Озон қабатының бұзылу салдары

Жоспар
I.Кіріспе
Озоносфера.туралы түсінік ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .3
II. Негізгі бөлім
2.1.Озон тесігі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...4
2.2.Озон қабатының жұқаруы мен ластануы ... ... ... .4
2.3.Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымының шешімі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 7
III.Қорытынды
Озон қабатының алдын алу шаралары ... ... ... ... ... ... ..8
IV. Пайдаланылған әдебиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... 9

IV. Пайдаланылған әдебиеттер тізімі:
1. А.Т. Қуатбаев., «Жалпы Экология»
Асқаров Ұ.Б. Экология және қоршаған ортаны қорғау
2. Е.М. Үпішев, С.Мұқаұлы «Табиғатты пайдалану және қоршаған ортаны қорғау»
3. Г.С. Оспанова, Г.Т.Бозшатаева «Экология»
4. Ф.Қ. Иштаев, Л.Г. Костарева, Ш.С. Набидоллина « Экология»

Пән: Экология, Қоршаған ортаны қорғау
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 7 бет
Таңдаулыға:

Кіріспе
Озоносфера-туралы түсінік
Атмосфера-ауа, химиялық қоспалар мен су буынан тұратын күрделі жүйе.Ол биосферадағы физико-химиялық және биологияллық процестердің жүруінің шарты және метерологиялық режимнің маңызды факторы.Атмосферадағы жекеленегн компоненттерінің қатынасы оның радиацияға,жылу және су режиміне,өздігінен тазартуға қабілетін анықтайтын.
Атмосфераның маңызды қасиеттеріне оның жылдам араласуы мен үлкен арақашықтыққа орын ауыстыру,басқа сферамен,әсіресе мұхитпен байланысы жатады. Адам атмосфераны әр түрлі параметрлеріне, оның химиялық құрамына,жылу режиміне ,орын ауыстыру электромагниттік және тағы басқасы әсер ететін,
Атмосфераның озон мәселесі адам қызметтеріне қатысты өзара байланысы екі аспектісі бар; жоғаы қабаттағы бұзылу және жер маңы кеңістігіндегі концентрациясының артуы.
Озоносфера , озон қабаты (гр. ozon - аңқығыш және sphaіra - шар), озонның жоғары концентрациясымен ерекшеленетін стратосфералық (биіктігі 10 - 50 км) қабат. Атмосферадағы озонның ең көп концентрациясы 20 - 25 км биіктікте болады, мұнда озонның тығыздығы жер бетіне қарағанда 10 есе көп. Озон оттегінің Күн радиациясының қысқа толқынды ультракүлгін бөлшектерін сіңіруінен пайда болады. Озон мөлшерінің көп болуы көктем айларына, азаюы күз айларына сәйкес келеді. Озон қабатының жер бетіндегі тіршілік үшін маңызы зор. Ультракүлгін сәулелерді жер бетіне жеткізбей, сәулеленудің алдын алады. Оның зардабы мутация өзгерістермен байланысты.
Озон Күннің ультракүлгін сәулелерінің және электр разрядтарының әсерінен екі атомдық оттек () молекулаларының ыдырап, қайта қосылуының нәтижесінде ( ) пайда болады. Озон қалқаны күннің тіршілікті жойып жіберетін ультракүлгін сәулелерін ұстап қалады.
Озон қабаты полюстерде 9-30 км,экваторда -18-32 км биіктікте орналасқан. Ондағы озонның концентрациясы 0,01-0,06мгм. Озонның мөлшері санаметрмен немесе Дапсон бірлігімен есептеледі. Атмосфераның жоғары қабатындағы озон оттегі молекуласының ультракүлгін сәулелер әсерінен ыдырауы нәтижесінде түзіледі. Бос оттегінің оттегі молекуласына қосылуынан озон түзіледі. Бір уақытта озон молекулаларының ыдырап,оттегіне айналу процесі жүреді. Реакция жүруінің шарты ультракүлгін сәулелердің болуы және олардың инфрақызыл жылулық сәулелерге айналуы болып табылады.
2.1.Озон тесігі
Озон жыртығы, озон тесігі - озоносфера қабатының жарылуы (диаметрі 1000 км-ден астам). Антарктида мен Арктикада ерекше байқалады. Бұл құбылыс 20 ғасырдың 80-жылдарында байқалғанымен, оның пайда болу себебі әлі күнге дейін талас тудыруда. Озон жыртығы табиғи, сондай-ақ антропогендік жағдайларға байланысты, әсіресе өнеркәсіпте және күнделікті тұрмыста озон қабатын бұзатын құрамында хлоры бар хладондарды (фреондарды) пайдалануға байланысты пайда болады деп есептелінеді. Соңғы 20 жылда озон жыртығы аясы ұлғая түсті (жыл сайын 4%-ға). Озон жыртығы арқылы күннің ультракүлгін сәулелерінің атмосфераға еш бөгетсіз өтіп кетуі қоршаған ортаны ластап, ондағы тірі организмдерге қауіп-қатер туғызады. Түрлі вирусты және қатерлі ісік ауруларының көбеюіне әкеледі. Сондай-ақ күннің ультракүлгін радиациясының жоғарылауынан өсімдіктерде жүретін фотосинтез процесі мен протеиннің түзілуі тежеледі. 1985 ж. озон қабатын қорғау туралы Вена конвенциясы, 1987 ж. Монреаль хаттамасы қабылданған. Озон жыртығы алғаш рет 1985 ж. ағылшын зерттеушісі Дж. Фарман байқаған.

