Жер қойнауын зерттеу және пайдалану жөнiндегi уәкiлеттi органның құзыретi



Жоспар
Кіріспе
1. Жалпы ережелер
2. Жер қойнауын зерттеу және пайдалану жөнiндегi уәкiлеттi органның құзыретi
3. Мұнай операцияларын жүргiзу процесiнде авариялар мен өзге де қауiптi оқиғаларды болғызбау жөнiндегi iс.шаралар
4. Пайдалы қазбалар қорларының мемлекеттiк балансы
Қорытынды
Пайдаланған әдебиеттер
Кіріспе
1. Қазақстан Республикасының жер қойнауы және жер қойнауын пайдалану туралы заңнамасы Қазақстан Республикасының Конституциясына негiзделедi, осы Заңнан және Қазақстан Республикасының өзге де нормативтiк құқықтық актiлерiнен тұрады.
2. Жер қойнауын пайдалану құқығымен байланысты азаматтық-құқықтық қатынастар, егер олар осы Заңның нормаларымен реттелмесе, Қазақстан Республикасының азаматтық заңнамасы нормаларымен реттеледi.
3. Егер Қазақстан Республикасы ратификациялаған халықаралық шартта осы Заңдағыдан өзгеше ережелер белгiленсе, онда халықаралық шарттың ережелерi қолданылады.
Қазақстан Республикасының жер қойнауы және жер қойнауын пайдалану туралы заңнамасының мақсаттары мен мiндеттерi
1. Қазақстан Республикасының жер қойнауы және жер қойнауын пайдалану туралы заңнамасының мақсаттары Қазақстан Республикасының экономикалық өрлеуiн және мүдделерi мен табиғи ресурстарын қорғауды қамтамасыз ету болып табылады.
2. Қазақстан Республикасының жер қойнауы және жер қойнауын пайдалану туралы заңнамасының мiндеттерi:
1) жер қойнауын пайдалану саласында мемлекеттiк саясатты жүргiзу;
2) жер қойнауын пайдалану жөнiндегi операцияларды жүргiзу кезiндегi қатынастарды реттеу;
3) республикалық және өңiрлiк мүдделер үйлесiмiн қамтамасыз ету;
4) минералдық-шикiзаттық базаны молықтыруды қамтамасыз ету;
5) жер қойнауын пайдалану жөнiндегi операцияларды жүргiзу кезiнде құқықтық негiздi қамтамасыз ету;
6) жер қойнауын пайдалану жөнiндегi операцияларды жүргiзуге инвестициялар тарту үшiн қолайлы жағдайлар жасау.
Қазақстан Республикасының жер қойнауы және жер қойнауын пайдалану туралы заңнамасының принциптерi
Жер қойнауына және жер қойнауын пайдалануға байланысты қатынастарды құқықтық реттеу мынадай принциптерге негiзделедi:
1) жер қойнауын ұтымды, кешендi және қауiпсiз пайдалануды қамтамасыз ету;
2) жер қойнауын және қоршаған ортаны қорғауды қамтамасыз ету;
3) жер қойнауын пайдалану жөнiндегi операцияларды жүргiзудiң жариялылығы;
4) жер қойнауын пайдаланудың ақылы болуы.
Пайдаланған әдебиеттер

1. "Мұнай туралы" 1995 жылғы 28 маусымдағы Қазақстан Республикасының Заңы
2. "Жер қойнауы және жер қойнауын пайдалану туралы" 1996 жылғы 27 қаңтардағы Қазақстан Республикасының Заңы
Арнайы әдебиет
1. Қ.И. Оспанов. Құқықтық негіздері
2. www.adilet.kz

Пән: Құқық, Криминалистика
Жұмыс түрі:  Реферат
Тегін:  Антиплагиат
Көлемі: 16 бет
Таңдаулыға:   
Жоспар
Кіріспе
1. Жалпы ережелер
2. Жер қойнауын зерттеу және пайдалану жөнiндегi уәкiлеттi органның құзыретi
3. Мұнай операцияларын жүргiзу процесiнде авариялар мен өзге де қауiптi оқиғаларды болғызбау жөнiндегi iс-шаралар
4. Пайдалы қазбалар қорларының мемлекеттiк балансы
Қорытынды
Пайдаланған әдебиеттер

Кіріспе
1. Қазақстан Республикасының жер қойнауы және жер қойнауын пайдалану туралы заңнамасы Қазақстан Республикасының Конституциясына негiзделедi, осы Заңнан және Қазақстан Республикасының өзге де нормативтiк құқықтық актiлерiнен тұрады.
