Қазақстан Республикасының сайлау жүйесі
Қазақстан Республикасының сайлау жүйесі: ұғымы, қағидаттары, сайлау органдары.
Сайлау жүйесi дегенiмiз сайлау органдарын кұрудың, сайлауды ұйымдастырудың тәртiбi қағидаларын қамтитын, сайланбалы мемлекеттiк жене жергiлiктi өзiн-өзi басқару органдарын қалыптастырудың тәртiбi.
Казакстан Республикасы сайлау жүйесi деп Конституция мен сайлау туралы зандарда көрсетiлгендей республика Президентiн, Мәжлiс пен Сенат депуттатарын, ауылдық әкiмдердi, төте не жанама сайлау тәртiбiн айтамыз.
Сайлау жүйесiнiң тепе-тең және мажоритарлы сияқты екi түрi бар. Тепе-тең сайлау жүйесi дегенiмiз сайлау барысында берiлген дауыс пен жеңiп алынған мандат арасындағы тепе тендiк қағидасына негiзделедi. Тепе-тең сайлау жүй есiнің әрекет етуi үшiн бiрнеше iрi аумақтық округтер және екiден кем емес калыптасқан саяси партиялар болуы қажет.
Мажоритарлы сайлау жуйесi артық басымдыды және салыстырмалы басымдылы деген екi түрге бөлiнедi. Артық басыьдылық мажоритарлы жүйе тусында бiрiншi және екiншi қайта дауыс беру кезiнде, сайлаушылар тiзiмiне енгiзiлген азаматтардың 50 пайыздан астамы сайлауға қатынасса, сайлау өттi деп, дауыс берушiлердiң 50 пайыздан артык дауысын жинаған кандидат сайланды деп есептеледi.
Салыстырмалы басымдылы мажоритарлы жүйе тұсында егер кандидат сайлау тiзiмiне енген сайлаушылардың 25 пайызының дауысына ие болса, дауыс берген сайлаушылардың санына қарамастан, сайланды жене сайлау өттi деп есептеледi.
Казақстан Республикасында Президенттi және Парламент депутаттарын сайлау кезiнде, дауыс беруге қатысқан сайлаушылардың (тандаушылардың) елу пайызынан астамының дауысын алған және қайта дауыс беру кезiнде басқа кандидатқа қараған да дауыс беруге қатысқан сайлаушылардың дауыс санының көпшiлiгiн алған кандидат сайланып, сайлау өттi деп саналады.
Мәслихаттар депутаттарын сайлау кезiнде басқа кандидат
тарға қарағанда дауыс беруге қатысқан сайлаушылардың дауыс санының көпшiлiгiн алған кандидат сайланған болып саналады.
Жергiлiктi озiн-өзi баскару органдарының мушелерiн сайлау кезiнде басқа кандидатарға қарағанда дауыс беруге қатысқан сайлаушылардың көпшiлiгi жақтап дауыс берген кандидаттар сайланған болып саналады.
Сайлау құқығы қағидаттары:
A. . Жалпыға бiрдей белсендi сайлау құқығы қағидаты. Бұл қағида бойынша Қазақстанның он сегiз жасқа жеткен азаматтарының тегiне, әлеуметтiк, лауазымдық және мүлiктiк жағдайына, жынысына, нәсiлiне, ұлтына, тiлiне, дiнге көзқарасына, нанымына, тұрғылықты жерiне немесе кез келген өзге жағдайларға қарамастан, сайлауға дауыс беруге қатысу құқығы бар. Жалпыға бiрдей белсендi сайлау құқығы белсендi сайлау құқығы есеп сайлу құқығы болып бөлінеді.
Белсендi сайлау құқығы дегенiмiз 18 жасқа толған Қазақстан азаматтарының
Сайлау жүйесi дегенiмiз сайлау органдарын кұрудың, сайлауды ұйымдастырудың тәртiбi қағидаларын қамтитын, сайланбалы мемлекеттiк жене жергiлiктi өзiн-өзi басқару органдарын қалыптастырудың тәртiбi.
Казакстан Республикасы сайлау жүйесi деп Конституция мен сайлау туралы зандарда көрсетiлгендей республика Президентiн, Мәжлiс пен Сенат депуттатарын, ауылдық әкiмдердi, төте не жанама сайлау тәртiбiн айтамыз.
