Маркетинг жүйесіндегі фирманың тауарлық саясаты

Кіріспе

Адамзат тіршілігіндегі әрбір жаңа кезеңнің өзіне тән жетістігі мен мұқтажы болады. Өркениет деңгейіне қарай өсе түскен өмірлік қажеттілік өндіру мен тұтыну арасындағы орамдылыққа қол жеткізуді алға тартады. Осы талапты жүзеге асыру өмірге маркетингті алып келіп отыр.
Біздегі өтпелі дәуір деп аталып жүрген нарықтық экономикаға көшу кезеңі маркетингке үлкен жаңалық енгізеді деген сенім бар. Өйткені ғасырлар бойы жинақталған нарықтық экономика саласындағы тәжірбиеге, қуатты экономикалық әлеуетке, жоғары дәрежедегі бизнестік білім психологиялық дайындыққа сүйенген маркетингті біздің жағдайымызға бейімдеудің өзіндік ерекшеліктері бар.
Ал менің курстық жұмысыма арқау болып отырған тақырып «Қазақстандағы кондитерлік өнімдерінің нарық жағдайын маркетингтік зерттеу».
Курстық жұмыстың мақсаты. Қазақстандағы кондитер өнімдеріне деген сұранысты анықтау. Қазіргі ХХІ ғасыр заманында тұтынушы талғамы әр қилы болып келеді. Олардың кондитерлік өнімге деген сұранысы мен талабы, қалауы мен қанағаттану дәрежесі сан түрлі және ұдайы өзгеріске ұшырауда. Осыған байланысты таяуда жүргізілген зерттеулерге келсек, олар келесі ақпараттарды беруде.
Зерттеу объектісі. Қарағанды кәмпиттері АҚ-ның маркетингтік жағдайын талдау. Қарағанды кәмриттері өнімінің Қазақстандағы алған дәрежесін зерттеу.
Курстық жұмыстың жаңалығы.Әлемдік ірі кондитерлік компаниялардың нәлемдік нарықта алатын орны Қазақстандағы кондитерлік компаниялардың үлесімен зерттелінді.
Еуромонитор Интернейшнл мәліметтері бойынша кондитер өнімдерінің әлемдік нарық сыйымдылығы 2012 ж. 154 млн. тоннаны құрайды және жалпы тауарайналым 95 млрд. АҚШ долларын құрайды. Болжамдар бойынша 2011 ж. салыстырғанда кондитер өнімдері 2012 ж. әлемдік нарық сыйылымдылығы 16.6 млн.т тоннаға жетуі мүмкін немесе 10.7% өсуі мүмкін және тауарайналымы 117 млрд. АҚШ долларын құрайды.
Болжамдар бойынша кондитер өнімдерін өндіру процесі күрт ұлғаятын аймақтар мыналар: Қытай, Латын Америка елдері, Шығыс Еуропа елдері.
Қазақстан Республикасы да кондитер саласын дамытуға өз жігерін қосып, елеулі даму үстінде. Оған мысал ретіде отандық кондитер өндірушілер Рахат, Баян-Сұлу, Қарағанды конфеттерінің жеткен жетістіктерін айтуға болады.
Осы курстық жұмыста кондитер саласының жалпы нарықтық жағдайы мен оның даму процестері туралы, отандық өндіруші Қарағанды кәмпиттері АҚ кондитер фабрикасының Қазақстандағы алатын орнымен қазіргі даму тенденциясы жайында мәліметтер жазылған.

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі

1. Ассэль Г. «Маркетинг: принципы и стратегия». Москва 2011 год.
2. Багаева Н.У. «Приоритетные направления развития международного маркетинга в РК» // Казахстан спектр – 2009. №1
3. Есімжанова С.Р. «Становление маркетинга в экономике Казахстана» // Вестник КазГУ – 2003. №2
4. Қажымұрат. «Кәсіпорынды басқару жүйесіндегі маркетингтің рөлі» // Саясат – 2012. №2
5. Тоқтасын А. «Қазақстанның кәсіпорнындағы маркетингті пайдалану ерекшеліктері» // Қаржы - қаражат – 2008. №4
6. Фирманың маркетингтік қызметі. // Парасат әлемі. 2012. №3
7. Нэреш К. Малхотра «Маркетинговые исследования» // Москва* Санкт – Петербург* Киев 2003ж.
8. Е.П. Голубков « Маркетинговые исследования» теория, методология и практика // Москва «Финпресс» 2000г.
9. www.rakhat.kz
10. www.Stat.kz
11. www.ComCon-2.kz
12. Менеджмент негіздері: Ахметов К.Ғ., Сағындықов Е.Н., Байжомартов Ү.С., Жүнісов Б.А., Жұмаев Ж.Ж. – Ақтөбе – Орал, «А - Полиграфия», 2005 – 519 б.
13. Бердалиев К. Б. Менеджмент: Лекциялар курсы. – Алматы: Экономика, 2005. – 240б.
14. Бердалиев К. Б., Өмірзақов С. Ы., Есенғазиев Б.К., Ерғалиев Қ.Р., Басқару негіздері (Оқу құралы): - Алматы; Экономика, 1997, - 189б .
15. Қаржы-экономика сөздігі. - Алматы: ISBN 978-601-215-003-2
16. О.Д.Дайырбеков, Б.Е.Алтынбеков, Б.К.Торғауытов, У.И.Кенесариев, Т.С.Хайдарова Аурудың алдын алу және сақтандыру бойынша орысша-қазақша терминологиялық сөздік. Шымкент. “Ғасыр-Ш”, 2005 жыл. ISBN 9965-752-06-0
17. Банк терминдері мен ұғымдарының қазақша-орысша сөздігі. / Ғ. Сейіткасымов, Б. Бейсенғалиев, Ж. Бекболатұлы - Алматы: Экономика, 2006. ISBN 9965-783-20-9
18. Саяси түсіндірме сөздік. – Алматы, 2007. ISBN 9965-32-491-3
19. Полиграфия, өлшеу техникасы, ағаш өңдеу жабдықтары және металл өңдеу техникасы мен технологиясы: Қазақша-орысша терминдердің түсіндірме сөздігі.
20. www.SMAR.kz
21. www.google.kz/
22. www.htl.kz/
23. www.damucenter.kz/

