Халықаралық экономиканың қалыптасуы және құрылымы



1. Халықаралық экономика
2. Халықаралық сауда ұйымдарының әлемдік экономикадағы орны мен рөлі
3. ХХ ғасырдың халықаралық экономиканың негізгі белгілері
4. Бүкіләлемдік сауда ұйымы
1. Халықаралық экономика

«Халықаралық экономика» пәнін зерделеудің объектісі – бұл тауарлар мен технологиялардың халықаралық айырбасы саласында әр түрлі мемлекеттік сипаттағы экономикалық субъектілердің өзара әрекеттесуі саласы. Бұл пәнде қарастырылатын маңызды мәселелерге мемлекеттердің тиімді сыртқы экономикалық саясатын жүргізу, мемлекетаралық және үкіметаралық келісімдер мәселелері жатады.
Халықаралық экономика теорияларының белсенді түрде қалыптасуы халықаралық экономикалық қатынастардың және әлемдік экономиканың жедел дамуы барысында жүзеге асады. «Халықаралық экономика» термині ХХ-ғасырдың 90-жылдарынан бастап қана кең түрде қолданыла бастады. Алғашында халықаралық экономиканы зерделеуге деген қызығушылық 1960 жылдары халықаралық бизнесті жүргізу қажеттілігінен туындады және ол айрықша пән ретінде АҚШ-ның мектептерінде алғаш рет оқытыла бастады.
Дербес теориялық пән ретінде хлықаралық экономика бүкіл ХХ ғасыр бойында, яғни хлықаралық экономикалық қатынастар саласындағы білімдерді жинақтау мен жүйелендіруге байланысты қалыптаса бастады. Оның қалыптасуы мен дамуына едәуір үлесті ХVIII-ХІХ ғасырлардағы экономикалық ғылымның классиктері А.Смит, Д.Рикардо, Дж.Миль, А.Маршал қосқан еді. Одан ертерек кезеңде, яғни ХVI-ХІХ ғасырларда меркантилизм мектебі шеңберінде халықаралық сауда және елдің төлем балансына қатысты көзқарастар алғаш рет айтылған еді. Бірақ та ХХ ғасырдағы Э.Хекшер, Б.Олин, Ф.Эджуорт, Г.Хаберлер, Д.Мид, ДЖ.М.Кейнс, В.Леонтьев, П.Кругман, Р.Вернон, М.Портер, П.Самуэльсон, С.Линдер, Б.Балласса сияқты экономист ғалымдардың идеялары мен концепциялары өте маңызды мәнге ие болды. Олар халықаралық экономиканың қазіргі кездегі теорияларының негізін құрады.

Пән: Экономика
Жұмыс түрі:  Материал
Тегін:  Антиплагиат
Көлемі: 7 бет
Таңдаулыға:   
Халықаралық экономиканың қалыптасуы және құрылымы

1. Халықаралық экономика
2. Халықаралық сауда ұйымдарының әлемдік экономикадағы орны мен рөлі
3. ХХ ғасырдың халықаралық экономиканың негізгі белгілері
4. Бүкіләлемдік сауда ұйымы