Сайлау жүйесiнiң тепе-тең және мажоритарлы сияқты екi түрi бар. Тепе-тең сайлау жүйесi дегенiмiз сайлау барысында берiлген дауыс пен жеңiп алынған мандат арасындағы тепе тендiк қағидасына негiзделедi. Тепе-тең сайлау жүй есiнің әрекет етуi үшiн бiрнеше iрi аумақтық округтер және екiден кем емес калыптасқан саяси партиялар болуы қажет.
Мажоритарлы сайлау жуйесi артық басымдыды және салыстырмалы басымдылы деген екi түрге бөлiнедi. Артық басыьдылық мажоритарлы жүйе тусында бiрiншi және екiншi қайта дауыс беру кезiнде, сайлаушылар тiзiмiне енгiзiлген азаматтардың 50 пайыздан астамы сайлауға қатынасса, сайлау өттi деп, дауыс берушiлердiң 50 пайыздан артык дауысын жинаған кандидат сайланды деп есептеледi.
Салыстырмалы басымдылы мажоритарлы жүйе тұсында егер кандидат сайлау тiзiмiне енген сайлаушылардың 25 пайызының дауысына ие болса, дауыс берген сайлаушылардың санына қарамастан, сайланды жене сайлау өттi деп есептеледi.
Казақстан Республикасында Президенттi және Парламент депутаттарын сайлау кезiнде, дауыс беруге қатысқан сайлаушылардың (тандаушылардың) елу пайызынан астамының дауысын алған және қайта дауыс беру кезiнде басқа кандидатқа қараған да дауыс беруге қатысқан сайлаушылардың дауыс санының көпшiлiгiн алған кандидат сайланып, сайлау өттi деп саналады.
Мәслихаттар депутаттарын сайлау кезiнде басқа кандидат
тарға қарағанда дауыс беруге қатысқан сайлаушылардың дауыс санының көпшiлiгiн алған кандидат сайланған болып саналады.
Жергiлiктi озiн-өзi баскару органдарының мушелерiн сайлау кезiнде басқа кандидатарға қарағанда дауыс беруге қатысқан сайлаушылардың көпшiлiгi жақтап дауыс берген кандидаттар сайланған болып саналады.
Сайлау құқығы қағидаттары:
A. . Жалпыға бiрдей белсендi сайлау құқығы қағидаты. Бұл қағида бойынша Қазақстанның он сегiз жасқа жеткен азаматтарының тегiне, әлеуметтiк, лауазымдық және мүлiктiк жағдайына, жынысына, нәсiлiне, ұлтына, тiлiне, дiнге көзқарасына, нанымына, тұрғылықты жерiне немесе кез келген өзге жағдайларға қарамастан, сайлауға дауыс беруге қатысу құқығы бар. Жалпыға бiрдей белсендi сайлау құқығы белсендi сайлау құқығы есеп сайлу құқығы болып бөлінеді.
Белсендi сайлау құқығы дегенiмiз 18 жасқа толған Қазақстан азаматтарының
Қазақстан Республикасының Білім және Ғылым министрлігі
Реферат
Тақырыбы: Қазақстан Республикасының сайлау жүйесі.
Орындаған:
Тексерген:
Қазақстан Республикасының сайлау жүйесі: ұғымы, қағидаттары, сайлау
органдары.
Сайлау жүйесi дегенiмiз сайлау органдарын кұрудың, сайлауды
ұйымдастырудың тәртiбi қағидаларын қамтитын, сайланбалы мемлекеттiк жене
жергiлiктi өзiн-өзi басқару органдарын қалыптастырудың тәртiбi.
Казакстан Республикасы сайлау жүйесi деп Конституция мен сайлау туралы
зандарда көрсетiлгендей республика Президентiн, Мәжлiс пен Сенат
депуттатарын, ауылдық әкiмдердi, төте не жанама сайлау тәртiбiн айтамыз.
Сайлау жүйесiнiң тепе-тең және мажоритарлы сияқты екi түрi бар. Тепе-тең
сайлау жүйесi дегенiмiз сайлау барысында берiлген дауыс пен жеңiп алынған
мандат арасындағы тепе тендiк қағидасына негiзделедi. Тепе-тең сайлау жүй
есiнің әрекет етуi үшiн бiрнеше iрi аумақтық округтер және екiден кем емес
калыптасқан саяси партиялар болуы қажет.
Мажоритарлы сайлау жуйесi артық басымдыды және салыстырмалы басымдылы
деген екi түрге бөлiнедi. Артық басыьдылық мажоритарлы жүйе тусында бiрiншi
және екiншi қайта дауыс беру кезiнде, сайлаушылар тiзiмiне енгiзiлген
азаматтардың 50 пайыздан астамы сайлауға қатынасса, сайлау өттi деп, дауыс
берушiлердiң 50 пайыздан артык дауысын жинаған кандидат сайланды деп
есептеледi.
Салыстырмалы басымдылы мажоритарлы жүйе тұсында егер кандидат сайлау
тiзiмiне енген сайлаушылардың 25 пайызының дауысына ие болса, дауыс берген
сайлаушылардың санына қарамастан, сайланды жене сайлау өттi деп есептеледi.
Казақстан Республикасында Президенттi және Парламент депутаттарын
сайлау кезiнде, дауыс беруге қатысқан сайлаушылардың (тандаушылардың) елу
пайызынан астамының дауысын алған және қайта дауыс беру кезiнде басқа
кандидатқа қараған да дауыс беруге қатысқан сайлаушылардың дауыс санының
көпшiлiгiн алған кандидат сайланып, сайлау өттi деп саналады.
Мәслихаттар депутаттарын сайлау кезiнде басқа кандидат
тарға қарағанда дауыс беруге қатысқан сайлаушылардың дауыс санының
көпшiлiгiн алған кандидат сайланған болып саналады.
Жергiлiктi озiн-өзi баскару органдарының мушелерiн сайлау кезiнде басқа
кандидатарға қарағанда дауыс беруге қатысқан сайлаушылардың көпшiлiгi
жақтап дауыс берген кандидаттар сайланған болып саналады.
Сайлау құқығы қағидаттары:
A. . Жалпыға бiрдей белсендi сайлау құқығы қағидаты. Бұл қағида
бойынша Қазақстанның он сегiз жасқа жеткен азаматтарының тегiне,
әлеуметтiк, лауазымдық және мүлiктiк жағдайына, жынысына,
нәсiлiне, ұлтына, тiлiне, дiнге көзқарасына, нанымына,
тұрғылықты жерiне немесе кез келген өзге жағдайларға қарамастан,
сайлауға дауыс беруге қатысу құқығы бар. Жалпыға бiрдей белсендi
сайлау құқығы белсендi сайлау құқығы есеп сайлу құқығы болып
бөлінеді.
Белсендi сайлау құқығы дегенiмiз 18 жасқа толған Қазақстан азаматтарының
сайлауда дауыс беру құқығы.
Бәсең сайлау құқығы — Қазақстан Республикасы азаматтарының Қазақстан
Республикасының Президентi, Казакстан Республикасы Парламентiнiң,
мәслихатының депутаты немесе жергiлiктi өзiн-өзi басқару органына мүше
болып сайлану құқығы. Сайлауға сот iс-әрекетке қабiлетсiз деп таныған,
сондай-ақ сот үкiмiмен бас бостандығынан айыру орындарында отырған
азаматтар қатыспайды. Казакстан Республикасының Президентiне, Казакстан
Ресгiубликасы Парламентiнiң, соның iшiнде партиялық тiзiмдер бойынша,
мәслихаттардың депутаттығына кандидат ретiнде, сондай-ақ жергiлiктi өзiн-
өзi басқару органдарының мүшелiгiне кандидат болып тiркелу уакытына қарай
сотталғандығы заңда белгiленген тәртiппен етелмеген немесе алып тасталмаған
адам тiркеуге жатпайды.
B. Тең сайлау құқығы. сайлаушылар Республика Президентi, Парламентi
Мәжiлiсiнiң және мәслихаттарының депутаттары сайлауына тен
негiздерде қатысады әрi олардың әрқайсысына бiр сайлау
бюллетенiне тиiсiнше бiр дауысы болады. Сайлаушылар Респбликаның
жергліктi өзiн-өзi басқару органдарының мүшелерiн сайлауға тен
негiздерде қатысады әрi олардың әрқайсысының тең дауыс саны
болады. Кандидаттардың сайлауға тең құқықтармен және шарттармен
катысуша кепiлдiк берiледi.
C. . Төте сайлау құқығы. Республика Президентiн, Парламентi
Межiлiсiнiң және мәслихаттарының депутаттарын, жергiлiктi өзiн-
өзi басқару органдарының мүшелерiн азаматтар тiкелей сайлайды.
2006 жылы 4 желтоқсанда Казакстан Республикасының Президентiн
сайлау өткiзiлiп, сайлауға қатынасқандардың 91,15 пайызынын
дауысын жинаған Н. Ә. Назарбаев 7 жылға Казакстант
Республикасының Президентi болып сайланды.
D. Жанама сайлау құқығы. Парламент Сенатының депутаттарын сайлауға
таңдаушылар — мәслихаттардың депутаты болып табылатын Республика
азаматтары қатысады. Таңдаушылар Сенат депутаттарын сайлауға тен
негiздерде катысады әрi олардың әрқайсысының Сенат депутатын
сайлаган кезде бiр дауысы болады.
E. Жасырын дауыс беру. Республика Президентiн, Парламентiнiң және
мәслихаттарының депутаттарын, жергiлiктi өзiн-өзi басқару
органдарының мүшелерiн сайлауда жасырын дауыс берiледi әрi
сайлаушылардың еркiн бiлдiруiне қандай да болсын бақылау жасау
мумкiндiгiне жол берiлмейдi.
F. Сайлау бостандығы. Республикадагы сайлау Республика азаматының
сайлау жене сайлану құқығын еркiн жузеге асыруына негiзделедi.
Республика азаматтарынын сайлауға қатысуы ерiктi болып табылады.
Азаматты сайлауға қатысуға мәжбүрлеуге, сондай-ақ оның еркiн
бiлдiрудi шектеуге ешкiмнiң де құқығы жоқ. Сайлаушылардың,
сайлаудан, дауыс беруден оз ерiктерiмен бас тартуы абсентеизм
деп аталады.
Сайлау органдары. Казакстан Республикасында сайлауды әзiрлеу мен
өткiзудi ұйымдастыратын мемлекеiттiк сайлау органдары сайлау комиссиялары
болып табылады. Қазақстан сайлау комиссияларының бiртұтас жүйесi төьендегi
сайлау комиссияларынан құралады: 1) Орталық сайлау комиссиясы; 2) аумақтық
сайлау комиссиялары; З) округтiк сайлау комиссиялары; 4) учаскелiк сайлау
комиссиялары. Сайлау комиссияларының өкiлеттiк мерзiмi — бес жыл.
Аумақтық, округтiк және учаскелiк сайлау комиссияларының мүшелерiн
саяси партиялардың ұсыныстары негiзiнде тиiстi мәслихаттар сайлайды. Әрбiр
саяси партия тиiстi сайлау комиссиясының құрамына бiр кандидатура ұсынады.
Ұсынылған кандидатура ұсынып отырған партияның мүшесi болмауы қажет. Егер,
мәслихат белгiлеген, сайлау комиссияларын құру мерзiмiне дейiн бiр айдан
кем болмауға тиiс мерзiмі саяси партиялардың ұсыныстары болмаған жағдайда,
мәслихаттар сайлау комиссиясының мншелерiн озге қоғамдық бiрлестiктердiң
және жоғары тұрған сайлау комиссияларының ұсынысы бойынша сайлайды.
Сайлау комиссиясының құрамына ұсынылған адамдар оньың жұмысына
қатысуға келiсетiнi туралы отiнiштерiн қоса бередi. Сайлау комиссиясының
төрағасы, төраганын орынбасары, хатшысы сайлау комиссиясыньиң алғашкқы
отырысында сайланады. Сайлау комиссияларының жаңа кұрамын кұру сайлау
комиссияларының өкiлеттiк мерзiмi аяқталардан кемiнде екi ай бұрын
басталады жене өкiлеттiк мерзiмiнiң бiтуiне кемiнде үш кун калғанда
аякталады. Сайлау комиссияларын құратын органдар сайлау комиссияларының
өкiлеттiк мерзiмi iшiнде олардың құрамына өзгерiстер енгiзуге құқылы.
Сайлау комиссияларын құру туралы шешiм, оларды4 құрамы мен орналасқан
жерi туралы бұқаралық ақпарат құралдарында хабарланады. Сайлау
комиссияларының өз құзыретiнiң шегiне қабылдаған шешiмдерi тиiстi аумақтары
барлық мемлекеттiк органдардың, ұйымдардың, жергiлiктi өзiн-өзi баскару
органдарының, сондай-ақ олардың лауазымды адамдарының орындауы үшiн
мiндеттi. Сайлау комиссиялары өз өкiлеттiктерiн жүзеге асыруы кезiнде
олардың кызметiне араласуға жол берiлмейдi. Сайлау комиссиясының қызметi
сайлау комиссиясын құратын органның шешiмi бойынша немесе жоғары тұрған
сайлау комиссиясы өтiнiшiнiң негiзiнде сот шетлiмiмен тоқтатылуы мүмкiн.
Орталық сайлау комиссиясы. Ортальик сайлау комиссиясы
Республика сайлау комиссияларының бiртұтас жүйесiне басшылық етедi
және тұракты жұмыс iстейтiн орган болып табылады. Орталық сайлау комиссиясы
Республика Президентiнiң ұсынуы бойынша Парламент Мәжiлiсi кызметке
сайлайтын және кьтзметтен босататын комиссияның төрағасынан, төрағасының
орынбасарынан, хатшысынан және мүшелерiнен тұрады. Орталык сайлау
комиссиясының төрағасы мен хатшысының жоғары заң бiлiмi болуға тиiс.
Орталық сайлау комиссиясының өз аппараты болады. Орталық сайлау комиссиясы
мен оның аппаратын
ұстауға жұмсалатын шығыстар республикалық бюджеттен каржыландырылады.
Орталық сайлау комиссиясы: Республиканың аумағында сайлау туралы зандардың
атқарылуын бакылайды, бiрыңғай қолданылуын қамтамасыз етедi. өзiнiң
құзыретi шегiнде бүкiл Республика аумағында мiндеттi шешiмдер қабыдайды;
Президент пен Парламент Мәжiлiсi депутаттарының сайлауын әзiрлеу мен
откiзудi уйымдастырады; Парламент Сенаты депутаттарының сайлауын
ұйымдастыру мен өткiзуге басшылық етедi; саяси партияларды Парламент
Мәжiлiсi депутаттарының партиялық тiзiм бойынша сайланатын бөлiгiне
қатыстыру мәселесiн қарайды;
Парламент Мәжiлiсiнiң депутаттарын сайлау жөнiндегi сайлау округтерiн
кұрады, олардың бiрыңғай нөмiрлерiн белгiлейдi және бұқаралық ақпарат
құралдарында жариялайды; сайлау науқанын өткiзуге жұмсалатын шығстардың
мөлшерлi сметасын жасап, Республика Үкiметiне ұсынады; Президенттi,
Парламент депутаттарын сайлау жонiндегi сайлау комиссияларына басшылықты
жүзеге асырады; олардың шешiмдерiнiң күшiн жояды және тоқтата тұрады;
республикалық бюджеттiң сайлау науқанын өткiзуге арнап бөлiнген қаражатын
олардың арасында бөледi; сайлау комиссияларының кызметiне қажеттi
материалдық-техникалық жадайлар жасалуын бакылайды; аумақтық және округтiк
сайлау комиссияларының шешiмдерi мен iс-әрекеттерiне (әрекетсiздiгiне)
түскен арыздар мен шағымдарды карайды; саяси партиялардың өкiлдерiмен
сайлауды ұйымдастыру және өткiзу жөнiнде семинарлар өткiзедi; сайлау
жүйелерi саласында халықаралық ынтымақтастықты жүзеге асырады; Президенттi
сайлау жөнiнде дауыс беруге арналган бюллетендердiң нысаны мен мәтiнiн,
Парламенттiң, мәслихаттардың депутаттарын және жергiлiктi өзiн-өзi басқару
органдарының мүшелерiн сайлау жөнiнде дауыс беруге арналған бюллетендердiң
нысанын, оларды жасау тәртiбiн, сайлаушылар (таңдаушылар) тiзiмдерiнiң,
Президенттiкке кандидаттарды қолдайтын сайлаушылардың қолдарын жинауға және
Сенаттың депутаттығына кандидаттарды қолдайтын таңдаушылардың қолдарын
жинауға арналған қол қою парақтарының, өзге сайлау құжаттарының нысандарын,
дауыс беруге арналып, мөлдiр материалдан жасалған жәшiктiң нысанын және
сайлау ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Реферат
Тақырыбы: Қазақстан Республикасының сайлау жүйесі.
Орындаған:
Тексерген:
Қазақстан Республикасының сайлау жүйесі: ұғымы, қағидаттары, сайлау
органдары.
Сайлау жүйесi дегенiмiз сайлау органдарын кұрудың, сайлауды
ұйымдастырудың тәртiбi қағидаларын қамтитын, сайланбалы мемлекеттiк жене
жергiлiктi өзiн-өзi басқару органдарын қалыптастырудың тәртiбi.
Казакстан Республикасы сайлау жүйесi деп Конституция мен сайлау туралы
зандарда көрсетiлгендей республика Президентiн, Мәжлiс пен Сенат
депуттатарын, ауылдық әкiмдердi, төте не жанама сайлау тәртiбiн айтамыз.
Сайлау жүйесiнiң тепе-тең және мажоритарлы сияқты екi түрi бар. Тепе-тең
сайлау жүйесi дегенiмiз сайлау барысында берiлген дауыс пен жеңiп алынған
мандат арасындағы тепе тендiк қағидасына негiзделедi. Тепе-тең сайлау жүй
есiнің әрекет етуi үшiн бiрнеше iрi аумақтық округтер және екiден кем емес
калыптасқан саяси партиялар болуы қажет.
Мажоритарлы сайлау жуйесi артық басымдыды және салыстырмалы басымдылы
деген екi түрге бөлiнедi. Артық басыьдылық мажоритарлы жүйе тусында бiрiншi
және екiншi қайта дауыс беру кезiнде, сайлаушылар тiзiмiне енгiзiлген
азаматтардың 50 пайыздан астамы сайлауға қатынасса, сайлау өттi деп, дауыс
берушiлердiң 50 пайыздан артык дауысын жинаған кандидат сайланды деп
есептеледi.
Салыстырмалы басымдылы мажоритарлы жүйе тұсында егер кандидат сайлау
тiзiмiне енген сайлаушылардың 25 пайызының дауысына ие болса, дауыс берген
сайлаушылардың санына қарамастан, сайланды жене сайлау өттi деп есептеледi.
Казақстан Республикасында Президенттi және Парламент депутаттарын
сайлау кезiнде, дауыс беруге қатысқан сайлаушылардың (тандаушылардың) елу
пайызынан астамының дауысын алған және қайта дауыс беру кезiнде басқа
кандидатқа қараған да дауыс беруге қатысқан сайлаушылардың дауыс санының
көпшiлiгiн алған кандидат сайланып, сайлау өттi деп саналады.
Мәслихаттар депутаттарын сайлау кезiнде басқа кандидат
тарға қарағанда дауыс беруге қатысқан сайлаушылардың дауыс санының
көпшiлiгiн алған кандидат сайланған болып саналады.
Жергiлiктi озiн-өзi баскару органдарының мушелерiн сайлау кезiнде басқа
кандидатарға қарағанда дауыс беруге қатысқан сайлаушылардың көпшiлiгi
жақтап дауыс берген кандидаттар сайланған болып саналады.
Сайлау құқығы қағидаттары:
A. . Жалпыға бiрдей белсендi сайлау құқығы қағидаты. Бұл қағида
бойынша Қазақстанның он сегiз жасқа жеткен азаматтарының тегiне,
әлеуметтiк, лауазымдық және мүлiктiк жағдайына, жынысына,
нәсiлiне, ұлтына, тiлiне, дiнге көзқарасына, нанымына,
тұрғылықты жерiне немесе кез келген өзге жағдайларға қарамастан,
сайлауға дауыс беруге қатысу құқығы бар. Жалпыға бiрдей белсендi
сайлау құқығы белсендi сайлау құқығы есеп сайлу құқығы болып
бөлінеді.
Белсендi сайлау құқығы дегенiмiз 18 жасқа толған Қазақстан азаматтарының
сайлауда дауыс беру құқығы.
Бәсең сайлау құқығы — Қазақстан Республикасы азаматтарының Қазақстан
Республикасының Президентi, Казакстан Республикасы Парламентiнiң,
мәслихатының депутаты немесе жергiлiктi өзiн-өзi басқару органына мүше
болып сайлану құқығы. Сайлауға сот iс-әрекетке қабiлетсiз деп таныған,
сондай-ақ сот үкiмiмен бас бостандығынан айыру орындарында отырған
азаматтар қатыспайды. Казакстан Республикасының Президентiне, Казакстан
Ресгiубликасы Парламентiнiң, соның iшiнде партиялық тiзiмдер бойынша,
мәслихаттардың депутаттығына кандидат ретiнде, сондай-ақ жергiлiктi өзiн-
өзi басқару органдарының мүшелiгiне кандидат болып тiркелу уакытына қарай
сотталғандығы заңда белгiленген тәртiппен етелмеген немесе алып тасталмаған
адам тiркеуге жатпайды.
B. Тең сайлау құқығы. сайлаушылар Республика Президентi, Парламентi
Мәжiлiсiнiң және мәслихаттарының депутаттары сайлауына тен
негiздерде қатысады әрi олардың әрқайсысына бiр сайлау
бюллетенiне тиiсiнше бiр дауысы болады. Сайлаушылар Респбликаның
жергліктi өзiн-өзi басқару органдарының мүшелерiн сайлауға тен
негiздерде қатысады әрi олардың әрқайсысының тең дауыс саны
болады. Кандидаттардың сайлауға тең құқықтармен және шарттармен
катысуша кепiлдiк берiледi.
C. . Төте сайлау құқығы. Республика Президентiн, Парламентi
Межiлiсiнiң және мәслихаттарының депутаттарын, жергiлiктi өзiн-
өзi басқару органдарының мүшелерiн азаматтар тiкелей сайлайды.
2006 жылы 4 желтоқсанда Казакстан Республикасының Президентiн
сайлау өткiзiлiп, сайлауға қатынасқандардың 91,15 пайызынын
дауысын жинаған Н. Ә. Назарбаев 7 жылға Казакстант
Республикасының Президентi болып сайланды.
D. Жанама сайлау құқығы. Парламент Сенатының депутаттарын сайлауға
таңдаушылар — мәслихаттардың депутаты болып табылатын Республика
азаматтары қатысады. Таңдаушылар Сенат депутаттарын сайлауға тен
негiздерде катысады әрi олардың әрқайсысының Сенат депутатын
сайлаган кезде бiр дауысы болады.
E. Жасырын дауыс беру. Республика Президентiн, Парламентiнiң және
мәслихаттарының депутаттарын, жергiлiктi өзiн-өзi басқару
органдарының мүшелерiн сайлауда жасырын дауыс берiледi әрi
сайлаушылардың еркiн бiлдiруiне қандай да болсын бақылау жасау
мумкiндiгiне жол берiлмейдi.
F. Сайлау бостандығы. Республикадагы сайлау Республика азаматының
сайлау жене сайлану құқығын еркiн жузеге асыруына негiзделедi.
Республика азаматтарынын сайлауға қатысуы ерiктi болып табылады.
Азаматты сайлауға қатысуға мәжбүрлеуге, сондай-ақ оның еркiн
бiлдiрудi шектеуге ешкiмнiң де құқығы жоқ. Сайлаушылардың,
сайлаудан, дауыс беруден оз ерiктерiмен бас тартуы абсентеизм
деп аталады.
Сайлау органдары. Казакстан Республикасында сайлауды әзiрлеу мен
өткiзудi ұйымдастыратын мемлекеiттiк сайлау органдары сайлау комиссиялары
болып табылады. Қазақстан сайлау комиссияларының бiртұтас жүйесi төьендегi
сайлау комиссияларынан құралады: 1) Орталық сайлау комиссиясы; 2) аумақтық
сайлау комиссиялары; З) округтiк сайлау комиссиялары; 4) учаскелiк сайлау
комиссиялары. Сайлау комиссияларының өкiлеттiк мерзiмi — бес жыл.
Аумақтық, округтiк және учаскелiк сайлау комиссияларының мүшелерiн
саяси партиялардың ұсыныстары негiзiнде тиiстi мәслихаттар сайлайды. Әрбiр
саяси партия тиiстi сайлау комиссиясының құрамына бiр кандидатура ұсынады.
Ұсынылған кандидатура ұсынып отырған партияның мүшесi болмауы қажет. Егер,
мәслихат белгiлеген, сайлау комиссияларын құру мерзiмiне дейiн бiр айдан
кем болмауға тиiс мерзiмі саяси партиялардың ұсыныстары болмаған жағдайда,
мәслихаттар сайлау комиссиясының мншелерiн озге қоғамдық бiрлестiктердiң
және жоғары тұрған сайлау комиссияларының ұсынысы бойынша сайлайды.
Сайлау комиссиясының құрамына ұсынылған адамдар оньың жұмысына
қатысуға келiсетiнi туралы отiнiштерiн қоса бередi. Сайлау комиссиясының
төрағасы, төраганын орынбасары, хатшысы сайлау комиссиясыньиң алғашкқы
отырысында сайланады. Сайлау комиссияларының жаңа кұрамын кұру сайлау
комиссияларының өкiлеттiк мерзiмi аяқталардан кемiнде екi ай бұрын
басталады жене өкiлеттiк мерзiмiнiң бiтуiне кемiнде үш кун калғанда
аякталады. Сайлау комиссияларын құратын органдар сайлау комиссияларының
өкiлеттiк мерзiмi iшiнде олардың құрамына өзгерiстер енгiзуге құқылы.
Сайлау комиссияларын құру туралы шешiм, оларды4 құрамы мен орналасқан
жерi туралы бұқаралық ақпарат құралдарында хабарланады. Сайлау
комиссияларының өз құзыретiнiң шегiне қабылдаған шешiмдерi тиiстi аумақтары
барлық мемлекеттiк органдардың, ұйымдардың, жергiлiктi өзiн-өзi баскару
органдарының, сондай-ақ олардың лауазымды адамдарының орындауы үшiн
мiндеттi. Сайлау комиссиялары өз өкiлеттiктерiн жүзеге асыруы кезiнде
олардың кызметiне араласуға жол берiлмейдi. Сайлау комиссиясының қызметi
сайлау комиссиясын құратын органның шешiмi бойынша немесе жоғары тұрған
сайлау комиссиясы өтiнiшiнiң негiзiнде сот шетлiмiмен тоқтатылуы мүмкiн.
Орталық сайлау комиссиясы. Ортальик сайлау комиссиясы
Республика сайлау комиссияларының бiртұтас жүйесiне басшылық етедi
және тұракты жұмыс iстейтiн орган болып табылады. Орталық сайлау комиссиясы
Республика Президентiнiң ұсынуы бойынша Парламент Мәжiлiсi кызметке
сайлайтын және кьтзметтен босататын комиссияның төрағасынан, төрағасының
орынбасарынан, хатшысынан және мүшелерiнен тұрады. Орталык сайлау
комиссиясының төрағасы мен хатшысының жоғары заң бiлiмi болуға тиiс.
Орталық сайлау комиссиясының өз аппараты болады. Орталық сайлау комиссиясы
мен оның аппаратын
ұстауға жұмсалатын шығыстар республикалық бюджеттен каржыландырылады.
Орталық сайлау комиссиясы: Республиканың аумағында сайлау туралы зандардың
атқарылуын бакылайды, бiрыңғай қолданылуын қамтамасыз етедi. өзiнiң
құзыретi шегiнде бүкiл Республика аумағында мiндеттi шешiмдер қабыдайды;
Президент пен Парламент Мәжiлiсi депутаттарының сайлауын әзiрлеу мен
откiзудi уйымдастырады; Парламент Сенаты депутаттарының сайлауын
ұйымдастыру мен өткiзуге басшылық етедi; саяси партияларды Парламент
Мәжiлiсi депутаттарының партиялық тiзiм бойынша сайланатын бөлiгiне
қатыстыру мәселесiн қарайды;
Парламент Мәжiлiсiнiң депутаттарын сайлау жөнiндегi сайлау округтерiн
кұрады, олардың бiрыңғай нөмiрлерiн белгiлейдi және бұқаралық ақпарат
құралдарында жариялайды; сайлау науқанын өткiзуге жұмсалатын шығстардың
мөлшерлi сметасын жасап, Республика Үкiметiне ұсынады; Президенттi,
Парламент депутаттарын сайлау жонiндегi сайлау комиссияларына басшылықты
жүзеге асырады; олардың шешiмдерiнiң күшiн жояды және тоқтата тұрады;
республикалық бюджеттiң сайлау науқанын өткiзуге арнап бөлiнген қаражатын
олардың арасында бөледi; сайлау комиссияларының кызметiне қажеттi
материалдық-техникалық жадайлар жасалуын бакылайды; аумақтық және округтiк
сайлау комиссияларының шешiмдерi мен iс-әрекеттерiне (әрекетсiздiгiне)
түскен арыздар мен шағымдарды карайды; саяси партиялардың өкiлдерiмен
сайлауды ұйымдастыру және өткiзу жөнiнде семинарлар өткiзедi; сайлау
жүйелерi саласында халықаралық ынтымақтастықты жүзеге асырады; Президенттi
сайлау жөнiнде дауыс беруге арналган бюллетендердiң нысаны мен мәтiнiн,
Парламенттiң, мәслихаттардың депутаттарын және жергiлiктi өзiн-өзi басқару
органдарының мүшелерiн сайлау жөнiнде дауыс беруге арналған бюллетендердiң
нысанын, оларды жасау тәртiбiн, сайлаушылар (таңдаушылар) тiзiмдерiнiң,
Президенттiкке кандидаттарды қолдайтын сайлаушылардың қолдарын жинауға және
Сенаттың депутаттығына кандидаттарды қолдайтын таңдаушылардың қолдарын
жинауға арналған қол қою парақтарының, өзге сайлау құжаттарының нысандарын,
дауыс беруге арналып, мөлдiр материалдан жасалған жәшiктiң нысанын және
сайлау ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz