Берілгендер қорын басқару жүйесі



Жоспар

І Кіріспе

ІІ Негізгі бөлім
1. Алғашқы мәліметтер
2.Кестелер және оларды құру
3.Сұраныстар
4.Басты мәзір
5.Формалар
6.Есептер
7.Макростар және модулдер

Пайдаланылған әдебиеттер
Кіріспе
Қазіргі кезде компьютерлік техниканы пайдаланбай жұмыс жасайтын сала жоқ деуге болады. Ал, компьютерді, пайдалану технологиясының жұмыс жасауға өзіңе тән талаптар қоятыны белгілі Сондай талаптардың бірі - жұмыс жасауға қажетті берілгендер қорын (БҚ) құру. Күнделікті өмірде біздің кездестіретін нәрселеріміздің барлығы қандай да бір қордың элементтері болып саналады. Берілгенде қорымен жұмыс істей білу бүгінгі таңда компьютермен жұмыс істеу дегі маңызды дағдылардың біріне айналды. Сондай-ақ бұл саладағы мамандарға барлық уақытта жұмыс табылады деп айтуға да болады.
Берілгендер қорын басқару жүйесі (БҚБЖ) – берілгенде қорымен жұмыс істеуге арналған программа. Олардың қатарында DBASE, FOXPRO, MICROSOFT ACCESS т.б. программалар бар Microsoft office пакетінің құрамындағы Microsoft Access ең қолайлы көп тараған программа. MS Access программасының Access2.0, Access7.0, Access95, Access97 СИЯҚІЪІ бірнеше нұсқалары бар. Біз олардың ортақ мүмкіндіктерін қарастырып, алдағы уақьпта, программа атауларын қысқаша MS Access немесе жай ғана Access деп атаймыз.
MS Access-ті пайдаланатындар - көбіне есептеу техникаларымен жұмыс істейтін, бірақ программалаумен айналыспайтын адамдар. Мұндай қолданушыларды бұл программаның оқып-үйрену жеңілдігі көптеген мәселелерді өздері программаламай-ақ шешу мүмкіндігі сондай-ақ БҚ-дағы қажетті объектілерді жылдам кұруға мүмкіндік жасайтын құралдары бар болғандығы қызықтырады. MS Access-тің тағы бір артықшылығы - жергілікті желінің қолданудағы мүмкіндіктер: (MS Access-ті қолданушылар ол туралы мәліметті кітаптардан немесе программада орналасқан анықтамадан алуына болады.)
Access программасы жөніңде әдебиеттер жеткілікті. Алайда, олар негізінен орыс, ағылшын тілдерінде, ал қазақ тілінде жоқтың қасы. Ұсынылып отырған оқу құралының мақсаты осы ақтаңдақты толықтыру. Қолданушыға Access-те БҚ-ын құру мүмкіндіктері мен олардың арасындағы байланыс ерекшеліктерін көрсету арқылы берілгендер қорымен нақты жұмыс істеуді үйренуге қолқабыс жасау.
Windows жүйесінің элементтерімен таныс кез келген қолданушының MS Access программасын оқытып үйренуіне және оны қолданып, БҚ-мен жұмыс істеуіне мүмкіндігі бар. Өйткені, Access программасымен жұмыс істеу принциптері Windows жүйесіне негізделген, оның объектілері терезе түрінде ашылады.
MS Access-ті басқарудың әр түрлі тәсілдері бар: мөзір жүйесі, саймандар тақгасы, контексті мәзір, тышқан көрсеткішін және клавиштер комбинациясын қоддану. Бұлардың көбі бір команданы қайталауы мүмкін, сондықтан олардың бәрін бірдей қолданудың қажеті жоқ. Негізінде, ең ыңғайлысы - контексті мәзір мен тышқан. Контексті мәзірді керек уақытында тышқанның оң жақ түймесін Засу арқылы кез келген объектіге байланысты шығаруға болады. Сондай-ақ, контексті мәзірден осы объектіге байланысты қандай операциялар жасауға болатыны да көрінеді.
Оқу құралында жалпыға бірдей кейбір келісімдер қолданылған. Мәзір жүйесі мен командаларды сипаттаған кезде көп сөзден құтылу үшін олардың атаулары ғана символымен байланыстырылып жазылады. Мысалы, Сервис Макрос Макросты іске қосу тізбегі Сервис мәзіріндегі Макрос командасының Макросты іске қосу ішкі командасын тандауды білдіреді. Комавдалар мен мөзірлер-атаулары боялып, терезелер, жапсырмалар, касиеттер және т.б. атаулар қиғаш жазылған. Кейбір алгоритмдердің әрекеттері қарастырылған мысалдың берілгендері үшін нақтыланып көрсетілген. Бұл оқу құралы - сегіз тараудан тұрады: 1-тарауда Access программасымен жұмыс істеудің алғашқы мәліметтері; 2-тарауда кесте объектілерін құру тәсілдері мен олардың арасында байланыс орнату; 3-тарауда кестелермен жұмыс істеу техникалары; 4-тарауда сұраныс объектілерін құру тәсілдері; 5-тарауда басты мәзірдің 5 командалары; 6-тарауда формалар мен басқару элементтерін құру тәсілдері; 7-тарауда есептер мен диаграммалар құрып, оларды баспаға
І басу әдістері; 8-тарауда макростар мен модульдер жайында түсініктеме және макрокомандалар мен БҚ-ындағы оқиғалар тізімі берілген. Әр тараудың соңында студенттердің өзік-өзі тексеріп, жаттығуларына арналған сұрақтар мен тапсырмалар берілген.
Пайдаланылған әдебиеттер

