Сандық беру жүйесіндегі генераторлық қондырғы

ЖОСПАР

КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 3

I. САНДЫҚ БЕРУ ЖҮЙЕСІ

1.1. Сандық беру жүйесінің құрылу әрекеттері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .4
1.2. Амплитудалы.импульстік модулятор ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...13
1.3. Декодер. Сызықты декодер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 20

II. САНДЫҚ БЕРУ ЖҮЙЕСІНДЕГІ ГЕНЕРАТОРЛЫҚ ҚОНДЫРҒЫ

2.1. Генератор қондырғысы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...23
2.2. СБЖ генераторлық қондырғысы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...23
2.3. Синхронизация қондырғысы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..25

ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..29
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .30

Кіріспе
Қазіргі таңда телекоммуникациялық жүйесінің немесе деректерді беру жүйесінің негізгі қызметі – абоненттер арасында аппаратты оперативтік және өлшемді алмасуды ұйымдастыру және деректерді беру шығынын қысқартуда болып отыр.
Мұндай байланыс желілерін құру үшін ақпаратты бір қолданушыдан екінші қолданушыға жеткізетін тарату және коммутация құралдары қолданылады. Тарату және коммутация функциялары басқарудың аппараттық және бағдарламалық құралдарымен жүзеге асырылады.
Сандық беру жүйесіндегі генераторлық қондырғы белгілі бір тізбектелген импульстерді өңдейді. Бұл импульстер арқылы аппаратуралардың функционалдық түйіндердің және аралық станцияның жұмыстары басқарылады. Сонымен қатар, беру және қабылдау жолындағы сигналдардың реті мен өңдеу жылдамдығы анықталады. Генераторлық қондырғы өндіретін басқаратын сигналдардың құрылымы цикл және жоғарғы цикл беру құрылымымен анықталады.
Курстық жұмыстың тақырыбы - «Сандық беру жүйесіндегі генераторлық қондырғы». Негізгі мазмұны сандық беру жүйесіндегі тарату және коммутация құралдарымен танысуды қамтиды. Соның ішінде – генераторлық қондырғы.
Курстық жұмыстың мақсаты – деректерді беру жүйесіндегі, сандық беру жүйесіндегі генераторлық қондырғыныны сипаттау.
Курстық жұмыстың міндеттері:
- Сандық беру жүйесінің құрылу әрекеттерін қарастыру;
- Сандық телефондық байланыс сапасын анықтау;
- Сандық сигналды алудағы операциялармен танысу;
- СБЖ генератор құрылғысымен танысу.
Курстық жұмыстың құрылымы кіріспеден, екі бөлімнен, қорытындыдан және пайдаланылған әдебиеттер тізімінен тұрады.

ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
1. Ғ.Айғараева, Қ. Асанова Көпарналы телекоммуникациялық жүйелер – Оқулық, Астана-2010
2. Слепов Н.Н. Современные технологии цифровых оптоволоконных сетей связи, - М.: Радио и связь, 2000
3. Левин Л.С., Плоткин М.А. цифровые системы передачи информации. – М.: Радио и связь, 1982
4. Андрушко Л.М., Взнесет В.А., Каток В.Б. и др. Волокно-оптические линии связи и техника. – М.: Радио и связь. 1988
5. Хромов Е.И. Основы постраения аналоговых систем передачи: Радио и связь , 1983
6. Гиглиц М.В., Лев А.Ю. Теорические основы многоканальной связи: Радио и связь, 1985
7. Зингеренко А.М., Баева Н.Н., Тверцкий М.С. Системы многоканальной связи: Радио и связь, 1980.