Пән: Экономика
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 29 бет
Таңдаулыға:

Маркетинг жүйесіндегі фирманың тауарлық саясаты
Мазмұны

Нормативті сілтемелер
5
Анықтама
6
Қысқартулар
7
Кіріспе
8
1 Маркетинг түсінігі, маркетингтік зерттеудің мақсаты, міндеті
9
1.1 Маркетингтің мәні, мазмұны және эволюциясы
9
1.2 Маркетингтік зерттеудің мақсаты, міндеті, жалпы түсінігі
10
1.3 Маркетингтік зерттеулер процесі және оның кезеңдері
11
2 Әлемдік нарықтағы кондитерлік өнім және Қарағанды
кәмпиттері кондитер фабрикасын нарықта маркетингтік зерттеу
13
2.1 Әлемдік нарықтағы кондитерлік өнім саласы
13
2.2 Қарағанды кәмпиттері өндірістік жағдайын талдау және
бағалау
14
2.3 Қарағанды кәмпиттері фабрикасының кондитер саясаты
22
3 Қарағанды кәмпиттері кондитер фабрикасы және
маркетингтік қызметіне ұсыныстар
28
3.1 Қарағанды кәмпиттері өндірістік маркетингтік
іс - әрекеттерін дамыту жөніндегі ұсыныстар мен нұсқаулар
28
Қорытынды
32
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
34
Қосымша А
35

Кіріспе

Адамзат тіршілігіндегі әрбір жаңа кезеңнің өзіне тән жетістігі мен
мұқтажы болады. Өркениет деңгейіне қарай өсе түскен өмірлік қажеттілік
өндіру мен тұтыну арасындағы орамдылыққа қол жеткізуді алға тартады. Осы
талапты жүзеге асыру өмірге маркетингті алып келіп отыр.
Біздегі өтпелі дәуір деп аталып жүрген нарықтық экономикаға көшу кезеңі
маркетингке үлкен жаңалық енгізеді деген сенім бар. Өйткені ғасырлар бойы
жинақталған нарықтық экономика саласындағы тәжірбиеге, қуатты экономикалық
әлеуетке, жоғары дәрежедегі бизнестік білім психологиялық дайындыққа
сүйенген маркетингті біздің жағдайымызға бейімдеудің өзіндік ерекшеліктері
бар.
Ал менің курстық жұмысыма арқау болып отырған тақырып Қазақстандағы
кондитерлік өнімдерінің нарық жағдайын маркетингтік зерттеу.
Курстық жұмыстың мақсаты. Қазақстандағы кондитер өнімдеріне деген
сұранысты анықтау. Қазіргі ХХІ ғасыр заманында тұтынушы талғамы әр қилы
болып келеді. Олардың кондитерлік өнімге деген сұранысы мен талабы, қалауы
мен қанағаттану дәрежесі сан түрлі және ұдайы өзгеріске ұшырауда. Осыған
байланысты таяуда жүргізілген зерттеулерге келсек, олар келесі ақпараттарды
беруде.
Зерттеу объектісі. Қарағанды кәмпиттері АҚ-ның маркетингтік жағдайын
талдау. Қарағанды кәмриттері өнімінің Қазақстандағы алған дәрежесін
зерттеу.
Курстық жұмыстың жаңалығы.Әлемдік ірі кондитерлік компаниялардың
нәлемдік нарықта алатын орны Қазақстандағы кондитерлік компаниялардың
үлесімен зерттелінді.
Еуромонитор Интернейшнл мәліметтері бойынша кондитер өнімдерінің
әлемдік нарық сыйымдылығы 2012 ж. 154 млн. тоннаны құрайды және жалпы
тауарайналым 95 млрд. АҚШ долларын құрайды. Болжамдар бойынша 2011 ж.
салыстырғанда кондитер өнімдері 2012 ж. әлемдік нарық сыйылымдылығы 16.6
млн.т тоннаға жетуі мүмкін немесе 10.7% өсуі мүмкін және тауарайналымы 117
млрд. АҚШ долларын құрайды.
Болжамдар бойынша кондитер өнімдерін өндіру процесі күрт ұлғаятын
аймақтар мыналар: Қытай, Латын Америка елдері, Шығыс Еуропа елдері.
Қазақстан Республикасы да кондитер саласын дамытуға өз жігерін қосып,
елеулі даму үстінде. Оған мысал ретіде отандық кондитер өндірушілер Рахат,
Баян-Сұлу, Қарағанды конфеттерінің жеткен жетістіктерін айтуға болады.
Осы курстық жұмыста кондитер саласының жалпы нарықтық жағдайы мен оның
даму процестері туралы, отандық өндіруші Қарағанды кәмпиттері АҚ кондитер
фабрикасының Қазақстандағы алатын орнымен қазіргі даму тенденциясы жайында
мәліметтер жазылған.
1. Маркетинг түсінігі, маркетингтік зерттеудің мақсаты, міндеті