1. Р. Қадірбаева «Microsoft Access» Шымкент 1999 ж.
2. А.Гончаров. Microsoft Access 7.0 в примерах. Санкт Петербург,"Питер Пресс", 1997
3. А.Гончаров. Microsoft Access97 в примерах. Санк Петербург,"Питер Пресс", 1997
4. А.Нейбауэр. Access 7 для занятых/Перевод с англ. Санк Петербург,"Питер Пресс", 1997
5. А.Я.Савельев, Б.А. Сазонов, С.Э. Лукьянов. Персональ: компьютер для всех: В 4кн. Кн.З. Создание и использоваш баз данных. Москва, "Высшая школа", 1991
6. С.Симонович, Г.Евсеев, А.Алексеев. Специальні информатика, Москва, АСТ-ПРЕСС, 1998.

Берілгендер қорын басқару жүйесі
Жоспар

І Кіріспе
ІІ Негізгі бөлім
1. Алғашқы мәліметтер
2.Кестелер және оларды құру
3.Сұраныстар
4.Басты мәзір
5.Формалар
6.Есептер
7.Макростар және модулдер
Пайдаланылған әдебиеттер

Кіріспе
Қазіргі кезде компьютерлік техниканы пайдаланбай жұмыс жасайтын сала жоқ
деуге болады. Ал, компьютерді, пайдалану технологиясының жұмыс жасауға
өзіңе тән талаптар қоятыны белгілі Сондай талаптардың бірі - жұмыс жасауға
қажетті берілгендер қорын (БҚ) құру. Күнделікті өмірде біздің кездестіретін
нәрселеріміздің барлығы қандай да бір қордың элементтері болып саналады.
Берілгенде қорымен жұмыс істей білу бүгінгі таңда компьютермен жұмыс істеу
дегі маңызды дағдылардың біріне айналды. Сондай-ақ бұл саладағы мамандарға
барлық уақытта жұмыс табылады деп айтуға да болады.
Берілгендер қорын басқару жүйесі (БҚБЖ) – берілгенде қорымен жұмыс
істеуге арналған программа. Олардың қатарында DBASE, FOXPRO, MICROSOFT
ACCESS т.б. программалар бар Microsoft office пакетінің құрамындағы
Microsoft Access ең қолайлы көп тараған программа. MS Access программасының
Access2.0, Access7.0, Access95, Access97 сияқіъі бірнеше нұсқалары бар. Біз
олардың ортақ мүмкіндіктерін қарастырып, алдағы уақьпта, программа
атауларын қысқаша MS Access немесе жай ғана Access деп атаймыз.
MS Access-ті пайдаланатындар - көбіне есептеу техникаларымен жұмыс
істейтін, бірақ программалаумен айналыспайтын адамдар. Мұндай
қолданушыларды бұл программаның оқып-үйрену жеңілдігі көптеген мәселелерді
өздері программаламай-ақ шешу мүмкіндігі сондай-ақ БҚ-дағы қажетті
объектілерді жылдам кұруға мүмкіндік жасайтын құралдары бар болғандығы
қызықтырады. MS Access-тің тағы бір артықшылығы - жергілікті желінің
қолданудағы мүмкіндіктер: (MS Access-ті қолданушылар ол туралы мәліметті
кітаптардан немесе программада орналасқан анықтамадан алуына болады.)
Access программасы жөніңде әдебиеттер жеткілікті. Алайда, олар
негізінен орыс, ағылшын тілдерінде, ал қазақ тілінде жоқтың қасы. Ұсынылып
отырған оқу құралының мақсаты осы ақтаңдақты толықтыру. Қолданушыға Access-
те БҚ-ын құру мүмкіндіктері мен олардың арасындағы байланыс ерекшеліктерін
көрсету арқылы берілгендер қорымен нақты жұмыс істеуді үйренуге қолқабыс
жасау.
Windows жүйесінің элементтерімен таныс кез келген қолданушының MS
