Салық мемлекеттің ең басты құралы

МАЗМҰНЫ

КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .2 бет

1 тарау. Салық мемлекеттің ең басты құралы ... ... ... ... ... ... ... ..3.7 бет

1.1 Салықтың шығу тарихы және оның мәні ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .3 бет
1.2 Салықтың түрлері және атқаратын қызметі ... ... ... ... ... ... ... ... ... .6 бет
1.3 Шет елдердің салық салу механизмі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .8 бет

2 тарау. Қазақстан Республикасында салық жүйесінің құрылуы,
даму мәселелері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..8.29 бет

2.1 Қазақстандағы салық жүйесінің негізгі құрылымдары ... ... ... ... ...8 бет
2.2 Салық Кодексінің ерекшеліктеріне талдау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...9 бет
2.3 Қазақ Республикасындағы салық салудың түрлері ... ... ... ... ... ... 16 бет
2.4 Салық жүйесінің мәселелері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .31 бет

Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...32 бет

Қосымша мәліметтер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...33.34бет

Қолданылған әдебиеттер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .35 бет

Кіріспе.
Салық мәселесi мен салық салудың тамыры ғасырдан ғасырға жалғасып келе жатқан құбылыс.Ұйымдық-құқықтық жағынан салықтар- бұл мемлекет бiржақты тәртiппен заң жүзiнде белгiлеген, белгiлi бiр мөлшерде және мерзiмде бюджетке төленетiн қайтарусыз және өтеусiз сипаттағы мiндеттi ақшалай төлемдер.
Салықтардың экономикалық мәнi олардың өзiнiң функциялары мен мiндеттерiн жүзеге асыру үшiн мемлекет жұмылдыратын ұлттық табыстың бiр бөлiгi болып табылатындығында.
Салықтар қаржының бастапқы категориясы болып табылады.
Салықтар мемлекетпен бiрге пайда болды және мемлекеттiң өмiр сүрiп,дамуының негiзi болып табылады.Адамзат дамуының бүкiл тарихы бойына салық нысандары мен әдiстерi өзгердi,игерiлдi,мемлекеттiң қажеттiлiктерi мен сұрау салуларына бейiмделдi. Салықтар тауар-ақша қатынастарының ахуалына әсер ете отырып,олардың дамыған жүйесiнде айтарлықтай өрбiдi.Мемлекет құрылымының өзгеруi,өркендеуi әрқашан салық жүйесiнiң қайта құрылуымен,жаңаруымен қабаттаса жүредi.
- Салықтар барлық елдерде олардың қоғамдық-экономикалық құрлысы мен саяси iс-бағытына қарамастан ұлттық мемлекет кiрiстерiнiң негiзгi көзi-ұлттық табысты қайта бөлудiң басты қаржылық құралы,мемлекеттiң және бюджеттiң кiрiстерiн қалыптастырудың шешушi көзi болып табылады.Салықтарда мемлекеттiң экономикалық мазмұны нақты түрде көрiнедi,ал салықтардың әлеуметтiк-экономикалық мәнi,олардың түрлерi мен рөлi қоғамның экономикалық құрлысымен,мемлекеттiң табиғатымен және функцияларымен айқындалады.

Қолданылған әдебиетер:
1. Қаржы кітабы. Ілиясов. К, Құлымбетов. С.
2. “Жалпы экономикалық теория” Шеденов.Г.А
3. “Бухгалтерлік бюллетень” №5, 11, 15, 19
4. “Экономикалық теория” Боранбаев С Т
5. Асхат Е. Салықтың жеңілдетілуі-реформаныңжарқын жетістігі // Егемен қазақстан, 2005ж, 30 маусым.
6. Мүсілімов Ж. Салық қортындыларн электронды пошта арқылы жіберуге болады. // Жас алаш – 2006 жыл, 7 наурыз.
7. Қалманбетова Г. Салық жеңілдіктері: Артықшылықтары мен кемшіліктері, // Егемен қазақстан 2005 жыл, 27 наурыз.
8. ҚР кодексі: Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер туралы. // Бухгалтер бюлетені, 2007 ж, 29 шілде, №27,1-139б.
9. Байдусенов А.Д. Қазақстан салық жүйесіндегі кейбір мәселелері: салық жүйесі // Қаржы – қаражат, 2001ж №4, 32-36б.
10. Шайынғазы С. Салық саласын әлі де жетілдіру қажет // Егемен қазақстан,2008ж,155 мамыр.

