Қазақстандағы комерциялық кәсіпорындардың қаржылық жағдайы мен оларды талдау



Кіріспе
1. тарау Коммерциялық кәсіпорынның қаржысы
1.1 Коммерциялық кәсіпорынның қаржысының ұғымы
1.2 Коммерциялық кәсіпорындардың функциялары мен қағидаттары.
1.3 Коммерциялық кәсіпорындардың қаржы жағдайын кешенді
бағалау.
2. тарау Казіргі кездегі Қазақстандағы компаниялардың
қаржы жағдайы және оларды талдау.
2.1 Казіргі кездегі Қазақстан Республикасындағы Ашық
акционерлік қоғам VITA компаниясы.
2.2 Ашық акционерлік қоғам VITA компаниясының қаржылық
жағдайын талдау . (2006ж ).
ҚОРЫТЫНДЫ
Менің бұл курстық жұмысымда коммерциялық кәсіпорындардың қаржысы туралы жазылған. Коммерциялық кәсіпорындар мен ұйымдардың қаржысы деп өндірістік капиталдарды қалыптастыру, өнім өндіріп, оны өткізу, меншікті қаржы ресурстарын құру қаржыландырудың экономикалық қатынастардың жүйесін айтады. Коммерциялық кәсіпорындар мен ұйымдардың қаржысына жалпымемелекеттік қаржылар сияқты бөлу және бақылау функциялары тән. Коммерциялық кәсіпорындар мен ұйымдардың қаржысын ұйымдастыру белгілі бір қағидаттарға негізделгені туралы жаздым. Коммерциялық кәсіпорындардың қаржы жағдайын мен қызмет тимділігін кешенді бағалау үшін Халықаралык іс-тәжірибеде шаруашылық жүргізуші субъектілердің банкроттык белгілерін аныктау үшін Э. Альтманның «2-шоттар» формуласын қолдандым.
Коммерциялық кәсіпорындар мен ұйымдардың қаржысы қаржы жүйесінің маңызды сфераларының бірі ретінде құн түріндегі ЖІӨ-ні жасау, бөлу және пайдалану процестерін қамтитыны туралы жаздым. Олар негізінен ЖІӨ мен ҰТ жасалатын материалдық өніріс сферасында іс-әрекет етеді. Сондықтан коммерциялық кәсіпорыңдар мен ұйымдардың қаржысы материалдық өндіріс кәсіпорындары (ұйымдары) қаржысының мазмұнымен және оларды іс- әрекет етеді.
Кәсіпорындар мен ұйымдардың каржы қорлары туралы да жаздым. Ол
шаруашылық-қаржы қызметі процесіңде кәсіпорын мен ұйымдар қаржы қорларын — белгілі бір мақсаттарға арналған ақша қаражаттарын қалыптастырады.
Өндірістік капиталдар және кәсіпорындар қызметінің қарж лық
нәтижелері сипатама бердім.
Кәсіпорыңдардың өндірістік және коммерциялық қызметі негізгі өндірістік капиталдарды ~ негізгі және айналым капиталдарын пайдаланумен
1. Ілиясов Қ.Қ «Қаржы» - Алматы: Экономика, 2005- 352 бет.
( 154-167 б.б)
2. Құлпыбаев «Қаржы» - Алматы 2005жыл (52-60 б.б)
3. Абленов Д.О. «Аудит негіздері» Оқулық - Алматы: Экономика, 2005- 400бет. (285- 289 б.б)
4. Мельников В. Д «Основы финансов» Учебник - Алматы: ТОО «Издательство LEM» 2005- 560 с. ( 201-285)
5. «Егемен Қазақстан» №22 , 2007 жыл 27 қаңтар
6. Сахариев С .С . Сахариева А.С « Финансы» Алматы 2004г- 450 с
(172-175 б. б )
7. Горфинкель В.А Купреков и др. «Предпринимательство»
Алматы 1997- 439 с ( 167- 171 б.б)
8. Балабанов И.Т «Финансы» Москва 2000г- 192 с.( 85-87)
9. Интернеттен алынған мәлімет сайты www.kase.kz
10 Куратова Д. Е «Кәсіпорын экономикасы» Алматы 2006- 106 бет.
(50- 52 б.б)

Пән: Қаржы
Жұмыс түрі:  Курстық жұмыс
Тегін:  Антиплагиат
Көлемі: 28 бет
Таңдаулыға:   
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫҢ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТІРЛІГІ.