Access программасын оқытып үйренуіне және оны қолданып, БҚ-мен жұмыс
істеуіне мүмкіндігі бар. Өйткені, Access программасымен жұмыс істеу
принциптері Windows жүйесіне негізделген, оның объектілері терезе түрінде
ашылады.
MS Access-ті басқарудың әр түрлі тәсілдері бар: мөзір жүйесі, саймандар
тақгасы, контексті мәзір, тышқан көрсеткішін және клавиштер комбинациясын
қоддану. Бұлардың көбі бір команданы қайталауы мүмкін, сондықтан
олардың бәрін бірдей қолданудың қажеті жоқ. Негізінде, ең ыңғайлысы -
контексті мәзір мен тышқан. Контексті мәзірді керек уақытында тышқанның
оң жақ түймесін Засу арқылы кез келген объектіге байланысты шығаруға
болады. Сондай-ақ, контексті мәзірден осы объектіге байланысты
қандай операциялар жасауға болатыны да көрінеді.
Оқу құралында жалпыға бірдей кейбір келісімдер қолданылған. Мәзір
жүйесі мен командаларды сипаттаған кезде көп сөзден құтылу үшін олардың
атаулары ғана символымен байланыстырылып жазылады. Мысалы, Сервис Макрос
Макросты іске қосу тізбегі Сервис мәзіріндегі Макрос командасының
Макросты іске қосу ішкі командасын тандауды білдіреді. Комавдалар мен
мөзірлер-атаулары боялып, терезелер, жапсырмалар, касиеттер және т.б.
атаулар қиғаш жазылған. Кейбір алгоритмдердің әрекеттері
қарастырылған мысалдың берілгендері үшін нақтыланып көрсетілген. Бұл оқу
құралы - сегіз тараудан тұрады: 1-тарауда Access программасымен
жұмыс істеудің алғашқы мәліметтері; 2-тарауда кесте объектілерін
құру тәсілдері мен олардың арасында байланыс орнату; 3-тарауда кестелермен
жұмыс істеу техникалары; 4-тарауда сұраныс объектілерін құру
тәсілдері; 5-тарауда басты мәзірдің 5 командалары; 6-тарауда
формалар мен басқару элементтерін құру тәсілдері; 7-тарауда есептер мен
диаграммалар құрып, оларды баспаға
І басу әдістері; 8-тарауда макростар мен модульдер
жайында түсініктеме және макрокомандалар мен БҚ-ындағы оқиғалар тізімі
берілген. Әр тараудың соңында студенттердің өзік-өзі тексеріп,
жаттығуларына арналған сұрақтар мен тапсырмалар берілген.

1. Алғашқы мәліметтер
Access -тегі берілгендер қоры
Адамның қызметі немесе жеке басы жұмыстарында әр түрі дерек көздерден
алынған және олардың әрқайсысы қандай да бір қызмет түрімен байланыста
болатын берілгендермен жұмыс істеуін тура келеді. Осы берілгендерді
координациялау (жинақтап бір жүйеге келтіру) үшін арнайы білім мен
ұйымдастыру дағдысы қажет.
Информацияны сақтау — компьютердің ең маңызды функцияларының бірі. Оның
ең көп тараған құралы берілгендер қоры болы табылады. БҚ - берілген
құрылымдағы информациялардан тұраты арнайы форматтағы файл.
Көптеген БҚ кестелік құрылымда болады. Кестелік құрылымда
берілгендердің адрестері жол мен бағанның қиылысуымен анықталады. БҚ-да
бағандарды өрістер (поля) деп, ал жолдарда жазбалар (записи) деп атайды.
Өрістер БҚ-ның құрылымын, жазбалар ондағы информацияларды құрайды.

