Махамбет Өтемісұлы (1803 - 1846)
Махамбет Өтемісұлы – 1803 жылы Ішкі Бөкей ордасы, қазіргі Батыс Қазақстан облысы Жәнібек ауд. Нарын құмының Жанқұс жерінде туған. – 20.10.1846, Қараой өңірі, қазіргі Атырау облысы Махамбет ауданында жерденген - қазақтың көрнекті ақыны, сонымен бірге 1836-38 ж. Исатай Тайманов бастаған шаруалар кетерілісінің жалынды жыршысы ретінде де мәлім, қозғалысты ұйымдастырушы тарихи қайраткер тұлғалардың бірі. Кіші жүздің Байұлы бірлестігі ішіндегі Беріш руының Жайық бөлімінен шыққан. Атасы Құлмәлі, әкесі Өтеміс те өз заманында айтулы тұлғалар болған. Құлмәлінің тұқымынан билер де, шешендер де шыққан.
Халықтың азатығын көксеген күрескер, ел бастаған батыр, өр рухты ақын. Бекетай елді мекенінде (Бөкей ордасы, Орал облысы, Жөнібек ауданы) дүниеге келді.
Махамбет ақын жастайынан ақындық өнерге кұмартып өсті. Асқан дарындылығына қалың жұртшылық бас иген. Махамбет тек от ауызды сөз шебері ретінде ғана ел кұрметіне бөленген жоқ, сонымен бірге, өзінің батырлығы, даналығы мен адамгершілігі арқасында да даңққа бөленді. Ол халық арасында болып жататын келеңсіз кұбылыстар мен келелі істерді өлеңдеріне арқау еткен.
Есімі қалың жұртшылыққа таныла бастаған асқақ ақынды Жәңгір хан өз еркіне көндіріп, билік басында отырғандарға қарсы өлеңдер шығаруына тыйым салғысы келеді. Алайда көзі ашық, көкірегі ояу ақын оның бұйрығына мойын ұсынбады. Ал Жәңгір хан болса, оған үстемдік жасау мақсатымен Махамбетті қамауға алғызды. 1829-1830 жылдар
Халықтың азатығын көксеген күрескер, ел бастаған батыр, өр рухты ақын. Бекетай елді мекенінде (Бөкей ордасы, Орал облысы, Жөнібек ауданы) дүниеге келді.
Махамбет ақын жастайынан ақындық өнерге кұмартып өсті. Асқан дарындылығына қалың жұртшылық бас иген. Махамбет тек от ауызды сөз шебері ретінде ғана ел кұрметіне бөленген жоқ, сонымен бірге, өзінің батырлығы, даналығы мен адамгершілігі арқасында да даңққа бөленді. Ол халық арасында болып жататын келеңсіз кұбылыстар мен келелі істерді өлеңдеріне арқау еткен.
Есімі қалың жұртшылыққа таныла бастаған асқақ ақынды Жәңгір хан өз еркіне көндіріп, билік басында отырғандарға қарсы өлеңдер шығаруына тыйым салғысы келеді. Алайда көзі ашық, көкірегі ояу ақын оның бұйрығына мойын ұсынбады. Ал Жәңгір хан болса, оған үстемдік жасау мақсатымен Махамбетті қамауға алғызды. 1829-1830 жылдар
Махамбет Өтемісұлы
(1803 - 1846)
Махамбет Өтемісұлы – 1803 жылы Ішкі Бөкей ордасы, қазіргі Батыс
Қазақстан облысы Жәнібек ауд. Нарын құмының Жанқұс жерінде туған. –
20.10.1846, Қараой өңірі, қазіргі Атырау облысы Махамбет ауданында
жерденген - қазақтың көрнекті ақыны, сонымен бірге 1836-38 ж. Исатай
Тайманов бастаған шаруалар кетерілісінің жалынды жыршысы ретінде де мәлім,
қозғалысты ұйымдастырушы тарихи қайраткер тұлғалардың бірі. Кіші жүздің
Байұлы бірлестігі ішіндегі Беріш руының Жайық бөлімінен шыққан. Атасы
Құлмәлі, әкесі Өтеміс те өз заманында айтулы тұлғалар болған. Құлмәлінің
тұқымынан билер де, шешендер де шыққан.
