Қоғамның саяси жүйесі



Саяси жүйенің мәні мен құрылымы. Ең алдымен саяси жүйе дегеніміздің өзі не, соны айқындап алуымыз керек. Оның табиғаты, мазмұны қандай, атқаратын қызметі қандай?
1) Қалыптасқан дәстүр бойынша, қоғамның саяси жүйесі (ұйым) мемлекет, құқық және басқа саяси құбылыстар, институттар мен мекемелер сияқты таптық ұғым болып табылады. Оның өмір сүруі мен жұмыс істеуіне тікелей байланысты. Бүкіл өмір сүрген тарихында қоғамның саяси жүйесі үстем таптардың мүддесін қорғайтыны белгілі.
2) Марксистік ілім бұл ретте жалпыадамгершілік, топтық, ұлттық және басқа да мүдделерді жақтайды. Олардың мүдделері бір.біріне қарама.қарсы қойылмайды. Қоғамның саяси мазмұнын біріктіре келе ол шынында да мемлекет, саяси партиялар, әртүрлі қоғамдық ұйымдарды қамтиды. Сол арқылы саяси өмірге араласады.
Қоғамның саяси жүйесі өзіне қатысты бұл құрылымдардан тысқары тұрмайды. Қоғамның саяси жүйесі өзінің қалыптасу процесінде идеологияға, құқыққа және моральға кері ықпал жасайды. Бұл қоғамның саяси жүйесінің дербестігін көрсететін жағдай.
Сипаты жағынан қоғамның саяси жүйесі мен қоғамның материалдық базисі болып табылатын экономиканың арасында да осындай жағдай қалыптасады. Басқа сөзбен айтқанда: «саясат . экономиканың жинақталған көрінісі». Экономика саясатқа шешуші ықпал жасайды. Өз тарапынан саясат та экономикаға ықпал етеді.
Қоғамның саяси жүйесінде бір.біріне қарсы тұратын экономикалық мүдделердің иелерінен шығатын жағдай бар. Мысалы, кейбіреулері билеуші таптардан тұратын ұйымдардың жүйесін құрса, басқалары . бағынышты таптардың ұйымдарының жүйесін құрады. Таптық белгілерімен қатар тапаралық, жалпыәлеуметтік, топтық және жалпыадамдық қасиеттері мен белгілері де болады.
Барлық саяси жүйелер әлеуметтік жағынан әртекті қоғамдарда өмір сүріп дамиды. Саяси жүйелердің әрқайсысы қоғамды тұтасымен қамтиды. әрбір саяси жүйе өзінің табиғаты бар, басқадай айтқанда, саяси табиғаты бар құрылым ретінде көрінеді. Кезкелген саяси күйе экономиканың типіне, әлеуметтік құрылымға және идеологияға сүйенеді. Кезкелген саяси жүйенің құрылымдық элементі ретінде әртүрлі мемлекеттік, партиялық және қоғамдық ұймыдар болып табылады.
Қоғамның саяси жүйесі құбылыс ретінде және іс жүзіндегі факті ретінде көрінеді. Қоғамның саяси ұйымдарының барлық құрылымдық элементтеріне тәртіптілік, ұйымшылдық және аз да болса саясаттылық талабы қойылады.

Пән: Саясаттану
Жұмыс түрі:  Материал
Тегін:  Антиплагиат
Көлемі: 5 бет
Таңдаулыға:   
Қоғамның саяси жүйесі
Саяси жүйенің мәні мен құрылымы. Ең алдымен саяси жүйе дегеніміздің өзі не,
соны айқындап алуымыз керек. Оның табиғаты, мазмұны қандай, атқаратын
қызметі қандай?

1) Қалыптасқан дәстүр бойынша, қоғамның саяси жүйесі (ұйым) мемлекет, құқық
және басқа саяси құбылыстар, институттар мен мекемелер сияқты таптық ұғым
болып табылады. Оның өмір сүруі мен жұмыс істеуіне тікелей байланысты.
Бүкіл өмір сүрген тарихында қоғамның саяси жүйесі үстем таптардың мүддесін
қорғайтыны белгілі.
2) Марксистік ілім бұл ретте жалпыадамгершілік, топтық, ұлттық және басқа
да мүдделерді жақтайды. Олардың мүдделері бір-біріне қарама-қарсы
қойылмайды. Қоғамның саяси мазмұнын біріктіре келе ол шынында да мемлекет,
саяси партиялар, әртүрлі қоғамдық ұйымдарды қамтиды. Сол арқылы саяси
өмірге араласады.

Қоғамның саяси жүйесі өзіне қатысты бұл құрылымдардан тысқары тұрмайды.
Қоғамның саяси жүйесі өзінің қалыптасу процесінде идеологияға, құқыққа және
моральға кері ықпал жасайды. Бұл қоғамның саяси жүйесінің дербестігін
көрсететін жағдай.

