Популяция және оның құрылымы



Популяция дегеніміз. белгілі бір географиялық аумақта тіршілік етуге бейімделген, генетикалық шығу тегі бір, бір түрге жататын даралар жиынтығы.Популяция латын тілінен аударғанда «попилус».«халық,топ»деген мағынаны білдіреді.
Әрбір жеке түрдің өзіне тән таралу аймағы болады.Олардың сол аймақтағы тобы,сан мөлшері әр түрлі болуы мүмкін.Популяциялық сан мөлшерінің аз немесе көп болуы түрдің шығу тегіне,тариыхына,ареалдың көлеміне, т.б. көптеген себептерге байланысты.
Ағзалардың популяцияларын жан.жақты зерттеуші экологтар С.С.Шварц,А.М.Гиляров,А.В.Яблоков, т.б. өздерінің еңбектерінде популяцияға қазіргі тұрғыдан анықтама береді.Мәселен,С.С.Шварц(1969ж.) популяция дегеніміз «Орта жағдайларының өзгерісіне ұзақ уақыт бойы өзінің тұрақты санын ұстап тұратын бір түрге жататын ағзалардың элементар топтары» деп анықтама береді.
Ал А.В.Яблоклв өзінің еңбегінде «белгілі бір аумақты мекендейтін бір түрге жататын ағзалардың эволюциялық даму жолы ұқсас топтары» дейді.
А.М.Гиляров өзінің әріптестерінің идеяларын дамыта келіп,популяцияға біршама жаңа көзқарасты анықтама беруге тырысты.
Популяция.белгілі бір аумақты мекендейтін шығу тегі бір,ұзақ жылдар бойы табиғаттағы санын тұрақты ұстап келе жатқан бір түрге жататын ағзалар жиынтығы.Популяция ішінде үнемі тіршілік үшін күрес,басқа туыстық топтармен мүмкіндігінше шектелген формалар тіршілік етеді.Олар бір.бірінен жергілікті,экологиялық,географиялық популяциялар деп бөлінеді. Популяцияларды осылайша жіктеу Н.П.Наумов жүйесіне негізделеді.
Популяция.биологиялық бірлік ретінде өзінің белгілі құрылымы, қасиеті және атқаратын фуекциялары арқылы ерекшеленді. Популяция құрылымы ондағы даралар санымен және кеңістікте таралуымен сипатталады.Ал популяцияның функциясы басқа биологиялық жүйелермен ұқсас келеді.Популяцияға тән қасиеттерге өсу, даму,көбею, орта жағдайларының өзгерісіне бейімділігі,генетикалық шығу тегі,экологиялық жағдайлары жатады.
Элементар (жергілікті) популяция.табиғаты бірдей кішігірім аумақтарды мекендейтін бір түрге жататын даралар жиынтығы.Элементер популяциялардың табиғаттағы саны,даму эволюциясы мен ұзақтығы биоценоздың күрделі немесе қарапайымдылығына,бірегейлігіне байланысты болады.
Табиғатта жергелікті популяциялардың араласып кетуі бір.бірінің арасындағы шекараны жойып,түрлердің ұсақтап кетуіне әкеліп соғады.
Экологиялық популяция.жергілікті популяциялардың жиынтығы негізінде қалыптасады.Олар негізінде түр ішіндегі топтар болғандықтан белгілі бір биоценозда тіршілік етуге бейімделген.Мәселен,кәдімгі ақ тиін көптеген ормандарда кең тарал,ан.Сондықтан олардың «қарағайлық», «шыршалық» немесе т.б. экологиялық популяциялары көптеп кездеседін.Олар бір.бірімен жиі араласатындықтан генетикалық алмасулар элментар популяцияларға қарағанда баяу жүреді.
Географиялық популяция. географиялық жағдайлары бірдей аумақты қамтитын,даралар топтарын құрайтын экологиялық популяциялардан тұрады.

Пән: Биология
Жұмыс түрі:  Реферат
Тегін:  Антиплагиат
Көлемі: 5 бет
Таңдаулыға:   
Жоспар

Кіріспе
1. Популяция және оның құрылымы
Негізгі бөлім
2.1 Популяцияның қасиеттері
2.2 Табиғи сұрыпталу
2.3 Популяцияның демографиялық құрылымы
Қорытынды

Популяция дегеніміз- белгілі бір географиялық аумақта тіршілік етуге
бейімделген, генетикалық шығу тегі бір, бір түрге жататын даралар
жиынтығы.Популяция латын тілінен аударғанда попилус-халық,топдеген
мағынаны білдіреді.