Каспий Қоғамдық Университеті

Қаржы және есеп кафедрасы

Курстық жұмыс

Қазақстандағы комерциялық кәсіпорындардың қаржылық жағдайы мен оларды
талдау

Орындаған:Бапбаева З. Б Ф-06-1к
Тексерген:
доцент Бихондиев Б.Б

Алматы 2008 ж

ЖОСПАР

Кіріспе
1- тарау Коммерциялық кәсіпорынның қаржысы
1.1 Коммерциялық кәсіпорынның қаржысының ұғымы
1.2 Коммерциялық кәсіпорындардың функциялары мен қағидаттары.
1.3 Коммерциялық кәсіпорындардың қаржы жағдайын кешенді
бағалау.
2- тарау Казіргі кездегі Қазақстандағы
компаниялардың
қаржы жағдайы және оларды талдау.
2.1 Казіргі кездегі Қазақстан Республикасындағы Ашық

акционерлік қоғам VITA компаниясы.
2.2 Ашық акционерлік қоғам VITA компаниясының қаржылық

жағдайын талдау . (2006ж ).
ҚОРЫТЫНДЫ

Кіріcпе

Менің бұл курстық жұмысымда коммерциялық кәсіпорындардың
қаржысы туралы жазылған. Коммерциялық кәсіпорындар мен ұйымдардың
қаржысы деп өндірістік капиталдарды қалыптастыру, өнім өндіріп, оны
өткізу, меншікті қаржы ресурстарын құру қаржыландырудың экономикалық
қатынастардың жүйесін айтады. Коммерциялық кәсіпорындар мен ұйымдардың
қаржысына жалпымемелекеттік қаржылар сияқты бөлу және бақылау
функциялары тән. Коммерциялық кәсіпорындар мен ұйымдардың қаржысын
ұйымдастыру белгілі бір қағидаттарға негізделгені туралы жаздым.
Коммерциялық кәсіпорындардың қаржы жағдайын мен қызмет
тимділігін кешенді бағалау үшін Халықаралык іс-тәжірибеде шаруашылық
жүргізуші субъектілердің банкроттык белгілерін аныктау үшін Э. Альтманның
2-шоттар формуласын қолдандым.
Коммерциялық кәсіпорындар мен ұйымдардың қаржысы қаржы жүйесінің маңызды
сфераларының бірі ретінде құн түріндегі ЖІӨ-ні жасау, бөлу және пайдалану
процестерін қамтитыны туралы жаздым. Олар негізінен ЖІӨ мен ҰТ жасалатын
материалдық өніріс сферасында іс-әрекет етеді. Сондықтан коммерциялық
кәсіпорыңдар мен ұйымдардың қаржысы материалдық өндіріс кәсіпорындары
(ұйымдары) қаржысының мазмұнымен және оларды іс- әрекет етеді.
Кәсіпорындар мен ұйымдардың каржы қорлары туралы да жаздым. Ол
шаруашылық-қаржы қызметі процесіңде кәсіпорын мен ұйымдар қаржы қорларын —
белгілі бір мақсаттарға арналған ақша қаражаттарын қалыптастырады.
Өндірістік капиталдар және кәсіпорындар қызметінің қарж лық
нәтижелері сипатама бердім.
Кәсіпорыңдардың өндірістік және коммерциялық қызметі негізгі өндірістік
капиталдарды ~ негізгі және айналым капиталдарын пайдаланумен байланысты
болады. Өндірістк капиталдардың бұлай бөлінуі -жабдықтар өндіріс процесінің
материалдық-техникалық негізі болып табылады.
Кәсіпорындардың қаржы менеджменті және Қазақстандағы казіргі кездегі
Ашық акционерлік қоғам VITA команиясына талдау жасадым , сонымен бірге
оның листикалық компаниялардың біткен кварталдардың қызметі және қаржы
ақпараты , дебиторлық қарыздары,қаржы көрсеткіштерінің анализіне
сипаттама жаздым. 2006жылы 22 желтоқсанда Егемен Қазақстанда
жарияланған заңнамалық актілеріне салық салу және мәселелеріне бойынша
өзгерістері туралы жаздым.