Халықтың азатығын көксеген күрескер, ел бастаған батыр, өр рухты ақын.
Бекетай елді мекенінде (Бөкей ордасы, Орал облысы, Жөнібек ауданы) дүниеге
келді.
Махамбет ақын жастайынан ақындық өнерге кұмартып өсті. Асқан
дарындылығына қалың жұртшылық бас иген. Махамбет тек от ауызды сөз шебері
ретінде ғана ел кұрметіне бөленген жоқ, сонымен бірге, өзінің батырлығы,
даналығы мен адамгершілігі арқасында да даңққа бөленді. Ол халық арасында
болып жататын келеңсіз кұбылыстар мен келелі істерді өлеңдеріне арқау
еткен.
Есімі қалың жұртшылыққа таныла бастаған асқақ ақынды Жәңгір хан өз
еркіне көндіріп, билік басында отырғандарға қарсы өлеңдер шығаруына тыйым
салғысы келеді. Алайда көзі ашық, көкірегі ояу ақын оның бұйрығына мойын
ұсынбады. Ал Жәңгір хан болса, оған үстемдік жасау мақсатымен Махамбетті
қамауға алғызды. 1829-1830 жылдар аралығында Махамбет қала бекшісінің
түрмесіңде отырды, бостандыққа шыққан соң Исатай Таймановқа қосылды.
Осылайша Махамбет өзі Жәңгір ханның қудалауымен екі жыл түрмеде
отырып, 1831 ж. қашып шыққан еді. Одан кейінгі саналы өмірін патша
өкіметінің отарлық саясатын жүзеге асырушы хан-сұлтандарға қарсы кекті
жырлар толғайды, халықты күреске шақырады. Көтеріліс жеңіліспен
аяқтапғаннан кейін Жем, Жайық, Маңғыстау, Хиуа елдерін сағалайды, жасақ
жинап, көтерілісті жаңадан жандандыруғә күш салады. Бұл ниеті нәтижесіз
болды, Бөкей ордасында қолға түсіп, Орынбор түрмесіне қамалады. Тұтқыннан
босағаннан кейінгі өмірін Кіші жүздің батыс бөлігіндегі ел ішінде өткізеді.
Бірақ, Жәңгір хан өлген соң аға сұлтан болған Баймағамбет Айшуақовтың
жалдамалыларының қолынан қаза тапты.
Махамбет - халықты патшалық, хандық өкіметке қарсы қарулы кетеріліске
шақырған алғашқы қазақ ақыны. Оның бейнелі де жалынды негізінен Шалкиіз,
Сыпыра, Доспамбет, Қазтуған сияқты батыр жыраулардың үлгісінде шығарылған
көтеріліс туралы толғаулар. "Жәңгірге", "Баймағамбет сұлтанға" деген
өлеңдерінде үстем тап өкілдерін бет-пердесін жырта шенесе, "Мұнар күн"
өлеңінде ел басындағы ауыртпалықты күйзеле, ашына айтты. Исатай - ақынның
кеп өлендерінің басты қаһарманы. "Тайманның ұлы Исатай", "Исатай деген ағам
бар", "Исатай сөзі", "Тарланым", т.б. өлеңдерінде Исатайдың адамгершілігі,
азаматтығы, батырлығы, қайсарлығы сипатталады.
Махамбет айтулы күйші, сазгер де болған. "Өкініш", "Қайран Нарын",
"Жұмыр қылыш", "Терезе", т.б. күйлері күйтабаққа жазылды. Махамбет өлеңдері
1908, 1912, 1925 ж. Қазан, Орынбор, Ташкент қалаларында жарық көрді.