Пән: Электротехника
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 26 бет
Таңдаулыға:

ЖОСПАР

КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 3

I. САНДЫҚ БЕРУ ЖҮЙЕСІ

1. Сандық беру жүйесінің құрылу
әрекеттері ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... 4
2. Амплитудалы-импульстік
модулятор ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... .1
3
1.3. Декодер. Сызықты
декодер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
...20

II. САНДЫҚ БЕРУ ЖҮЙЕСІНДЕГІ ГЕНЕРАТОРЛЫҚ ҚОНДЫРҒЫ

2.1. Генератор
қондырғысы ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... .23
2.2. СБЖ генераторлық
қондырғысы ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...23
2.3. Синхронизация
қондырғысы ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... 25

ҚОРЫТЫНДЫ
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ..29
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР
ТІЗІМІ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... 30

Кіріспе

Қазіргі таңда телекоммуникациялық жүйесінің немесе деректерді беру
жүйесінің негізгі қызметі – абоненттер арасында аппаратты оперативтік
және өлшемді алмасуды ұйымдастыру және деректерді беру шығынын
қысқартуда болып отыр.

Мұндай байланыс желілерін құру үшін ақпаратты бір қолданушыдан екінші
қолданушыға жеткізетін тарату және коммутация құралдары қолданылады. Тарату
және коммутация функциялары басқарудың аппараттық және бағдарламалық
құралдарымен жүзеге асырылады.

Сандық беру жүйесіндегі генераторлық қондырғы белгілі бір тізбектелген
импульстерді өңдейді. Бұл импульстер арқылы аппаратуралардың функционалдық
түйіндердің және аралық станцияның жұмыстары басқарылады. Сонымен қатар,
беру және қабылдау жолындағы сигналдардың реті мен өңдеу жылдамдығы
анықталады. Генераторлық қондырғы өндіретін басқаратын сигналдардың
құрылымы цикл және жоғарғы цикл беру құрылымымен анықталады.

Курстық жұмыстың тақырыбы - Сандық беру жүйесіндегі генераторлық
қондырғы. Негізгі мазмұны сандық беру жүйесіндегі тарату және коммутация
құралдарымен танысуды қамтиды. Соның ішінде – генераторлық қондырғы.

Курстық жұмыстың мақсаты – деректерді беру жүйесіндегі, сандық беру
жүйесіндегі генераторлық қондырғыныны сипаттау.

Курстық жұмыстың міндеттері:

- Сандық беру жүйесінің құрылу әрекеттерін қарастыру;

- Сандық телефондық байланыс сапасын анықтау;

- Сандық сигналды алудағы операциялармен танысу;

- СБЖ генератор құрылғысымен танысу.

Курстық жұмыстың құрылымы кіріспеден, екі бөлімнен, қорытындыдан және
пайдаланылған әдебиеттер тізімінен тұрады.

I. САНДЫҚ БЕРУ ЖҮЙЕСІ

1. Сандық беру жүйесінің құрылу әрекеттері

Қазіргі кезде сандық телефондық байланыс жедел дамуда. Сандық
телефондық байланыс сапасы аналогтық телефондық байланыспен салыстырғанда
жоғары.

Оның себебі:

- сандық сгналдардың бөгеу тұрақтылығы жоғары;

- беру сапасының байланыс жол ұзындығына тәуелсіздігі;

- сандық беру жүйесі каналдары параметрлерінің тұрақтылығы;

- дискретті сигналдарды беру үшін СБЖ каналдарының өткізу қабілетін
пайдалану тиімділігі;

- байланыс сандық желілерін құру мүмкіндіктері;

- техникалық-экономикалық көрсеткіштердің жоғарылығы.

Сандық телефон бізге көптеген қосымша қызметтер көрсетуде. Бір
телефондық сымға телефондық аппаратпен қатар, дербес компьютерлерді қосуға
мүмкіндік бар. Сандық телефондық желі арқылы дербес компьютерлер иесіне кең
көлемдегі түрлі ақпараттар бар мәліметтер базасына кіру мүмкіндіктері
ашылды. Жеке үйлерге сандық кабельді теледидар енгізілді. Сонымен, сандық
сигнал дегеніміз – ол импульстер тізбегі. Егер дәлелдеу үшін имульс бар
болған кезін шартты түрде 1 деп, импульстің жоқ кезін 0 деп алсақ, онда
импульстік тізбекті осы екі санның кезектесуі ретінде көзге елестетуге
болады: 0 және 1. Осыдан барып сандық сигнал деген ат пайда болады.