Әрбір жеке түрдің өзіне тән таралу аймағы болады.Олардың сол аймақтағы
тобы,сан мөлшері әр түрлі болуы мүмкін.Популяциялық сан мөлшерінің аз
немесе көп болуы түрдің шығу тегіне,тариыхына,ареалдың көлеміне, т.б.
көптеген себептерге байланысты.
Ағзалардың популяцияларын жан-жақты зерттеуші экологтар
С.С.Шварц,А.М.Гиляров,А.В.Яблоков, т.б. өздерінің еңбектерінде популяцияға
қазіргі тұрғыдан анықтама береді.Мәселен,С.С.Шварц(1969ж.) популяция
дегеніміз Орта жағдайларының өзгерісіне ұзақ уақыт бойы өзінің тұрақты
санын ұстап тұратын бір түрге жататын ағзалардың элементар топтары деп
анықтама береді.
Ал А.В.Яблоклв өзінің еңбегінде белгілі бір аумақты мекендейтін бір
түрге жататын ағзалардың эволюциялық даму жолы ұқсас топтары дейді.
А.М.Гиляров өзінің әріптестерінің идеяларын дамыта келіп,популяцияға
біршама жаңа көзқарасты анықтама беруге тырысты.
Популяция-белгілі бір аумақты мекендейтін шығу тегі бір,ұзақ жылдар бойы
табиғаттағы санын тұрақты ұстап келе жатқан бір түрге жататын ағзалар
жиынтығы.Популяция ішінде үнемі тіршілік үшін күрес,басқа туыстық топтармен
мүмкіндігінше шектелген формалар тіршілік етеді.Олар бір-бірінен
жергілікті,экологиялық,географиялық популяциялар деп бөлінеді.
Популяцияларды осылайша жіктеу Н.П.Наумов жүйесіне негізделеді.
Популяция-биологиялық бірлік ретінде өзінің белгілі құрылымы, қасиеті және
атқаратын фуекциялары арқылы ерекшеленді. Популяция құрылымы ондағы даралар
санымен және кеңістікте таралуымен сипатталады.Ал популяцияның функциясы
басқа биологиялық жүйелермен ұқсас келеді.Популяцияға тән қасиеттерге өсу,
даму,көбею, орта жағдайларының өзгерісіне бейімділігі,генетикалық шығу
тегі,экологиялық жағдайлары жатады.
Элементар (жергілікті) популяция-табиғаты бірдей кішігірім аумақтарды
мекендейтін бір түрге жататын даралар жиынтығы.Элементер популяциялардың
табиғаттағы саны,даму эволюциясы мен ұзақтығы биоценоздың күрделі немесе
қарапайымдылығына,бірегейлігіне байланысты болады.
Табиғатта жергелікті популяциялардың араласып кетуі бір-бірінің арасындағы
шекараны жойып,түрлердің ұсақтап кетуіне әкеліп соғады.
Экологиялық популяция-жергілікті популяциялардың жиынтығы негізінде
қалыптасады.Олар негізінде түр ішіндегі топтар болғандықтан белгілі бір
биоценозда тіршілік етуге бейімделген.Мәселен,кәдімгі ақ тиін көптеген
ормандарда кең тарал,ан.Сондықтан олардың қарағайлық, шыршалық немесе
т.б. экологиялық популяциялары көптеп кездеседін.Олар бір-бірімен жиі
араласатындықтан генетикалық алмасулар элментар популяцияларға қарағанда
баяу жүреді.
Географиялық популяция- географиялық жағдайлары бірдей аумақты
қамтитын,даралар топтарын құрайтын экологиялық популяциялардан тұрады.
Географиялық популяциялар салыстармалы түрдебір-бірімен нақты шектелген әрі
өсімталдығы,даралар формасы,экологиялық қатарлары,физиологиялық міне-құлқы
жіне басқа да қасиеттері арқылы ерекшеленеді. Популяциялардың осылайша ұзақ
жылдар бойы жекеленуі бірте-бірте географиялық раса немесе жаңа түр
формаларын дүниеге алып келуі мүмкін.Ондай түрлерді географиялық түр
тармағы,раса немесе сол түрдің синонимі ретінде қарастырады.
Мәселен,кәдімгі ақ тиіннің 20-дан астам географиялық популяциясы бар.