1.1 Маркетингтің мәні, мазмұны және эволюциясы

Маркетингтің қағидалары мен әдістері тек өндіріс пен коммерциялық
қызметте ғана емес адамзаттық қызметтің барлық өрістерінде қолданылады.
Сондықтан маркетинг объектілері тек қана тауарлар мен қызметтер ғана емес,
коммерциялық емес ұйымдар (Қызыл Ай және Қызыл Крест қоғамы), жеке аймақтар
(Ыстық көл), идеялар (қоршаған ортаны қорғау) және адамдар да (әртістер,
саяси лидерлер) бола алады.
Маркетингтің қызметтік және тұжырымдамалық екі жағы бар:
Қызметтік тұрғыдағы маркетинг – ол бұл кәсіпорынның қазіргі нарық
жағдайында фирманың маркетингтік қызметін ұйымдастыру және оның бәсекеге
қабілеттілігін   жоғарылату үшін жүзеге асырылатын қызметтер жүйесі.
Маркетингтің классикалық теориясының негізгі маркетинг – микс
тұжырымдамасы болып табылыды, оны алғаш рет американ ғалымы Н.Борден
ұсынған, кейіннен Дж. Ховард, Б.Фрей, Е.Маккарти, Ф.Котлер дамытқан. Оның
негізінде қазіргі кездегі маркетинг тұжырымдамалары қалыптасқан, сондықтан
ол классикалық деп аталады [1].
Мичиган университетінің профессоры Е.Маккарти маркетинг – микс
тұжырымдамасын дамыта отырып, 1960 жылы төрт элементтен тұратын 4 Р
моделін ұсынды, ол ағылшынша р әрпінен басталатын өнім, баға, орын және
жылжыту деген ұғымдардан тұрады. Бұл модельдің ықшамдылығы және
сыйымдылығы, оны қабылдаудың қарапайымдылығы, құрылуының логикасы оны
теорияда және тәжірибеде маркетингтік өзгермелілерді анықтаудың әйгілі түрі
ретінде қолдануға мүмкіндік берді.
Маркетингтік зерттеу Маркетингті зерттеудің мінезінің мақсаты зерттеу
түрін алдын- ала анықтайды.
Зерттеу мақсаты, міндетті нақтылау және зерттеу мәселесі туралы бірінші
түсінікті қалыптастыру болып саналады.
Маркетингтік зерттеудің бірінші кезеңінде оны әзірлеу талаптарын
қалыптастыру және зерттеу мәселесін анықтау қажет. Мәселені анық баяндау –
табысты маркетингтің негізі. Егер мәселе дұрыс тұжырымдалса, ол аздап
шешілді деуге болады. Мақсаттар мен мәселелер неғұрлым анық және түсінікті
белгіленсе, маркетингтік зерттеулер соғұрлым тиімді болдады. Ақпарат жинау
- өте қымбатқа түседі сондықтан , мәселе бұлдыр немесе дұрыс белгіленбесе,
қажетсіз шығындарға ұшыранады. Мәселелерді айқындау процедурасына мәселелер
каталогы кіреді. Сондықтан шетел ғалымдары маркетинг ұғымын дәстүрлі
кешенге ағылшын тіліндегі Р әрпінен басталатын ( people – адамдар, personal
– қызметкерлер, packaqe – орама, purchase – сатып алу, probe – зерттеу,
мақұлдау, анықтап қабылдау, public relations – көпшілікпен байланыс) басқа
элементтерді енгізіп, осылайша 5Р, 6Р, 7Р, 9Р тұжырымдамаларын
ұсынды [2].
Бұл үлгі элементтерінің санын көбейту қажет емес, өйткені жоғарыда
атап өткен параметрлер 4Р үлгісі фирманың маркетингтік қызметінде,
әсіресе қаржы – қаражаттың жетіспеушілігіне байланысты фирманың мақсатына
жетуге мүмкіндік беретін маркетинг – микстің тиімді құрылымын анықтау
маңызды тәжірибелік орын алады. Бұл үлгінің жеке элементтерінің
салыстырмалы мәні ұйым типіне, тауар түріне және оған сұранысқа, тұтынушы
мінез – құлқына тығыз байланысты.