Сандық сигналға телеграфтық сигнал және компьютер өндіретін дерек беру
сигналы жатады. Көптеген сигналдар сандық сигналдарға жатпайды. Олар –
аналогты немесе үздіксіз сигналдар. Аналогты сигналдарды сандық түрлендіру
арқылы сандық сигналды алуға болады. Сандық сигналды алу үшін үш операция:
дискреттеу, кванттау және кодтау орындалады.

Дискреттеу

Аналогты үздіксіз сигналды уақыт, амплитуда, уақыт және амплитуда
арқылы дискреттеу жолымен аламыз. Уақыт бойынша үздіксіз қисық сызықты
өзгерісін емес, оның бір белгілі уақыт аралығындағы амплитудалық мәндеріне
сәйкес келетін санау нүктелерін қарастырамыз. Сонымен, біз үздіксіз
процесті ондық сан тізбегі түрінде бейнелейміз. Бұл процесті үздіксіз
сигналдарды дискреттеу деп атайды.

Үздіксіз сигналдардың санау нүктелерін белгілегенде жиілігін дұрыс
таңдап алу керек, себебі сигналдардың жылдам өзгерістерін байқау қажет,
әйтпесе, сигналды санау нүктелері арқылы қалпына келтіргенде хабардың бір
бөлігі жоғалып қалуы және қалпына келтірілген сигналдың түрі бастапқы
түрінен айырмашылықта болуы мүмкін.

Сигналды уақыт арқылы дискреттеу Сигналды амплитуда арқылы
дискреттеу

Бұл қабылдау жағында дыбыстың бұрмалануына әкеп соғады. Сондықтан
үздіксіз сигналды бұрмаланусыз қалпына келтіру үшін дискреттеу жиілігін
дұрыс таңдап алу және ол өзінің кеі еселенген спектр кеңдігінен төмен
болмауы қажет.

1933 жылы В.А. Котельников өзінің дәлелденген теоремасында былай деді:
Кез келген үздіксіз сигнал дискерттеледі. Егер оның спектрі жоғарғы
жиілікте шектелген болса, онда мұндай сигналды қабылдау жағында толық
қалпына келтіруге болады. Бұл кезде санау нүктелері, яғни жиілік
дискретиациясы және уақыт интервал аралығы

Сигналды уақыт және амплитуда арқылы дискреттеу

Кванттау және кодтау

Үздіксіз сигналды амплитуда арқылы дискреттегенде, сигналдың белгілі
бір таңдап алынған амплитудалық шамасы беріледі, олардың бір- бірінен
айырмашылығы деңгей бойынша кванттау қадамында. Берілген үздіксіз сигнал
мен амплитуда арқылы квантталған сигналдың бір-бірінен айырмашылығы
кванттау қателігін тудырады, ол қателік осы екі сигналдың айырмасына тең.
Сигналды сандық түрінде көрсету үшін әрбір кванттау деңгейіне нөмір
беріледі, оның мәні ондық жүйеден екілік жүйеге түрленеді. Сондықтан бұдан
ары қарай санау нүктесіне сай келетін амплитуданы емес, тптастырылған
импульстерді, кванттау деңгейінің нөміріне сәйкес келетін екілік жүйедегі 1-
мен 0-дің жиынтығынан тұратын сандық сигналдарын береміз. Сандық
сигналдардың бөгеу тұрақтылығының жо,арылығы – құрамында шуылы бар
сигналдарды қабылдаған кезде импульс бар ма, жоқ па, тек соны анықтауында.

Сандық сигналын алу тәсілі

Сандық беру жүйесінің құрылымдық сұлбасын қарастырайық.

Сандық беру жүйесінің құрылымдық сұлбасы

Үздіксіз аналогты сигнал хабар кһзінен дискретизаторға барады, онда
уақыт арқылы дискреттелген сигнал кванттау қондырғысына беріледі. Кванттау
қондырғысында амплитуа арқылы дискреттеу орындалады. Аналогты-сандық
түрлендіргіш (АСТ) уақыт және ампоитуда арқылы дискреттелген аналогты
сигналды сандық сигналға өзгертеді. Қабылдау жағында, керісінше, сандық-
аналогты түрлендіргіште (САТ) сандық сигналды уақыт және амплитудалық
дискреттелген аналогты сигналға өзгертеді, ал өалпына келтіруші қондырғыда
аналогты үздіксіз сигнал қалпына келтіріледі де, хабар қабылдағышқа
беріледі. Сигналды сандық түрінде беру үшін көпканалды сандық беру жүйесі
каналды уақыт арқылы бөлу негізінде құрылады. Сандық көпканалды ИКМ жүйесі
УКБ ИКМ жүйесі деп аталады.

Дискреттік жиілікті таңдау

Котельников теоремасы негізінде . Егер десек, онда төменгі
бүйір жиілігі модуляцияланатын сигналдың жоғарғы жиілікті спектрімен сәкес
келеді.

Үздіксіз сигналды қалпына келтіру үшін жиілігі тең болатын
идеалды төменгі жиілікті сүзгіш қажет. Іс жүзінде дсикреттеу жиілігін
мынадай жағдайда таңдап алады: . Әдетте .

Телефондық сигналды 0,3-3,4 кГц жиілік аралығында дискреттегенде
дискреттеу жиілігі 8 кГц-ке тең. Бұл кезде ТЖС параметрлеріне қойылатын
талап қысқартылады, себебі өту жиіліктік аймағы үзгіш үшін көбейеді, бұл
бізге үздіксіз сигналды қалпына келтіру үшін қарапайым сүзгішті пайдалануға
мүмкіндік тудрады.

Жиілікті таңдау дискретизациясы

Уақыт арқылы каналдарды бөлу әрекеті

Көпарналы топтық АИМ сигналының уақытты диаграммасы дискреттеледі,
преиоды - ; мұндағы – сигнал спектрінің жоғарғы жиілігі.
Сигналдардың дискертті санау нүктелері әр каналда бір-бірінен уақыт
арқылы бөлінген. Егер біріктірілген каналдардың саны N, ал дискреттеу
периоды Тд болса, онда дискреттелетін импульс тізбегінің ұзындығы ТдN
шамадан аз болу керек; әдетте . Тығыздалатын каналдардың саны неғұрлым
көп болса, соғұрлым дискреттелген импульстердің ұзындығы қысқа және өту
жолағы кең болады. Мысалы, егер

N

Әр каналдың дискреттелген санау нүктелері топтық АИМ сигналына
біріктіріледі. Қабылдауда әрбір канал дың сигналдарын жкек бөлу үшін
қосымша импульс қосу қажет. Ол сигнал циклдің басын анықтайды және циклдік
синхронизация сигналы деп аталады. Беру циклінің ұзындығы дискреттеу
периодына тең.

УАКБ жүйесіндегі топтық сигналдар:
а– уақытты қалыптастыру; ә – бөлу диаграммасы

Үш каналды уақыт арқылы біріктіру жүйесінің құрылымдық сұлбасы
көрсетілген. Жүйенің беру жағында жеке үздіксіз сигналдар ТЖС арқылы
электрондық кілтте үздіксіз сигнал дискреттеледі.

Кілттің жұмысын каналдық импульстерді беру арқылы басқарады, бұл
импульстер бір-бірінен уақытқа жылжыған. Импульстердің негізгі
тізбегі дискреттеу жиілігіне Fд тең тактілі импульсті генераторда құрылады
(ТИГ). Кілттен импульстер топтастырғышқа (сумматор) беріледі. Сумматорда
дискретті санау сигналдарымен циклдік синхронизация импульстері
біріктіріледі, циклдік синхронизация импульстерін қалыптастырушы қондырғыда
өндіріледі. Қабылдау жағында циклдік синхронизация қабфлдау қондырғысы
циклдік синхронизация импульсін бөліп, КИБ жұмысын басқарады. КИБ-тен
импульстер тізбегі өз каналдарының кілттеріне беріледі. Төменгі жиіліктік
сүзгіш үздіксіз сигналды қалпына келтіреді.ижолдағы шуылдың әсерінен
қабылдау жағындағы үздіксіз сигнал беру жағындағы кіріс сигналынан
өзгерісте болады.