Пән: Салық
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 34 бет
Таңдаулыға:

МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... 2 бет
1 тарау. Салық мемлекеттің ең басты құралы ... ... ... ... ... ... ... . .3-7
бет

1.1 Салықтың шығу тарихы және оның
мәні ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..3 бет
1.2 Салықтың түрлері және атқаратын
қызметі ... ... ... ... ... ... ... ... ... .6 бет
1.3 Шет елдердің салық салу
механизмі ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ...8 бет

2 тарау. Қазақстан Республикасында салық жүйесінің құрылуы,
даму
мәселелері ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... 8-29 бет

2.1 Қазақстандағы салық жүйесінің негізгі құрылымдары ... ... ... ... ...8
бет
2.2 Салық Кодексінің ерекшеліктеріне
талдау ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ..9 бет
2.3 Қазақ Республикасындағы салық салудың түрлері ... ... ... ... ... ... 16
бет
2.4 Салық жүйесінің
мәселелері ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... .31
бет

Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... 32 бет

Қосымша
мәліметтер ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... .33-34бет

Қолданылған
әдебиеттер ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ...35 бет

Кіріспе.
Салық мәселесi мен салық салудың тамыры ғасырдан ғасырға жалғасып келе
жатқан құбылыс.Ұйымдық-құқықтық жағынан салықтар- бұл мемлекет бiржақты
тәртiппен заң жүзiнде белгiлеген, белгiлi бiр мөлшерде және мерзiмде
бюджетке төленетiн қайтарусыз және өтеусiз сипаттағы мiндеттi ақшалай
төлемдер.
Салықтардың экономикалық мәнi олардың өзiнiң функциялары мен
мiндеттерiн жүзеге асыру үшiн мемлекет жұмылдыратын ұлттық табыстың бiр
бөлiгi болып табылатындығында.
Салықтар қаржының бастапқы категориясы болып табылады.
Салықтар мемлекетпен бiрге пайда болды және мемлекеттiң өмiр
сүрiп,дамуының негiзi болып табылады.Адамзат дамуының бүкiл тарихы бойына
салық нысандары мен әдiстерi өзгердi,игерiлдi,мемлекеттiң қажеттiлiктерi
мен сұрау салуларына бейiмделдi. Салықтар тауар-ақша қатынастарының
ахуалына әсер ете отырып,олардың дамыған жүйесiнде айтарлықтай
өрбiдi.Мемлекет құрылымының өзгеруi,өркендеуi әрқашан салық жүйесiнiң қайта
құрылуымен,жаңаруымен қабаттаса жүредi.
- Салықтар барлық елдерде олардың қоғамдық-экономикалық құрлысы
мен саяси iс-бағытына қарамастан ұлттық мемлекет кiрiстерiнiң негiзгi
көзi-ұлттық табысты қайта бөлудiң басты қаржылық құралы,мемлекеттiң және
бюджеттiң кiрiстерiн қалыптастырудың шешушi көзi болып
табылады.Салықтарда мемлекеттiң экономикалық мазмұны нақты түрде
көрiнедi,ал салықтардың әлеуметтiк-экономикалық мәнi,олардың түрлерi мен
рөлi қоғамның экономикалық құрлысымен,мемлекеттiң табиғатымен және
функцияларымен айқындалады.

I - Тарау. Салық мемлекеттің ең басты құралы.
1.1 Салықтың шығу тарихы және оның мәні.

