Басқару іс-әрекетінің теориялық негізі



Басқару психологиясы әлеуметтік психологияның қазіргі кездегі негізгі тарауларының бірі, ол әртүрлі әлеуметтік құрылымдардағы адамдардың бір-бірімен қарым-қатынас мәселесін зерттейді.
Басқару мәселесін құрумен ғылымның әртүрлі салалары айналысады: информатика, юриспенденция, философия, психология, педагогика, эргономика, социология т.б. Жалпы басқару теориясы кибернетика мен теория жүесінде құрастырылады. Кибернетика Kibernetika (грек тілінде) басқару өнері. Manedgment – (латын. manus - қол) – ағылшын термині «басқару» терминінің синонимі.
Адам іс-әрекетінің практикасында басқару ғылыми зерттеу пәні болмас бұрын өте көп уақыт ілгері пайда болған.
Ертедегі Египетте біздің эрамызға дейін мың жыл бұрын басқару үрдістерін орталықтандыру, бақылау, ұйымдастыру, жоспарлау қажеттігі мойындалған. Онсыз әлемге әйгілі Египет пирамидалары, ертедегі ацтекс қалалары секілді архитектуралық құрылыстар салынып күрделі діни орталықтар мысалы рим-католик шіркеуі белсенді қызмет атқармас еді.
Басқару теориясы жеке ғылыми пән ретінде ХХ ғасыр басында беки бастады. Басқару үрдісі белгілі бір нәтижеге жету жолындағы адамдардың жалпы іс-әрекеті атқарылатын жерде жүргізіледі. Басқару дегеніміз- топқа, қоғамға немесе оның жеке бөліктеріне тәртіптендіру үшін немесе сапалық спецификасын дамыту үшін әсер ететін шаралар комплексі түрінде анықтама. б) басқару барлық динамикалық жүйелерде жалпы заңдылықтар бойынша жүргізіледі де информацияны алуға өңдеуге және беруге негізделген. (әлеуметтік, психологиялық, биологиялық, техникалық экономикалық, административтік). Әлеуметтік жүйеде басқарудың негізгі белгісі болып субъектінің (басқарушы) мәліметті бағалап анализдеу негізінде күрделі жүйелердегі тура және кері байланысты іске асыруы есептеледі.
Басқарудың әлеуметтік психологиялық теориясының объектісі болып адамдардың құқықтық экономикалық, саясаттық өндірістік міндеттерді іске асыруда құрылымдарда, топтарда, ұжымдардағы қарым-қатынас формасы есептеледі.
Басқарудың күрделі жүйесі екіге бөлінеді басқарушы және орындаушы және оның әрқайсы көп салалы иерархиялық құрылымнан
Қолданылған әдебиеттер:
1. Агеев В.С. Межгрупповое взаймодействие. – М., 1990.
2. Андреева Г.М. Социальная психология. – М., 1980.
3. Бандурка А.М., Бочарова С.П., Землянская Е.В. Психология управления. – Харьков, 1998. – 464с.
4. Беседин А.Н., Карпенко А.С. Некоторые психологические аспекты военного управления (менеджмента). – Харьков, 1996.
5. Роберт М.А. Психология индивида и группы. – М., 1988.
6. Бандурка О.М. Коллектив и социально-психологические проблемы руководства. – М., 1988.

Пән: Менеджмент
Жұмыс түрі:  Материал
Тегін:  Антиплагиат
Көлемі: 5 бет
Таңдаулыға:   
БАСҚАРУ ІС-ӘРЕКЕТІНІҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗІ

Басқару психологиясы әлеуметтік психологияның қазіргі кездегі негізгі
тарауларының бірі, ол әртүрлі әлеуметтік құрылымдардағы адамдардың бір-
бірімен қарым-қатынас мәселесін зерттейді.
Басқару мәселесін құрумен ғылымның әртүрлі салалары айналысады:
информатика, юриспенденция, философия, психология, педагогика, эргономика,
социология т.б. Жалпы басқару теориясы кибернетика мен теория жүесінде
құрастырылады. Кибернетика Kibernetika (грек тілінде) басқару өнері.
Manedgment – (латын. manus - қол) – ағылшын термині басқару терминінің
синонимі.
Адам іс-әрекетінің практикасында басқару ғылыми зерттеу пәні болмас
бұрын өте көп уақыт ілгері пайда болған.
Ертедегі Египетте біздің эрамызға дейін мың жыл бұрын басқару
үрдістерін орталықтандыру, бақылау, ұйымдастыру, жоспарлау қажеттігі
мойындалған. Онсыз әлемге әйгілі Египет пирамидалары, ертедегі ацтекс
қалалары секілді архитектуралық құрылыстар салынып күрделі діни орталықтар
мысалы рим-католик шіркеуі белсенді қызмет атқармас еді.
Басқару теориясы жеке ғылыми пән ретінде ХХ ғасыр басында беки
бастады. Басқару үрдісі белгілі бір нәтижеге жету жолындағы адамдардың
жалпы іс-әрекеті атқарылатын жерде жүргізіледі. Басқару дегеніміз- топқа,
қоғамға немесе оның жеке бөліктеріне тәртіптендіру үшін немесе сапалық
спецификасын дамыту үшін әсер ететін шаралар комплексі түрінде анықтама. б)
басқару барлық динамикалық жүйелерде жалпы заңдылықтар бойынша жүргізіледі
де информацияны алуға өңдеуге және беруге негізделген. (әлеуметтік,
психологиялық, биологиялық, техникалық экономикалық, административтік).
Әлеуметтік жүйеде басқарудың негізгі белгісі болып субъектінің (басқарушы)
мәліметті бағалап анализдеу негізінде күрделі жүйелердегі тура және кері
байланысты іске асыруы есептеледі.
Басқарудың әлеуметтік психологиялық теориясының объектісі болып
адамдардың құқықтық экономикалық, саясаттық өндірістік міндеттерді іске
асыруда құрылымдарда, топтарда, ұжымдардағы қарым-қатынас формасы
есептеледі.
Басқарудың күрделі жүйесі екіге бөлінеді басқарушы және орындаушы
және оның әрқайсы көп салалы иерархиялық құрылымнан тұрып әрбір жүйе бөлігі
өзінің локальды бағытын құрайды.