1. бөлім. Коммерциялық кәсіпорындардың
қаржысы
1. Коммерциялық кәсіпорындардың қаржысынның
ұғымы
Қазақстан Республикасының Азаматтық Кодексінде шаруашылық
жүргізуші субъектілердің қаржы қызметінің сипаты коммерциялық және
коммерциялық емес қызмет болып межеленіп бекітіліп берілген, онда
заңды тұлға ұғымы анықталады. Осыған сәйкес корпативтік қаржыларда
мынадай жеке сфераларды бөлуге болады:
- коммерциялық кәсіпорындар мен ұйымдардың қаржылары ;
- коммерциялық емес ұйымдардың қаржылары
Шаруашылық жүргізуші субъектілердің бұл екі тобының қаржы
қатынастарының кәсіпкерлік қызметті ұйымдастыру нысанымен,кірістер
мен шығыстарды қалыптастырумен, мүлікке иелік етумен, міндеттемелерді
орындаумен, салық салумен байланысты өзінің өзгешелігі болады.
Сыныптаудың бұл белгісіне қатысты қаржыны үйымдастыру қызметті
қамтамасыз етудің түрлі қағидаттарына ; коммерциялық есепке немес
белгілі бір деңгейде шаруашылық жүргізуші субъектілердің
қажеттіліктерін жабатын бюджеттік қаржыландыруға есептелген. Егер
мекемеге коммерциялық немесе коммерциялық емес қызметті
ұйымдастыратын ( үйлестіретін) болса, онда бұл тиісті қаржылық
салдарларға ұшыратады; коммерциялық қызметтің өзін өзі
қаржыландырылуын ұйымдастыру, салықтар мен басқа да міндетті
төлемдерді төлеу, алынған табыстарды немесе пайданы бөлу.
Коммерциялық ұйымдар пайда алу мақсатында құралады. Олар өзінің
қызметін мынандай нысанда жүзегше асыра алады ;
- мемлекеттік және муниципалдық кәсіпорындар;
- шаруашылық қоғамдар мен серіктестіктер;
- өндірістік кооперативтер
Коммерциялық кәсіпорындар мен ұйымдардың қаржысы қаржы жүйесінің
маңызды сфераларының бірі ретінде құн түріндегі ішкі жалпы өнімді
жасау, бөлу және пайдалану процестерін қамтиды. Олар негізінен ішкі
жалпы өнім мен ұлттық табыс жасалатын материалдық өндіріс
сферасында іс- әрекет етеді. Сондықтан коммерциялық ұйымдар мен
кәсіпорындардың қаржылары материалдық өндіріс кәсіпорындары
(ұйымдары) қаржыларының мазмұнымен және оларды ұйымдастырудың
қағидаттарымен бірдей болып келеді.
Коммерциялық кәсіпорындар мен ұйымдардың қаржысы деп өндірістік
капиталдарды қалыптастыру, өнім өндіріп, оны өткізу, меншікті қаржы
ресурстарын құру қаржыландырудың экономикалық қатынастардың жүйесін
айтады.
қорларын қалыптастырып, пайдаланумен қосарлана жүретіндігін біз
жоғарыда атап көрсеткенбіз.
Коммерциялық негізде жұмыс істейтін кәсіпорындар мен ұйымдардың
қаржылары олардың шаруашылық қызметі процесінде басқа шаруашылық
жүгіруші субъектілермен болатын мынандай топтарға ірілендірілген ақша
қатынастарын қамтиды.
- басқа түрлі кәсіпорындармен және ұйымдармен ( олар: өнім
өткізуден түсім - ақша алу, өткізуден тыс табыстар түсу,
материалдық шығындарды төлеу , шарт міндеттемелерін бұзған кезде

айыппұл төлеу және алу, бағалы қағаздарды өткізу, басқа
кәсіпорындарының акциялары мен облигацияларына қаражаттарды
инвестициялау, олар бойынша дивидендтер мен пайыздар төлеу және

а лу процесінде, коммерциялық несиелеу кезінде қалыптасады);
- еңбек ұжымымен ( бұл қатынастар еңбекке ақы төлеуді, сыйлық

қорын жасауды, пайданы бөлу және тұтыну қорын жасауды, пайданы

бөлу және тұтыну қорыннан қызметкерлерге жәрдем ақылар теуді,

сонымен бірге қызметкерлердің қаражаттарын тартуды ( бағалы
қағаздар сату, кәсіпорынның қаржы ресурстарын қалыптастыру үшін

пай жарналарды) қауыштырады ;
- өзінің ішіндегі бөлімдермен ( олардың арасында қаржы ресурстарын
бөлу кезінде)
- мемлекетпен - бюджетке салықтар төлеу, бюджеттен қаржыландыру
кезінде, мемлекеттік бағалы қағаздарды сатып алған кезде, сондай-
ақ олар бойынша төлемдер алғанда, валюта қорлары мен ресурстарды
қалыптастырғанда;
- банктермен ( қаржы қатынастарының бұл тобы банк ссудаларын алу,
оларды қайтару, ссудалар бойынша пайыздар төлеу, банктерге
уақытша пайдалануға белгілі бір төлеммен басы бос ақшаны беру,
банк өткізетін бағалы қағаздармен жасалатын операциялар нысаны
түрінде іске асады.
- сақтық органдармен - мүлікті , персоналды коммерциялық және
коммерциялық емес тәуекелді сақтандыру жөнінде ;
- жоғары ұйымдармен – ішкі салалық қайта бөлу шегінде ( пайданы,
табыстарды, капиталдарды қайта бөлу кезінде, арендалық төлемдер
бойынша және басқалар)
- құрылтайшылармен ( бұл қатынастар құрылтайшыларды жарғылық
капиталды қалыптастыру үшін қаржы жарналарын ( салымдарын) төлеу
кезінде, сондай- ақ кәсіпорынның пайдасын бөгенде және оның бір
бөлігін шартқа сәйкес құрылтайшыға аударған кезде қалыптасады)

1.2 Коммерциялық кәсіпорындардың функциялары мен
қағидаттары.
Коммерциялық кәсіпорындар мен ұйымдардың қаржысына
жалпымемелекеттік қаржылар сияқты бөлу және бақылау функциялары тән.