Сипаты жағынан қоғамның саяси жүйесі мен қоғамның материалдық базисі болып
табылатын экономиканың арасында да осындай жағдай қалыптасады. Басқа сөзбен
айтқанда: саясат – экономиканың жинақталған көрінісі. Экономика саясатқа
шешуші ықпал жасайды. Өз тарапынан саясат та экономикаға ықпал етеді.

Қоғамның саяси жүйесінде бір-біріне қарсы тұратын экономикалық мүдделердің
иелерінен шығатын жағдай бар. Мысалы, кейбіреулері билеуші таптардан
тұратын ұйымдардың жүйесін құрса, басқалары – бағынышты таптардың
ұйымдарының жүйесін құрады. Таптық белгілерімен қатар тапаралық,
жалпыәлеуметтік, топтық және жалпыадамдық қасиеттері мен белгілері де
болады.

Барлық саяси жүйелер әлеуметтік жағынан әртекті қоғамдарда өмір сүріп
дамиды. Саяси жүйелердің әрқайсысы қоғамды тұтасымен қамтиды. әрбір саяси
жүйе өзінің табиғаты бар, басқадай айтқанда, саяси табиғаты бар құрылым
ретінде көрінеді. Кезкелген саяси күйе экономиканың типіне, әлеуметтік
құрылымға және идеологияға сүйенеді. Кезкелген саяси жүйенің құрылымдық
элементі ретінде әртүрлі мемлекеттік, партиялық және қоғамдық ұймыдар болып
табылады.

Қоғамның саяси жүйесі құбылыс ретінде және іс жүзіндегі факті ретінде
көрінеді. Қоғамның саяси ұйымдарының барлық құрылымдық элементтеріне
тәртіптілік, ұйымшылдық және аз да болса саясаттылық талабы қойылады.

Қандай болмасын ұйымның сипаттық белгілері ретінде: оның құрылуындағы,
қызметіндегі тәртіптілік, жарғысы, құрылуының заңдылығы, алдында тұрған
нақты мақсаттары, қоғамның мүддесіне бағытталған қызметі болуы керек.

Тағы бір қойылатын талап: олардың аз да болса қызмет жасау механизмінің
саясаттылығы қажет. Қоғамның саяси ұйымының әрбір құрылымдық элементі жай
ғана ұйым емес, сипаты жағынан саяси ұйым болып қалыптасуы қажет.
Біріншіден, белгілі бір таптың немесе кезкелген басқа әлеуметтік қауымның
саяси мүддесін көрсетуі қажет. Екіншіден, саяси өмірге араласушы және саяси
қатынастарды жеткізуші болуы қажет. Үшіншіден, мемлекеттік билікке қатысы
болуы керек, жақтаса да, қарсы шықса да. Төртіншіден, күнделікті қызметінде
елдегі қалыптасқан саяси нормаларды басшылыққа алып отыруы шарт. Қоғамның
саяси жүйесінің құрылымдық элементтерінің баршасында мазмұны жағынан саяси
аспектілері бірдей болып келеді. Осыған байланысты қоғамның саяси ұйымының
құрылымдық элементтері тікелей саяси (собственно политические) және тікелей
емес саяси (несобственные политические) ұйымдар деп бөлінеді. Тікелей
саясиға: мемлекет, саяси партиялар және кейбір қоғамдық бірлестіктер
жатады. Тікелей саяси ұйымдарда мемлекет шешуші рөл атқарады. Қоғамның
саяси жүйесінде мемлекет объективті түрде ауадай қажет және ажырамас
құрамды элементі болып табылады. Ал қалғандары белгілі бір функцияларын
атқарғаннан соң жойылуы да мүмкін.

Тікелей емес саяси бірлестіктерге: саяси қажеттіліктен емес экономикалық
немесе басқадай себептермен құрылатын бірлестіктер жатады. Оларға
кәсіподақтар, кооперативтер сияқтылар жатады. Олардың қызметінің негізін
саяси мақсаттар емес, өндірістік, әлеуметтік-тұрмыстық, мәдени, сауда және
тағы басқалар құрады.

Көптеген ұйымдардың ішінде жеке мүдделері бойынша құрылатындары да бар:
нумизаттар, филателистер, автоәуесқойлар, туристер ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Қоғамның саяси жүйесінің даму
Қоғамның саяси жүйесі қызметінің түсінігі және құрылымы
Қоғамның саяси жүйесінің түсінігі
Клерикалық мемлекет зайырлы және теократиялық мемлекеттерінің ортасындағы мемлекет
Қоғамның саяси жүйесіне тән сипаттар, ерекшеліктер, функциялар және типология
Саяси жүйелердің түрлері
Азаматтық қоғамның саяси жүйесінің түсінігі
Саяси жүйенің жіктелуі
Қоғамның саяси жүйесіндегі мемлекет
Құқық құрылымы және құқық жүйесі туралы түсінік
Пәндер