Мониторингтің түрлері

1. Мониторингтіңтүрлері;
2. Мониторинг түзутуралытүсінік;
3. Мониторинг жүргізу тәсілдері;
Қолданылған әдебиеттер

Алғашқы адам қауымдастығындағы жинақтаушылар мен аң аулаушылар өздері қоршаған ортадағы болып жатқан оқиғаларды күн тұтылуынан бастап, өсімдіктер мен аңдардың кейбір түрлерінің санының өзгеру салдарына бақылау жүргізіп және олардың алдын ала болжап отырған. Алайда, сонау ерте замандарда адам баласы қоршаған ортаға араласуы нәтижелерін бағалауға ұмтылуы мен оның шаруашылықтағы тәжирибесінің артуының негізісі бақылау болды. Бұл әрине ауылшаруашылығына өте маңызды, себебі жұмыс нәтижесі ауа райына тікелей тәуелді еді. Осылайша, Масопотамия және Мысыр ежелгі өркениеттері өздерінің шаруашылық дамуы барысында ирригациялық қоршаған ортадағы өзгерістерді бақылауды жиі жүргізіп отырған. Көне заманнан бергі осындай бақылаулар бертін келе рационалды ғылыми негізге айналды. Ресейде табиғи өзгерістерге бақылау жүргізуінің дамуы Ломоносов М.В, Войеков А.И еңбектерінде тұжырымдамалары табылған.
Қазіргі таңдағы адам шаруашылығы – бұл глобальды түсінік және оны тиімді ұйымдастыру үшін, адамзат қоғамының табиғатпен арасындағы өзара қарым-қатынасын жақсарту үшін, тек қана өндіріс орындары және ауыл шаруашылық тығыз шоғырланған аудандарының табиғи ортасы туралы объективті ақпараттармен ғана шектелмей, сонымен қатар жалпы биосфера туралы ақпараттарды білу қажет.

1.Мукатаева Ж.С. Химиялық экология практикумы.-Алматы,2010.-85 б.
2.Исидоров В.А. Экологическая химия: Учебное пособие для вузов. – СПб: Химиздат, 2001.-304с
3. Скурлатов Ю.И., Дука Г.Г., мизити А. Введение в экологическую химию:
Учебное пособие для хим. и хим.-технолог.спец.вузов-М.: Высшая школа, 1994.-309с
4. панин М.С. Химическая экология: учебник для вузов.- Семипалтинск, 2002.- 825с.
5. Богдановский Г.А. Химическая экология: Учебное пособие. – М., 1994. -225с.
6. Беспамятнов Г.П. предельно-допустимые концентрации химических веществ в окружающей среде. – Л.: Химия, 1985. -528 с.
7. Скурлатов Ю.И., Дука Г.Г., Мизити А. Введение в экологическу химию. – М.: высшая школа, 1994.-399с
8. Орлов Д.С. Экология и охрана биосферы при химическом загрязнении.- М.: Высшая школа, 2002.-334с
9. Корте Ф. Экологическая химия.-М.: Мир, 1997.-396с

Пән: Химия
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 6 бет
Таңдаулыға:

Жоспар:
1. Мониторингтің түрлері;
2. Мониторинг түзу туралы түсінік;
3. Мониторинг жүргізу тәсілдері;

Алғашқы адам қауымдастығындағы жинақтаушылар мен аң аулаушылар өздері қоршаған ортадағы болып жатқан оқиғаларды күн тұтылуынан бастап, өсімдіктер мен аңдардың кейбір түрлерінің санының өзгеру салдарына бақылау жүргізіп және олардың алдын ала болжап отырған. Алайда, сонау ерте замандарда адам баласы қоршаған ортаға араласуы нәтижелерін бағалауға ұмтылуы мен оның шаруашылықтағы тәжирибесінің артуының негізісі бақылау болды. Бұл әрине ауылшаруашылығына өте маңызды, себебі жұмыс нәтижесі ауа райына тікелей тәуелді еді. Осылайша, Масопотамия және Мысыр ежелгі өркениеттері өздерінің шаруашылық дамуы барысында ирригациялық қоршаған ортадағы өзгерістерді бақылауды жиі жүргізіп отырған. Көне заманнан бергі осындай бақылаулар бертін келе рационалды ғылыми негізге айналды. Ресейде табиғи өзгерістерге бақылау жүргізуінің дамуы Ломоносов М.В, Войеков А.И еңбектерінде тұжырымдамалары табылған.
Қазіргі таңдағы адам шаруашылығы - бұл глобальды түсінік және оны тиімді ұйымдастыру үшін, адамзат қоғамының табиғатпен арасындағы өзара қарым-қатынасын жақсарту үшін, тек қана өндіріс орындары және ауыл шаруашылық тығыз шоғырланған аудандарының табиғи ортасы туралы объективті ақпараттармен ғана шектелмей, сонымен қатар жалпы биосфера туралы ақпараттарды білу қажет.
Алдымен биосфераның жалпы жағдайы туралы және онда мүмкін болатын ауытқушылықтар туралы деректер керек, мәселен, глобальды биоөнімділік, немесе климаттық өзгерістер. Адамның іс-әрекеттері салдарынан биосфераның өзгеруін біз бәріміз бұрыннан бақылап келеміз. Енді осы өзгерістер тез жылдамдықпен және де кең көлемде болып жатыр.
Осыған байланысты биосфераның жағдайына және оның экожүйенің әртүрлі деңгейінде (глобальды, региональды, локальды), экологиялық аймақтарда, жалпы континентте антропогендік әсерлерге реакциясына тұрақты бақылау орнату қажеттілігі туды. Осындай бақылау жүйесі мониторинг деп аталады (лат. т. monitor - тексеру,бақылау). Жалпы мағынада мониторинг- бұл бақылау, бағалау және адамның шаруашылық әрекетімен байланысты қоршаған орта жағдайына болжам жасау. Ғылыми тілде бұл термин әдетте тексеру, бақылау, аңду деп түсіндіріледі.

Мониторинг жүйесінің блок-сызбасы

Ақпараттық жүйе (мониторинг) Басқару

Бақылау
Бақылау
Нақты жағдайдың бағасы
Нақты жағдайдың бағасы

Ортаның сапасын реттеу
Ортаның сапасын реттеу

Болжанған жағдайдың бағасы
Болжанған жағдайдың бағасы
Жағдайдың болжамы
Жағдайдың болжамы

Мониторингтің негізгі мақсаты- антропогендік әсердің зиянды жақтарын алдын-ала ескерту болып табылады. Мониторингтің міндеті кең ауқымды. Биосферадағы өзгерісті тек бақылап қана қою қажет емес, мониторинг табиғаттағы тепе-теңдікті сақтау үшін адам әрекетінің салдарынан зиянды нәтижелерді алдын-ала болжай білуі керек. Мониторингтің мақсатына бақылаумен қатар, орта жағдайын бағалау және оның өзгерістерін болжау да кіреді.
Мониторингтік зерттеулерді жүргізілу деңгейіне байланысты 3 сатыға бөледі: глобальды биосфералық, аймақтық геожүйелік (табиғи-шаруашылық), локальды биоэкологиялық (санитарлы-гигиеналық).
Кесте: Қоршаған ортаның мониторинг жүйесі (Герасимов, 1975)

Мониторинг сатылары
Мониторинг обьектілері
Сипатталған мониторингтің көрсеткіштері
Биоэкологиялық

Мониторингтің жерүсті қабаты
Токсикалық заттардың белгілі шектегі консентрациясы

Жерүсті және жерасты сулары, өндірістік және тұрмыстық қалдықтар
Физикалық және биоло- гиялық тітіркендіргіштер (шулар, аллергендер, т.б.)

Геожүйелік
Жануарлар мен өсімдік- тердің жойылып бара жатқан түрлері
Түрлердің популяциялық жағдайы

Табиғат экожүйесі
Олардың құрылымы мен бұзылысы

Агроэкожүйе
Ауылшаруашылық культуралардың егілімі

Орман экожүйесі
Отырғызылымдардың өнімділігі

Биосфералық
Атмосфера
Радиациялық тепе-теңдік,

Гидросфера
Өзендер мен тоған сулардың ластануы, су қауыздары, континенттегі су айналымы

Өсімдік және топырақ қабаты, жануарлар
Өсімдік жамылғысы, жануарлар , жер қабаты жағдайының глобальды сипаттары. СО2, О2 және басқа заттардың глобальды айналымдары мен тепе-теңдігі.

Бақылау обьектісі мен көлеміне байланысты мониторингтің әртүрлі типтері бар:
биосфералық (глобальды)- жалпы жүниежүзілік процестерді және биосферадағы пайда болуларды (экологиялық компоненттерді қосқанда) бақылау;
базалық (фондық)- жалпы биосфералық, негізінен табиғаттағы өзгерістерді бақылау;
экологиялық- табиғат ресурстары мен ортатүзуші компоненттердің қозғалысын, әртүрлі белдеулердегі экожүйенің құрамы мен қызметінің өзгерістерінбақылайды;
биологиялық- биологиялық обьектілерді бақылау;
комплексті- экологиялық спецификалық жүйе туралы ұзақмерзімді ақпараттар жиынтығының үздіксіз бағдарламасы;
санитарлы-токсикологиялық- қоршаған орта жағдайының гигиеналық мониторингі;
халықаралық- антропогендік өзгерістердің нәтижесін қоса есептегенде жалпы планеталық пайда болулар мен процестерді бақылаудың халықаралық жүйесі;
аймақтық- базалық түрден табиғи және антропогендік сипаты жағынан айырмашылықта болатын белгілі бір аймақтағы пайда болулар мен процестерді бақылау;
ұлттық- мемлекеттің белгіленген ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.