Бөлу функциясы арқылы құрылтайшылардың салымдары есебінен жасалатын
алғашқы капитал қалыптасады, табыстар мен тауар өндірушілердің,
шаруашылық жүргізуші субъектілердің және қаржы ресурстарын бөлудегі
негізгі пропорциялар жасалады, жеке жалпы мемлекеттің мүдделерінің
оңтайлы үйлесуі қамтамасыз етіледі.
Қаржының бөлу функциясы өткізуден түскен түсім- ақшаны, кәсіпорын
қарамағында қалатын пайданы ( табысты ) бөлгенде, мақсатты арнайы
ақша қорларын қалыптастырудың ұтымды жүйесі мен олардың
инвестициялаудың тиімді нысаны кезінде кәсіпорындарды жарақаттандыру,
осы заманға озат технологияларды енгізу, өндірістің алдынғы қатарлы
қызметкерлерін көтермелеу , қызметкерлер ұжымына әлеуметтік қызмет
көрсетуді жақсарту мүмкіндігі қамтамасыз етіледі.
Бөлу функциясы рөлінің артуы кәсіпорындарда коммерциялық
(шаруашылық ) есепті енгізумен байланысты болып отыр: оларға өнім
өткізуден, атқарылған жұмыс пен қызмет көрсетуден түскен түсім -
ақшаны өздерінің қалуынша бөлуге, пайданы иемденуге өндірістік және
тұтыну арналымының қорларын қалыптастыруға , өз бетімен қаржы
ресурстарының көздерін іздестіруге құқық берілген.
Кәсіпорын қаржысының бақылау функциясы өзінің көрінісін табыстарды
қалыптастырудың негізділігіне, ұжымының нақтылы жағдайларына оның
сәкестілігіне , сондай-ақ ақша қорларын ұтымты пайдалануға ,
бюджетке салықтардың дер кезінде және толық төлеуіне және т.б.
бақылау жасауда табады. Қаржының бақылау функциясы рөлінің күшеюі
нарықтық экономика жағдайында қаржылық санкциялар шынайылығының
кеңеюімен байланысты болып отыр.
Коммерциялық кәсіпорындар мен ұйымдардың қаржысын ұйымдастыру белгілі
бір қағидаттарға негізделген. Олардың қатарына мыналар жатады:
- коммерциялық - шаруашылық есеп ( қаржылық қызмет саласындағы
дербестік өзін - өзі өтеу, өзін- өзі қаржыландыру, қаржы шаруашылық
қызметінің қортындысына ынталылық, оның нәтижелері үшін
жауапкершілік, кәсіпорынның қаржы шаруашылық қызметіне бақылау жасау)
;
- жоспарлық;
- меншіктің барлық нысандарының теңдігі ;
- қаржы резервтерінің болуы .
Коммерциялық есеп- кәсіпорындар мен ұйымдардың шаруашылық – қаржы
қызметін жүргізудің негізге алынатын қағидаты және басты әдісі.
Шаруашылықты жүргізудің әдісі ретіндегі коммерциялық есеп қағидаты
шығындарды шаруашылық қызметтен алынған табыспен өтеуді және пайда
алуды талап етеді. Коммерциялық есеп қағидаты кәсіпкерлік нысанында
іске асырылады . Нарықтық қатынастардың дамуы меншіктік барлық
нысандарының теңдігі қағидатын, мүлікке иеліктің бостандығын және
қызмет сфераларын табуды іске асырудың негізінде шаруашылық
инитциативаға және азаматтардың кәсіпкершілігіне жағдайлар жасайды.
Кәсіпорынның шаруашылық қызметі оның қаржылық қызметімен тығыз
байланысты. Кәсіпорын өзінің шығындарын өзі қаржыландырады, пайда
болуды көздеп, қолда бар қаржы ресурстарын өндіріске жұмсайды.
Ақшаның жұмсаудың бағыттары өнім өндіру (жұмыс, қызмет) жөніндегі
кәсіпорын қызметінің негізгі түрлерімен, сондай- ақ таза қаржылық
жұмсалымен байланысты болуы мүмкін. Қосымша табыстар алу үшін
кәсіпорында басқа кәсіпорындардың және мемлекеттің бағалы қағаздарын
сатып алуға қайта құрылған кәсіпорындар мен банктердің жарғылық
капиталына қаржы салуға құқығы бар.
Уақытша басы бос қаражаттарды кәсіпорындар жалпы ақша айналымынан
бөліктеп банкке депозиттік шоттарға орналастыра алады. Кәсіпорындар
, ұйымдар, біріккен қызмет пен түрлі шаруашылық ассоциациялар
шеңберінде қаржы ресурстарын біріктіреді.
Өздеріне қосалқы ақшаны пайдаланған кезде қоғам мен мемлекет
алдындағы міндеттерден кәсіпорындар толықтай босатылмайды. Ұйымдық-
құқықтық нысандары мен меншік нысандарына қарамастан барлық
кәсіпорындар мен ұйымдар қайырымдылық, әлеуметтік қорларды және
түрлі деңгейлердегі бюджеттіердің кірісін қалыптастыруға
қалыптастырады.
Өзін-өзі қаржыландыру - нарықтық экономика жағдайында кәсіпорындардың
шаруашылық қызметінің табысты болуының міндетті шарты. Бұл принцип
өнім өндіру мен кәсіпорынның өндірістік- техникалық базасын ұлғайту
жөніндегі шығындардың толық өтелуіне негізделенеді, ол әрбір
кәсіпорын өзінің ағымдағы және күрделі шығындарын меншікті көздері
есебінен жауып отыратындығын білдіреді. Қаражатардың уақытша
жетіспеушілігі кезінде оған деген қажеттілік банктің қысқа мерзімді
ссудалары мен коммерциялық несие есебінен ( ағымдағы шығындарға
пайдаланылады) және ұзақ мерзімді несиелер есебінен ( күрделі
жұмсалымға пайдаланылады) қамтамасыз етілуі мүмкін. олар кәсіпорынның
қармағында қалатын пайданың есебінен өтеледі.
Нарықтық экономика мен жекешелендіру процестерінің дамуы жағдайында
өзін өзі қаржыландыру қағидатын қамтамасыз ету акционерлік капиталды ,
бағалы қағаздар бойынша дивиденттер мен пайыздарды, қаржы
операцияларыннан алынған пайданы пайдаллану арқылы қол жетеді.
Бюджеттік және салалық қаржы көздері өзінің маңызын жоғалтты және
олар негізінен экономиканың құрылымдық қайта құрылуын қаржыландыруға,
конверсияға қолданылады.
Өзін-өзі қаржыландыру, кәсіпорындардың толық қаржы дербестігімен және
жауапкершілігімен тығыз байланысты.Оларға өздерінің меншікті
ресурстарын өз бетінше ұйымдастырып басқаруға, тартылған және қарыз
қаражаттарды іздестіріп, айналымға салуға құқық берілген . Мемлекет
кәсіпорындардың қаржы ресурстарын қайта бөле алмайды. Қаржы
қатынастарын мемлекет тарапынан реттеу бюджетке салық алудың,
амартизациялық қорды қалыптастырудың, валюталық түсім ақшаны бөлудің,
бағалы қағаздар өткізудің шығындарды өзіндік құнға жатқызудың және
т. б. жүйесі мен тәртібін белгілеу арқылы жүзеге асырылады.
Кәсіпорындардың қаржылық жауапкершілігі бюджет, қорлар алдындағы
міндетті орындамағаны және кәсіпорындардың қаржы ресурстарында сақтық
компанияларынан түсетін сақтық төлемдердің рөлінің артуымен күшейіп
келеді.
Кәсіпорындардың қаржылық жауапкершілігі кәсіпкерлік тәуекелді
сақтандыру жүйесімен және кәсіпорындардың қаржы ресурстар сақтық
компанияларынан түсетін сақтық төлемдердің рөлінің артуымен күшейіп
келеді.
Материялдық өндіріс сферасы қаржысын ұтымды ұйымдастыруға қаржы
ресурстарын ұтымды таңдап, меншіккті және қарыз қаражаттарын
оңтайлы үйлестіру кезінде қол жетеді. Меншікті қаражаттар өңбойы
кәсіпорындардың айналымында болады, олардың қаржылық капиталында
бекітіліп берілген. Кәсіпорындардың оларға өз бетімен ұйымдастырып,
басқаруға құқығы бар.

Қарыз қаражаттары несие нысандарында беріледі. , оның есебінен
қаражатарға деген уақытша қажеттілік қанағаттандылып отырады.
Шаруашылык қызметтің нәтижелігіне ынталық бірдей дәрежеде кәсіпорындар
мен ұйымдар ұжымдарына, жеке қызметкерлерге және жалпы мемлекетке тән
нәрсе. Бұл кағидатты іске асыру лайыкты еңбек ақы төлеумен, мемлекеттің
оңтайлы салык саясатымен, таза пайданы (табысты) тұтыну мен жиналымға
бөлуде экономикалык жағынан негізделген ара қатыстарды (пропорцияларды)
сақтаумен қамтамасыз етілуі мүмкін.
Жоспарлылық кағидаты кәсіпорынның қаржылық кызметі оның
параметірлерін есептеу арқылы алдын ала қарастырылатынын
білдіреді.Есеп-кисаптар негізінде және белгіленген каржы
нормативтерін пайдалану арқылы арнайы құжатта каржы
жоспарында (болжалымдарында) қамтыльп көрсетілетін қаржы
көрсеткіштері анықталады.
Нарыққа өту кезеңінде экономикалык тұраксыздык жағдайында қаржы
жоспарлары мен болжамдары кыска мерзімге бір жылға дейінгі мерзімге жасалып
жүр.
Кәсіпорындар мен ұйымдар меншігінің барлық нысандарының теңдігі қағидаты
- қатынастардың тұрақтылығы мен меншіктің түрлі нысандарының дамуы
мемлскеттің кепілдігінде іске асырылады.
Кәсіпорындардың қаржысын ұйымдастырудың қажетті кағидаты – басқарудың
барлық деңгейлеріндегі қаржы резервтерінің (резервтік қор, тәукел коры)
болуы. Қаржы резервтері әртүрлі өдістермен -өндірістік және
әлеуметтік корлардың мөлшеріне пайызбен, пайда немесе табыстан тұрақты
нормативтер бойынша аударымдар арқылы жасалуы мүмкін. Қаржы резерві уакытша
болатын қаржы қиыншылыктарын жоюға және шаруашылыктардың қызметіне қажет
калыпты жағдайларды камтамасыз етуге сондай-ақ, әдетте каржы жоспарында
қаралмайтын-өндірістік және әлеуметтік дамумен байланысты шығьндарды (ойда
болмаған шығындарды) қаржыландыруға арналған.

