Жалпы индекстерді есептеу

Кіріспе

Тікелей салыстыруға және қосуға келмейтін элементтерден тұратын, күрделі қоғамдық құбылыстардың уақытқа байланысты өзгерісін жалпы индекстер деп атайды.Осы құбылыстардың өзгерістеріне талдау жасау үшін өзара қосуға болмайтын жекелеген белгілерін салыстыратын шама арқылы қосып, жалпы жиынтығын есептеуге болады. Мысалы, ауыл шаруашылығының жалпы өнімін есептеу үшін жиналған астықтың мөлшеріне апарып мал басын қосуға болмайды. Оны есептеу үшін осы өнімдердің әр бөлігіне өздеріне тән бағаны немесе өзіндік құнды қолдау арқылы олардың жалпы құндық көрсеткіштерін ақша есебінде есептейміз. Сонымен өнімнің жалпы мөлшерін есептеу үшін бағаны немесе өзіндік құнды негіз етіп алып, барлық көрсеткіштер бір өлшем бірлігіне келтіріледі және ақша түрінде көрсетіледі.
Статистикада жалпы индекстерді латынның әрпімен үлкен «І» әрпімен белгілейді және зерттейтіндігіне байланысты осы белгінің төменгі оң жағына оның тңбасы бірге қосылып жазылады, яғни оны былай (Іq, Ip, Iz, Iqp, Iqz және т.с.с.) көрсетуге болады.

Пән: Статистика
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 5 бет
Таңдаулыға:

Жалпы индекстерді есептеу.

Тікелей салыстыруға және қосуға келмейтін элементтерден тұратын, күрделі
қоғамдық құбылыстардың уақытқа байланысты өзгерісін жалпы индекстер деп
атайды.Осы құбылыстардың өзгерістеріне талдау жасау үшін өзара қосуға
болмайтын жекелеген белгілерін салыстыратын шама арқылы қосып, жалпы
жиынтығын есептеуге болады. Мысалы, ауыл шаруашылығының жалпы өнімін
есептеу үшін жиналған астықтың мөлшеріне апарып мал басын қосуға болмайды.
Оны есептеу үшін осы өнімдердің әр бөлігіне өздеріне тән бағаны немесе
өзіндік құнды қолдау арқылы олардың жалпы құндық көрсеткіштерін ақша
есебінде есептейміз. Сонымен өнімнің жалпы мөлшерін есептеу үшін бағаны
немесе өзіндік құнды негіз етіп алып, барлық көрсеткіштер бір өлшем
бірлігіне келтіріледі және ақша түрінде көрсетіледі.
Статистикада жалпы индекстерді латынның әрпімен үлкен І әрпімен
белгілейді және зерттейтіндігіне байланысты осы белгінің төменгі оң жағына
оның тңбасы бірге қосылып жазылады, яғни оны былай (Іq, Ip, Iz, Iqp, Iqz
және т.с.с.) көрсетуге болады.
Егер жиынтық бірліктері жеке бөліктерден немесе жеке топтардан тұратын
болса, онда оларды топтық индекстер деп атайды. Мысалы ауыл шаруашылық
өнімдері жалпы индекске, ал өсімдік және мал шаруашылықтарының өнімдері
топтық индекске жатады. Статистикада жалпы және топтық индекстердің
экономикалық талдау жасау кезідегі атқаратын рөлі өте жоғары. Бұл
индекстер арқылы зерттеуге жататын зерзаттардың өзара байланыстылығы мен
оларға әсер ететін түрлі себептерді толық анықтауға болады. Сондықтан,
индекстік әдіс топтау тәсіліне тікелей байланысты. Ал жеке индекстермен
салыстырғанда жалпы немесе топтық индекстерді есептеу күрделі болады.
Есептеу әдістемесіне байланысты жалпы немесе топтық индекстерд агрегаттық
және орташа индекстерге бөлінеді.
Агрегаттық индекстер. Агрегатты деген сөз латынның aggrego терминімен
шыққан, қазақшаға аударғанда қосамыз деген мағынаны береді. Мұнда
қарастырылып отырған индекстердің алымы мен бөлімі екі көрсеткіштің, яғни
сандық пен сапалық белгілерінің көбейтіндісінің қосындысына тең.Егер, осы
қосындының алымы мен бөлімі арасындағы айырмашылықты қарастыратын болсақ,
нақты өзгерісті және оған әсерін тигізген себепті анықтауға толық мүмкіндік
туады. Егер, алымы мен бөлімі арасындағы айырмашылық теріс сан болып
шығатын болса, онда түрлі себептерге байланысты ақша үнемдегеніміз, ал оң
сан шығатын болса, онда артық жұмсағанымыз. Сонымен агрегатты индекстер
экономикалық жалпы индекстеріні негізгі және тараған түрі болып саналады.
Мысалы, жалпы өндірілген немесе сатылған өнімнің құнын табу үшін, оның
санын (q) өзінің бағасына (p) көбейтіп шыққан сандық мәндерді бір-біріне
қосамыз ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.