2.2.Озон қабатының жұқаруы мен ластануы
Атмосфераның техногендік ластанудың кері әсері тек жер маңындағы аймақпен ғана шектеліп қоймайды. Лас қосындылардың белгілі бір бөлігі озондық қабатқа жетіп, оны бұзады. Озондық қабаттың бұзылуы жерге ұзындығы 0,29км ультра күлгін сәуленің енуіне мүмкіндік туғызады. Бұл қысқа толқынды ультракүлгін сәулелену биосфера үшін өте қауіпті: өсімдіктер әлемі құриды, анкологиялық және көз аурулары көбейеді. Озондық қабаттарды талқандайтын негізгі заттар- хлор мен азот қосындылары. Хлордың бір молекуласы 10 озонның молекулаларын, ал азот оксидінің 1 молекуласы оның 10 молекулаларын талқандайды. Хлор мен азот қосындыларының озондық қабатқа көтерілінуінің негізгі күрделі болып төмендегі факторлар саналады:
ұшақтардың шығаратын газдары;
змырандардың шығаратын газдары;
вулкан газдары;
фреонды пайдаланатын технологиялар;
атом жарылыстары.
Мысалы: "Шаттл" ракетасының бір ұшуы озонның 0,3 пайызының бұзылуына әкеліп соғады. Озон қабатының осы тесігінің қайта жабылуы ұзақ уақытты қажет ететіндігі ғылыми тұрғыдан дәлелденген.
Озон қабатының бұзылуына өмірінің ұзындығы 100 жылдарға созылаты фреон үлкен әсер етеді. Фреонның шығатын негізгі көздері: тығыздалуы бұзылған мұздатқыштар, фреон қолданылатын технологиялар, тұрмыста қолданылатын аэрозоль құтылары және т.с.с.
Соңғы жылдары атмосфераның жоғары қабатындағы озонның мөлшері кемуі байқалады.Солтүстік жарты шардың орталық және жоғары ендіктерінде бұл кему үш пайызды құрайды.Мәліметтер бойынша озонның бір пайызға кемуі терінің қатерлі ісігімен ауыру деңгейін бес-жеті пайызға арттырады.
Озонның көп мөлшері Антарктиданың үстінде жойылған .Мұнда соңғы отыз жылда озонның мөлшері қырық-елу пайызға кеміген.Озонның концентрациясы кемуі нәтижесінде түзілген кеңістікті озон тесіктері деп атайды.Тесіктің көлемі жылына төрт пайызға артып отыр.Қазіргі кездегі оның мөлшері АҚШ-тың көлемінен артық.Сонымен қатар,көшіп жүретін тесіктердің пайда болуы жиілеп барады.Озон тесігінің пайда болу себептері әлі де болса толық анықталмаған.Олар алғаш реи осы ғасырдың сексенінші жылдары байқалған.Аз уақыттық бақылу қандай да бір нақты қорытынды жасауға мүмкіндік бермейді.
Қазіргі кездегі озон қабатын бұзатын негізгі антропогенді фактор фреондар болып табылады.Бұл хлорфтар-көміртектер бөлме темпеоатурасында қайнайды.Олар тоңазтқыш құрылғыларда,әр түрлі баллондардатасымалдаушы - газ ретінде қолданылады.Қазіргі кездегі фреондардың мөлшерін кеміту және болашаққа өндіруді тоқтатуға бағытталған іс-шаралар жүргізілуде.Көптеген мемелекетер фреондардың өндірісін елу пайыз кеміту және оларды басқа пропиленттермен алмастыру туралы міндеттеме қабылданды.Бірақ,жоғары дәрежеде тұрақтылығына байлынысты фреондар атмосферада өте ұзақ уақыт сақтала алады.Бірқатар елдерде АҚШ,Ұлыбритания,Франция фреондар гидрохлорфтор көміртек немесе гидрофтардың алмастыруда,Озон қабаты интенсивті түрде көктемде бұзыла бастайды.Себебі қыстағы төмен температура мен бұлттылықтың артуы фреондардың құрамындағы хлордың бөлңнңп шығуына әкеледі.Ал көктемгі температураның жоғарылауы хлордың озонға әсерін арттырады.Поляр маңы аймақтарындағы озон қабатының интенсивті түрде бұзылуын осы аудандағы озонның бұзылуына себепкер хлордың метанды топпен аз мөлшерде жабылуымен түсіндіріледі. Соңғы жылдары ғалымдар озон тесіктерінің пайда болуы адам қызметіне байланысты емес деген пікірлерді жиі айтып жүр. Ғалымдар бұған ұқсас құбылыстардың ертеде де орын алғанын және олар тек табиғи процестерге байланысты, соның ішінде күн белсенділігінің он бір жылдық циклімен, екені туралы жорамал айтады. Озон қабатының бұзылуының тағы бір себебі, ретінде атмосфераға оттегін бөліп шығаратын негізгі фактор ретінде ормандардың жойылуы аталады. Сонымен қатар, Антарктиданың үстінде озонның тарлуыа әкелетін жоғары қарай бағытталған жерлердің болуы туралы да пікірлер айтылуда. Атмосфераның төменгі қабаттарында озон күшті антитоксикант және бактериоцид болып табылады. Ол ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.