1. Халықаралық экономика

Халықаралық экономика пәнін зерделеудің  объектісі – бұл тауарлар
мен технологиялардың халықаралық айырбасы саласында әр түрлі мемлекеттік
сипаттағы экономикалық субъектілердің өзара әрекеттесуі саласы. Бұл пәнде
қарастырылатын маңызды мәселелерге  мемлекеттердің тиімді сыртқы
экономикалық саясатын жүргізу, мемлекетаралық және үкіметаралық келісімдер
мәселелері жатады.
Халықаралық экономика теорияларының белсенді түрде қалыптасуы
халықаралық экономикалық қатынастардың және әлемдік экономиканың жедел
дамуы барысында жүзеге асады. Халықаралық экономика термині ХХ-ғасырдың
90-жылдарынан бастап қана кең түрде қолданыла бастады. Алғашында
халықаралық экономиканы зерделеуге деген қызығушылық 1960 жылдары
халықаралық бизнесті жүргізу қажеттілігінен туындады және ол айрықша пән
ретінде АҚШ-ның мектептерінде алғаш рет оқытыла бастады.
Дербес теориялық пән ретінде хлықаралық экономика бүкіл  ХХ ғасыр
бойында, яғни хлықаралық экономикалық  қатынастар саласындағы  білімдерді
жинақтау мен жүйелендіруге байланысты қалыптаса бастады. Оның қалыптасуы
мен дамуына едәуір үлесті ХVIII-ХІХ  ғасырлардағы
экономикалық ғылымның классиктері А.Смит, Д.Рикардо, Дж.Миль, А.Маршал
қосқан еді. Одан ертерек кезеңде, яғни ХVI-ХІХ
ғасырларда меркантилизм мектебі шеңберінде халықаралық сауда және елдің
төлем балансына қатысты көзқарастар алғаш рет айтылған еді. Бірақ та ХХ
ғасырдағы Э.Хекшер, Б.Олин, Ф.Эджуорт, Г.Хаберлер, Д.Мид, ДЖ.М.Кейнс,
В.Леонтьев, П.Кругман, Р.Вернон, М.Портер, П.Самуэльсон, С.Линдер,
Б.Балласса сияқты экономист ғалымдардың идеялары мен концепциялары өте
маңызды мәнге ие болды. Олар халықаралық экономиканың қазіргі кездегі
теорияларының негізін құрады.
Халықаралық экономика – халықаралық тауар айырбасы, өндіріс
факторларының қозғалысы, қаржыландырылуы, халықаралық экономикалық
саясаттарының және шаруашылық субъектілерінің өзара байланысын зерттейтін
нарықтық экономика теориясының бір бөлімі.
Халықаралық экономиканың құрылымы төмендегідей формалардан тұрады:
• Ұлттық микродеңгейде – сыртқы сауданы мемлекеттік реттеу (тарифтік,
тарифтік емес әдістер), өндіріс факторлар қозғалысын мемлекеттік
реттеу (капиталдың, жұмыс күшінің, технологияның экспорты-импорты);
• Ұлттық макродеңгейде – мемлекеттік валюталық, қаржылық реттеу және
ашық экономиканы мемлекеттік макроэкономикалық бағдарламалау.
• Мемлекеттердің экономикалық саясаты және экономиканы жалпы мемлекеттік
реттеу механизмі
• Халықаралық сауда (тауар және қызметтер)
• Халықаралық сауданың қаржылық құралдары (валюта, құнды қағаздар,
несиелер, дериваттар), халықаралық есеп айырысу
• Халықаралық экономикалық, қаржылық ұйымдар арқылы халықаралық
экономиканы реттеу және бақылау
Қызмет жағынан халықаралық экономика халықаралық микроэкономикаға
және халықаралық макроэкономикаға бөлінеді.
ХХ ғасырдың аяғына дейін халықаралық экономиканың басты формасы болып
келді, ал қазіргі заманда жетекші рольді әртүрлі халықаралық қаржылық
операциялар атқаруда.
Халықаралық экономика қалыптасуда әртүрлі тарихи кезеңдерден өтті. 20-
30 жылдардағы терең экономикалық дағдарыс, 2-ші дүниежүзілік соғыс
дүниежүзілік шаруашылықтың балансын ыдыратып, сонымен бірге экономиканың
өсуіне, қатаюына, жетілуіне алғы шарттарды жасауға мүмкіндік туғызды.
ХХ ғасырдың ортасында дүниежүзілік шаруашылықтың тұрақты дамуы ұлттық
экономикалардың бір-біріне байланысты және тәуелді екенін айқындады,
сондықтан халықаралық экономиканың туындауы сөзсіз қажеттілікке айналды.

