Жасанды мутагенез



1.Жасанды мутагенез
2. Мутагенездің жалпы ерекшеліктері
3. Табиғи және жасанды мутациялар.

Пән: Биология
Жұмыс түрі:  Материал
Тегін:  Антиплагиат
Көлемі: 5 бет
Таңдаулыға:   
Жасанды мутагенез

Мутациялық өзгергіштік көп өзгергіштіктің бір түрі ғана болып табылады . Тірі организімдердің маңызды қасиеттерінің ең елеулісінің бірі ұрпақтан - ұрпаққа таралатын өзгергіштің пайда болуы . Мутация сонымен қатар көптеген апаттың себебі болып табылады : әртүрлі аурулардың қоздырғыштарының эпидемиясы , қатерлі ісіктер , тұқым қуалайтын аурулардың пайда болуы . т.б. Сонымен қатар мутация өсімдіктер , жануарлар және микрорганизімдер селексиясында қолданылатын көптеген пайдалы өзгерістер береді. Мутация деген атауды , Мендел заңдарын қайта ашушылардың бірі голлондиялық ботоник Гуго де Фриз ( 1848-1935) кенеттен пайда болған тұқым қуатын өзгерістерді сипаттау үшін қолданды. Негізінде бұл сөздің шығу тегі әріректе жатыр. Көне Рим имперясында Август патшаның билік етуі заманында ( біздің жыл сануымызға дейінгі 63-64) сауда орталықтарымен қалалардың арасындағы байланысты ұйымдастыру үшін пар атты көлік қолданылған . Жол бойында қалалармен енді пунктерінде ( бекеттерде жолаушыларға арналған демалатын мансио деп аталатын сарайлар болған . Бұл мансиолардың ерекше аттары болмағандықтан олардың орналасқан нүктелері мен бағыттары ғана көрсетілген . Осыдан барлық европалық тілдерде почта деген сөз шыққан . Осы мансиолардың араларында мутацио деп аталатын шаршаған аттарды ауыстыратын бекеттер болған . Міне мутацио деген сөздің шығу тегі осылай болған .

Мутагенездің жалпы ерекшеліктері . Қолданылатын атаулар .
Мутагенез (лат мутацио - өзгеруі, генезес - тегі) әртүрлі физикалық және химиялық факторлардың әсерінен организімде тұқым қуатын өзгерістің мутацианың пайда болу працесі . Мутация - клеткадағы геннің табиғи не жасанды жолмен өзгеруі . Тірі табиғаттағы вирустар микроорганизімдермен бастап жоғары сатыдағы өсімдік , жануар адам барлығы да мутацияға ұшырайды . Жыныс клеткаларымен спораларында пайда болған мутациялар тұқым қуады . Дене клеткаларында болатын (сомалық ) мутациялар тұқым қумайды . Дене клеткаларында мутанта ткані бар өкілдерді мозаиктер немесе химерлер деп атайды . Вегетативтік жолмен көбейетін организімге сомалық мутацианың үлкен маңызы бар. Организімнің табиғи не әртүрлі факторлар әсерінен тұқым қуатын өзгеріске бейімділігі мутабилдік деп аталады. Мутацияға бейім болу көптеген себептерге - организімнің жас мөлшеріне , даму сатысына температурасына генотиптік ерекшеліктеріне байланысты . Гендердің мутацияға бейімділігі бірдей болмайды , оларды стобильді және мутабилді деп бөледі . Жеке гамолгты храмасомаларда орналасқан аллель жұптары бір мезгілде ұшырамайды. Генотиптегі гендер мутацияға жиі ұшырайды. Жеміс шыбынының бір ұрпағында 100 гаметаға бір мутация сәйкес келеді . Тышқанның радиация әсеріне мутабилділігі дрозофиладан жоғары . Маймылдар рентген сәулесіне тышқаннан гөрі 2-3 есе сезімтал келеді . Генетикалық факторларға байланысты болғандықтан мутабилділікті қолдан сұрыптау арқылы арттырып не кемітіп отыруға болады. Қазіргі кезде селексиялық жолмен мутабилділігі жоғары жаңа линиялар шығарылуда . Мутагендер - деп мутацианың жүруіне әсер ететін заттарды атайды . Бұған физикалық әсерлер ( ультракүлгін сәуле , рентген сәулесі нейтрондар, химиялық заттар алколойдтар, нуклейн қышқылдарының аналогтары жатады . мутагендеодің әсері , олардың табиғатына , мөлшеріне әсер ету жағдайына сондай - ақ организмнің генотипіне , даму сатысына және физиологиялық жағайына байланысты . Тұқым қуалайтын өзггергіштің түрлері .
1. Ядролық немесе хромосомалық , ядролардан тыс немесе хромосомадағы қатысы жоқ цитоплазмалық
2. Хромосомалар санының өзгеруі : полиплойттар , анеуплойдтар , гетероплойдтар
3. Генетикалық хабардың өзгеруі : Мутациалар , Рекоминациалар
Мутациалар: Нүктелік мутациалар , ірі қайта құрылулар
Нүктелік мутациалар : Негіздердің түсіп қалуы , негіздердің кіруі , негіздердің ауысуы .
Ірі қайта құрылулар : Делециалар , транцлокациалар , инверциалар .
Ақырыеда мутациаларды өте жиі олардың фенотиптік көрінісіне , яғни өзгерген жағдайларға сәйкес топтастырады: леталды морфологиялық , биохимиялық мінездік сезімталдылық ,төзімділік т.с.с. Бұл мутациаларды топтастырудың шұбалаң түрі болғандықтан арнаулы әдебиеттерде жиі кездеседі . Жалпы түрде мутация дегеніміз - генетикалық материалдардың тұқым қуатын өзгерісі . Оның әректіне белгілердің өзгергенін білуге болады.
Генотип бойынша мутациалардың жалпыға бірдей қабылданған Топтастыруы бар :
1. Геномдық
2 . Хромосомалық
3 .Гендік
4 .Цитоплазмалық
Геномдық мутациалар - клеткадағы хромосома санының өзгеруіне байланысты. Оның пайда болу себептері әр түрлі. Әрбір түр үшін хромосоманың саны , формасы мен мөлшері жүйелік белгі болып табылады. Кариотиптің негізгі бірлігі хромосомалардың гаплойдты жиынтығы , яғни гамолгты хромосомалардың ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Радиациялық мутагенез
Жасушалар мен тіндерді өсіру әдістері
Мутагендік факторлардың тірі организмдерге әсері
Мутация туралы
Генетика және селекция
Селекцияның генетикалық негіздері
Геномдық мутация
Бидай мутанттары және оларды селекцияда пайдалану
Ауру қоздырғыштардың физиологиялық рассалары және олардың төзімділікті арттырудағы селекцияны қолдану
Популяциялар генетикасы және эволюцияның генетикалық негіздері. Спонтанды және индукцияланған мутагенез
Пәндер