Уақыт арқылы беру жүйесіндегі өту бөгеулері

Бұрмаланулар екі түрде болады: сызықтық және сызықтық емес.

Сызықтық бұрмаланулар бірқалыпсыз амплитудалық және фаза-жиілікті
сипаттамалары бар тізбектерден сигналдар өткен кезде пайда болады. Топтық
АИМ сигналында сызықтық бұрмаланулар оның қалыптасу және шектелген өту
аймағы бар тізбектерден өткен кезде пайда болады. Бұл кезде импульстің түрі
өзгереді: импульстер кеңейеді:

Үш каналды уақыт арқылы біріктіру жүйесінің құрылымдық сұлбасы

Амплитудалар өзгереді, кей жағдайда басқа каналдың уақыт интервалдарын
жауып қалады. Бұл кезде уақыт арқылы каналдар бөлу жүйесінде каналаралық
өту бөгеулері пайда болады.

Жиілік жолағы жоғарыдан шектеу транзисторлардың лездік әрекетінің
шектелуіне және АИМ сигналы өтетін тізбекте реактивті элементтердің
болуына байланысты. Бұл кездегі беру жолының эквивалентті сұлбасы (6.9-
сурет) ұзындығы бойынша ұзарған. Ұзару дәрежесі тізбектің параметріне
немесе амплитудалық жиіліктік сипаттаманың бірқалыпты еместігіне
байланысты. Бірінші каналдың санау амплитудасының өзгерісі екінші каналдың
қалдық кернеу шамасын сондай шамаға өзгертеді, бұл өзгеріс өту бұрмалануын
тудырады. Мұндай бұрмаланулардың бірінші реттік бұрмалану дейді.

Жиілік төменнен шектеу топтық сигналдарының реактивті элементтері
(трансформатор, сыйымдылық) бар тізбектен өтуі. Бұл кездегі тізбектің
бұрмалануы жиілік сипаттаманың төменгі жиілік аймағында төмендеуіне
байланысты, импульстің төбесі үшкірленіп, теріс таңбаға ұарай лақтырылады.
Соның әсерінен келесеі импульстердің амплитудасы азаяды, ұғымды өту
бұрмалануын тудырады. Бұлардың өшуі өте жай болады, сондықтан олар алыстағы
каналдарға да әсерін тигізуі мүмкін, мұндай бұрмалануларды екінші реттік
бұрмалану дейді.

Уақыт арқылы каналдарды бөлу жүйесіндегі каналды сигналдардың бөлудің
уақыт диаграммасы

Каналдарды уақыт арқылы бөлудің жиілік арқылы бөлуге қарағандағы
айырмашылығы – өту жолағының шектелуінде және АЖС-ның бірқалыпты
еместігінде.

Сызықтық емес бұрмалану

Тпотастырылғын АИМ сигналы сызықты емемс қасиеті бар беру жолы арқылы
өтеді. Сондықтан топтастырылған АИМ сигналы сызықты емес бұрмалануға
ұшырайды.

Сызықты емес бұрмалану сигналдардың сызықты емес төрт – полюсниктерден
(амплитудалық шектеу, электрондық кілттер, импульстік күшейткіштер және
т.б.) өткен кезде пайда болады. Сызықты емес амплитудалы сипаттасы бар төрт-
полюсниктен топтық АИМ сигналы өткен кезде төрт-полюсниктің шығысында әр
каналдардың санау нүктелерінің амплитудалық шамасының өзгергені көрінеді.
Мысалы, бірінші каналдың кірісінде және шығысында каналаралық өзараәсері
жоқ импульстердің ұзындығы өзгермейді. Сондықтан каналдарды жиіліктік бөлу
жүйесәне қарағанда УАКБ жүйесінде каналдар өзаралық өту бөгеулері пайда
болмайды.