Access -ті іске қосу және одан шығу
Access - ті іске қосу командасы: Іске қосу Программалар Microsoft
Access. Access 5 программасы жүктеліп, экраңда 1.3-суретте көрсетілген
терезе шығады. Бұл терезеде Access қолданушыға нұсқаның бірін тандауды
ұсынады. Жаңа БҚ- ын құру; Шеберді Қосу; Бұрыннан бар БҚ-ын ашу.
Егер ... қажетті БҚ бұрыннан құрылып қойғаи болса, оң Бұрыннан бар БҚ-
ын ашу нұсқасын тандаңыз. Сонда экранда Б файлдарын ашу терезесі пайда
болады. Ол, файлдар тізімінен қажет БҚ файлын таңдап, оны ашуға мүмкіндік
береді.
2.Кестелер және оларды құру
Кестелер — БҚ-ның негізгі объектілері. БҚ жасау алғашқы кестені
құрудан басталады. Ал, кестеде оның өрістері және сол өрістердің типтері
мен қасиеттері анықталады. Бұл БҚ терезесіндегі Құру түймесін басудан
басталады. Сонда 2.1-суретте көрсетілгендей Жаңа кесте сұқбат терезесі
ашылады. Бұл терезеде жаңа кесте құрудың бірнеше тәсілдері көрсетілген.
Кесте режимі
Жаңа кесте терезесінде Кесте режимі тәсілін таңдап , ОК
түймесін бау арқылы кесте үлгісіналамыз.
Осындай қолдануға дайын кесте жасалған соң, қолданушы оны
толтырумен айналысадды. Кестені информациямен толтырмас бұрын
оның өрістеріне мағынасы бар жаңа атаулар беріледі. Ол үшін
тышқан курсорын өріс тақырыбына алып барып тышқан түймесін екі
рет шертіп, өріс атауын клавиатурадан теру керек. Ал, мұндағы өрістердің
типтері, өзіне енгізілген информацияға байланысты, автоматты түрде
анықталады (өріс тйптері туралы келесі тақырыпта айтылған):
2.2-суретте көрінген терезенің бірінші жолында, Windows терезелері
сияқты, оның тақырыбы және Қысу, Ашу, Жабу түймелері орналасқан. Олардың
қызметтері де Windows терезелеріндегідей. Терезенің оң жақ шеқарасында да
жазбалар бойымен жоғары-төмен жылжу түймелері орналасқан тақта бар. Ал,
оның соңғы жолында жазбалар бойымен жылжыту түймелері, жазбалардың жалпы
саны және жазба бойымен оңға және солға жылжу түймелері орналасқан.

Конструктор режимі
Конструктор режимін іске қосу үшін Жаңа кесте терезесінде Конструктор
тәсілін белгілеп, ОК түймесін басу керек. Сондай-ақ, БҚ-да бұрыннан бар
кестенің құрылымын өзгерту кезінде де, қажетті кестені белгілеп,
Конструктор түймесін шерту арқылы осы режимді іске қосуға болады.
Бұл терезеде кесте құрылымын құрастырушы өзі анықтайды. Терезенің
жоғарғы бөлігінде өріс атауларын, олардың типтерін және сипатын анықтау
керек. Мұндағы сипаты деген бағанды толтыру міндетті емес. Өрістің типін
анықтау үшін Берілгендер типі бағанындағы сәйкес ұяшықты шерту
керек. Сонда белгіленген ұяшықтың оң жақ шетінде тізім символы (V) пайда
болады. Әрі қарай осы символды шертіп, ашылған тізімнен қажетті тиіпті
тандау керек. Тандалған типтің қасиеттері кестенің төменгі жағындағы
бланкіде анықталады. Мұнда да тізім символын пайдаланып, қажетті қасиетті
тандауға болады.
Өрістің берілген қасиеттеріне байланысты өріске қандай мәліметтер
енгізуге бодатындығы анықталады. Кез келген өріске негізгі қасиеті — оның
ұзындығы. Осы ұзындыққа байланысты өріске қанша информация сиятыны
анықталады. Символдар бір не екі байтпен кодталатынын ескерсек өріс
ұзындығы да байтпен өлшенеді деп есептелінеді.
Кестелерді сырттан әкелу (импорттау) режиімі.
Access программасының әр түрлі форматтағы басқа файллар мәліметтерін БҚ
мәліметіне айналдыру мүмкіндігі бар. Оны 2.8-суретте көрсетілген терезеде
орындауға болады.
Берілгендерді DBASE, FOXPRO сияқты БҚ-нан импорттау мейлінше
оңай орындалады. Өйткені, олардың құрылымдары ұқсас, яғни БҚ-да
мәліметтер кесте түрінде сақталады. Бұл импорттауды автоматты түрде
жүргізуте мүмкіндік береді.
Ал, EXCEL электрондык кестесінен импорттау оңай жұмыс емес. Оның жұмыс
парағы да бағандардан тұрғанымен, олар БҚ-ғы бағандар сияқты емес. Өйткені,
олар әр түрлі типтегі берілгелдерді сақтай алады. Мұндай импорттау кезінде
қолданушыға бірнеше қосымша сұрақтар беріледі. Сол сұрақтарға жауап бере
отырып, импорттау жұмысын орындауға болады. Бірақ соның өзінде де,
берілгендер толық көшірідмеуі мүмкін. Информациялық жүйелерде қолданылатын
берілгендерден тұратын текстіқ файлдарды да импорттауға
болады. Мұндай файлдардың ерекшелігі оларда берілгендер
белгілі бір ретпен жазылады.
Берілгендерді импорттау арнайы Шебер арқылы орындалады.Оның жұмысы 2.8-
суреттегі параметрлерді анықтаудан басталып, алты қадамнан, тұратын Шебер
терезелерінде қажетті таңдауларды орната отырып, ең соңғы терезедегі Дайын
түймесін басумен аяқталады. Сонда бастапқы алынған файлдағы мәліметтер
Access -ның мәліметтеріне айналады.
Сонымен, импорттау процесінде Access кестесінің өрістері нақталып,
ондағы мәліметтер сырттағы басқа файлдан алынады.

Кестелермен байланыс режимі
БҚ-ларының Access-те қолдау табатын бірнеше форматтары бар. Сондықтан
кейбір жағдайларда БҚ-нан импорттаудың орнына файлмен байланыс орнату
жеткілікті. Бұл тәсіл әр түрлі БҚБЖ-де ұрылған екі информациялық жүйені
интегралдауға мүмкіндік береді.

Кестелер арасындағы байланыстарды құру
БҚБЖ-нің негізгі артықшьшығы жеке кестелермен емес, өзара байланысқан
кестелер тобымен жұмыс істеу кезінде көрінеді. Access кестелер арасындағы
байланыстарды құру үшін Берілгендер схемасы деп аталатын арнайы сұхбаттық
терезе бар. Бұл терезені Сервис Берілгендер схемасы командасымен немесе
саймандар тақтасында өзімен аттас түймені шерту арқылы ашуға болады.
Егер БҚ-дағы кестелер арасында бұрын ешқандай байланыс болмаса, онда.
Берілгендер схемасы терезесін ашу кезінде кестелерді қосу (толықтыру)
терезесі бірге ашылады.
Кестелерді қосу терезесінде кесте аралық байланыстар
құрылымына енгізетін қажетті кестелерді таңдауға болады. Ал, егер кестелер
арасындағы байланыстар осыған дейін орнатылған болса, онда Берілгендер
схемасына жаңа кесте енгізу үшін, оның контек мәзірінде кестені қосу
бөлімін тандау қажет.
Берілгендер схемасында байланыстыруға қажет барлық кесте; таңдалып
болған соң, осы кестелер өрістері арасында байлан құруға кірісу керек. Ол
үшін бір кестедегі өріс атауын екінші кестел оған сәйкес байланысқан өріс
атауына қарай тасу керек. Өрісте тасып болған соң, құрылған байланыстар
қасиеттерін анықтап мүмкіндік беретін Байланыс сұхбаттық терезесі ашылады
(2.10-суреі Байланыс терезесінде Берілгендердің біртұтастығымен жабдықты
Байланысқан өрістерді каскадты жаңарту және Байланысқан жазбаларды каскадты
жою деген үш параметр бар. Мұнда берілгеңдердің біртүтастығын жабдықтау
параметріндегі жалауша орнату бір кестедегі жазбалардың жойылып кетуінен
сақтандыра; Біртұтастық шарты бар болуы үшін негізгі кестенің өрісі кілт
болуы қажет жөне байланысатын екі өрістің типі бірдей болуы керек.
3.Сұраныстар
Сұраныстар арқылы бір немесе бірнеше байланысқан кестелерден
берілгендерді, анықталған шарт бойынша, іріктеп алуға болады. Access-те
сұраныс құрудың бірнеше тәсілдері бар. Олар Сұраныс тапсырмасы одағы Құру
түймесі басындағы пайда болатын Жаңа сұраныс терезесінде
көрсетілген.

Қарапайым сұраныс
Жаңа ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Білім сапасының мониторингі
Құрылыс заттар сататын дүкеннің деректер қорын құру
Берілгендер қоры
Парасат Телеарна қызметкерлерінің деректер қорын жобалау
БҚЖБ программалық жүйелері
«Еңбекпен қамту» ақпаратты жүйесін құру
«Кино жұлдыздары» мәліметтер қорын құру.
Құрылымды мәліметтердің көрінісі
Супермаркеттің деректер қорын жобалау
Мектеп кітапханасы жұмысын автоматтандыру
Пәндер