1.3 Коммерциялық кәсіпорындардың қаржы жағдайын мен
қызмет тимділігін кешенді бағалау
Халықаралык іс-тәжірибеде шаруашылық жүргізуші субъектілердің
банкроттык белгілерін аныктау үшін Э. Альтманның 2-шоттар формуласы
колданылады:

(13.14.)

мұнда Қ, - айналма капитал;
Ак - активтін жалпы көлемі;
Тб - бөлІнбеген табыс;
Т„ - негізгі қызметтен табыс;
Ра - жай жэне артыкшылыкты акциялардың нарықтык бағасы;
Уп— сату көлемі.
Егер 2-шоттар мәні 1,80-ге тең немесе кем болса, онда банкроттық
ыктималдығы өте жоғары. Оның 1,81-ден 2,70-ке дейінгі шамасы бойынша -
жоғары, 2,81-ден 2,99 - ықтимал (орташа) және 3,0-тен немесе одан көп болса
- ықтималдығы аз, яғни соңғы жағдайда банкроттық қаупін ең төмен деңгейде
(64, 73, 90 жэнет.б.).
Шаруашылық жүргізуші субъектілердің банкрот болу қаупін азайтатын
бірнеше амалдары бар, мәселен, ірі келісім-шарттың міндеттемелерден аулақ
болуы, іс-кызметтің немесе бөлімшелердің шығынды түрлерінен бас тарту,
ағымдағы және үзақ мерзімді активтерді басқаруды жетілдіру, маркетингті
жақсарту, еңбек өнімділігін арттыру, шығыстарды азайту және т.с.с.
Шарт бойынша, олардың мәнін қаржының түсу және міндет-темелерді өтеу
мерзімі тұрғысынан алғанда қаржы өтемділігінің әр түрлі топтармен төлем
міндетемелері салмак коэффициенггімен көрсетілген сомаға кіреді.
Отандық және шетелдік әдебиетте активтерді баскару тиімділігіне әсер
ететін негізгі сырткы және ішкі факторлар қарастырылады, бірақ, олардың
нақты жіктелуі жок. Дамыған нарыктық экономикасы бар елдердің осы саладағы
тэжірибесін біздің кәсіпорындарымыздын, іс-тәжірибесіне ауыстыруға
болмайды, өйткені біздегілер өтпелі кезеңнің басқа дағдарысты әлеуметтік
экономикалык жағдайларда жұмыс істеуде. Сондықтан актив-тердің кызмет ету
факторлары мен көрсеткіштерінің жиынтығының ерекше касиеттері, нақтылы
шаруашылық жүргізетін субъектілерінің салалық және жеке ерекшеліктерін
ескеріп, анықтау мен бағалау тәсілдері болуы керек.
Активтерді баскару көрсеткіштері мен оларды есептеу тәсілдеріне бара бар
жүйені калыптастыруға арналған көптеген әдістер операциондык аудит пен
бизнес талдауын ұйымдастыру теориясы мен практикасы туралы кызу айтыс-
тартыс объектісіне айналды. Біз көптеген авторлардың көзқарасын жете
зерттедік (51-69, 85-97 жэне т.б.) және осы негізде операциондық аудит пен
бизнес-құрылым активтерін басқарудың экономикалық талдауына колдануга
жарамды негізгі көрсеткіштермен оларды есептеу тәсілдерін жіктеу жасалды.
Сонымен қатар, шаруашылық жүргізуші субъектінің активтерің, меншікті
капиталын және міндеттерін талдау әдістемелерін қалыптастыру көздерінің
жағдайы, қамтамасыз ету деңгейі мен оларды қолданудың тиімділік дәрежесін
зерттеу үшін келесі үш бағдар бойынша қарастыру керек: бизнес-ұйымның
экономикалық және қаржылық жағдайын алдын ала шолу; оның экономикалык
потенциалы мен тиімділігін кешенді бағдарлау.
Мысалы, бірінші бағдар бойынша алдын ала шолу жүрізгенді төменгідей
көрсеткіштерді есептеу талдау кажет:
1. Меншікті айналма қаражаттын. бар болуы:

(13,15)

мұнда МК - меншікті капитал; Ғ - ұзақ мерзімді активтер.
2. Меншікті айналма қаражат пен ұзак мерзімді қарыз
қаржысының бар болуы:

Ет =(СR+ ¥МҚ)-Ғ, (13.16.)

мүнда ¥МҚ- ұзақ мерзімді қарыздар.
3. Қорлар мен шығындарды қалыпшгтадруға арналған
қаржы көздерінің жалпы сомасы (Еп):

Еп ^(МК+¥МҚ+ҚН)-Ғ, (13.17.)

мұнда ҚН - қысқа мерзімді жэне мерзімІ өтпеген несиелер карызы.
4. Меншікті айналма каржыны артык шығуы (+) емесе кем
шығуы(-)( + Ес):

(13.18.)

мұнда Ъ - тауарлық-материалдык корлар мен шығындар.

5. Қорлар мен шығьтндарды қалыптастыруға арналған меншікті және ұзақ
мерзімді қаржы көздерінің артық шығуы (+)
немесе кем шығуы (-) (±Е ):
(13,19,)
6. Қорлар мен шығындарды қалыптастыруға арналған қаржының жалпы сомасы
артық шығуы (+) немесе кем шыгуы (-)(± Еп):

(13,20)

7. Қорлар мен шығындардың өзіндік қалыптастыру көздерімен қамтамасыз
ету коэффициенті (Кқ):
(13,21
мұнда Кқ0,6-0,8.

8 Қарыз (заем) қаражатын үзақ мерзімді тарту коэффи-циенті (К¥М):

(13.22)

9. Қысқа мерзімді борыш коэффициенті (Кқм):
(13.23.)
ҚН + БП
ҚМ ~ ¥МҚ + ҚН + БП '
10. Кредиторлық борыш пен баскадай пассивтердің коэффициенті (КБП):
(13.24)

11Қорлар мен шығындарды қалыптастыру көздерінің автономия коэффициенті
(Қдқ):

(13.24)

12. Материалдық айналма қаржы коэффициенті (Кдқ):
(13.27)

13 Қорларды жинақтау коэффициеңті, (Қюк):,
К
кж
III БӨЛІМ. Аудиттехнологиясы .,н.ң-ч .-:ь^і. 18. Ағымдағы активтердің
айнг

(13.28)
14. Тауарлық-материалдык корлардың айналымдылық коэффициенті (Кмқ):

(13.34)
мұнда ӨҚ - өндірістік қорлар; БӨ - бітпеген өндіріс; ТҚ - тауарлар коры; ДӨ-
дайын өнім.

.
15. Қаржыны айналымға тарту (босату) (Қт(б):

(13.30)
мұнда Ур - өткізуден түскен түсім;
Тл - кезендегі күндер саны;
Т) және То - ағымдағы активтердің есепті жэне өткендегі кезендердегі
айналымныңтиісінше ұзақтығы.

2- тарау. Қазіргі кездегі Қазақстандағы компаниялардың
қаржы жағдайы және оларды талдау.
2.1 Ашық акционерлік қоғам VITА компаниясы.
Ашық акционерлік қоғам VITА компаниясы 1991ж. желтоқсан айында
құрылған және қазіргі кезде бұл компания көпжылдық тәжірбие
нәтижесінде отандық және шетелдік рыноктарда табысты болып келеді.
Оның ұзақ мерзімдік стратегиясы - әрбір клиентке қолайлы және әлемдегі
жоғарғы сапасының талаптарына сай негізгі өнім тағамын клиент үшін
ыңғайлы (упаковка) орауға жағдай жасау.
Олардың статегиялары инвестициялық әдістер арқылы ұзақ мерзімді
жобаларына сәйкес жаңа технология енгізу , кәсіпорындардың өнім
тағамдарының толық циклдік өтім рыногінің анализін үнемі зерттеуді
іске асырады..
Үздіксіз жұмыс жасалып отырады:
- өнімнің жаңа түрлерін жасау және ассортименттерді кеңейту;
- әрбір жіберілген өнімнің технологиялық тексеру сапасын жоғарғы
сатыға көтеру;
Біздің жетістігіміз - Сіздің еңбегініз деп жазады VITА
компаниясы.
Ашық акционерлік қоғам VITА бүгінгі күнде динамикалық даму
үстіндегі Иртыш товарлық белгісімен май өндіру кәсіпорны.
- Күнбағыс майы рафинировандалаған
- Рафиниатталған өсімдік майы және дезодорировандалған Иртыш
майы.(майды орау 0,5, 1,0 ,5,0. және құйылатын)
- Табиғи сары май және өсімдік майы Иртыш ассортименттерінің
майлығы 60% -82,5% .
Сонымен қатар олардың майонездерінің бірнеше түрлері бар( оралуы 150г-
380грамнан 1кг,2кг дейін)
Бүгінгі күнде Ашық акционерлік қоғам VITА СНГ-да аздың біреуі Орта
Азияда жалғыз , VITА SOY саудалық белгісімен АҚШ- та өңделген INSTA
PRO технологиясының жаңа белоктық соялық тағамдар өндірушілер болып
табылады.
VITА SOY VITА SOY жартылаймайлы
дезодорировандалған соялық,
- соялық азық- түлік
VITА SOY Фарш VITА SOY Гуляш VITА SOY Бефстроганов
- Соялық сүт , ірімшік ТОФУ . Ашық акционерлік қоғам VITА
Қазақстандағы ең ірі соялық және күнбағыс майының қалдығын малдар мен
құстарды тамақтандыруға қолдандырылады.
2002 жылы Ашық акционерлік қоғам VITА компаниясы жылына 20 мың соя мен
басқада дәнді дақылдарды өндіретін кәсіпорынды салуды аяқтады.
Компанияның барлық өнімдері генетикалық таза және немодифицировандалған
соя бұршақтары, отандық селекционерлердің көпжылдық жұмысы мен
практикасының нәтижесін арқасында , шетелдік аналогиясы негізгі
комплекстегі сапалы көрсеткіштері.
Ауылшаруашылық өндірістерін көтеру мақсатында соя мен дәнді дақылдарды
өндіру үшін ауылшаруашылығына инвестициялық жобалар енгізіледі,
фермерлерге көмек ретінде химиялық заттар арқылы өсімдікті қорғау ,
дизельдік топливаларымен , фьючерлық контракт негізінде қамтамасыз
етіледі.
Осы проект негізінде тұрақты мониторинг болып тұрады және барлық
технологиялақ циклде ауылшаруашылығының мамандарын жергілікті орында
дайындау.
Ашық акционерлік қоғам VITА компаниясы Шығыс Қазақстанда Шынғырлау
ауылында шағын мұнайөндіргіш зауытың іске қосты.
Ауылшаруашылық жоба , тек компанияның дамуын ғана емес көздемей
республиканың экономикасының аграрлық секторындағы өзіндік
қызығушылығында жауап береді.
Ашық акционерлік қоғам VITА бірнеше рет Қазақстанның бүкілхалықтық
көрмесіне қатысып, алтын медаль мен мақтау қағазына ие болды. Астанада
2002 жылы өткен көрмеде біздің орамда(упаковка)болған Ең жақсы орам
жылы атағын алды.
Өнімдерді іске асыру арнайы сауда филиалдары арқылы жүзеге асырылады.
Қазақстанның және Қырзғыстанның 16 – ты қаласында орналасқан. (Астана,
Қарағанды, Жезқазған, Шымкент, Тараз, Талдықорған, Құстанайда, Өскеменде,
Павлодарда, Семейде, Ақтөбе, Ақтау, Атыру, Урал, Көкшетау және Бишкекте,
Ресейдегі еншілес компаниялар ( Москва, Челябинск, Тамбов), сонымен қатар
Алматыда орналасқан жеке өтім склады арқылы.

ОТЧЕТ

за IV квартал 2006 года

АО “VITA”

Раздел 1. ОПИСАНИЕ ДЕЯТЕЛЬНОСТИ ЛИСТИНГОВОЙ КОМПАНИИ ЗА ОКОНЧИВШИЙСЯ
КВАРТАЛ

1. 1. Объемы реализованной продукции (оказанных услуг) за отчетный период и
с начала года в принятых единицах измерения:

Объем реализованной продукции Единица измерения С начала года,
(оказанных услуг) всего
Реализовано всего 69 712
в том числе:
Растительное масло тонн 12 174
Сливочное масло тонн 5 780
Майонез тонн 833
Соевая продукция тонн 38 432
Сахар тонн 4 994
Патока тонн 1 983
Прочая реализация 5 516
Реализовано на экспорт 9 299
в том числе:
Растительное масло тонн 2 084
Сливочное масло тонн 3
Майонез тонн 19
Соевая продукция тонн 7 193

Раздел 2. УЧАСТИЕ В СОСТАВЕ ДРУГИХ ЮРИДИЧЕСКИХ ЛИЦ ИЛИ ОРГАНИЗАЦИЙ

Сведения о принятии участия за отчетный период в ассоциациях, промышленных,
финансовых группах, холдингах, концернах, консорциумах. Следует указать их
местонахождение, цель создания, место и функции листинговой компании в этих
организациях - нет

Раздел 3. ФИНАНСОВАЯ ИНФОРМАЦИЯ

1. Инвестиции:
(на отчетную дату, в тыс. тенге)
Вид инвестиций Начальноесальдо Дебет Кредит Конечное
сальдо
Долгосрочные инвестиции 1 188 220 7 094 44 8 282 922
в капитал других 746
юридических лиц
Портфель ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Нарықтағы консалтингтік компаниялардың даму деңгейі
Қазақстан Республикасының инновациялық инвестициялық қызмет тиімділігі
Лизингтің теориялық негіздері
Банктің активтері мен пассивтері
ҚР банктердің шағын бизнес саласындағы несиелік саясаты
Банктік жүйенің дамуы мен қалыптасуы
Аудиторлық қызметтің негіздер
Қаржылық есеп беру аудиті
Мамандандырылған қаржы-несие мекемелерің экономикалық рөлі
Нарықтық экономикадағы дағдарыс
Пәндер