Кванттау түрлері

Бірқалыпты кванттау

Кванттаудың екі түрі бар: бірқалыпты және бірқалыпсыз.

Егер кванттау қадамдары бір-біріне тең болатын болса, , онда
кванттау бірқалыпты деп аталады. Кванттау қондырғысының бірқалыпты кванттау
қадамы амплитудалық сипаттамасы саты түрінде көрсетілген.

Бірқалыпты кванттау.

а – кванттау қондырғысының амплитудалық сипаттамасы; ә – кванттау
қателігі

Кодтау

Телефондық және дыбыс хабар сигналдары екі таңбалы, оларды
дискреттегенде тізбекте әр таңбалы импульстер жиынтығы алынады. Бұл әр
таңбалы импульстерді кодтау үшін екілік симметриялы код пайдаланылады. Әр
түрлі пайдалы импульстерді кодтау кезінде симметриялы екілік еод
қолданылады

Симметриялы кодта 1 немесе 0 жоғары разрядты қолданылатын импульстің
таңбасын анықтайды (1 оң таңбалы, 0 теріс таңбалы). Кодтық қадам деңгейі
нөмірінің оң немесе теріс екендігін анықтайды.

Симметриялық кодтың артықшылығы – қарапайым кодердің пайдаланылуында,
кемшшілігі – бөгеу қорғаныштығының төмендігі. Сигналдарды аналогты түрден
сандыққа түрлендіргенде олардың бөгеуқорғағыштығы ұлғаяды, себебі
қабылдағыш екі жағдайда 1 немесе 0 ғана тіркеуі қажет. Бөгеуқорғағыштығының
ұлғаюы ИКМ сигналы берілетін жиілік аймағын кеңейтеді. Уақытылы
диаграммасын қарастырайық. Котельников теоремасы бойынша, екі көрші жатқан
санау сигналдарының дискреттеу периоды бірінші канал үшін Тд-12Fж. Екі
санаудың уақыт аралығы біріктірілген көрші каналдардың санына байланысты
анықталыды:

Тк – ТдN

мұндағы N – біріктірілген каналдар саны.

Екі көрші импульстердің кодтық топтың уақыт аралығы тактілі период деп
аталады. Ол кодтық топтағы m разряд санына байланысты анықталады:

Tt = Nkm = TдNm

Сандық топтық сигналдарға импультердің жиіліктік тізбегі тактілі
жиілік деп аталады.

Fm = 1Tm = Fд Nm

Тактілі жиілік пен сандық беру хабарының жалдамдығына байланысты,
секунд ішінде қанша бит (өлшем бірлігі битс) берілетіндігі анықталады.

Егер тактілі жиілігі 2048 кГц болса, онда аппаратураның сандық
ағынының жылдамдығы 2048 кбитс немесе 2,048 Мбитс. Сызықтық жолдағы
жиілік ағынның кеңдігі белгілі біржиілікте жуық шамамен , яғни .

ИКМ сигналының тактілік жиілігін таңдау

2. Амплитудалы-импульстік модулятор. Амплитудалы-импульстік модуляция

Амплитудалы импульстік модуляция кезінде сигналдың амплитудасы
өзгереді, ал ұзындығы мен жиілігі тұрақты болады. АИМ екі түрге бөлінеді:
АИМ-1, АИМ-2.

АИМ-1-де импульстік амплитудасы үздіксіз сигналдың белгілі бір уақыт
аралығында өзгереді. АИМ-2-де импульстік амплитудасы белгілі бір уақыт
аралығында тұрақты, ол санау нүктесінің бастапқы мәніне сәйкес болады.

а – АИМ-і сигналының формасы; ә – АИМ-2 сигналының формасы;
б – гармоникалық модуляциялаушы сигналдағы АИМ жиілік спектрі
Бір таңбалы тік бұрышты ұзындығы импульстерінің жиілігі
синусоидалық сигналмен модуляцияланған.АИМ-1-дың жиілік спектрі 6,14-
суретте көрсетілген. Модуляцияланбаған импульстік тізбектерден айырмашылығы
спектде дискреттеу жиілігінің жанында бүйір жиіліктері және оның
гармоникалары, сонымен бірге модуляциялайтын сигналдың спекторы пайда
болады.

а – АИМ-1 сигналының жиілік спектрі; ә – АИМ-2 сигналының жиілік
спектрі

Сондықтан үздіксіз сигналды қалпына келтіру дегеніміз жиілігі
төменгі жиілікті сүзгі арқылы модуляциялайтын сигналдың спектрын
сүзіп алу.

Телефоеды хабар және дыбыс хабар сигналдарын дискреттегенде дискреттік
санау нүктелері ауыспалы амплитудалық әр таңбалы импульстерінің тізбегі
түрінде көрсетіледі. Бұл кезде АИМ сигналдарының спектрінде дискреттеу
жиілігі және оның гармоникалары болмайды.

Амплитудалы-импульстік модлятор

АИМ модулятор сандық беру жүйесінде аналогты сигналды дискреттеу үшін
қолданылады.

Амплитудалық импульстік модуляторға қойылатын талаптар өте жоғары:
біріншіден, кіріс сигналының тез қимылына; екіншіден, кіріс сигналдарының
кең жиіліктік аймағында амплитудалық сипаттама түзу сызықты болуына.
Сигналдың тез қимылына байланысты каналаралық өту бөгеулерінің деңгейі, ал
амплитудалық сипаттаманың түзу сызықтығына байланысты сызықты емес
бұрмаланулардың шамасы анықталады.

Алдыңғы тақырыптарда қарастырғандай, кваннтау және кодтау
операцияларын орындау үшін АИМ-1 сигналын АИМ-2 сигналына түрлендіру,
түрленген сигналдың ұзындығы осы операцияны орындауға жеткілікті болу
қажет. Сұлба электрондық кілттен, жинаушы конденсатордан және операциялық
күшейткіштерден құралған.

а – АИМ топты трактісінің құрылымдық сұлбасы; ә – оның уақыт
диаграммасы

Бірінші кілт каналдары АИМ модуляторына қосылған, қанша канал болса,
сонша кілт бар және олар бірінен кейін бірі қосылады -мен бірге
істейді, ол аз уақытқа жинаушы конденсаторды қосады, АИМ сигналының
деңгейіне дейін конденсатор зарядталады. Конденсатордың зарядталу уақытын
азайту үшін бірінші күшейткіштің шығыс кедергісі аз болады, ашылады.

Екінші күшейткіштің кіріс кедергісі үлкен, себебі конденсатор
зарядының кернеу шамасын сигналды кванттау және кодтау кезінде тұрақты
ұстайды, үшінші кілт жинаушы конденсаторды келесі АИМ сигналын
қабылдауға дайындау үшін конденсаторды жерге разрядтайды . АИМ-2
импульстің ұзындығы: , – дискреттеу жиілігі; n – канал саны.
Кодтау уақыты . Кейбір жағдайларда кілт үш пайдаланылмайды.
Бұндай сұлба ИКМ-30 аппатурасында өолданылады.

Кодер. Кодер АИМ сигналын ИКМ сигналын түрлендіру үшін қажет. Кодер
екі түрде болады: сызықты және сызықты емес. Сызықты кодер деп бірқалыпты
кванттау түрі қолданылатын кодерді, ал сызықты емес деп бірқалыпты емес
кванттау түрі қолданылатын кодерді айтамыз.

Сызықты кодер

Сызықты кодер жұмыс істеу әрекетіне байланысты үш негізгі топқа
бөлінеді: есептік, өлшегіш және матрицалық. Тәжірибе жүзінде қарапайым
екілік кодтау өлшеу түрдегі кодер арқылы, эталонды ток шамасы мен сигналдың
амплитудалық шамаларын өлшеу арқылы (көп-аз) іске асырылады. Таразының
бір табақшасына код санын, ал екіншісіне – көп салмақты эталонды қою арқылы
өлшейміз. Әрбір өлшеу, кезең көрсеткіш арқылы көп-аз шешім қабылданды.
Егер санау эталоннан ауыр болса, онда табақшаға аз салмақты эталонды
қоямыз. Осылайша, санау мен эталон тең болғанша, яғни таразы табақшалары
теңелгенше өлшейміз. Бұл процесс компараторда орындалады. Өлшеуіш кодердің
сұлбасы көрсетілген.

Кодер компаратордан (К), эталонды токты генератордан (ЭТГ), логикалық
қондырғыдан (ЛҚ) және код түрлендіргіштен (КТ) тұрады. Компаратор көп-аз
көрсеткіш кодталатын сигналдың амплитудалық ток шамасы IC мен эталонды
токтардың Iэт таңбасын анықтайды. Егер кодтау кезінде екі токтың айырымы оң
болса, ICIэт, онда компаратордың шығысында 0 (бос) қалыптасады,ал кері
жағдайда, яғни IC Iэт, кем болған жағдайды 1(импульс) қалыптасады.
Логикалық қондырғы компаратордың шешімі әрбір кодтау тактісінен кейін
жазуға және кілттердің жұмысын басқаруға арналған Кл1 – Кл7. Код
түрлендіргіш ИКМ шығыс сигналын қалыптастыра отырып, параллельді кодты
тізбекті кодқа айналдырады.

Кодер торабының жұмысы һ, беру жүйесіндегі генераторлық қондырғыдан
(ГҚ) түсетін сигналдармен басқарылады. Сызықтық кванттау қадамы ∆ деп
алсақ, онда эталонды токтың мәні ∆, 2∆, 4∆, ... 2m -1∆; мұндағы m – кодты
комбинация дәрежесі.

Логикалық қондырғының 1,2, ... m шығысында бір кодтық комбинация
қалыптасады. Кодтаудың басында ЛҚ – ның шығыстары 0 күйінде болады. Алдыңғы
тактілі кодтау кезінде ЛҚ-ның шығыстары бірінші шығысынан бастап тізбектей
1 күйіне ауыса бастайды. Егер тактілі кодтау кезінде компаратордың
шығысында 0 қалыптасса, онда компаратордың шешімі бұл жағдайды сақтайды;
егер компаратор шығысында 1 қалыптасса, онда ЛҚ-ның шығысы 0-ге ауысады.

Логикалық қондырғының шығысы 1 түрінде белгіленсе, онда осы шығысқа
сәйкес келетін кілт тұйықталады немесе белгілі бір салмақты эталонды ток
эталонды токтарды қосатын нүктеге қослады(компаратордың 2 кірісі). ЛҚ-ның
бірінші шығысын 1 жағдайында Кл1 тұйықталады, екінші шығысы Кл2, ...
жетінші шығысы - Кл7.

Кодердің жұмысын IC-105,3 амплитудасына қатысты санау мысалында
түсіндіруге болады. 128 деңгейге дейін кодтауға мүмкіндік беретін, кодтау
санауы 7 разрядты кодты комбинациясымен кодталады. Ол үшін ∆, 2∆, 4∆,
...64∆ шартты салмағы жеті эталонды ток қолданылады.

Іс кодталатын санау компаратордың (1) бірінші кірісіне түседі,
кодтау циклі ЛҚ-нің бірінші шығысына 1 орнықтыру жағдайдан немесе Кл1
кілтін тұйықтаудан басталады. Егер IC - Iэт 0, болған жағдайда кодтаудың
бірінші тактісінде компаратордың шығысында 1 сақталады және екінші шығысына
1 ауысады.

Екі эталонды токты қосудың нәтижесінде эталонды токтың шамасы 96-ға
тең. эталонды ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.