Басқару жүйесі

Тура байланыс

Басқарушы жүйе

1 – сурет

Әлеуметтік басқару жүйесі екі индивидуальды субъектінің белсенді қарым-
қатынас үрдісі болып табылады, олардың әрқайсысының реттелуші және өзіндік
реттелуші қасиеті бар.
Басқарушы мен орындаушы субъект бола тұрып мақсатқа бағытталған саналы
іс-әрекет атқарады. Олардың іс-әрекетін ақпаратты өңдеудің төрт деңгейінен
тұрады.
1. ақпаратты жинау және бағалау (афференттік синтез). Түскен
ақпараттың бағасы субъектіге тән мотивацияға, оның кәсіптік
дайындығына, басқару іс-әрекеттінің тәжірибесіне байланысты.
2. Мақсат қою, әрекет бағдарламасын құру. Бұл кезеңде мақсаттың
алдын алу қалыптасады – ол қажетті (мүмкін болатын) нәтиже
бейнесі.
3. Нақты міндетті шешудегі, мақсатқа жетудегі практикалық (іс-
жүзіндегі) әрекет.
4. Нәтиже бағасы және істі орындауды бақылау. Алынған нәтижені
алға қойған мақсатпен салыстыру.
Егер алынған нәтиже мақсатпен сай келсе алға қойған мақсат
орындалды деуге болады.
Кез келген әлеуметтік жүйенің жүйе түзуші факторы болып мотив
пен мақсат есептеледі; себебі әлеуметтік бірлестіктер мен жеке
тұлғалардың (басшы мен орындаушы) іс-әрекеттің бағыты мен мазмұнын
көрсетеді. Басқару қатынасының әр түрлілігі ретінде тәртіп пен
инициатива көрінеді. Бұл қатынас горизанталь бағытта да вертикаль
бағытта да көрінеді.
Әлеуметтік басқару психологисының негізгі тірегі адамдар,
топтар, мекемелер арасындағы қатынастардың психологиялық аспектісі
саналады.
Қазіргі біздің еліміздегі мемлекеттік құрылымның дамуынды
нарықтық қатынастың даму кезеңінде басқару мәселесін бөліп көрсету
ғылыми тандау мен іс жүзіндегі әрекеттің негізгі сферасы ретінде
бөлінеді. Жоғарыда айтқандай ағылшын тіліндегі американдық термин
менеджмент қолданылады.
Менеджер – экономикалық, өндірістік құрылымдардағы басқару
әрекетін орындаушы маман мысалы: банк президенті, қамту бөлімінің
бастығы т.б. Менеджмент - нарықтық экономика жағдайында қолданылатын
басқару принциптері мен құралдары жиынтығы. Ғылыми жағынан менеджмент
басқарудың (ғылыми) әлеуметтік, техникалық ұйымдастыру аспектілерін
оқып үйренетін ғылыми пәндер комплексін береді. Менеджмент басқарудың
жалпы принциптерін қалыптастыруды мақсат етіп қояды. Ол принциптерге
жататындар.
- басқару ісінің мақсаты мен міндетін анықтау.
- міндеттерді белгілі түрлер мен этаптарға бөлу.
- нақты шараларды құру олардың шешімін анықтау.
- мекеме ішіндегі әртүрлі бөлімдердің байланысы мен міндеттерін
бөлу.
- мекеменің формальды емес иерархиялық құрырылымдарын жетілдіру.
- формальды емес құрылымдарды анализдеу, есепке алу.
- шешім қабылдау мен коммуникация процестерін (үрдістерін)
оптимизациялау.
- әлеуметтік жауапкершілік пен басқарудың эффектілі стилін
қалыптастыру жолдарын іздестіру.
- Менеджердің жеке басының дара сапаларына қойылатын талаптар
мен сұраныстарды анықтау.
Басқару туралы ілім іштейгі қарама-қайшылықтармен қоса ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Педагогика пәні бойынша бағдарлама
Жаһандану жағдайында болашақ бастауыш мектеп мұғалімін кәсіби іс - әрекетке даярлаудың педагогикалық негіздері
Педагогикалық кәсіп пен оның қазіргі қоғамдағы рөлі
Педагогика. Оқулық
Информатикадан оқушылардың іс-әрекетін бақылау мен бағалау негіздері
Оқу-танымдық іс әрекетінің негізгі мәселелері
Жоғары оқу орны студенттерінің қарым-қатынас мәдениетін қалыптастырудың ғылыми- практикалық негіздері
Тұтас педагогика ұғымы
Кәсіптік оқыту процесінде өзіндік жұмыстарды ұйымдастыру мәні мен мазмұны
Басқарудың әлеуметтік-психологиялық негіздері.
Пәндер