Салық мәселесі мен салық салудың тамыры ғасырдан ғасырға жалғасып келе
жатқан құбылыс. Ұйымдық- құқықтық жағынан салықтар- бұл мемлекет біржақты
тәртіппен заң жүзінде белгіленген, белгілі бір мөлшерде және мерзімде
бюджетке төленетін қайтарусыз және өтеусіз сипаттағы міндетті ақшалай
төлемдер.
Салықтардың экономикалық мәні олардың өзінің функциялары мен міндеттерін
жүзеге асыру үшін мемлекет жұмылдыратын ұлттық табыстың бір бөлігі болып
табылатындығында.
Салықтар қаржының бастапқы категориясы болып табылады.
Салықтар мемлекетпен бірге пайда және мемлекеттің өмір сүріп, дамуының
негізі болып табылады. Адамзат дамуының бүкіл тарихы бойына салық нысандары
мен әдістері өзгерді, игерілді, мемлекеттің қажеттіліктері мен сұрау
салуларына бейімделді.
Салықтар тауар- ақша қатынастарының ахуалына әсер ете отырып, олардың
дамыған жүйесінде айтарлықтай өрбіді. Мемлекет құрылымының өзгеруі,
өркендеуі әрқашан салық жүйесінің қайта құрылуымен, жаңаруымен қабаттаса
жүреді.
Салықтар барлық елдерде олардың қоғамдық-экономикалық құрлысы саяси іс
бағытына қарамастан ұлттық мемлекет кірістерінің негізі көзі ұлттық табысты
қайта бөлудің басты қаржылық құралы, мемлекеттің және бюджеттің кірістерін
қалыптастырудың шешуші көзі болып табылады. Салықтарда мемлекеттің
экономикалық мазмұны нақты түрде көрінеді, ал салықтардың әлеуметтік
экономикалық мәні, олардың түрлері мен рөлі қоғамның экономикалық
құрылысымен, мемлекеттің табиғатымен және функцияларымен айқындалады.
Белгілі философ Фрэнсис Бэкон салықтарды төлеу- әрбір азаматтың қасиетті
борышы деген еді. Жалпы салық салуға ғылыми көзқарас XVII-XIX ғасырларда
пайда бола бастады. Атап айтқанда, теориялық экономия классикалық
мектебінің ағылшындық өкілдері В.Петти (1623-1687ж.ж.) Салық пен жиынтық
трактаты,
Д.Рикардо Салық салу және саяси экономияның басталуы (1817ж),
А.Смит Халықтар байлығының себептері мен табиғатын зерттеу-(1776ж.) деген
еңбектерін жазды. А.Смит салықты ұтымды ұйымдастырудың классикалық
қағидаттарын ұсынған. Олар мынаған саяды:
1) Салық салық төлеушінің әрқайсысының табысына сәйкес алынуы тиіс
(әділеттілік қағидаты)
2) Салықтың мөлшері мен оны төлеу мерзімі алдын ала және дәл анықталуы
тиіс (анықтылық қағидаты)
3) Әрбір салық салық төлеуші үшін неғұрлым қолайлы уақытта және әдіспен
алынуы тиіс (қолайлылық қағидаты )
4) Салықты алудың шығындары өте аз болуы тиіс (үнем қағидаты)
Бұл қағидаттарды пайдалану салық салудағы зорлық – зомбылықты жоқ
етті, бұл процеске реттелмеуді енгізді және А. Смитке салықтар оны
төлейтіндерге құлшылықтың нышаны емес, бостандықтың нышаны деп
қорытынды жасауға мүмкіндік береді.
Салық дегеніміз не? Экономикалық мазмұн тұрғысынан салық дегеніміз,
тұрғындар, кәсіпорын мен ұйымдардан заңға негізделіп алынатын міндетті
төлем жүйесі. Салық салудың кәсіпорын, тұрғындар қаржыларын қоғамдық
қажеттілікке тарту болмақ. Мемлекттің табыс көзі салық. Салық құрылған
және анықталған заңмен белгіленген тәртіп бойынша мемлекет пайдасына
алым алу, бұл алым шаруашылық субьект табысының бір бөлігі. Салық салу
бұл табысты және қайнар көздерді мемлекеттік құралдарды толықтыру үшін
реттеуші құрал. Мемлекет пайда болысы мен тарихи салықта пайда болды.
Салық неше ғасыр бойы өмір сүреді, соншама экономикалық теория
оптималды салық қағидасын іздеуді алғаш рет А.Смит қалыптастырған.Оның
көзқарасы негізінде қазіргі уақытта салық салудың екі ірі пікірі пайда
болды.Бірінің мәні мынада: салық, салық төлеушіге мемлекет тарапынан
көрсетілген қызмет көрсетуімен түскен пайдаға пропорциональды болуы
тиіс.
(А.Смит мысалы:жолды кім пайдаланса,сол оның жөндеуі үшін төлеу
керек.) Екіншінің мәні:салық табыс мөлшеріне байланысты. Қазіргі
заманғы салық жүйесі бірнеше қағиданы қолданады:жалпылай, яғни табыс
табатын барлық экономикалық тұлғаларды қамту. Тұрақтылық яғни,
уақытында салық мөлшері мен салық түрінің тұрақтылығы. Тең күшейту,
яғни салықты салу барлық салық төлеуші үшін бірдей болуы керек.
Міндеттеме яғни салықтың мәжбүрлілігі, төлемнен құтқармау, салықты
төлеуде және есептеуде тұлғаның дербестігі. Салық салу жүйесі
мемлекеттік заң актілерінде негізделеді, мұнда салық элементтері
құралады. Бюджет салық сажаты (қазыналық фикалный саясат ) мемлекеттік
бюджет жағдайын, салық салуды және мемлекеттік шығындардың өзгерісін
реттеу мақсатында үкімет тарапынан жүргізілетін шаралар. Бұл шаралар
жұмыспен толық қамтылуды, төлем балансының тепе- теңдігін және
экономиканың өсуін қамтамсыз ету мақсатында жүргізіледі. Мемлекттің
экономикаға әсер етуі салық салу құралдары арқылы
жүргізілді.Мемлекттік шығындар мемлекеттік бюджеттің қаржыларын
пайдалану нәтижесінде мүмкін болады, ал салық бюджетті қаржы мен
қамтамасыз ететін бірден бір құрал. Ынталандырушы бюджет салық саясаты
(қазыналы экспансия) бұл саясат қысқа мерзімді кезеңде экономикаға
циклдік құлдырауды жою мақсатын қояды. Мұны жүзеге асыру үшін мемлекет
шығындарды.

1.2 Салықтың түрлері және атқаратын қызметі.

