Саяси билік

Жоспар

Мазмұны
Кіріспе:

Билік ұғымы туралы түсінік
Негізгі бөлім:
1. Биліктің қызметтері, жіктелуі
2. Қоғамның әлеуметтік саласындағы билік
3. Биліктің легитимділігі

пайдаланылған әдебиеттер

Пән: Саясаттану
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 6 бет
Таңдаулыға:

Саяси билік
Кіріспе:
1.Билік ұғымы туралы түсінік.
Саясаттың негізгі мәселесі билік болғандықтан, саясатта билік теориясы
үлкен орын алады. Билік саясаттың саяси институттар мен барлық саяси
әлемнің мінін түсініп-білуге көмектеседі.Шығыстың көрнекті ойшылы Ибн-
Халдун (1332-1406) адамның басқа жан-жануарлардан ерекшелігі - ол билік
үшін күреседі деген екен.
Ағылшын философы, қоғам қайраткері Бертран Рассель (1872-1970) физикада
басты ұғым энергия болса, қоғамдық ғылымдарда негізгі ұғым билік болып
табылады деген.Американың әйгілі әлеуметтанушысы Талкотт Парсонс (1902 -
1979) экономикалық жүйеде ақша қандай орын алса, саяси жүйеде билік те
соншалықты орын алады деп тұжырымдаған.
Билік туралы мынандай тұжырымдамалар бар: Телеологиялық, бихевиористік,
инструменталистік, структуралистік, конфликтілік.Сонымен билік деп
біреудің екіншілерге әмірін жүргізіп, олардың іс-әрекеті, қызметіне ықпал
етуін айтады.
Алғашқы қауымдық құрылыс кезеңінде билік қоғамдық сипатта болды. Мұнда
қауым болып тайпаларды басқарды. Құл иеленушілік құрылыста құл иеленушілер
және құлдар пайда болып, теңсіздік туды. Бір таптың екінші бір тапты
бағындыру қажеттілігі туды. Осылай билік аппараты дүниеге келді, адамдарды
еркінен тыс, ықтиярсыз еркіне көндірген мекемелер пайда болды.
"Билік" сөзі әр мағынада қолданылады. Оны ықпал ету бағытына объектісіне
байланысты былай бөлуге болады:
Ата-аналар билігі.
Мемлекеттік билік.
Экономикалық билік.
Саяси билік.
Әлеуметтік билік.
Құқықтық билік.
Әскери билік.
Рухани билік, т.с.с.
Бірақ биліктің толық мағынасы мемлекеттік-саяси салада ғана айқындалады.
Сондықтан саяси билік биліктің ең негізгі түріне жатады.
Биліктің басқа түрлерімен салыстырғанда саяси биліктің мынадай
ерекшеліктері бар оның өктемдік сипаты, оның бүкіл қоғамның атынан билік
жүргізуі, басқарумен кәсіби айналысатын адамдардың мүддесін қорғауы, басқа
мекемелерге қарағанда билік органдарының тәуелсіздігі, қоғам өмірінің
жұмыс тәртібін белгілеуде жеке-дара құқығы, мемлекет шеңберінде ашық күш
қолдана алуы, т.с.с.
Саяси билік бар жерде теңсіздік бар. Мұнда біреулер билеуге құқықты да,
екіншілері оларға бағынуға міндетті.

Билік туралы тұжырымдамалар:
1.Телеологиялық анықтама - Билікті белгілі бір мақсатқа, белгілеген
нәтижеге, қорытындыға жету мүмкіндігі деп түсіндіреді.
2. Бихевиористтік анықтама - Бұл тұжырымдама бойынша билік басқа адамдардың
жүріс – тұрысын, өзін өзі ұстауын өзгерту мүмкіндігіне негізделген іс -
әрекеттің негізгі түрі
3.Инструменталисттік анықтама - Мұнда билікті белгілі бір құралдарды,
амалдарды пайдалану, қолдану мүмкіндігі деп біледі.
4. Структуралисттік анықтама - Билікті басқарушы мен бағынушының арасындағы
қатынастың ерекше түрі деп ұғады.
5. Конфликтілік анықтама - билікті дау- жанжал жағдайында игілікті бөлуді
реттейтін мүмкіндік, шиеленісті шешудің құралы деп түсіндіреді.

Негізгі бөлім:
1. Биліктің қызметтері, жіктелуі
Саяси биліктің өзіндік қызметтері болады. Олар:
1. Қоғамның саяси жүйесін қалыптастыру.
2. Оның саяси жүйесін қалыптастыру.
3. Әр түрлі деңгейдегі қоғам мен мемлекеттің істерін басқару.
4. Үкімет органдары, саяси емес процестерге басшылық жасау.
5. Саяси және басқа қатынастарды бақылау.
6. Белгілі бір қоғамға сәйкес басқарудың түрін, саяси тәртіпті және
мемлекеттік құрылысты құру.
7. Қоғамдық тәртіп пен тұрақтылықты қолдау.
8. Дау-дамай, шиеленістерді ашып, оларға шек қою және дер кезінде шешу.
9. Қоғамдық келісімге, мәмілеге келу. т.с.с.

Қоғамда билік өзара тығыз байланыстағы 3 деңгейде ұйымдастырылып, қызмет
етеді:
1.Жоғары орталық саяси институттар, мемлекеттік мекемелер мен ұйымдар,
саяси партиялар мен қоғамдық ұйымдарды басқару органдары кіретін өте ірі
деңгей.
2.Орта буынды аппараттар мен мекемелерді қамтитын және аймақтық, облыстық,
аудандық шенбердегі жергілікті әкімшілік билік кіретін орта деңгей.
3.Адамдар, кішігірім топтар, ұйымдар, одақтар, өндіріс және басқа ұжымдар
арасындағы қоғамдық қатынастардың негізі, арқауы болып табылатын, саяси
және қоғамдық өзін-өзі басқару өрісін құрайтын кіші деңгей.
Ал демократиялық саяси жүйе ойдағыдай өз ісін атқару мақсатында,
мемлекеттік билікті заң шығарушы, атқарушы, сот билігі деп үш тармакқа
бөледі. Оның негізін салушы ағылшын ойшылы Джон Локк(1632 - 1704)пен
француз ғалымы Ш.Л. Монтескье (1689 - 1753) болды.
Заң шығарушы билік (парламент) заң шығарумен, оны бекіту, өзгерту немесе
жоюмен айналысады. Ол заң қабылдайды, салық салуды анықтайды, үкіметті
тағайындайды, бюджетті бекітеді, соғыс ашып және әскермен қамтамасыз етеді,
сауданы реттейді, сотты ұйымдастырады халықаралық келісім шарттарды
қабылдайды, саясаттың маңызды ішкі және сыртқы бағытын анықтайды.
Конституция атынан оның жұмысына арнайы органдар бақылау жасайды.
Атқарушы билікке үкімет пен әкімшілік жатады. Оларды заң шығарушы өкілдік
органдар қалыптастырады. Атқарушы билік заң шығарушы биліктің бақылауында
болып, олардың алдында есеп береді. Оның жұмысы заңға негізделіп, заң
шеңберінде іс істеуі керек. Сырттай қарағанда ол заң шығарушы билікке
тәуелді. Бірақ іс жүзінде ол саяси жүйенің маңызды бөлігіне айналған және
қоғамдық өмірде зор рөл атқарады. Үкімет саяси шешімдер қабылдайды, ал
әкімшілік ол шешімдерді жүзеге асырады.
Сот билігі адамдардың құқығын қорғайды, ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.