2. Жер қойнауын пайдалану құқығымен байланысты азаматтық-құқықтық қатынастар, егер олар осы Заңның нормаларымен реттелмесе, Қазақстан Республикасының азаматтық заңнамасы нормаларымен реттеледi.
3. Егер Қазақстан Республикасы ратификациялаған халықаралық шартта осы Заңдағыдан өзгеше ережелер белгiленсе, онда халықаралық шарттың ережелерi қолданылады.
Қазақстан Республикасының жер қойнауы және жер қойнауын пайдалану туралы заңнамасының мақсаттары мен мiндеттерi
1. Қазақстан Республикасының жер қойнауы және жер қойнауын пайдалану туралы заңнамасының мақсаттары Қазақстан Республикасының экономикалық өрлеуiн және мүдделерi мен табиғи ресурстарын қорғауды қамтамасыз ету болып табылады.
2. Қазақстан Республикасының жер қойнауы және жер қойнауын пайдалану туралы заңнамасының мiндеттерi:
1) жер қойнауын пайдалану саласында мемлекеттiк саясатты жүргiзу;
2) жер қойнауын пайдалану жөнiндегi операцияларды жүргiзу кезiндегi қатынастарды реттеу;
3) республикалық және өңiрлiк мүдделер үйлесiмiн қамтамасыз ету;
4) минералдық-шикiзаттық базаны молықтыруды қамтамасыз ету;
5) жер қойнауын пайдалану жөнiндегi операцияларды жүргiзу кезiнде құқықтық негiздi қамтамасыз ету;
6) жер қойнауын пайдалану жөнiндегi операцияларды жүргiзуге инвестициялар тарту үшiн қолайлы жағдайлар жасау.
Қазақстан Республикасының жер қойнауы және жер қойнауын пайдалану туралы заңнамасының принциптерi
Жер қойнауына және жер қойнауын пайдалануға байланысты қатынастарды құқықтық реттеу мынадай принциптерге негiзделедi:
1) жер қойнауын ұтымды, кешендi және қауiпсiз пайдалануды қамтамасыз ету;
2) жер қойнауын және қоршаған ортаны қорғауды қамтамасыз ету;
3) жер қойнауын пайдалану жөнiндегi операцияларды жүргiзудiң жариялылығы;
4) жер қойнауын пайдаланудың ақылы болуы.

1. Жер қойнауын ұтымды, кешендi және қауiпсiз пайдалануды қамтамасыз ету

Кен орындарын игерудiң жоғары технологиялары мен оң практикасын пайдалану негiзiнде жер қойнауы ресурстарының барлық түрлерiн экономикалық жағынан тиiмдi игеру, сондай-ақ адамдар өмiрi мен денсаулығының қауiпсiздiгiн қамтамасыз ету жер қойнауын пайдалану жөнiндегi операцияларды жүргiзудiң мiндеттi шарты болып табылады.
Жер қойнауын және қоршаған ортаны қорғауды қамтамасыз ету. Жер қойнауының ластануын болғызбауды және жер қойнауын пайдалану жөнiндегi операциялардың қоршаған ортаға зиянды әсерiн төмендетудi қамтамасыз ету жер қойнауын пайдалану құқығын жүзеге асырудың мiндеттi шарты болып табылады.
Жер қойнауын пайдалану жөнiндегi операцияларды жүргiзудiң жариялылығы.
Жер қойнауын пайдалану жөнiндегi операцияларды жүргiзуге және келiсiмшарт талаптарына қатысты ақпарат беру осы Заңға сәйкес жүргiзiледi.
Барлық мүдделi тұлғалардың құзыреттi органда, облыстың, республикалық маңызы бар қаланың, астананың жергiлiктi атқарушы органында:
1) жер қойнауын пайдалану құқығын беруге конкурс өткiзудiң талаптарымен және оның нәтижелерi туралы шешiмнiң мазмұнымен;
2) жасалған келiсiмшарттар бойынша конкурс талаптарының орындалуымен танысуға құқығы бар.