Табиғатта популяцияның шекарасы мен дене тұрқы оның қандай
аумақтымекендейтігінде емес, популяцияның өзінің жеке қасиеттерімен
сипатталады.Н.П.Наумовтың зерттеулері бойынша популяциялардың ұсақ аумаққа
таралуы олардың көптүрлілігін және генефонын байытады деп
тұжырымдайды.Осыған байланысты табиғатта абсолютты популяция болмайды.
Өйткені әрбір түр өзінің даму эволюциясы барысында уақыт пен кеңістікке
қатысты миграция (орын ауыстыру) кезінде бір-бірімен араласып отырады. Ал
өсімдіктер болса,тозаңдары жел арқылы немесе өсімдіктер арқылы кең таралып
жатады.Нәтижесінде,түр шегіндегі популяциялардың әр түрді формалары
қалыптасып отырады,Сондықтан популяцияға экологиялық тұрғыда толық анықтама
берілген жоқ.Осы бағытта С.С.Шварцтың көзқарасы қолдауға тұрарлық бағыт.
Онда: Популяция дегеніміз-жеке түрдің сандық және сапалық параметрлерімен
сипатталатын түр ішіндегі тіршілік формалары ұқсас даралардың топтарыдеп
анықтама береды.
Популяцияның қасиеттері
Популяцияның табиғаттағы саны мен тғыыздығы. Популяцияның саны мен
тығыздығы мен қасиеттерін сипаттайтын негізгі көрсеткіш болып
саналады.Популяцияның саны дегеніміз-белгілі бір көлемдегі немесе аумақтағы
даралардың жалпы саны.Ағзалардың саны табиғатта тұрақты болмайды. Оның аз
немесе көп болуы даралардың өсімталдығы мен шығынына (өлуі)
байланысты.Популяцияның тығыздығы белгілі бір көлемдегі немесе кеңістіктегі
даралардың саны мен биомассасының салмағымен өлшенеді.Мәселен,1 гектардағы
шыршалардың саны-150 немесе 1 м куб көлемдегі су дафнияларының биомассасы-
0,5г.
Популяцияның тығыздығы олардың санына байланысты отырады.Тығыздық шексіз
өсуі мүмкін емес. Ол үшін даралардың кең таралуына қолайлы жағдай мен
кеңістік керек. Ағзалдарың кеңістіктетаралуы олардың шектеуші факторы
кездеспейінше жүре беруі мүмкін.Осыған орай,популяциялардың
кездейсоқ,біркелкі және топтанып таралу жолдары бар.
Кездейсоқ таралу-тек бірегей ортаға тән құбылыс. Мәселен,егістіктерде
зиянкес жәндіктердің таралуы алғашында кездейсоқ болғанымен бірте-бірте
көбейе түсіп,топтану немесе шашыранды таралу сипатын алады.
Ағзалардың топтанып таралуы жиі кездеседі,әрі кездейсоқ та болуы мүмкін.
Мысалы, ормандарды ағаштар алғашында топтанып кездессе бірте-бірте біркелкі
өсе бастайды. Өсімдіктердің таралуы спора,тұқым, жеміс арқылы жүзеге асады.
Ал,жануарлардың таралуы белсенді (активті)немесе енжар (пассивті) болуы
мүмкін. Мәселен,белсенді таралу түлкі,бұғы, т.б. тұяқты аңдарда жиі
кездеседі. Енжар таралу көбінесе баяу қазғалатын жануарларға тән.Белсенді
таралатын ағзаларда шекаралық шектеу болмай қалады,ал енжар ағзаларда айқын
байқалатын шекаралық ареалдар жиі кездеседі.Оларды біз қосмекенділер,
бауырымен жорғалаушылар,ұлулар тіршілігінен көреміз.
Попуциялардың ареалының кең немесе тар болуы ағзалардың дене
мөлшері,қозғалу белсенділігіне,қорек қорына, т.б.көптеген абиотикалық
факторларға байланысты болады.Мәселен,кәдісгі шөптесін жерлерде
жәндіктердің саны мыңдаған дараға жетуі ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Популяциялық генетика негіздері. Популяцияның генетикалық құрылымы. Адам популяциясының генетикалық әртүрлілігі
Популяция және оның генетикалық құрылымдары
Популяция туралы түсінік. Түрдің популяциялық құрылымы.
Популяция құрылымы және таралуы
Популяцияның өсуі
Харди - Вайнберг формуласы бойынша популяция ішіндегі геннің, аллельдің жиілігін анықтау
Түр. популяциялар құрылымы, динамикасы
Демэкология немесе популяциялар экологиясы
Популяцияға жалпы түсінік
Популяция экологиясы - Дэмэкология
Пәндер