2. Халықаралық сауда ұйымдарының әлемдік экономикадағы орны мен рөлі

Халықаралық ұйымдар сауда тосқауылдарын жою бойынша маңызды
мәселелерді шешеді, мемлекеттер арасындағы кең тауарайналымына және
валюталардың тұрақтандырылуына жәрдемдеседі, басқа да сыртқы сауда
мәселелерін қарастырады. Олар өзара тәуелді халықаралық ынтымақтастықтың
күрделеніп келе жатқан сипатына жауап қайтару үшін және әр мемлекет пен
оның субьектісіне халықаралық қызметке қатысудың өз мүмкіндіктерін
пайдалануға жәрдемдесу мақсатында құрылған. Римдік шарттардың күшіне
енуінен бұрын Батыс Еуропада ЕЭЫҰ-дың (Еуропалық экономикалық ынтымақтастық
ұйымы) барлық 17 мемлекеттерін қамтитын еркін сауда зонасын құру әрекеті
сәтсіздікке ұшырады. Еуропалық еркін сауда ассоциациясын (ЕФТА) құру туралы
келісім бір жағынан, ЕЭЫ карым-қатынастарының жағдайын келіссөздерде
жақсартуға жәрдемдесу үшін, ал басқа жағынан, он жыл бойы толық жұмыспен
қамтылу және өмір деңгейін кедендерді ликвидациялау және өнеркәсіптік
тауарларға көптеген шектеулер енгізу арқылы жақсартуды қамтамасыз ету үшін
күшіне енді.
Еуропалық еркін сауда ассоциациясы кең экономикалық және саяси интеграцияға
ұмтылмағандықтан, оның жеке құқықтық реттеулері жоқ және ол минимум
мүшелерден құралады. Ең жоғарғы орган ЕФТА кеңесі болып табылады, онда әр
елдің бір даусы болады. Бұл кеңес шарттардың қолданылуын және орындалуын
бақылайды.
Глобализация тенденциясы (сауда немесе нарық) блоктарды құру
тенденциясына айналды, ал бұл Еуропадағы болашақ экономикалық блоктардың
одан әрі оқшауланғаның білдіреді. Бұл жерде әсіресе АСЕАН, НАФТА және
МЕРКОЗУР маңызды болып табылады. АСЕАН бұл-оңтүстік-шығыс азия мемлекеттері-
Индонезия, Филлипин, Малайзия, Сингапур және Тайланд қоғамдастығы, ол 1967
жылғы Бангкоктағы декларация бойынша құрылды. 1992 жылы АСЕАН елдері 2008
жылы 330 млн. жоғары адамдарды біріктіретін Азиялық еркін сауда зонасын
(АФТА) құру туралы шешім қабылдады. 1993 жылы шілде айында АСЕАН елдерінің
сыртқы істер министрлері басқа елдерге қатысты жалпы мүдделерді
координациялау мақсатында жаңа платформа құру туралы шешім қабылдады. Бұл
шешім батыстағы өнеркәсіптік ұлттар-Австралия, Жаңа Зеландия, Жапония,
Канада және бәрінен бұрын АҚШ-қа тәуелді болуға қарсы бағытталған.
77 дамушы елдерден құралатын топ ақыры 1964 жылдың 30 желтоқсанындағы
сауда және даму бойынша Біріккен Ұлттар Конференциясының (ЮНКТАД)
кеңсесінің көмегімен БҰҰ-ның Генералды Ассамблеясының тұрақты мүшесі болды.
Орналасқан жері Женева. БҰҰ-на, оның арнайы халықаралық ұйымдары немесе
атомдық энергетика бойынша халықарлық ұйымдарына кіретін мемлекеттер оның
мүшелері бола алады. 1992 жылы оның 179 мүшесі болды және олар алғашында 4
топтарға бөлінді:
А тобы: афро-азиаттық дамушы елдер;
Б тобы: батыстағы индустриалды елдер; 
В тобы: латынамерикалық дамушы елдер; 
Г тобы: социалистік елдер. 
Қытай Халық Республикасы ерекше орын алады. 
Генералды Ассамблея мен Кеңес ЮНКТАД мүшелері болып табылады. Генералды
Ассамблея 4 жыл бойы жұмыс істейді. Оның резолюцияларының міндетті күші
жоқ, бірақ олардың белгілі бір моральді күші бар. Даму және әлемдік сауда
бойынша Кеңес тұрақты мүшесі болып табылады, ол жылына екі рет мәжіліс
құрайды және Генералды Ассамблеяның шешімдерін орындайды.Қазіргі кезде
Кеңеске жеті ерекше комитет бағынады, олар шикізат, қаржы және технология
трансферті мәселелерімен айналысады. Генералды секретариаттың орналасқан
жері-Женева. 
ЮНКТАДТЫҢ міндеттері келесілерге бағытталған: халықаралық саудаға
жәрдемдесу, халықаралық сауда үшін негізгі жағдайлар мен нұсқауларды жасау,
БҰҰ-ның сауда және экономикалық даму саласындағы басқа да институттарының
қызметін координациялау, сонымен қатар сауданы Гармонизациялау Орталығын
және онымен байланысты даму саясатын дайындау. 
ЮНКТАД-тың Генералды ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Халықаралық экономика пәнінен оқу-әдістемелік кешені
Нарықтық экономикадығы әрекеттер мен табыстар және әлеуметтік негізгі саясат
Қазақстан экономикасындағы кластерлік жүйе
Халықаралық сауданың теориялары
ХАЛЫҚАРАЛЫҚ ЭКОНОМИКАНЫҢ СИПАТТАРЫ МЕН ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ
Сыртқы экономикалық қызметте саясаттың қалыптасуы
Бәсекенің экономикалық мәні мен қызметтері
Аралас экономика мәні, маңызы
Қазақстан Республикасындағы қаржы нарығының қалыптасуы,және қызмет атқару механизмдері
Қазақстандағы кластерлерді ұйымдастырудың экономикалық – құқықтық формалары
Пәндер