Тараптар құпия деп таныған ақпаратты мемлекеттiк органдарға, Қазақстан Республикасының Парламентiне және жергiлiктi өкiлдi органдарға беру құпиялылық режимiн бұзу болып табылмайды.
Жер қойнауын пайдаланудың ақылы болуы
Жер қойнауын пайдалану саласындағы қатынастар, осы Заңда белгiленген жағдайларды қоспағанда, ақылы негiзде құрылады.
Мұнай мен газ саласындағы уәкiлеттi органның құзыретi
Мұнай мен газ саласындағы уәкiлеттi органның құзыретiне:
1) мұнайды экспорттау үшiн басқа мемлекеттердiң өз аумағында құбырлар мен басқа да тасымалдау құралдарын салу және пайдалану мүмкiндiгiн қамтамасыз ететiн тиiстi органдарымен Қазақстан Республикасы Президентiнiң немесе Үкiметiнiң тапсырмасы бойынша келiссөздер жүргiзу және келiсiмдер жасасу;
2) мұнайдың стратегиялық қорларын қалыптастыруды қамтамасыз ету және олардың Қазақстан Республикасының аумағында орналастырылуын есепке алу;
3) қажет болған жағдайда iшкi нарықтың жанар-жағармай материалдарына қажеттiктерiн жабуға қажеттi көлемде Қазақстан Республикасының iшкi нарығында өңдеуге арналған мұнай мөлшерiн графиктер (жылдық және ай сайынғы) бойынша айқындау;
4) техникалық регламенттерде белгiленген мұнайға және оның өмiрлiк циклi процестерiне қойылатын қауiпсiздiк талаптарының орындалуына мемлекеттiк бақылауды жүзеге асыру;
5) қоршаған ортаны қорғау саласындағы және жер қойнауын зерттеу мен пайдалану жөнiндегi уәкiлеттi органдармен келiсу бойынша iлеспе газды қайта өңдеудi дамыту бағдарламасын бекiту, газды кәдеге жаратудың және iлеспе газды қайта өңдеудi дамытудың бекiтiлген бағдарламаларына өзгерiстер мен толықтырулар енгiзу;
6) ұңғымалар объектiлерiн сынау, кен орнын сынамалы пайдалану, технологиялық жабдықты iске қосу-баптау, пайдалану, оған техникалық қызмет көрсету және жөндеу жұмыстары жағдайында газды технологиялық ерiксiз жағу кезiнде iлеспе және (немесе) табиғи газды алау етiп жағуға рұқсат беру;
7) жағалау жиегiнiң нақты орналасқан жерiн айқындау тәртiбiн әзiрлеу;
8) мұнай өндiрудiң және айналымының бiрыңғай дерекқорын жүргiзу тәртiбiн әзiрлеу;
9) жасанды аралдарды, бөгеттердi, құрылыстар мен қондырғыларды, сондай-ақ мұнай операцияларымен байланысты өзге де объектiлердi құру, пайдалануға беру және пайдалану тәртiбiн әзiрлеу;
10) жер қойнауын пайдаланушы келiсiмшарттық аумақта өндiрген мұнайдың көлемi мен салмағын өлшеу қағидаларын әзiрлеу;
11) теңiзде, iшкi су айдындарында, төтенше экологиялық жағдай аймақтарында және ерекше қорғалатын табиғи аумақтарда мұнай операцияларын жүргiзу тәртiбiн әзiрлеу;
12) теңiздегi ғылыми зерттеулердi жүргiзу тәртiбiн әзiрлеу;
13) еркiн өткiзу қуаты болған жағдайда магистральдық құбырлар мен темiр жол эстакадалары қуаттарын пайдалану тәртiбiн әзiрлеу;
14) мұнай операцияларын жүргiзу кезiнде iлеспе және (немесе) табиғи газды жағу нормативтерi мен көлемдерiн есептеу әдiстемесiн әзiрлеу;
15) iлеспе газды өңдеудi дамыту бағдарламасын орындау туралы есептiлiктiң нысандары мен мерзiмдерiн бекiту;
16) кен орнын игеру жобасына сәйкес мұнай өндiрудi, сондай-ақ оның айналымын мемлекеттiк реттеудi жүзеге асыру;
17) мұнайды өткiзудiң техникалық-экономикалық негiздемеде қабылданған есептiк бағалары шегiнде келiсiмшартқа қол қою сәтiндегi келiсiмшартқа техникалық-экономикалық негiздеменiң экономикалық көрсеткiштерiн негiзге ала отырып, жер қойнауын пайдаланушылар үшiн Қазақстан Республикасының iшкi нарығына шикi мұнайды қайта өңдеуге арналған жеткiзу көлемдерiн айқындау;
18) мұнай операцияларын жүргiзу мен мұнай тасымалдау саласындағы техникалық регламенттердi әзiрлеу және нормативтiк-техникалық құжаттарды бекiту;
19) мұнай операцияларын жүргiзу және мұнайды тасымалдау саласындағы адамның өмiрi мен денсаулығына және қоршаған ортаға зиян келтiру қатерiне талдау жасау және оны бағалау;
20) iлеспе және (немесе) табиғи газды алау етiп жағуға рұқсат беру тәртiбiн әзiрлеу;
21) Қазақстан Республикасының азаматтары болып табылатын, келiсiмшартты орындау кезiнде тартылған қызметкерлердi оқытуға, олардың бiлiктiлiгiн арттыруға және қайта даярлауға немесе құзыреттi органмен келiсiлген мамандықтар тiзбесi бойынша Қазақстан Республикасының азаматтарын оқытуға бағытталатын шығыстар мөлшерi жөнiндегi мiндеттемелердi орындау бойынша жер қойнауын пайдаланушылардың есептерiн жасаудың және ұсынудың нысандары мен тәртiбiн индустриялық саясатты реттеу саласындағы уәкiлеттi органмен бiрлесiп әзiрлеу;
22) жер қойнауын пайдаланушылардың тауарларды, жұмыстар мен көрсетiлетiн қызметтердi сатып алудың жылдық, орта мерзiмдi, ұзақ мерзiмдi бағдарламаларын, сатып алынған тауарлар, жұмыстар мен көрсетiлетiн қызметтер туралы және кадрлардағы қазақстандық қамту жөнiндегi мiндеттемелердiң орындалуы туралы есептерiн жасау және ұсыну нысандары мен тәртiбiн индустриялық саясатты реттеу саласындағы уәкiлеттi органмен бiрлесiп әзiрлеу;
23) келiсiмшарт бойынша жұмыстарды орындау үшiн қажеттi Қазақстан Республикасының аумағындағы ғылыми-зерттеу және тәжiрибелiк-конструкторлық жұмыстарға арналған шығыстарды айқындау тәртiбiн индустриялық саясатты реттеу саласындағы уәкiлеттi органмен бiрлесiп әзiрлеу;
24) осы Заңда, Қазақстан Республикасының өзге де заңдарында, Қазақстан Республикасы Президентiнiң және Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң актiлерiнде көзделген өзге де өкiлеттiктердi жүзеге асыру кiредi.

2. Жер қойнауын зерттеу және пайдалану жөнiндегi уәкiлеттi органның құзыретi

Жер қойнауын зерттеу мен пайдалану жөнiндегi уәкiлеттi орган:
1) жер қойнауын геологиялық зерттеу мен кешендi пайдалану саласындағы мемлекеттiк саясатты iске асырады;
2) осы Заңның 35-бабының 6-тармағында көзделген жағдайларда тәулiгiне екi мың және одан да көп текше метр көлемiнде өндiрiстiк-техникалық жерасты суларын барлауға және өндiруге рұқсаттар бередi және оларды қайтып алады;
3) жер қойнауын пайдалану құқығын бередi және жер қойнауын мемлекеттiк геологиялық зерттеуге келiсiмшарттар (шарттар) жасасады;
4) барлаумен немесе өндiрумен байланысты емес жерасты құрылыстарын салуға және (немесе) пайдалануға келiсiмшарттар жасасады;
5) жер қойнауының мемлекеттiк сараптамасын ұйымдастырады және жүргiзедi, пайдалы қазбалар қорларын бекiтедi;
6) жер қойнауын мемлекеттiк геологиялық зерттеу саласындағы жұмыстарды жүргiзуге арналған жоба-сметалық құжаттаманың экономикалық сараптамасын ұйымдастырады және жүргiзедi;
7) пайдалы қазбалар қорларының мемлекеттiк балансын, кен орындарының және пайдалы қазбалардың көрiнiс-белгiлерiнiң, қауiптi геологиялық процестердiң мемлекеттiк кадастрларын жасауды ұйымдастырады және жүргiзедi;
8) тарихи шығындар көлемiн, геологиялық ақпарат алудың құны мен талаптарын айқындайды;
9) геологиялық ақпараттың республикалық және аумақтық қорларын ұйымдастырады және жұмыс iстеуiн қамтамасыз етедi;
10) жер қойнауын пайдаланушылардың Қазақстан Республикасының жер қойнауы және жер қойнауын пайдалану туралы заңнамасын және кең таралған пайдалы қазбаларға қатысты бөлiгiнде жер қойнауын пайдаланудың белгiленген тәртiбiн сақтауына бақылауды жүзеге асырады;
11) өз құзыретi шегiнде жер қойнауын пайдаланушылардың келiсiмшарттар талаптарын орындауына мониторингтi және бақылауды жүзеге асырады;
12) жер қойнауын зерттеу мен пайдалану саласындағы нормативтiк-техникалық құжаттар әзiрлеудi жүзеге асырады;
13) конкурсқа шығаруға жататын жер қойнауы учаскелерi тiзбелерiнiң жобаларын қалыптастыру бойынша құзыреттi органға ұсыныстар енгiзедi;
14) минералдық шикiзатты бастапқы өңдеудi (байытуды) қоса алғанда, жер қойнауының ұтымды және кешендi пайдаланылуына бақылауды жүзеге асырады;
15) геологиялық және тау-кендiк бөлулердi бередi;
16) техногендiк минералдық түзiлiмдердiң мемлекеттiк кадастрын ұйымдастырады және жүргiзедi;
17) келiсiмшарттардың жобалары мен жұмыс бағдарламаларын келiседi;
18) суды пайдаланушылар мен гидрометеорологиялық қызмет ұсынатын жерасты суларын пайдалануды есепке алу деректерiнiң негiзiнде жерасты суларын мемлекеттiк есепке алуды жүзеге асырады;
19) жерасты сулары бөлiгiнде мемлекеттiк су кадастрын жүргiзедi;
20) жер бетiндегi су объектiлерi жоқ, бiрақ ауыз су сапасындағы жерасты суларының жеткiлiктi қорлары бар аумақтарда ауыз сумен және шаруашылық-тұрмыстық сумен қамтамасыз етумен байланысты емес мақсаттар үшiн ауыз су сапасындағы жерасты суларын пайдалануға рұқсаттарды келiседi;
21) жерасты су объектiлерiнiң сарқылуын болғызбауға бағытталған су қорғау iс-шараларына рұқсаттарды келiседi;
22) бассейндiк схемалардың және су объектiлерiне шектi жол берiлетiн зиянды әсер ету нормативтерiнiң негiзiнде жерасты су объектiлерiне арналған су пайдалану лимиттерiн келiседi;
23) су объектiлерiнде, су қорғау аймақтары мен белдеулерiнде кәсiпорындар мен басқа да құрылыстарды орналастыру, жобалау, салу, реконструкциялау және пайдалануға беру талаптарын келiседi;
24) бұрғылау және басқа да тау-кен жұмыстарын жүргiзуге арналған жобалау құжаттамасын, жерасты су объектiлерi арқылы өтетiн коммуникацияларды салу жобаларын келiседi;
25) жерасты су объектiлерiнiң жай-күйiне әсер ететiн кәсiпорындар мен басқа да құрылыстарды салуға, реконструкциялауға, пайдалануға, консервациялауға, жоюға, сондай-ақ орталықтандырылмаған ауыз сумен қамтамасыз ету кезiнде жерасты су объектiлерiнен тiкелей жерасты суын алуға қорытындылар бередi;
26) осы Заңда көзделген жағдайларда iлеспе және (немесе) табиғи газды алау түрiнде жағуға рұқсаттарды келiседi;
27) пайдалы қазбаларды барлау мен игеру жөнiндегi орталық комиссияның ұсынымдары негiзiнде жобалау құжаттарын бекiтедi;
28) облыстың, республикалық маңызы бар қаланың, астананың жергiлiктi атқарушы органына құрамында кең таралған пайдалы қазбалар бар, конкурсқа шығарылуға жататын жер қойнауы учаскелерi тiзбелерiнiң жобаларын қалыптастыру жөнiнде ұсыныстар енгiзедi;
29) барлаумен немесе өндiрумен байланысты емес жерасты құрылыстарын салуға және (немесе) пайдалануға жер қойнауын пайдалану құқығын беру бойынша тiкелей келiссөздер жүргiзу жөнiндегi жұмыс тобы туралы ереженi және оның құрамын бекiтедi;
30) жер қойнауын мемлекеттiк геологиялық зерттеу және оған мониторинг жүргiзу жөнiндегi жұмыстарды жүргiзумен байланысты объектiлердiң жоба-сметалық құжаттамасына экономикалық сараптама жүргiзу, мұнай-газ және гидрогеологиялық ұңғымаларды консервациялау, жою тәртiбiн бекiтедi;
31) еңбек жөнiндегi уәкiлеттi органмен келiсiм бойынша жер қойнауын мемлекеттiк геологиялық зерттеу және оған мониторинг жүргiзу саласындағы жұмыстарды жүргiзуге арналған уақыт және бағалау нормаларын бекiтедi;
32) кен орындары қорларын сынамалы пайдалануды жүргiзу талаптары мен мерзiмдерiн айқындайды;
33) осы Заңда және Қазақстан Республикасының заңнамасында көзделген өзге де өкiлеттiктердi жүзеге асырады.
Пайдалы қазбаларды барлау мен игеру жөнiндегi орталық комиссия және кең таралған пайдалы қазбаларды барлау мен игеру жөнiндегi өңiраралық комиссиялар
1. Орталық комиссияның негiзгi мiндетi пайдалы қазбалардың кен орындарын және жерасты суларын барлау мен игерудiң анағұрлым тиiмдi әдiстерiн қолдануды қамтамасыз ету болып табылады.
Орталық комиссияның құзыретiне жатқызылған мәселелер бойынша оның ұсынымдары хаттамамен ресiмделiп, меншiк нысанына қарамастан, барлық шаруашылық жүргiзушi субъектiлер, оның iшiнде Қазақстан Республикасының аумағында пайдалы қазбаларды барлау мен игерудi жобалаумен және жүзеге асырумен айналысатын шетелдiк субъектiлер үшiн орындалуы мiндеттi болып табылатын жер қойнауын зерттеу мен пайдалану жөнiндегi уәкiлеттi органның шешiмiмен қабылданады.
Орталық комиссия мен өңiраралық комиссиялардың қызметiн ұйымдастыру, олардың құрамы, материалдарды және құжаттарды жинау мен сақтау тәртiбi құзыреттi орган бекiтетiн орталық комиссия және өңiраралық комиссиялар туралы ережеде айқындалады.
Құзыреттi орган орталық комиссияның құрамына қоғамдық бiрлестiктердiң, ғылыми зерттеу институттарының, ұйымдардың, өзге де тұлғалардың өкiлдерiн (сарапшыларын) тартуға құқылы.
2. Орталық комиссияның өз құзыретiне жатқызылған мәселелердi қарау мерзiмдерi бес айдан аспауға тиiс.
3. Орталық комиссияның құзыретiне жобалау кезiнде пайдалы қазбалар мен жерасты суларын барлау мен игерудiң анағұрлым тиiмдi әдiстерiн қолдануды қамтамасыз ету жатады.
4. Орталық комиссия мынадай функцияларды жүзеге асырады:
1) кең таралған пайдалы қазбаларды қоспағанда, пайдалы қазбаларды ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Жер-су қатынастарын реттеудегі мемлекеттің рөлі
Жер қойнауын пайдалану операцияларын жүргiзудiң экологиялық негiзi
«Қазақстан Республикасының экологиялық құқығы» пәнінің оқу-әдістемелік кешені
Жер қойнауы және жер қойнауын пайдалану туралы 1996 жылғы 27 қаңтардағы 2828 Қазақстан Республикасының Заңы
Қазақстан Республикасының экологиялық кодексі туралы ақпарат
Су қоры жерлерін берудің тәртібі
ҚР экология құқығы пәнінен лекция сабақтарының мазмұны
Табиғат пайдалану мен қоршаған ортаны қорғау саласындағы мемлекеттік реттеу ұйымдық-құқықтық нысандары. Табиғат пайдалану мен қоршаған ортаны қорғаудың экономикалық тетігінің құқықтық негіздері
«Табиғатты пайдалану құқығы»
Экологиялық бақылауды ұйымдастыру
Пәндер