Салық төмендегідей қызметтерді атқарады:
- Фискалды немесе жұмылдыру қызметі. Осы қызметте мемлекет бюджеттік
шығындарды қаржыландыру үшін салық жинайды;
- Бөлу қызметі, мелекет қаржыны қайта бөлуді әртүрлі топтардың арасында,
территория, облыс, аудандар бойынша жүргізеді;
- Реттеуші қызметі, мемлекет салықтың көмегімен тұтыну және қорлану
арсындағы пропорцияны реттейді;
- Ынталандыру қызметі, мемлекет өндіріс пен техникалық прогресті дамыту
үшін әртүрлі ынталандыру шараларын жүзеге асырады;
- Шектеу қызметі, мемлекет салық саясаты арқылы кейбір өндіріс түлерінің
дамуын тежейді немесе шектейді;
- Бақылау- есептеу қызметі, мұнда кәсіпоры мен тұрғындар топтарының қаржы
көлемінің табысын есептеуді жүзеге асырады;
Салықтар және бюджетке түсетін басқа да міндетті төлемдер айқын болуға
тиіс. Салық салудың айқындығы салық төлеушінің салықтық міндеттемелері
туындауының, орындалуының және тоқталуының барлық негіздері мен тәртібін
салық заңнамасында белгілеу мүмкіндігін білдіреді. Мемлекетке түсетін
салық түсімдерінің сипатты ерекшелігі олардың сан алуан қоғамдық
қажеттерге кейін иесіз пайдаланылуы болып табылады. Осынысы мен
салықтардың мемлекет, сондай- ақ басқа жергілікті органдар белгілейтін
түрлі міндетті мақсатты жарналардан, төлем аудандарынан айырмашылығы
болады.
Бұған әлеуметтік сақтандыруға аударылатын қатаң мақсатты аударымдар,
соның ішінде бюджеттен тыс қорларға төленетін жарналар мен аударымдар
жатады, олар белгілі бір, ұзақ мерзімді көлемде өнімнің, жұмыстың және
қызметтер көрсетудің өзіндік құнынан, табыстан, еңбек ақы төлеу қорынан,
амортизациядан және басқа көздерден есептелінеді.
Салықтардың әлеуметтік- эконмикалық мәні мен мазмұны олар атқаратын
функцияларда толық ашыла түседі. Жалпы қаржы категориясы тұрғысынан
салықтар қосалқы категория болып табылатындығын еске ұстанған жөн,
сондықтан қаржыға қатысты салықтардың функцияларын қаржының бөлгіштік
функциясының құрамдас қосалқы функциясы ретінде қарастырған жөн.
Қазіргі кезде салықтар фискалдық, реттеуші және қайта бөлу сияқты негізгі
үш функция орындайды. Бұлардың әрқайсысы осы қаржы категориясының ішкі
белгілері мен өзіндік ерекшеліктерін білдіреді.
Фискалдық функция- барлық мемлекеттерге тән негізгі функция. Оның
көмегімен бюджеттік қор қалыптасады, мұның өзі салықтардың қоғамдық
міндеттерін арттыра түседі. Өйткені салықтар мемлекеттік бюджеттің
кірістерін толыстыра отырып, экономиканы, әлеуметтік – мәдени шараларды
жүзеге асыруды қамтамасыз етеді. Салықтардың реттеуші функциясы
мемлекеттің экономикалық қызметінің ұлғаюы мен байланыста пайда болады.
Ол ұлттық шаруашылықтың дамуына қабылданатын бағдарламаларға сәйкес ықпал
етеді. Бұл орайда салықтардың нысандарын таңдау, олардың
мөлшерлемелерінің, алу әдістерінің өзгеруі, жеңілдіктер мен шегерімдер
пайдаланады. Бұл реттеуіштер қоғамдық ұдайы өндірістің құрылымы мен
үйлесіміне, қорлану мен тұтыну көлеміне ықпал етеді. Қайта бөлу функциясы
арқылы түрлі субьектілер табысының бір бөлігі мемлекеттің қарамағына
өтеді. Бұл функциясының іс- әрекетінің ауқымы жалпы ішкі өнімде
салықтардың алатын үлесі арқылы анықталады. Ол ұлттық табыстың
мемлекеттендіру дәрежесін көрсетеді. Салықтардың, оларды төлеушілердің,
салықтарды алу әдістерінің, салық жеңілдіктерінің жиынтығының
болатындығынан салық жүйелерінің күрделі үлгілері болуы мүмкін.

1.3 Шет елдердің салық салу механизмі.
Барлық өркениетті елдерде салықтардың бүкіл жиынтығы әр түрлі қағидаттар
бойынша былайша жіктеледі:
Салық салу обьектілері бойынша;
Салықты алатын және салықтан жиналған сомға билік жасайтын органға қарай;
Пайдалану тәртібі бойынша;
Обьектінің экономикалық белгісі бойынша;
Қазақстан Республикасында экономиканы модернизациялау және реформалаудың
қазіргі жағдайында шетел инвестициясы мен озық технологиясын тарту
қажеттілігі туындап отыр. Осы орайда көптеген шетел компаниялары Қазақстан
рыногына келмес бұрын біздің салық салу механизмімізге зерттеу жүргізеді.
Себебі олар екі жақты салық қыспағына ұшыраудан қауыптенеді. Шет елдердің
салық салу механизмі барынша дамыған және кез келген өркентті елдерде салық
төлеуден жалтару мемлекетік маңызы бар қылмыс болып есептеледі.
Шет елдерде Қазақстанға қарағанда салық салу режимі өте қарқынды дамыған.
Қазақстан енді дамып келе жатқан мемлекет деп айтуға болады.
Менің ойымша Қазақстан болашақта шет елдермен теңеседі, Салық жүйесі
болады.

2 Тарау. Қазақстан Республикасында салық жүйесінің құрылуы,
даму мәселелері.
2.1 Қазақстандағы салық жүйесінің негізгі құрылымдары.

“Салық” ұғымымен “салық жүйесі” ұғымы тығыз байланысты. Мемлекетте
алынатын салық түрлерінің, оны құру мен алудың нысандары мен әдістерінің,
салық қызметі органдарының жиынтығы әдетте мемлекетің салық жүйесін
құрайды. 1991 жылға дейін, яғни КСРО ыдырағанға дейін елде көбінесе
эконмиканы басқарудың әміршіл- әкімшіл жүйесіне, бағаларға қатаң
мемлекеттік реттеуге сәйкес келетін салық жүйесі қызмет етті. Бюджеттің
басты кіріс көздерінің бірі болған айналым салығы тіркелген бөлшек сауда
және көтерме сатып алу бағаларын қолдануға және мемлекеттік реттеп отыруға
бағытталған болатын. Қазақстан егемендікке ие болғаннан кейін 1991- 1995
жылдары қабылдаған бір қатар заңдарға сәйкес Республикада жаңа салық жүйесі
қалыптасты.
1991 жылғы желтоқсанның 25- інен бастап біздің елімізде тұңғыш салық жүйесі
жұмыс істей бастады. Ол “Қазақстан Республикасындағы салық жүйесі туралы”
заңға негізделді. Бұл заң салық жүйесін құрудың қағидаттарын, салықтар мен
алымдардың түрлерін, олардың түсу тәртібін белгілеген алғашқы құжат еді.Осы
заңға сәйкес Қазақстанда 1992 жылғы қаңтардың 1- інен бастап 13 жалпы
мемлекетік салық, 18 жергілікті салықтар мен алымдар егізілді. Қазақстан
Республикасының Үкіметі 1995 жылдың басында салық реформасының ұзақ
мерзімді тұжырымдамасын қабылдап, онда еліміздің салық жүйесі мен салық
заңнамасын бірте- бірте халықаралық салық салу қағидаттарына сәйкестендіру
көзделді. Осыған байланысты “Салық және бюдетке төленетін басқа да міндетті
төлемдер туралы” 1995 жылғы сәуірдің 24- інде Қазақстан Республикасы
Президентінің заң күші бар жарлығы шықты. Енді бұрынғы 42 түрлі салықтар
мен алымдар едәуір қысқартылып, олардың саны 11 болып белгіленді. Қазақстан
Республикасы Президентінің 1995 сәуірдің 24- індегі заң күші бар жарлығы
Қазақстан Республикасының 1999 жылғы шілденің 16- дағы № 440- 1 заңына
сәйкес заң мәртебесін алды. Осы уақыт аралықтарында Президент жарлықтарымен
және Қазақстан Республикасының заңдарымен бұл заңға өзгертулер мен
толықтырулар енгізілді. Салық жүйесі өзінің құрамына мемлекетік салық
службасының – Қаржы министрлігін, облыстардағы, аудандардағы, қалалардағы
аудандардың салық комитеттерін қамтиды. Салық службасы органдары салық және
бюджетке төленетін басқа да төлемдердің толық түсуін, міндетті зейнетақы
жарналарының толық жәнедер кезінде аударылуын қамтамасыз ету жөніндегі,
сондай – ақ салық төлеушілердің салықтық міндеттемелерін орындауына
салықтық бақылауды жүзеге асырады.
Қазақстан Республикасының жаңа “Cалық және бюджетке төленетін басқада
міндетті төлемдер туралы” кодексі Қазақстан Республикасының 2001 жылғы 12
маусымдағы № 209 -11 заңымен қабылданды.

2.2 Салық Кодексінің ерекшіліктеріне талдау.

Қазақстан Республикасының салық кодексін қолданысқа енгізу туралы
заңдарды: 2002 жылдың 15 қаңтардағы № 279- 11, 21 наурыздағы № 310- 11,
2002 ж 23 қарашадағы № 358- 11, 2003 ж 29 қарашадағы № 500- 11 заңдарымен
енгізілген өзгерістер мен толықтырулар мен беріліп отыр. 2004 ж 28
желтоқсандағы № 24- 111 заңдары мен енгізілген және толықтырулар мен
беріліп отыр.
Қазақстан Республикасының салық кодексі салықты және бюджетке төленетін
басқа да міндетті төлемдерді белгілеу, енгізу және есептеу мен төлеу
тәртібі жөніндегі билік қатынастарын, сондай- ақ мемлекет пен салық төлеуші
арасындағы салық міндеттемелері орындауға байланысты қатынастарды реттейді.
Салық міндеттемесі: Салық төлеушінің салық заңдарына сәйкес мемлекет
алдында туындаған міндеттемесі салық міндеттемесі деп танылады, оған сәйкес
салық төлеуші салық органына тіркеу есебіне тұруға, салық салу обьектілері
мен салық салуға тікелей байланысты обьектілерді айқындауға, салық
есептілігін жасуға, оны белгілеген мерзімде табыс етуге, салық және
бюджетке төленетін басқа да төлемдерді төлеуге міндетті. Мемлект салық
қызметі органы арқылы салық төлеушіден оның салық міндеттемелерін толық
көлемінде орындауын талап етуге, ал олар орындалмаған немесе тиісінше
орындалған жағдайда оларды қамтамсыз ету жөніндегі тәсілдерді және осы
Кодексте көзделген тәртіппен мәжбүрлеп орындату шараларын қолдануға құқылы.

Салық салу обьектілері мен салық салуға байланысты обьектілер. Мүлік пен іс-
әрекеттер салық салу обьектілері мен салық салуға байланысты обьектілер
болып табылады, олардың болуына байланысты салық төлеушінің салық
міндеттемесі туындайды. Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті
төлемдердің әрбір түрлі бойынша салық салу обьектісі мен салық салуға
байланысты обьект осы кодекстің ерекше бөліміне сәйкес айқындалады.
Салық базасы дегеніміз - салық обьектісі мен салық салуға байланысты
обьектінің құн, физикалық немесе өзге де сипаттамалары, олардың негізінде
бюджетке төленуге тиіс салық және басқа да міндетті төлемдер сомасы
айқындалады: Табысқа салынатын салық. Бұған корпорациялық табыс салығы мен
жеке табыс салығы жатады;
Тауарларға салынатын салықтар. Олар қосылған құнға салынатын салықтарды,
кеден баждарын қамтиды;
Капиталға салынатын салық. Оған жер салығы, мүлікке салынатын салық және
басқалары жатады;
Салық ставкасы. Салық ставкасы - салық базасының өлшем бірлігіне салық
есептеулерінің шамасын білдіреді. Салық ставкасы салық базасының өлшем
бірлігіне процентпен немесе абсолютті сомамен белгіленеді.
Салық салу практикасында ставкасының мынадай түрлерін ажыратады:
Тұрақты салық мөлшерлемесі. Олар табыс көзіне қарамастан салық салу
бірлігіне абсолюттік сомада белгіленеді. Үйлесімді салық мөлшерлемесі. Бұл
жағдайда прогрессивтік салық мөлшерлемесі табыстың артуына қарай өсіп
отырады. Нәтижесінде салық төлеуші салықтың үлкен абсолюттік сомасын ғана
емес, сонымен бірге оның үлесін де төлейді. Прогрессивті мөлшерлемелер ең
алды мен табысы көп тұлғаларға ауыртпалық түсіреді.
Регрессивті салық мөлшерлемесі. Олар табыстың өсуіне қарай төмендейді, және
табысы көп тұлғаларға тиімді болып келеді, ал табысы аз адамдарға
ауыртпалық түседі. Салық кезеңі. Салық кодексінің ерекше бөліміне сәйкес
жекелеген салықтар мен басқа да міндетті төлемдерге қатысты белгіленген
уақыт кезеңі деп түсінеді, ол аяқталған соң салық базасы айқындалады және
бюджетке салық пұл субьектінің бір обьектіден төлейтін салық сомасы. Салық
жеңілдіктері-заңнамаға сәйкес төлеушілерді салықтан толық немесет төленуге
тиіс салық және басқа да міндетті төлемдер сомасы есептеледі ішінара
босату. Салық жеңілдіктеріне мыналар жатады: Салық салынбайтын минимум
салық салудан босатылатын салық обьектісінің ең аз бөлігі. Табыстың
есептелген сомасынан шегерілетін шегерімдер ( асыраудағы жандарға,
мүгедектерге- халықтан табыс салығы бойынша; күрделі қаржыларға, әлеуметік
обьектілерді ұстауға, табиғат қорғау шараларына жұмсалатын шығындардың
сомасына- пайдаға салынатын салық бойынша және т.б.) салық салынатын
табыстың құрамына кіріктірілмейтін сома (мысалы, босату кезіндегі ұйғарымды
жәрдем ақы, халықтан алынатын табыс салығы бойынша өтемақы төлемдерінің
сомасы ). Салық салудың жеке субьектілері мен төлеушілердің санаттары үшін
салық мөлшерлемесін төмендету. Салық жеңілдіктеріне сонымен бірге төлеу
мерзімін ұзарту және салық бойынша бересіні есептеп шығаруда жатады.
Жеңілдік кезеңі-салықтар бойынша заңмен белгіленген жеңілдіктердің іс-
әрекет ететін уақыты. Салық төлеушілер мен салық органдарының құқықтары мен
міндеттіліктері – билік пен басқару органдарының заңнамасымен реттеледі.
Салықтық бақылау – салық службасы органдарының салық заңнамасының
орындалуын, жинақтаушы зейнетақы қорларына міндетті жарналарының толық және
уақтылы аударылуын бақылау. Салықтық бақылау мынадай нысандарда жүзеге
асырылады:
- салық төлеушілерді тіркеу есебі;
- салық салу обьектілері мен салық салуға байланысты обьектілерді есепке
алу;
- бюджетке түсетін түсімдерді есепке алу;
- қосылған құнға салынатын салықты төлеушілері есепке алу;
- салық тексерістері;
- камералдық бақылау;
- салық төлеушілердің қаржы шаруашылық қызметінің моноторингі;
- фискалдық жады бар бақылау- касса машиналарын қолдану ережелері;
- акцизделетін тауарлардың кейбір түрлерін таңбалау және акциздік
постыларды бекіту;
- мемлекет меншігіне айналдырылған мүлікті есепке алу, бағалау және
- сату тәртібін сақтауды тексеру;
- уәкілітті органдарға бақылау жасау.
Салық құпиясын салық төлеуші және оның қаржы – шаруашылық қызметі туралы
салық службасы органдары алған кез келген мәліметтер құрайды.
Салық заңнамасын бұзған салық төлеушілерге олардың жасырған сомасын,
төмендеткен табыстарын төлеттіріп алу, бұзу ауыртпалығына қарай үлестік
немесе еселенген көлемде айып пұлдар, бюджетке төленетін төлемдер мерзімін
өткізіп алғаны үшін өсімдер түрінде санкциялар қолданылады. Салық
міндеттемесін орындау, егер салық кодексінде өзгеше белгіленбесе, салық
төлеуші салық міндеттемесі орындауды дербес жүзеге асырады.Салық төлеуші
салық міндеттмемсін орындау үшін мынадай іс - әрекеттер жасайды:
- салық органына тіркеу есбінде тұрады;
- салық салу обьектілермен салық салуға байланысты обьектілердің есебін
жүргізеді.
- Салық салу обьектілері мен салық салуға байланысты обьектілерді, салық
базалары мен салық ставкаларын негізге ала отырып, бюджетке төлнуге
тиісті салық және басқа да міндетті төлемдер сомасын есептейді.
- Салық есептілігін жасайды және оны белгіленген тәртіппен тиісті мерзімде
салық органдарына табыс етеді.
- Салық заңдарына белгіленген тәртіппен және мерзімде салық және бюджетке
төленетін басқа да міндетті төлемдердің есептеп шығарылған және
есептелген сомаларын, сондай- ақ салық міндеттемесі орындалмаған
жағдайларда салық өсім пұлдары мен айыппұлдарын төлейді. Салық төлеуші
салық міндеттемесін кодексте белгіленген тәртіппен және мерзімінен бұрын
орындауға құқылы.
Салық міндеттемесін орындау мерзімдері салық кодексімен белгіленеді.
Бұл ретте, кодексте белгіленген мерзімнің өтуі оның басталуы айқындалған
нақты оқиғадан немесе заңды іс -әрекеттен кейін келесі күні басталады.
Мерзімде кодексте белгіленген кезең аяқталған күннің соңында бітеді. Егер
мерзімнің соңғы күні жұмыс күні болмаса, мерзім келесі жұмыс күннің
соңында аяқталады. Салық органдары салық бақылауы нәтижелері бойынша
салықтар, бюджетке төлнентін басқа да міндетті төлемдер, өсім пұлдар мен
айып пұлдардың есептелген сомалары туралы, сондай-ақ ҚР салық заңдарын
бұзушылықтары жою туралы хабарлама жіберген жағдайда, салық міндеттемесі
салық төлеушіге хабарлама тапсырылған күннен кейінгі он жұмыс күн ішінде
орындалуға тиіс. Салық берешегін өтеу мынадай тәртіппен жүргізіледі:
- есептелген өсіпұлдар;
- есептелген айыппұлдар;
- бересі сомасы.
Мерзімінде орындалмаған салық міндеттемесін орындауды қамтамсыз ету
тәсілдері:
- салық төлеушінің белгілеген мерзімде салық міндеттмесін орындау;
- төленбеген салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер
сомасына өсім пұл есептеу;
- банк шоттары бойынша шығыс операцияларын тоқтата тұру;
- салық төлеушінің салық берешегі есебіне мүлікке билік етуін шектеу
тәсілдерімен қамтамасыз етілуі мүмкін;
Салық тексеруі актісі бойынша хабарламаға шағым жасау жағдайларын
қоспағанда, салық органдары мәжбүрлеп өндіріп алу шараларын қолдануға
құқылы. Мәжбүрлеп өндіріп алу шараларын қолдану салық қызметі
органдарының салық міндеттемесін орындау туралы салық төлеушіге
жіберілген хабарламасы негізінде жүргізіледі. Салық берешегін мәжбүрлеп
өндіріп алу төмендегідей тәртіппен жүргізіледі:
- банк шоттарындағы ақшасының есебінен;
- қолма- қол ақша төлету есебінен;
- дебиторларының шоттарынан;
- билік ету шектелген мүлкін өткізу есебінен;
- жарияланған акцияларды мәжбүрлеп шығару арқылы.
Салық міндеттемесін тоқтатудың негіздері, жеке тұлғаның салық
міндеттемесі:
- қайтыс болғанда;
- оны қайтыс болды деп жариялау турплы сот шешімі күшіне негенде
тоқтатылады.
Заңды тұлғаның салық міндеттемесі:
- толық таратылғаннан кейін;
қосылу, бірігу, бөліну және қайта құрылу жолымен толық қайта
ұйымдастырылғаннан кейін тоқтатылады.

2.3 Қазақстан Республикасындағы салық салудың түрлері.

Қазақстан Республикасында салық кодексінде белгіленген салық және бюджетке
төленетін басқа да міндетті төлемдер қолданылады. Салықтарды салу обьектісі
бойынша, олар тура және жанама салықтар болып бөлінеді.
Тура салықтар – салық төлеушінің кірісі мен мүлкінен тікелей төленген
салықтар. Олар өз кезегінде нақты және жеке салықтарға жіктеледі. Нақты
салықтар салық төлеушілердің мүлкінің кейбір түрлеріне(үй, жер, кәсіп,
ақшалай капитал және т.с.с.) салынады. Жеке тура салықтар бұл жеке адамдар
мен заңды ұйымдардың табыстары мен мүлкіне салынатын салықтар. Нақты
салықтардан айырмашылығы жеке салық салу әрбір салық төлеушінің жеке табысы
мен мүлкін де оның қаржы жағдайын да ескереді. Жанама салықтар- баға немесе
тарифке үстеме түрінде белгіленген салық төлеушінің кірістерімен мүлкіне
тікелей байланысты емес салықтар. Жанама салықтарға қосылған құнға
салынатын салық, акциздер жатады. Жанама салықтарға сондай – ақ сыртқы
экономикалық қызметтен түсетін түсімдер де (кеден баждары түріндегі,
экпортқа және импотқа салынатын салық түріндегі кеден кірістері, ішкі
рынокте сатылатын тауарлар бағасы мен олардың фактуралық құнының айырмасы)
жатады. Жанама салықтар мемлекеттің фискалдық мүдделерін білдіреді.Оларды
саналы қолдану баға белгілеудің процессіне жағымды ықпал жасауы және
тұтынудың құрылымына әсер етуі мүмкін. Жанама салықтар салудың мәні
салықтың тауар бағасына (немесе қызметтің тарифіне) қосылатындығында,
кірілетіндігінде. Бұл жағдайда салықты тауардың қызметтің нақты тұтынушысы
төлейді, алайда тұтынушы мен мемлекет арасында тікелей байланыс болмайды.
Салықты алатын және оған билік жасайтын органға қарай орталық және
жергілікті салықтарды ажыратады. Пайдалану тәртібіне қарай барлық салықтар
жалпы және мақсатты(арнаулы) болып бөлінеді. Жалпы салықтар тиісті
деңгейлердегі бюджттерде шоғындырылады және жалпы мемлекеттік
қажеттіліктерді қаржыландыруға пайдалынылады. Мақсатты салықтардың нысаналы
арналымы болады және әдеттегідей түрлі қорлардың қаржы базасын құруға
арналады. Обьектінің экономикалық белгілері бойынша табысқа салынатын
салықтар болып ажыратылады. Табысқа салынатын салықтар төлеушінің салық
салынатын кез келген обьектіден алған табыстарынан алынады. Тұтынуға
салынатын салықтар –бұл тауарлар мен қызметтер көрсетуі тұтыну кезінде
төленетін шығынға салынатын салықтар. Салық салу обьектілерін есепке алу
және оларды бағалау тәсілдеріне қарай салық алудың мынадай төрт әдісі
қолданылады: кадастырлық, салық төлеушінің мағлұмдамасы бойынша, табысты
алу көзінен ұстап қалу, патеттік негізде.
Кадастырлық әдіс. Бұл жағдайда салықты есептеу мен алу, салық салу
обьектілерінің нақты табыстылығын есепке алмай табыстық (жер салығы, мүлік
салығы) нормасын көрсете отырып, олардың тізімдемесі негізінде жүзеге
асырылады. Мағлұмдамада салық төлеушілер табыстың көлемін, қажетті
жеңілдіктерді, шегерімдерді көрсетеді және салық сомасын есептеп төлейді.
Олар салықтардың түрлері бойынша салық мағлұмдамасын есепті салық кезеңіне
сәйкес тапсырып отырады. Мәселен, корпороциялық табыс салығын, жеке табыс
салығын, көлік құралдарына салынатын салықты және жер салығын төлеушілер
салық органына олар бойынша мағлұмдаманы есепті салық кезеңінен кейінгі
жылдың 31- ші наурызына дейін береді. ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.