Шығармалары 1939-89 жылдар арасында 8 рет жеке кітап болып шықты, оқулықтар
мен жинақтарға енді. Оның өмірі мен шығармашылығы жөнінде Х.Досмұхамедов,
М.Әуезов, Қ.Жұмалиев, З.Қабдолов, Х.Сүйішәлиев, С.Қирабаев, Ә.Дербісәлин,
Р.Бердібаев, М.Мағауин, Қ.Сыдиықов, т.б. ғалымдар мен қаламгерлер
зерттеулер, мақалалар жазды, пікірлер айтты. Өтемісұлы Махамбет (1804-1846)
– қазақтың әйгілі ақыны, күйші композиторы, отаршылдыққа қарсы Исатай
Тайманов бастаған көтерілісті (1836-1837) ұйымдастырушылардың бірі, осы
көтерілістің жалынды жыршысы. Туып өскен жері Ішкі Бөкей ордасының Бекетай
деп аталатын өңірі. Бұл қазіргі Орал облысының Жәнібек ауданына қарайтын
жер. Шежіре дерегі бойынша он екі ата Байұлының бір бұтағы Беріш ішінде
Нәдір деген кісіден Мәлі (кейбір деректе Құлмәлі, Құлманияз деп айтылады)
туады. Мәлінің қазақ әйелінен Өтеміс пен Шыбынтай, қалмақ әйелінен Қобылай
туған. Өтемістен - он ұл, Шыбынтайдан - төрт ұл, Қобылайдан - үш ұл туып,
Мәлі ұлдың өзінен он жеті немере сүйген ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
(1803 - 1846)
Махамбет Өтемісұлы – 1803 жылы Ішкі Бөкей ордасы, қазіргі Батыс
Қазақстан облысы Жәнібек ауд. Нарын құмының Жанқұс жерінде туған. –
20.10.1846, Қараой өңірі, қазіргі Атырау облысы Махамбет ауданында
жерденген - қазақтың көрнекті ақыны, сонымен бірге 1836-38 ж. Исатай
Тайманов бастаған шаруалар кетерілісінің жалынды жыршысы ретінде де мәлім,
қозғалысты ұйымдастырушы тарихи қайраткер тұлғалардың бірі. Кіші жүздің
Байұлы бірлестігі ішіндегі Беріш руының Жайық бөлімінен шыққан. Атасы
Құлмәлі, әкесі Өтеміс те өз заманында айтулы тұлғалар болған. Құлмәлінің
тұқымынан билер де, шешендер де шыққан.
Халықтың азатығын көксеген күрескер, ел бастаған батыр, өр рухты ақын.
Бекетай елді мекенінде (Бөкей ордасы, Орал облысы, Жөнібек ауданы) дүниеге
келді.
Махамбет ақын жастайынан ақындық өнерге кұмартып өсті. Асқан
дарындылығына қалың жұртшылық бас иген. Махамбет тек от ауызды сөз шебері
ретінде ғана ел кұрметіне бөленген жоқ, сонымен бірге, өзінің батырлығы,
даналығы мен адамгершілігі арқасында да даңққа бөленді. Ол халық арасында
болып жататын келеңсіз кұбылыстар мен келелі істерді өлеңдеріне арқау
еткен.
Есімі қалың жұртшылыққа таныла бастаған асқақ ақынды Жәңгір хан өз
еркіне көндіріп, билік басында отырғандарға қарсы өлеңдер шығаруына тыйым
салғысы келеді. Алайда көзі ашық, көкірегі ояу ақын оның бұйрығына мойын
ұсынбады. Ал Жәңгір хан болса, оған үстемдік жасау мақсатымен Махамбетті
қамауға алғызды. 1829-1830 жылдар аралығында Махамбет қала бекшісінің
түрмесіңде отырды, бостандыққа шыққан соң Исатай Таймановқа қосылды.
Осылайша Махамбет өзі Жәңгір ханның қудалауымен екі жыл түрмеде
отырып, 1831 ж. қашып шыққан еді. Одан кейінгі саналы өмірін патша
өкіметінің отарлық саясатын жүзеге асырушы хан-сұлтандарға қарсы кекті
жырлар толғайды, халықты күреске шақырады. Көтеріліс жеңіліспен
аяқтапғаннан кейін Жем, Жайық, Маңғыстау, Хиуа елдерін сағалайды, жасақ
жинап, көтерілісті жаңадан жандандыруғә күш салады. Бұл ниеті нәтижесіз
болды, Бөкей ордасында қолға түсіп, Орынбор түрмесіне қамалады. Тұтқыннан
босағаннан кейінгі өмірін Кіші жүздің батыс бөлігіндегі ел ішінде өткізеді.
Бірақ, Жәңгір хан өлген соң аға сұлтан болған Баймағамбет Айшуақовтың
жалдамалыларының қолынан қаза тапты.
Махамбет - халықты патшалық, хандық өкіметке қарсы қарулы кетеріліске
шақырған алғашқы қазақ ақыны. Оның бейнелі де жалынды негізінен Шалкиіз,
Сыпыра, Доспамбет, Қазтуған сияқты батыр жыраулардың үлгісінде шығарылған
көтеріліс туралы толғаулар. "Жәңгірге", "Баймағамбет сұлтанға" деген
өлеңдерінде үстем тап өкілдерін бет-пердесін жырта шенесе, "Мұнар күн"
өлеңінде ел басындағы ауыртпалықты күйзеле, ашына айтты. Исатай - ақынның
кеп өлендерінің басты қаһарманы. "Тайманның ұлы Исатай", "Исатай деген ағам
бар", "Исатай сөзі", "Тарланым", т.б. өлеңдерінде Исатайдың адамгершілігі,
азаматтығы, батырлығы, қайсарлығы сипатталады.
Махамбет айтулы күйші, сазгер де болған. "Өкініш", "Қайран Нарын",
"Жұмыр қылыш", "Терезе", т.б. күйлері күйтабаққа жазылды. Махамбет өлеңдері
1908, 1912, 1925 ж. Қазан, Орынбор, Ташкент қалаларында жарық көрді.
Шығармалары 1939-89 жылдар арасында 8 рет жеке кітап болып шықты, оқулықтар
мен жинақтарға енді. Оның өмірі мен шығармашылығы жөнінде Х.Досмұхамедов,
М.Әуезов, Қ.Жұмалиев, З.Қабдолов, Х.Сүйішәлиев, С.Қирабаев, Ә.Дербісәлин,
Р.Бердібаев, М.Мағауин, Қ.Сыдиықов, т.б. ғалымдар мен қаламгерлер
зерттеулер, мақалалар жазды, пікірлер айтты. Өтемісұлы Махамбет (1804-1846)
– қазақтың әйгілі ақыны, күйші композиторы, отаршылдыққа қарсы Исатай
Тайманов бастаған көтерілісті (1836-1837) ұйымдастырушылардың бірі, осы
көтерілістің жалынды жыршысы. Туып өскен жері Ішкі Бөкей ордасының Бекетай
деп аталатын өңірі. Бұл қазіргі Орал облысының Жәнібек ауданына қарайтын
жер. Шежіре дерегі бойынша он екі ата Байұлының бір бұтағы Беріш ішінде
Нәдір деген кісіден Мәлі (кейбір деректе Құлмәлі, Құлманияз деп айтылады)
туады. Мәлінің қазақ әйелінен Өтеміс пен Шыбынтай, қалмақ әйелінен Қобылай
туған. Өтемістен - он ұл, Шыбынтайдан - төрт ұл, Қобылайдан - үш ұл туып,
Мәлі ұлдың өзінен он жеті немере сүйген ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz