған тұлғалардың өмір жолдары, тарихи, әдеби еңбектері зерттелу үстінде. Шәкәрім шығармаларын саналап зерттеу, шығармаларындағы әртүрлі көріністерді: заман көрінісі, сыншылдық, романтикалық сарындар, философиялық толғам лирикалық және эпикалық өрлеу, үлгі, терең бойлап зерттеуге әбден тұрарлық ойлы мәселелер.
Халық арасына кеңінен тарап, ә дегеннен.ақ жылы қабылданған шығармалардың бірі . орыстың ұлы ақыны Пушкиннен аударған «Дубровский» әңгімесі. Ақын оны қазақ өлеңінің өрнекті тілімен сөйлетті. Ахан Құдайбердиевтің айтуына қарағанда, 1903.1909 жылдары аударылса керек. Осы пікірдің дұрыстығын 1924 жылы Семей қаласында жеке кітап болып басылған «Дубровский» әңгімесі атты кітаптың алғы сөзі де растайды. Онда: “«Дубровский» ерте жазылған екен. Жазушының қолайы келмей, қолжазбамен ел арасына тарап жүрген. Сонда бір қолжазба комиссияның қолына түсіп, кімдікі екенін білген соң, жазушының өзінен нағыз қолжазбасын алдырып, жаңа жазмен көшіріп қана баспаға бердік”, делінген. Сол жарық көрген аударма мен негізгі түп нұсқаны өзара салыстыра келгенде, екуінен пәлендей дерлік ойсыраған алшақтық, ауытқылушылық та кездеспеген. Дегенмен, жарық көрген нұсқа (1924 жылы) негізге алынса да, қолжазбада бар, кітапта жоқ 28 жол өлең қосылып толықтырылған.
Оқиғаны баяндауға кіріспес бұрын ақын «Сөз алдынан» атаған кіріспе сөз жазған. Бұл сөзінде ақын қоғамының дамуы, тұрмыс . салтын сипаттап, еңбектену, ғылымға ұмтылуға үгіттеп, әңгімені аударудағы мақсатын және көркем сөздің халықтың рухани өміріндегі маңызын анық жеткізді. Түпнұсқа мен аударманың

Пән: Тарихи тұлғалар
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 3 бет
Таңдаулыға:

Шәкәрім Құдайбердіұлының туғанына 150 жасқа толуына
ғылыми баяндама.
Тақырыбы: Шәкәрім мен Пушкиннің аудармаларындағы үндестік..
Орындаған: ГП 16-06к тобының ІІІ курс студенті
Ақбаева Г.Ш.
Оқытушы: Искакова Г.Е.

Тәуелсіздік алғаннан бері ұлттық мәдени қазынамыз бен рухани
өмірімізге қайта оралған тұлғалардың өмір жолдары, тарихи, әдеби еңбектері
зерттелу үстінде. Шәкәрім шығармаларын саналап зерттеу, шығармаларындағы
әртүрлі көріністерді: заман көрінісі, сыншылдық, романтикалық сарындар,
философиялық толғам лирикалық және эпикалық өрлеу, үлгі, терең бойлап
зерттеуге әбден тұрарлық ойлы мәселелер.
Халық арасына кеңінен тарап, ә дегеннен-ақ жылы қабылданған шығармалардың
бірі – орыстың ұлы ақыны Пушкиннен аударған Дубровский әңгімесі. Ақын оны
қазақ өлеңінің өрнекті тілімен сөйлетті. Ахан Құдайбердиевтің айтуына
қарағанда, 1903-1909 жылдары аударылса керек. Осы пікірдің дұрыстығын 1924
жылы Семей қаласында жеке кітап болып басылған Дубровский әңгімесі атты
кітаптың алғы сөзі де растайды. Онда: “Дубровский ерте жазылған екен.
Жазушының қолайы келмей, қолжазбамен ел арасына тарап жүрген. Сонда бір
қолжазба комиссияның қолына түсіп, кімдікі екенін білген соң, жазушының
өзінен нағыз қолжазбасын алдырып, жаңа жазмен көшіріп қана баспаға бердік”,
делінген. Сол жарық көрген аударма мен негізгі түп нұсқаны өзара салыстыра
келгенде, екуінен пәлендей дерлік ойсыраған алшақтық, ауытқылушылық та
кездеспеген. Дегенмен, жарық көрген нұсқа (1924 жылы) негізге алынса да,
қолжазбада бар, кітапта жоқ 28 жол өлең қосылып толықтырылған.
Оқиғаны баяндауға кіріспес бұрын ақын Сөз алдынан атаған кіріспе
сөз жазған. Бұл сөзінде ақын қоғамының дамуы, тұрмыс – салтын сипаттап,
еңбектену, ғылымға ұмтылуға үгіттеп, әңгімені аударудағы мақсатын және
көркем сөздің халықтың рухани өміріндегі маңызын анық жеткізді. Түпнұсқа
мен аударманың арасында тағы бір өзгешелік қазақша мәтін тарауларға
бөлінбеген. Кейбір детальдар, эпизоттарды Шәкәрім саналы түрде қалдырып
кетеді, ал кейбіреуін өзінен қосады. Мысалы, Шәкәрімнің мәтінде соттың
көлемді анықтамасы, Дубровскийдің сүт енесі Егорованың хаты шығармаға
енбеген.
Ал Троекуровтың жағымсыз қылықтарын Пушкин: “За ним ходят как собака”,
“чиновники, которые жаждут”, деген деп бейнелесе, Шәкәрім: соңынан итше
ереді, ұлығы о заманның ақшақұмар,-деп немесе:
Бай өзі оқымаған екен,
Тәккәппар, мақтансүйгіш адам
екен
Надандау Троекуров ғылымға олақ
Сүйтсе – дағы қадірі елге мол –
ақ,– деп суреттеген.
Ғұлама ақынның аудармалары оқып отырып, оның аударма саласындағы
еңбегінің орны ерекше екенін көреміз. Аудармалардың бәрінде де өзіндік
өрнек, өзгеше сипат бар. Шәкәрім тәржіме кезінде түпнұсқаның мазмұнын,
компазициялық құрылысын сақтап, сөз шеберлігіне келгенде талап деңгейін
биіктете түседі. Сөз еркіндігіне жол береді. Қай аудармасы болмасын
қазақша ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.