WINDOWS’98 операциялық жүйесI



Операциялық жүйе (ОЖ) – бұл ақпараттарды өңдеу бойынша компьютердiң барлық жұмысын ұйымдастыратын және қолданушымен байланысты жүзеге асыратын, компьютер мен оның ресурстарын басқаруды, программаларды жүктеудi және компьютердiң баптау жұмыстарын қамтамасыз ететiн программалар жүйесi.
WINDOWS’98 – бiруақытта бiрнеше программалармен жұмыс жасауға мүмкiндiк беретiн көпмәндiлiк операциялық жүйе.
Жұмысты бастау және программаны жүктеу
Компьютердi iске қосу үшiн жүйелiк блоктың алдында орналасқан включения/выключения батырмасын басу. (Компьютердi iске қосқаннан кейiн орындаушының аты мен парольдi енгiзу туралы хабарлама шығады. Егер пароль белгiлi болса, онда оның атауын енгiзесiз де, ENTER пернесiне немесе ОК батырмасына басыңыз. Ал егер пароль белгiсiз болса, онда ESC пернесiне немесе ОК батырмасына басыңыз).
WINDOWS’98 операциялық жүйесiн жүктегеннен кейiн экранда объектiлер мен басқару элементтерi орналасқан Жұмыс үстелiнiң бетi пайда болады.

ТЕРЕЗЕ

Терезе – бұл экранның түрлi программаларды орындайтын тiктөртбұрышты аумағы және ол WINDOWS’98 операциялық жүйесiнiң негiзгi объектiсi болып табылады. Терезенiң келесi түрлерден тұрады: программалар терезесi, құжаттар терезесi, анықтамалық жүйе терезесi, хабар алмасушы терезе.
Программалар терезесi программалардан немесе бумалардан тұрады. Бұл терезеде қолданбалы программалар орындалады.
Құжаттар терезесi терезенiң басқарау элементтерi мен WINDOWS’98 объектiлерiнiң басқа да таңбалары енетiн құжаттарға негiзделген.
Хабар алмасушы терезесiне тек басқару элементтерi ғана енедi. WINDOWS’98 операциялық жүйесi мен ондағы программалар осы терезенiң көмегiмен басқарылады.
Анықтамалық жүйе терезесiне WINDOWS’98 операциялық жүйесiмен және оның программаларымен жұмыс жасау бойынша анықтамалық ақпараттар мен анықтамалық жүйенi басқару элементтерi енедi.

Терезе құрылымы
Терезе бумасы келесi құрылымнан тұрады:
 Берiлген бумаға объектiлер белгiсi орналасқан жұмыс аумағын бумалар терезесiн құрайды;
 Командалар атауы тақырып қатарында орналасқан. Тақырып қатарына тышқан көрсеткiшiн алып барып, оны кез келген бағытқа жылжытуға болады.
 Терезе жақтауы. Тышқан көрсеткiшiн терезе жақтауына алып барып, терезе өлшемiн кез келген бағытқа өзгертуге болады.
 Тақырып қатарының сол жағында жүйелiк меню белгiсi орналасқан. Бұл белгiге бiр рет басқанда терезенi басқару командалырың тiзiмi ашылады, оның көмегiмен жылжытып, өлшемдерiн өзгертуге болады.

WINDOWS’98 ОПЕРАЦИЯЛЫҚ ЖҮЙЕСI

Операциялық жүйе (ОЖ) – бұл ақпараттарды өңдеу бойынша компьютердiң
барлық жұмысын ұйымдастыратын және қолданушымен байланысты жүзеге асыратын,
компьютер мен оның ресурстарын басқаруды, программаларды жүктеудi және
компьютердiң баптау жұмыстарын қамтамасыз ететiн программалар жүйесi.

WINDOWS’98 – бiруақытта бiрнеше программалармен жұмыс жасауға мүмкiндiк
беретiн көпмәндiлiк операциялық жүйе.

Жұмысты бастау және программаны жүктеу

Компьютердi iске қосу үшiн жүйелiк блоктың алдында орналасқан
включениявыключения батырмасын басу. (Компьютердi iске қосқаннан кейiн
орындаушының аты мен парольдi енгiзу туралы хабарлама шығады. Егер пароль
белгiлi болса, онда оның атауын енгiзесiз де, ENTER пернесiне немесе ОК
батырмасына басыңыз. Ал егер пароль белгiсiз болса, онда ESC пернесiне
немесе ОК батырмасына басыңыз).

WINDOWS’98 операциялық жүйесiн жүктегеннен кейiн экранда объектiлер
мен басқару элементтерi орналасқан Жұмыс үстелiнiң бетi пайда болады.

Жұмыс үстелiнiң терезесi

Мой компьютер, Сетевое окружение, Корзина, Мои документы, Пуск
батырмасы Жұмыс үстелiнiң стандартты элементтерiне енедi.

Мой компьютер – Компьютердiң құрамына енген құрылымдарды
қарауға мүмкiндiк бередi.

Сетевое окружение - Желiлiк ресурстарды қарауға негiзделген.

Корзина - Уақытша өшiрiлген файлдар мен бумаларды сақтау
қызметiн атқарады.

Мои документы - Құжаттарды, бейнелердi және басқа да файлдарды
сақтауға негiзделген.

Кнопка Пуск - Программаларды жүктеудi, құжаттарды ашуды
жүйелердi баптауды жүзеге асыруды және
файлдарды iздеу және т.б. әрекеттердi
орындауға мүмкiнiдк бередi.

Тышқанды басқару тәсiлдерi

Тышқанды басқарудың келесi тәсiлдерiн қарастырамыз:

- кез келген объектiге немесе
басқару элементтерiне курсорды
алып барып, ұстап тұрсақ, онда
оның қатарында жыпылықтағыш
анықтама пайда болады
- тышқанның сол жақ батырмасын
объектi бойынша бассақ, онда
оны бөлiп алуға мүмкiндiк
бередi.

- тышқанның сол жақ батырмасын
екi рет бассақ, онда
терезелердi, құжаттарды,
программаларды және т.б. ашуға
мүмкiндiк бередi.
-тышқанның сол жақ батырмасын
басу арқылы терезенi жылжыту
немесе оның өлшемiн өзгертуге
болады.
- объектiлердi бiр орыннан
келесi орынға орналастыру үшiн
тышқанның сол жақ батырмасын
объектiге апарып, жiбермей
әрекетiн орындау арқылы iске
асырылады.
- Тышқанның оң жақ батырмасын
басу арқылы жанама меню
ашылады.

ЖҰМЫС ҮСТЕЛIНIҢ ОБЪЕКТIЛЕРI

Бас меню

Пуск батырмасын басқаннан кейiн экранда Бас меню пайда болады.

Бас меню соңында ашылған барлық программалар мен құжаттарды тез енудi
қамтамасыз етедi.

Қандай да бiр программаны iске қосу үшiн келесi әрекеттер орындалады:

– Пуск батырмасына басу.
– Программы командасы таңдалатын Бас меню пайда болады.
– Меню iшiнен қажеттi программаны таңда.

Тапсырмалар тақтасы

Тапсырмалар тақтасы программаларды жүктеу мен олардың арасына өту
қызметiн атқарады және ол экранның төменгi бөлiгiнде жатық жол түрiнде
орналасқан.

Тапсырмалар тақтасының сол жағында Пуск батырмасы, ортасында ашық
тұрған құжаттың немесе программасның батырмалары, ал оның оң жағында уақыт,
пернетақтаның тiлдерге ауыстыру жақтауы орналасқан.

ТЕРЕЗЕ

Терезе – бұл экранның түрлi программаларды орындайтын тiктөртбұрышты
аумағы және ол WINDOWS’98 операциялық жүйесiнiң негiзгi объектiсi болып
табылады. Терезенiң келесi түрлерден тұрады: программалар терезесi,
құжаттар терезесi, анықтамалық жүйе терезесi, хабар алмасушы терезе.
Программалар терезесi программалардан немесе бумалардан тұрады. Бұл
терезеде қолданбалы программалар орындалады.
Құжаттар терезесi терезенiң басқарау элементтерi мен WINDOWS’98
объектiлерiнiң басқа да таңбалары енетiн құжаттарға негiзделген.
Хабар алмасушы терезесiне тек басқару элементтерi ғана енедi.
WINDOWS’98 операциялық жүйесi мен ондағы программалар осы терезенiң
көмегiмен басқарылады.
Анықтамалық жүйе терезесiне WINDOWS’98 операциялық жүйесiмен және
оның программаларымен жұмыс жасау бойынша анықтамалық ақпараттар мен
анықтамалық жүйенi басқару элементтерi енедi.

Терезе құрылымы

Терезе бумасы келесi құрылымнан тұрады:
– Берiлген бумаға объектiлер белгiсi орналасқан жұмыс аумағын
бумалар терезесiн құрайды;
– Командалар атауы тақырып қатарында орналасқан. Тақырып қатарына
тышқан көрсеткiшiн алып барып, оны кез келген бағытқа жылжытуға
болады.
– Терезе жақтауы. Тышқан көрсеткiшiн терезе жақтауына алып барып,
терезе өлшемiн кез келген бағытқа өзгертуге болады.
– Тақырып қатарының сол жағында жүйелiк меню белгiсi орналасқан.
Бұл белгiге бiр рет басқанда терезенi басқару командалырың тiзiмi
ашылады, оның көмегiмен жылжытып, өлшемдерiн өзгертуге болады.

Терезе элементтерi
Ол тақырып қатарының оң жақ бұрышында орналасқан батырмалардан
тұрады:
Жабу батырмасы. Осы батырмаға басу арқылы терезе
жабылады.
Кiшiрейту батырмасы. Тапсырмалар тақтасына терезе
батырма ретiнде бүктелiп, уақытша жабылады. Оған
қайтадан басу арқылы оны қалпына келтiруге болады.
Үлкейту батырмасы. Экранның аумағына дейiн үлкейтуге
мүмкiндiк бередi.
Қалпына келтiру батырмасы терезенi бастапқы қалпына
келтiруге мүмкiндiк бередi.



– Тақырып қатарының төменгi бөлiгiнде меню қатары орналасқан. Онда
терезенiң жұмыс аумағында бейнеленген объектiлердi басқаруды
қамтамасыз ететiн командалар тiзiмi орналасқан.
– Құралдар тақтасы программалар командаларында жиi қолданылатын
батырмалар мен белгiлердi тез жiберуге негiзделген.
– Егер жұмыс аумағы шеңберiнде терезе объектiлерi түгелiмен
орналаспаса, онда терезеде автоматты түрде тiк және көлденең
айналдыру жолақтары пайда болады.

Құралдар тақтасын басқару элементтерi

1. Бумалар тiзiмiн ашу. Келесi буманы таңдау арқылы бумалар тiзiмi
ашылады.
2. Өту батырмасы жоғарыға бiр деңгейге көтеру.
3. Буферге өшiру батырмасы. Бумалар терезесiнен алмастыру буферiне
объектiлер өшiрiледi.
4. Буферге көшiру батырмасы. Объектi өшiрiлмейдi, бiрақ алмастыру
буферiне көшiрiледi.
5. Буферден қою батырмасы. Буфердегi сақталған объектi бумаға
қойылады.
6. Керi қайтару батырмасы. Жасалынған амалдар керi қайтарылады.
7. Өшiру батырмасы. Бөлiнiп алынған объектi (немесе объектiлер тобы)
өшiрiледi.
8. Қасиет батырмасы. Бөлiнiп алынған объектiлердiң қасиеттерiн қарау.

Жаңа объектiлердi құру тәсiлдерi

1. Жұмыс үстелiнде буманы құру
2. Бума құрылымындағы буманы құру

Объектiлердi топтап бөлiп алу тәсiлдерi

1. Сүйреу арқылы топ объектiлердi бөлiп алу: тышқанның сол жақ
батырмасын баса отырып, қажеттi аймақтар бөлiп алынады.
2. SHIFT пернесi арқылы объектiлер тобын бөлiп алу.

Бумалармен және файлдармен жұмыс жасаудың негiзгi амалдары

Бума – бұл түрлi программаларды және құжаттарды дискiге, файлға сақтайтын
ақпаратты сақтаушы.