1.2 Маркетингтік зерттеудің мақсаты, міндеті, жалпы түсінігі

Маркетингті зерттеулер дегеніміз – компанияның басқару шешімдерін дұрыс
қабылдау мақсатында, алдына қойған маркетингтік міндеттерге сәйкес ақпарар
жинау, өңдеу және мәліметтерді талдау мен қортындылар ұсыну.
Маркетингтік зерттеулер – бұл тұтынушылардың талғамдары мен талаптарын
зерттеуге бағытталған фирманың маркетингтік әрекетінің маңызды түрінің
бірі. Мұндай зерттеулерді кәсвіпорындар маманданған және консалтингтік
фирмаларға тапсырыс жасау арқылы немесе өзінің маркетингтік бөлімінің
күшімен өткізеді. Қазақстанда маркетингтік зерттеулерді көптеген
маманданған компаниялар жүргізеді. Оларға жататындар: БРИФ әлеметтік және
маркетингтік зерттеу жүргізу агенттігі, Gallup Media, Amer- Nielsen, Asia
Cessi Kazahstan,Seang Resarch, IGM,Сиар, Евразия, Эксперт консалт және тағы
басқа компаниялар [3].
Маркетингтік зерттеу міндеттеріне мыналар жатады: фирманың нарықтығы
бәсекелестік позициясын анықтыу, оның өткізу және баға саясатын, тауарды
нарыққа жылжыту мәселелерін бағалау, тұтынушылардың мінез – құлқын зерттеу,
олардың талғамдарын анықтау, нарықтың әлеуетті мүмкіндіктерін зерттеу,
олардың талғамдарын анықтау, нарықтың әлеуетті мүмкіндіктерін зерттеу,
сатып – алушылардың жаңа тауарға деген әсерін, бәсекелестер тауарларын,
макроортаны талдау.
АҚШ компанияларының 75%-ында осындай бөлімшелер бар, онда
маркетологтар, статисттер, бағдарламашылар, әлеуметтанушылар, психологтар
жұмыс істейді [4].
Маркетинг мақсаты – сатып алушылардың қажеттілігін қанағаттандыруы
арқылы сатушылардың пайдасын көбейту.
Кез – келген маркетингтік іс – әрекет басталады:
аналитикалық – анықтамалық зерттеуден стратегиялық және ағымдық
жоспарлау іске асырылуы;
нарыққа жаңа тауар өндіру мен өткізу программасын әзірлеу;
өндірушілерден тұтынушыларға дейін тауарды жылжыту каналдарын анықтау;
жарнама компаниясы құрылады және тауарды нарықта жылжыту шаралары
маркетингтің барлық циклінде қолданылады;
Маркетингтік зерттеулер – компанияның басқару шешімдерін дұрыс қабылдау
мақсатында, алдына қойған маркетингтік міндеттерге сәйкес ақпарат жинау,
өңдеу және мәліметтерді талдау мен қортындылар ұсыну.
Маркетингті зерттеулердің міндеттеріне мыналар жатады: фирманың
нарықтағы позициясын анықтау, оның өткізу және баға саясатын, тауарды
нарықта жылжыту мәселелерін бағалау, тұтынушылардың мінез - құлқын зерттеу,
олардың талғамдарын анықтау, нарықтың әлеуетті мүмкіндіктерін зерттеу,
сатып алушылардың жаңа тауарға деген әсерін, бәсекелестер тауарларын,
макроортаны талдау.
Маркетингтік зерттеулер бұл тұтынуш ылардың талғамдары мен талаптарын з ер
ттеуге бағытталған фирманың маркети нгтік әрекетінің маңызды түрінің бірі.
Мұндай зерттеулерді кәсіпорындар ма манданған және консалтингтік фирмаларға
тапсырыс жасау арқылы немесе өзінің маркетингтік бөлімдерінің күшімен
өткізеді [5].

1.3 Маркетингтік зерттеулер процесі және оның кезеңдері

Маркетингтік зертеулерді бес кезеңмен өткізуге болады:
1. Зерттеу мәселесі мен мақсаттарын айқындау.
2. Зерттеу жоспарын құру.
3. Ақпарат жинау.
4. Жиналған ақпаратты талдау.
5. Зерттеу қортындылары туралы есеп.
Маркетингтік зерттеудің тұжырымдамасы – зерттеудің міндеттерін,
объектісін және мақсаттарын айқын белгілеу, жұмыс жоспарын жасау.
Маркетингтік зерттеу қалыптасқан мәселелерден пайда болады, осы
мақсаттарға жетуі анықтама алуға қол жеткізеді. Маркетингті зерттеудің
мінезінің мақсаты зерттеу түрін алдын - ала анықтайды.
Маркетингтік зерттеудің бірінші кезеңінде оны әзірлеу талаптарын
қалыптастыру және зерттеу мәселесін анықтау қажет. Мәселені анық баяндау –
табысты маркетингтің негізі. Егер мәселе дұрыс тұжырымдалса, ол аздап
шешілді деуге болады. Мақсаттар мен мәселелер неғұрлым анық және түсінікті
белгіленсе, маркетингтік зерттеулер соғұрлым тиімді болады. Ақпарат жинау -
өте қымбатқа түседі сондықтан, мәселе бұлдыр немесе дұрыс белгіленбесе,
қажетсіз шығындарға ұшыранады. Мәселелерді айқындау процедурасына мәселелер
каталогы кіреді. Әдетте, мәселелер өндірістік - өткізу қызметін талдау
нәтижесінде және басшылар мен мамандардан сараптамалық пікір сұрау жүргізу
арқылы анықталады [6].
Егер мәселе (обьект) – бұл міндеттердің жалпы қойылымы болса, онда
мақсаттар – зерттеу обьектісінен шығатын жеке міндеттердің жиынтығы
болып табылады. Мақсаттар анық құрастырылып, олардың сандық өлшемі болуы
қажет. Мысалы, тауар өлшемінің өткізу көлемді төмендей бастады. Осы
құбылыстардың себептері мен факторларын анықтау зерттеулердің мәселесі
болып табылады.
Бұл мәселені шешуде маркетингтік зертеудің алдында мынандай мақсаттар
қойылады:
өнімге сатып алушылар көзқарасын айқындау;
осы өнімді сату көлемінің өзгеруіне бәсекелестерінің тигізетін әсерін
талдау;
осы өнімді сату көлемінің өзгеруіне бәсекелестердің тигізетін әсерін
талдау;
тауар өніміне нақты сұранысы бар анықтау.
Қорғау шараларын енгізу қазақстандық кондитерлерді теңсіз
бәсекелестіктен қорғауға және мемлекет нарығында өз орнын сақтап қалуға
көмектесуге тиіс болды бірақ бұл жағдайда енгізілген кондитерлік өнімнің
қорғау импорт салықтары ішкі нарықта бәсекелестіктің төмендеуіне әкелді,
соның нәтижесінде мемлекеттік ішкі нарықта баға көтерілді [7].

2 Әлемдік нарықтағы кондитерлік өні м және Қарағанды кәмпиттері
кондитер фабрикасын нарықта маркетингтік зерттеу

2.1 Әлемдік нарықтағы кондитерлік өнім саласы

Әлем нарығында кондитер өнімдері үлкен концентрациялық өткізу негізімен
мінезделеді. Кондитер өнімдерін өндіруде 2012 ж. лидер болып саналады:
1. Mars Inc.
2. Nestle SA.
3. Hershey Foods Corp.
4. Cadbury Schweppes Plc.
5. Kraft Foods Inc.
6. Wrigley Jr. Co. William.
7. Ferrera SpA.
8. Phizer Inc.
9. Perfetti Van Melle Group.
10. Lotte Group.
1 кестеде әлемдегі әйгілі кондитер өндірушілердің жылдық сату көлемі
көрсетілген.

Кесте 1
Ірі кондитер өнімдерін өндірушілер

Аты Мемлекет Жылдық сату көлемі
(млрд. АҚШ доллар)
Mars Inc АҚШ 14
Nestle SA Швейцария 7.2
Hershey Foods Corp АҚШ 4.12
Cadbury Schweppes Plc Ұлыбритания 0.97

Әлемде кондитер өнімдерінің ірі импортшы мемлекеттердің бірі АҚШ,
Германия, Франция, ал экспортшылары - Ұлыбритания, Испания, Нидерланды,
Бельгия, Италия.
Кондитер өнімдерінің әлемдік нарығы жылдан жылға өсуде, бұл өнімге
өспелі сұраныс реакциясын көреміз. Дамыған елдерде кондитер өнімдерін
тұтыну жоғары [8].
Солтүстік Еуропа елдерінде кондитер өнімдерін тұтыну деңгейі әлемде ең ү
лкен болып байқалады. Данияда жан басына шаққандағы көрсеткіш 16.6 кг
жылына. Бұл әлемдегі кондитер өнімдерін ең көп тұтынатын ел.
Ал Еуропа елдерінде орташа тұтыну жан басына шаққанда 9-12 кг құрайды.
Ең көп тұтыну деңгейі жан басына шаққанда 2012 ж. Швейцарияда, содан соң
Португалияда, Данияда және Финляндияда белгіленген.

2.2 Қарағанды кәмпиттерімаркетинг жұмысын талдау және бағалау

Кәсіпорын өз өндірісін одан ары жалғастыруға ерекше көңіл бөліп,
маркетингтің   функциялы қызметінің бөлім құрылымын құруды ойластырып
1999 жылы сәуір айында кәсіпорынның маркетинг бөлімі құрылды. Кәсіпорын
мақсатына жетуі көбінесе факторлар   мен функционалды ұйымдастыруларына
байланысты болды, яғни кәсіпорын маркетинг қызметін функционалды
сипатымен   ұйымдастырса, мұнда әрбірі сол қызметті функционалды мақсатты
жеке тұлғасы немесе тұлғалар   тобы   белгілі   жауапкершілікті өзіне
артуын белгілейді [9].
Бұл ұйымдастыру түрінде тауарлар нарықтары бірқалыпты болады. Бірақ
бұл құрылымда өндіретін өнімдер ассортименті   көбейген   сайын өндіріс
икемділігі төмендейді, себебі сыртқы ортадағы өзгерістерге икемдену
және   оған жауап беру уақыты азаяды. Ол қосымша А да көрсетілген.
Қарағанды кәмпиттері маркетинг құрылымы бес бөлімнен тұрады.
Маркетингті зерттеу бөлімі, мұнда ең бастысы ол әлеуетті тұтынушыларды
анықтауы тиіс, олардың қажеттерін зерттеу, нысаналы нарықты таңдап алу
үшін тауарға бүгінгі және болашақтағы сұранысты белгілеу, әсіресе нарыққа
жаңа тауарды дайындау, оны өңдеп, шығаруда маңызды орын алады.
Баға бөлімінде тұтынушының, тауардың, сату орнының ерекшелігіне қарай,
түпкі бағаны белгілеп, оның деңгейін маркетингтік ортаның факторларына
қарай анықтайды. Сонымен қатар тұтынушыларға баға арқылы жеңілдіктер
жасайды.
Өткізу бөлімінде өндірістің дамуына және тұтынушылардың қажеттеріне
байланысты, өткізу кезінде тұтынушының талғамы мен қалауына да көңіл
бөледі. Сонымен қатар көзделген табысқа жету үшін бірнеше өткізу каналдарын
ұйымдастырады. Мысалы: көтерме сауда, бөлшек сауда т.б. Жарнама бөлімінде
өндірісті – өткізу, тауарды сатып алушыға қарай жылжыту, тауарды тартымды
көрсету барысында жарнама тарату құралдарын пайдалануға көп көңіл бөлуде.
Өнімдері туралы тұтынушыларға ақпарат тарату үшін баспал, электронды
ақпарат тарату құралдарын, сыртқы жарнама түрлерін қолданады.
Маркетингті бақылау бөлімінде бұл әдіс арқылы өз мақсаттарына жету
үшін маркетингтік іс - әрекеттердің барлығын бақылайды. Бұл бақылау үш
жағдайда жүргізіледі: жылдық жоспардың орындалуы, пайда деңгейі және
стратегиялық бақылауларды. Кейде жасырын түрде бақылау жүргізу арқылы
тұтынушылардан түсінбеушілік келіп шығады.
Қарағанды кәмпиттері өндіретін тауарларының тұтыну сипаттамалары мен
оның нарыққа ұсынған тауарына, нарық жағдайына байланысты. Неғұрлым
кәсіпорын жұмысы күрделі болса, соғұрлым құрамы да көп болып,
тұтынушылардың қанағатын қанағаттандырумен бірге тауар ассортименті
қалыптасады. Тауар ассортименті – кәсіпорын өндірген белгілі тауардың
барлық түрлерінің жиынтығы. Оған әр түрлі тауар түрлері кіреді. Тауар түрі
(шоколад, вафли, зефир, т.б.) функционалды айырмашылықтарына, сапасына,
бағасына қарай әр түрлі сұранысқа ие болады.
Маркетинг ортасы дегеніміз – ол фирманың маркетинг бөлімінің мақсатты
клиенттері мен тиімді байланыс орнатып, оны үзбей сақтау мүмкіндіктеріне
әсер ететін белсенді субъектіледің және күштердің жиынтығы [10].
Маркетинг ортасы ішкі орта және сыртқы орта деп екіге бөлінеді. Ішкі
орта дегеніміз – кәсіпорынның өндірістік процесін ұйымдастыруға қажетті
барлық әсер ететін факторлар.
Тұтынушыларды сұрау процесінде Қарағанды кәмпиттері тағамдарына,
кондитер өнімдеріне сұраным айқындалады. Сұраудың осы бағытының нәтижелері
2 – кестеде көрсетілген.

Кесте 2
Қарағанды кәмпиттері ассортиментіне жоқ тауарларға тұтынушылардың
қалаулары

Кондитер Тұтынушылардың жас шамалығы топтары
Тағамдары
15-20 21-25 26-30 31-40 40 жастан
жас жас жас жас жоғары
Шоколад 66 57 41 43 38
Батончиктері
Толтырушымен шоколад 8 38 50 25 30
Шоколад-вафли 8 - 33 37.5 13
томы
Үлкейтілген - 4 25 12.5 7
конфеттер
Шоколад 33 38 25 50 36
Пастасы
Тағамдар 8 24 8 - 10

Жоғарыдағы кестеден тұтынушылардың ең тілеулі тағамдары шоколад
батончиктері мен пастасы және толтырушы бар шоколад, осы тауарлар кондитер
нарығында бұрыннан бар жеке тұрақты ұдайы сұранымға ие, қалған тауарлар
жөнінде нарықта жаңа тауарлар болғанымен, сұранымы қалыптаспаған деп айтуға
болады [11].
Шоколадқа қосынды сапасында ірі жаңғақ, мейіз, жеміс – жидек пайдалану
тұтынушылардың ең үлкен ықыласын тапты. Сатып алушылардың карамель мен
үгітілген кокос сияқты қосындыларға қатынасы бейтарап. Ал ұнтақталған
жаңғақ пен үгітілген вафли сияқты шоколадқа қосындылар сұраным таппайды.
Жүргізілген зерттеудің мақсаттарының формасы жөніндегі тұтынушылардың
қалауларын анықтау болады.
Қарағанды қаласы нарығын зерттеу кондитер тағамдарын сататын сауда
орындарына ирис көбінесе Қарағанды кәмпиттері өнімдерін ұсынған. Ол үшін
тұтынушылармен үздіксіз өзара әрекет негізінде кәсіпорынның кондитер
тағамдары мен қызметтеріне тән жетістігін қолдау мен күшейтуге бағытталған
маркетинг стратегиясын құрады.
Қарағанды кәмпиттері тауарлық саясатын   жетілдіру мақсатында
тұтынушылар арасында сұрау жүргізілді, оларға Қарағанды кондитер фабрикасы
тағамдарының сипаттамаларын бағалау үшін ұсынды. Бұл 3-кестеде көрсетілген.

Кесте 3
Қарағанды кәмпиттерітауар саясатының тұтынушылар берген сипаттамасы

Тауар Жоғары Орташадан Орташа Орташадан Төмен
Қасиеттері жоғары Төмен
Баға x
Дәмі x
Сақтау мерзімі x
Орауы x
Орындау уақыты x
Тұтынушыларға x
қызмет көрсету
өлшеп буу x
ыңғайлығы
Сауда үшін x
Тауар беделі x

Бұл кестеден табыстың іскерлігі қаз ыргітауар коммуникациялық
саясатты құруға көп көңіл бөлгендік тен, кондитерлік тағамдар нарығына өз
өнімдерін жылжыту барысында көп табысқа жеткен.
Сонымен бірге бағаның тұтынушыларға қолайлығын, дәмі, орауы халықтың
көңілінен шығып, оған жоғары баға берген. Олар тауарды өткізу, сату,
жеткізу барысында тұтынушыларға қызмет көрсету сапасы, тауар беделінің де
тұтынушыларға қанық, сондықтан тұтынушылар жоғары сипаттама беріп отыр
[12].
Тұтынушылардан сұрау барысында тауардың жеке топтары бойынша сатып
алушылардың қалаулары анықталады.
Шоколадтың ең қалаулы түрлеріне қарай түсті және толтырушымен бар
шоколад жатқызылады (4-кесте).

Кесте 4
Қарағанды кәмпиттері өлшеп буылған өнімдері

Тағам атты Орам материалы Өнімнің салмағы г
Печенье
Эдельвейс, флат қағаз орамы 200
наша марка,жетысу
Яблочка,Подарок суреті мен полипропилен 250
Первокласенику
Вафли
Артек, Белоснежа суретті мен полипропилен 60
Апельсиновые пакеті
Артек қатырма қағаз қорабы 400
Артек,Асем, русскоеполе, флат қағаз орамы 120
Белоснежка
Желатиндегі мармелад
Светлячки суретімен полипропилен 125
пакеті
Драже
Одуванчик қатырма қағаз жапсырма- 200
сымен полипропилен
Нонпарель атырма қағаз жапсырмасы 100
мен   полипропилен пакеті
Золотой орешек қатырма қағаз қорабы 40
Зефир
Бело-розовый қатырма қағаз қорабы 350
Марамель
Барбарис суреті бар полипропилен 250
пакет

Кестеде көрсетілгендей, кәсіпорында тауарды орау аумағында көптеген
мәселелерді шешу керек. Сапалы түрде карамель конфеттер, ирис сияқты
кондитерлік тағамдар орау қағазына дара оралып, одан кейін 8-12 килограмдық
гофроқорапқа, ал ұндық кондитерлік    тағамдар    буылмаған   түрд
гофроқорапқа салынғaн қорапша мен қораптағы өнімдер айтарлықтай емес үлес
салмақтары: (шоколад, вафли, ирис, карамель) құрылып, нарық талабына сәйкес
неғұрлым ашық түстегі дизайнмен орамдар жасалынады [16]. Осыдан басқа
шоколад тағамдары үшін жаңа қораптар түрі құрылған кәсіпорында өндіріс
технологиясымен жетілдіру мен жоғарғы сапалы өнім    шығаруда
шектелмей,   тағамдардың   сыртын   көркемдеуде назарларын жинақтаған
кезде, тұтынушыларғақарай маңызды қадам жасалынады. Сатып алушылардың
назарын тартып, орам материалдарынның жаңа түрлерін қолдану, шығарылатын
өнімдердң дизайнын айтарлықтай жақсартып, оларды ашық түсті, әдемі әрі
тартымды қолдану [13].
Атап айтқанда плиткалық шоколадқа сұранысты оқу нәтижелері Германия
және Ресейде өндірілген тағамдардың әйгілігін көрсетті. Сонымен қатар
сұрау процесінде шоколадтың әр түрлеріне сұраным айқындалады.
Қосындылары бар сүтті шоколадты - 50% атады;
Қосындылары жоқ сүтті шоколад - 42% атады;
Қосындылары бар қара түсті - 53% атады;
Қосындысыз қара түсті - 57% атады;
Қосындылармен ақ шоколад - 15 % атады;
Қосындылары жоқ ақ шоколад - 36% атады;
Толтырушымен - 45% атады;
Соңғы жылы Қарағанды кәмпиттері шығаратын өнімді көркемдеу жағынан
ынталана жұмыс істеп жатыр. Кондитер тағамдардың барлығы тәжірибе жүзінде
ауыстырылады. Драже, вафли, печенье үшін өлшеп буылған орам қолданылады.
Қораптардағы өнімдердің дизайн мен әшекейленуі өзгеріп отырады. Қазіргі
кезде дайын конфеттері ғана емес, көтерме және бөлшек сауда технологияларын
бойынша бәсекеге қабілетті өнім өндірісі тәжірибе жүзінде жетілген.
Сыртқы орта дегеніміз - кәсіпорынның қызметке тура және жанама әсер
ететін сыртқы орта факторларын айтамыз. Ал сыртқы орта микроорта және
макроорта деп екіге бөлінеді. Микроорта кәсіпорынға және клиентеріне,
қызымет көрсету мүмкіндіктеріне тікелей қатынасы бар күштермен белгіленеді.
Олар мыналар: тұтынушылар, жабдықтаушылар, бәсекелестер, маркетинг
делдалдары, байланыс аудиториялар
Тұтынушылар дегеніміз – кәсіпорынның өнімдерін біркелгі сатып алушылар
сегменті.
Жабдықтаушылар дегеніміз – бұл кәсіпорындағы кейбір нақты тауарлар және
көрсетілетін қызыметтерді қәжетті материялдық ресурстармен қамтамасыз
ететіп отыратын іскер кәсіпорындар мен жеке тұлғалар.
Бәсекелестер дегеніміз – кәсіпорынның бір типті тауарларды рынокта
ұсынатын өзара бәсекеге түскен кәсіпорындар көрсетіледі.
Байланыс аудиториялары дегеніміз – кәсіпорынның алға қойған
мақсаттарына жетулеріне ықпал ететін немесе ұйымдастыру ұмсытарында немесе
мейлінше мүделі кез – келген топ.
Макроорта кәсіпорындардың әрекетіне жалпы бірыңғай жағдай жасайды.
Макроортаның топтасқан факторлары құрамы болады: оны демографиялық
факторлар, экономикалық факторлар, саяси – құқық факторлар, ғылыми-
техникалық факторлар, табиғи факторлар, мәдени факторлар деп бөлінеді.
Демографиялық факторлар кәсіпорында көлемін талдау барысында маңызды
орын алады. Мұнда маркетинг халықтың өсім құрылымы және білім деңгейіне де
ықпалын тигізеді. Соның негізінде тауар өндіруші кімге, қанша және қандай
тауар өндіретінін біледі.
Экономикалық факторлар кәсіпорынның әлеуетті тұтынушыларын білумен
бірге, олардың қанша тауар сатып ала алатынын анықтау ісі маңызды орын
алады. Әсіресе қазіргі жағдайда осы факторларды қолдану ерекше орын алып
отыр. Саяси - құқық факторлары кәсіпорынның жұмысын шектейтін заңдылықтарды
білу арқылы нарық әрекеттерін бағыттауға болады. Мысалы, Қазақстанда баға,
бәсеке, тауар таңбасы, тұтынушылардың құқықтарын қорғау туралы, басқа
кәсіпорындармен байланысын жақсарту үшін де маңызды рол атқарады [14].
Ғылыми-техникалық факторлары кәсіпорын жұмысын талдау барысында жаңа
тауар өндіруге, тауарды және технологияны жаңартуға, оны іске қосу жолдарын
жасауға пайдалы.
Соған байланысты ғылыми - техникалық жетістіктерді пайдалану
нәтижесінде кәсіпорынның қызмет атқаратын ортасы да айтарлықтай
өзгереді. Табиғи факторлар қоршаған ортаның тазалығын сақтау мүмкіндігін
талдап отырады.
Қарағанды кәмпиттері жарнама іс – әрекетінің құрылымы келесі
бағыттарды енгізді: Қарағанды кәмпиттері бейнесіне қалыптастыру, тауарлық
жарнама, нарық ақпараттану деңгейін дамыту.
Қарағанды кәмпиттері бейнесін қалыптастыру баспасөз басылымдары мен
теледидарларда жарнама шараларын енгізді. Баспасөзде бейнелеу үшін
төмендегідей ақпараты қолданды.
Қарағанды кәмпиттері үшін маңызды рәсімдер: жаңа   технологияларды
енгізу, жаңа өнімдерді шығару, көрмелерде марапатталу, экономикалық
көрсеткіштерге жету;
Қайырымдылық әрекеттерге қатысу;
Қоғамдық, әлеуметтік – маңызды шараларға қатысу;
Жоғарыда аталған рәсімдер үшін келесі қарқындылық ұйғарылды:
Алматы аудиториясына бағытталған басылымдар мен хабарларда
жылына төрт жариялым;
Республикалық аудиторияға бағытталған басылымдар және хабарларда жылына
жариялым;
Тауарлық жарнама келесі бағыттарда белсенділікті енгізеді:
1. Қарағанды кәмпиттері өнімі ассортименті, бағалары, сату шарттары
жайлы   аудиториясы үшін ең көп мөлшердегі   сұраным кезінде үш
басылымда айына төрт рет жарияланады. Жаз айларында өнім туралы кең
түрдегі ақпарат айына бір рет шығады. Басылымдарда жыл бойы айына бір рет
жариялау орынды.
2. Жалпы сипаттағы ақпарат модульдері түрінде тауарлық жарнама;
Алматы қаласы үшін айына 4-5 рет; Республикалық газеттерде айына екі рет
жариялым, Облыс орталықтарының жергілікті басылымдар ында, айына бір
жариялымнан түрады;
3. Өнімнің жеке   түрлерін жылжыту бойынша тауарлық жарнама;
Жаңа және сатыларды көбейту үшін қо сымша күштерді талап ететін тағамда р
егжей-текжейлері, жеке сипаттамалардың бейнелеуімен ерекше көрсетіліп,
жоғары деңгейдегі жеке тауар немесе өнімдер тобы жайлы мазмұнмен
толтырылады. Өнімдердің жеке түрлері бойынша нарыққа ақпараттық әсерді
көтеру үшін сәйкес материалдар енгізеді;
Оларға визуалді жарнаманың стационарлық обьектілері, үнпарақтар,
плакаттар, коммуналдыққызметтергетөлем квитанциялары жатады.
Қарағанды кәмпиттері туралы нарықтың ақпараттану мақсатында иландыру,
еске түсіру сипаттағы жарнама орындалады. Оны жүргізу бейне және
аудитороликтер арқылы кондитер тағамдарына ең көп мөлшердегі сұраным
кезінде жоспарланып отыр. 1-суретте Қарағанды кәмпиттерінің шаруашылық
қызметі басқа ірі компаниялармен салыстырылған.

Сурет 1. Қарағанды кәмпиттерінің шаруашылық қызметі

Теледидарда жеке хабарлармен бағдарламаларға қоспалар арқылы, мұндай
жарнаманы жыл бойы негізіннен демеушлік іс - әрекет бойынша орындау керек.
Осындай жарнаманың мақсаттарына жету үшін визуальді жарнаманың стационарлық
обьектілерді тиімді.
Плакаттық және басқа да полиграфиял ық бұйымдар тұтынушыларды
ақпараттандыру мен қатар функцияларды орындайды. Осы мақсатта үш өлшемді
плакаттар, екі деңгейлі корпоративті папкалар, қалта күнтізбелерін шығару
жоспарланып отыр. Берілген бағыт шектерінде фирмалық кіиім немесе оның
элементтерін жасау қажет. 2-суретте Қазақстандағы кондитерлік
компаниялардың маркетингтік анализдері зерттелген.

Сурет 2. Қазақстандағы кондитерлік компаниялардың маркетингтік
анализдері

Тұтынушылармен тікелей жұмыс істейтін фирмалық дұкендегі жүргізушілері,
өтгізу бөлімінің қызметкерлері үшін , орамал, алжапқыштар, Алматы,
Қарағанды қалаларының тұтынушылары арасында кең тараған Қарағанды
кәмпиттері өнім жайлы ақпараттың айтарлықтай көлемін алып жатқанын есепке
ала отырып, республика аумағының барлығында тұтынушыларға бір уақытта әсер
ету үшін жарнама шығындарын алғашқы кезде Республикалық арналарда
шоғырландыру керек [15].
Кәсіпорындардың тауар таңбасын пайдалану өнімдерге сатып алушылады
жұмылдыруға тікелей әсер етеді. Әйгілі кәсіпорындардың тауар таңбасы
тағамдар сипатының кепілдігі болып, өнімдердің нақтылығын растайды. Бұл он
жыл бойы қалыптасқан жолдары сапа салттары, сатып алушылар арасында
жоғарғы бедел мен әйкілікпен ерекшеленеді.
Сонымен, тауарды жылжыту жөндегі фабрика іс-әрекетін талдау ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.