Жаңа бумаларды құру

Жұмыс үстелiнде жаңа буманы құру үшiн Жұмыс үстелiнiң кез келген бос
жерiне тышқан көрсеткiшiн апарып, оның оң жақ батырмасын басу жеткiлiктi.
Егер басқа буманың iшiне жаңа буманы құру қажет болса, онда ең
алдымен, жаңа буманы құратын буманы ашып, оның iшiне өз бумаңызды құру үшiн
терезенiң жұмыс аумағының бос жерiне апарып, тышқанның оң жақ батырмасын
басасың. Пайда болған динамикалық менюден Создать командасын таңдайсыз.
Буманы таңдауға қажеттi экранда меню ашылады немесе Файл(Создать(Папка
командасын тiзбектей орындаңыз.
Нәтижесiнде аты бар (1,2,... және т.б.) жаңа бума белгiсi құрылады.
Қажеттi атауды енгiзесiз де, Enter пернесiне басасыз.

Бума жарлықтарын құру

Жарлықты құрудың екi тәсiлi бар:
– Егер Жұмыс үстелiнде немесе ашық тұрған бумаға жарлық құру
қажет болса, онда сүйреу арқылы жарлық құрылады.
– Мастер көмегiмен жарлықты құру. Ол үшiн осы терезеде
тышқанның оң жақ батырмасын басқаннан кейiн пайда болатын
жанама менюде Создать(Ярлык командасы таңдалады.

– Экранда Создание ярлыка терезе мастерi пайда болады.

– Обзор батырмасына бассақ, онда хабар алмасушы терезе пайда
болады да, осы терезеден жарлық құруға қажеттi объектiнi таңдап
аласыз және Открыть батырмасына басасыз.

– Одан кейiн мастер терезесiне қайтып келу жүзеге асырылады. Далее
батырмасына басып, жарлықтың атын енгiзiңiз де, Готово батырмасына
басыңыз. Аталған әрекеттер орындалғаннан кейiн экранда жаңа жарлық
пайда болады.

Буманы, файлды және жарлықты жылжыту

Жылжыту тәсiлдерi төмендегiдей:
– Бумаға орналастыратын файл белгiсiне тышқан көрсеткiшiн алып барып,
сүйреу арқылы қажет бумаға апарып, орналастырамыз.
– Меню арқылы объектiлердi жылжыту. Ол үшiн бума терезесiндегi
объектiнi бөлiп алып, мына команданы орындайды: Правка ( Вырезать.
Одан кейiн бума терезесiне өтiп, Правка ( Вставить командасын
орындаймыз.
– Жанама меню арқылы.
– Ctrl+X пернелерi арқылы бөлiнiп алған объектi өшiрiледi де, Ctrl+V
пернесi арқылы жаңа орынға қойылады.

Бумаларды, файлдарды және жарлықтарды көшiру

Көшiру тәсiлдерi төмендегiдей:
– Меню арқылы объектiлердi көшiру жүзеге асырылады. Ол үшiн бума
терезесiнен объектiнi бөлiп алып, Правка ( Копировать командасын
орындаңыз. Содан кейiн қабылдап алу бумасының терезесiне көшiп, мына
команданы орындаңыз: Правка ( Вставить.
– Жанама меню арқылы.
– Ctrl+С пернелерi арқылы бөлiнiп алынған объектiлер көшiрiледi және
Ctrl+V пернелерi арқылы жаңа орынға қойылады.

Буманың, файлдың және жарлықтың атын өзгерту

Объектiнiң атын өзгертудiң бiрнеше тәсiлi бар:
– Объектi бойынша тышқанның оң жақ батырмасын басу арқылы пайда болған
жанама менюден Переименовать командасын таңдаңыз да, жаңа ат енгiзiңiз
де, Enter пернесiне басыңыз.
– Бөлiнiп алынған объектiнiң аты бойынша бассаңыз, жаңа атты енгiзетiн
тiктөртбұрышты жақтау пайда болады.
– Объектiнi бөлiп алыңыз да, мына команданы орындаңыз: Файл (
Переименование.

Буманы, файлды және жарлықтарды өшiру

Объектiлердi немесе объектiлер тобын өшiрудiң бiрнеше тәсiлi бар:
– Объектiнi бөлiп алыңыз да, Delete пернесiне басыңыз.
– Бөлiнiп алынған объектi бойынша тышқанның оң жақ батырмасын басып,
жанама менюден бума терезесiндегi менюден Удалить командасын таңдаңыз.
– Объектiлердi немесе объектiлер тобын белгiлеп алып, бума
терезесiндегi менюден мына команданы орындаңыз: Файл ( Удалить.
– Объектiлердi немесе объектiлер тобын таңдап, оны Корзины белгiсiне
алып келiңiз.
– Тышқанның сол жақ батырмасы арқылы объектiнi таңдап, Delete
пернесiне басыңыз.
Жоғарыдағы тәсiлдердiң бiреуiн орындағаннан кейiн экранда “Подтверждение
удаления” терезесi пайда болады. Өшiрiлетiн файлдар автоматты түрде
Корзинаға орналастырылады.

Өшiрiлген бумаларды, файлдарды және жарлықтарды қалпына келтiру.
Корзина белгiсi бойынша екi рет бассаңыз өшiрiлген объектiлер тiзiмiнен
тұратын Корзины терезесi ашылады.

Корзины бумасындағы объектiлердi қалпына келтiру үшiн оны белгiлеп
алып, мына команданы орындаймыз: Файл ( Восстановить ( немесе объектiге
апарып тышқаннынң оң жақ батырмасын басамыз да, пайда болған менюден
Восстановить командасын таңдаймыз).

Корзинаны тазарту

Корзинадағы файлды өшiру үшiн оны ашып, Жұмыс үстелiндегi Корзина
белгiсiне екi рет басып, файлды таңдап, Delete пернесiне басамыз.
Корзинадағы объектiлер тобын өшiру үшiн Ctrl пернесiн басу арқылы барлық
объектiлердi белгiлеп алып, Файл менюiндегi Удалить командасына басыңыз.
Корзинадағы барлық файлды өшiру үшiн Файл менюiндегi Очистить Корзину
командасына басамыз.

Бума мен файлдарды iздеу
Егер Сiзге қажеттi файлды iздеу үшiн, бiрақ оның жолы белгiсiз болса,
онда мына команданы орында: Пуск (Найти ( Файлы и папки.
Тапсырмалар тақтасындағы Пуск батырмасына басып, Найти командасын
таңдаңыз, Имя мәтiндiк алаңындағы пайда болған терезеге тышқан батырмасын
басыңыз да, файлдың немесе бумасын атын енгiзiңiз. Содан кейiн Найти
батырмасына басыңыз. Қарау терезесiнде табылған файлдардың атауы пайда
болады. Бiр немесе бiрнеше құжаттарды қарау үшiн тышқан батырмасын екi рет
шертiңiз.
Iздеудi аяқтағаннан кейiн, Найти терезесiн жабыңыз да, Закрыть
батырмасына басыңыз.

Лабораториялық жұмыстар

ТАПСЫРМАЛАР ТАҚТАСЫ

Тапсырмалар тақтасының бос жерiне апарып тышқан көрсеткiшiн апарып
орналастыр.

– Тышқанның сол жақ батырмасын жiбермей отырып, экранның жоғарғы жағына
Тапсырмалар тақтасының контурын орналастырыңыз.
– Тышқан батырмасын жiберiңiз.
– Осы тәсiлмен Тапсырмалар тақтасын солға, оңға және бастапқы орнына
қайтарып алып келу.
Тапсырмалар тақтасының жоғарғы шекарасына тышқан көрсеткiшiн
орналастырыңыз, бұл жағдайда, тышқан көрсеткiшi мына түрге келедi:.
– Тапсырмалар тақтасын жоғарғы жаққа тартып, тышқанның сол жақ
батырмасына басыңыз.
– Батырманы жiберiңiз. Содан кейiн бастапқы қалпына қайтадан
келтiрiңiз.
– Тапсырмалар тақтасын жоғары, солға немесе оңға осы тәсiлмен
орналастыра отырып, оның өлшемiн өзгертiңiз.
– Барлығын бастапқы қалпына келтiрiңiз.

ТЫШҚАНМЕН ЖҰМЫС ЖАСАУ
I. Шерту — Объектіні бөліп алу.
1. Объектіні бөліп алу үшін тышқан көрсеткішін Мои документы белгісіне
... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Операциялық жүйелер, оның дамуы және түрлері туралы ақпарат
Операциялық жүйелердің көбісінде
Windows 98
Windows жүйесінің негізгі ұғымдары
Операциялық жүйесінің стандартты бағдарламалары
Windows жүйесінің негізгі функциялары
Windows жүйесіндегі жұмыс істеу негіздері
Windows 2000
Wіndows 98 операциялық жүйесі туралы ақпарат
Windows операциялық жүйесінің бір-бірінен артықшылығы
Пәндер