Тұрлан геофизикалық экспедициясы



КІРІСПЕ
1. Геологиялық бөлім
1.1. Алаңның физикалық, географиялық, экономикалық жағдайлары
1.2 Геологияалық.геофизикалық зерттелуі.
1.3. Литологиялық, стратиграфиялық қимасы
1.4 Тектоника.
1.5 Мұнайгаздылығы
1.6 Каспий маңы синеклизасының даму тарихы
1.7. Жер асты суларының сипаттамасы
1.8. Мұнай және газ қорларын есептеу
1.9 Іздестіру жұмыстарының мақсаты мен міндеттері, іздестіру ұңғыларын орналастыру жүйесі
2. Техникалық бөлім
2.1. Ұңғыма бұрғылаудың геологиялық жағдайлары
2.2. Бұрғылау кезінде ұшырайтын шиеленістер
2.3. Керн және шлам алынатын аралықтар
2.4 Бұрғылау сұйығының түрі мен параметрлерін таңдау
2 .5 Ұңғы құрылмасын жобалау
2.6 Шегендеу тізбегінің диаметрлерін тексеру
2.7 Пайдалану тізбегін беріктікке есептеу
3. Экономикалық бөлім
3.1.Негізгі техника.экономикалық көрсеткіштер есебі
3.2 Негізгі техника.экономикалық көрсеткіштер есебі
4. Еңбекті және қоршаған ортаны қорғау
4.1 Қауіпті және зиянды өндірістік факторларды талдау
4.2. Өндірістік санитария.
4.3Техника қауіпсіздігі.
4.4 Өрт қауіпсіздігі
4.5 Ауа ортасын қорғау
4.6 Су ортасын қорғау
4.7. Жер бетін қорғау
ҚОРЫТЫНДЫ
ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
Қазақстан мұнай мен газдың қоры бойынша бай мемлекеттердің қатарына жатады. Өлкеміздің басқа мұнайлы – газды алаптарымен қатар, Каспий маңы ойпатының территориясындағы мұнай мен табиғи газдың геологиялық барлау жұмыстарын жеделдету мақсаты алға қойылған. Оның негізгі перспективасы тұзүсті және тұзасты палеозой және мезозой кешендерімен байланысты және бұл кешендерге мұнай қорының айтарлықтай үлесі тиеді. Егізқара құрылымы тұзүсті кешенінде орналасқан.
Тұрлан геофизикалық экспедициясы Каспий маңы ойпатының шығыс ернеумаңы бөлігі, әсіресе Ақтөбе – Астрахан күмбезінің іргетасында 1987 ж бастап сейсмобарлау жұмыстарын МОГТ жүргізген. Алдымен сейсмикалық зерттеулер тербелісті жарылыс көзін пайдалану арқылы тудырған, кейін сонымен қатар жармайтын құрылғы СВ-5150-ді пайдаланған. Диплом жобасы сейсмикалық материалдардың көмегімен құралған. Онда сейсмикалық толқындарды жаратын және жармайтын әдістермен тудырған.
Әкімшілік тұрғыда жобаланып отырған алаң Ойл ауданы, Ақтөбе облысында орналасқан. Бұл диплом жобасын құрастыруға ертеректе жүргізілген іздеу жұмыстары негіз болды. Осы процесте тұзастындағы Жақсымай, Шелекті және тұзүстіндегі Кенжалы, Жаманағаш локальді антиклинді кұрылымдары мұнай мен газ шоғырларын іздеуде тәжірибелік қызығушылық тудырды.
Шелекті с/п 7/91-92 жобасы бойынша МОГТ сейсмобарлау жұмыстары вибросейсмикалық әдіс негізінде жүрген. Осы жұмыстардың негізгі мақсаты локальді Шелекті мен Жақсымай тұзасты құрылымдарының шағылу горизонттарын анықтау және терең мұнайгазды іздеу, бұрғылау жұмыстарына беру.
" 1986 – 1990 жж. және 2000 жылға дейінгі кезеңде ТМД – ның негізгі бағытта экономикалық және әлеуметтік дамуында" елдің жаңа ірі мұнайшығару кешенінің біріктілуі алдын ала ескеріледі, өзінің мағынасы
1. Бочкарева В.А., Сыдыков Ж.С., Джангирьянц «Подземные воды Прикаспийской впадины и ее восточных обрамлений». Наука, Алма-Ата 1973 г
2. Васильев Ю.М., « Геологическое строение Прикаспийской впади- ны и закономерности распространения нефти и газа в ее недрах». М:«Недра» , 1968 г
3. Волож Ю.А, Воцалевский Э.С.и др.«Проблемы нефтегазоносности подсолевых отложений Прикаспийской впадины», Изд.АН КазССР, 1989 г
4. Гришин Ф. А , Гординский Е. В «Нефтегазопромысловая геология и подсчет запасов нефти и газа» ,часть ІІІ Подсчет запасов нефти и га-за. М. 1971 г.
5. Дальян И.Б., Посадская А.П., «Геология и нефтегазоносность вос-точной окраины Прикаспийской впадины». Алма – Ата: Наука, 1972 г
6. Ескалиев У.Е., Балжанов К.К., «Разработка нефтяных месторож-дении надсолевых отложении Прикаспия», Москва : Недра, 1992 г
7. Жданов М. А,« Нефтегазопромысловая геология и подсчет запа-сов нефти и газа» . М. Недра 1981 г.
8. Жолтаев Г. Ж., Методическая руководства и задания к курсовому проекту по курсу « Методы подсчета запасов нефти и газа», Алматы: КазПТИ, 1980 г.
9. Жолтаев Г. Ж., « Подсчет запасов нефти обьемным методом » Алма – Ата КазПТИ, 1990 г.
10. Жолтаев Г.Ж., Бөлекбаев З.Е, « Тектоника и нефтегазоносность бортовых зон Прикаспийской синеклизы ». Казахстан, Алма-Ата: 1975 г. 11. Жолтаев Г. Ж.., Халелов А.К., «Диплом жобасын құрастыру », Алматы: КазҰТУ, 2002 ж
12. Исраилов К.С., «Ұңғы конструкциясын жобалау және оны саға-сына орналастыратын жабдықтарды таңдау», Алматы: ҚазҰТУ, 2000 ж
13. Ламбер Г.И., Слепакова Г.И., « К обоснованию выбора площадей для постановки сейсморазведочных работ в наиболее перспективных зонах по надсолевому комплексу». ВНИГРИ, 1989г
14. Маташев М.М., « Геологические основы оптимального использо-вание надсолевой нефти Прикаспийской впадины». Алматы: Наука, 1978г.
15. Материалы международной научно – практической конференции «Проблемы и перспективы развития нефтяной промышленности Ка-захстана», Алматы: Эверо, 2005 г
16. Неволин Н.В.,«Тектоническая природа и нефтегазоносность При-каспийской впадины». Советская геология, 1985 г
17. Сейсморазведка . «Справочник геофизика». Под редакцией И.И.Гурвича, Москва.: Недра,1986 г
18. Кунин Н.Я, Кучерук Е.В., «Сейсмостратиграфия в решение проб-лем поиска и развязки месторождений нефти и газа». Месторождения го-рючих полезных ископаемых. 1984 г

АНДАТПА
Дипломдық жобада Ақтөбе облысында орналасқан Егізқара алаңы бойынша
жиналған геологиялық-геофизикалық материалдар, осы алаңның мұнай және газ
іздеу жұмыстарының геологиялық, техникалық және экономикалық бөлімдерін
жазуға негіз болып отыр.
Жобаланған алаңның өнімді қабаттары жоғарғы пермь түзілімдерімен
байланысты.
Зерттелу алаңында жобалық тереңдігі №1 ұңғыма 1800 метрге дейін, №2
ұңғыма 3000 метрге дейін және №3 ұңғыма 2200 метрге дейін үш ұңғыма салу
ұсынылып отыр. Жобаланған горизонт VI
С3 категориясы бойынша есептелген болжамдық алынатын мұнай қоры
21705832 тонна.
АННОТАЦИЯ
В дипломном проекте обосновывается геолого-технико-экономическая
целесообразность постановки поисковых работ на нефть и газ, основывается на
геолого-геофизические материалы, собранные по площади Егизкара,
расположенной в Актюбинской области.

На проектируемой площади продуктивны верхнепермские отложения.
Проектируется заложение трех поисковых скважин, с проектными глубинами
№1 скважина до 1800 м, №2 скважина до 3000 м, №3 скважина до 2200 м.
Проектный горизонт VI.
Предполагаемые извлекаемые запасы 21705832 тонна, запасы подсчитаны по
категории С3.

КІРІСПЕ

Қазақстан мұнай мен газдың қоры бойынша бай мемлекеттердің қатарына
жатады. Өлкеміздің басқа мұнайлы – газды алаптарымен қатар, Каспий маңы
ойпатының территориясындағы мұнай мен табиғи газдың геологиялық барлау
жұмыстарын жеделдету мақсаты алға қойылған. Оның негізгі перспективасы
тұзүсті және тұзасты палеозой және мезозой кешендерімен байланысты және бұл
кешендерге мұнай қорының айтарлықтай үлесі тиеді. Егізқара құрылымы тұзүсті
кешенінде орналасқан.
Тұрлан геофизикалық экспедициясы Каспий маңы ойпатының шығыс
ернеумаңы бөлігі, әсіресе Ақтөбе – Астрахан күмбезінің іргетасында 1987 ж
бастап сейсмобарлау жұмыстарын МОГТ жүргізген. Алдымен сейсмикалық
зерттеулер тербелісті жарылыс көзін пайдалану арқылы тудырған, кейін
сонымен қатар жармайтын құрылғы СВ-5150-ді пайдаланған. Диплом жобасы
сейсмикалық материалдардың көмегімен құралған. Онда сейсмикалық толқындарды
жаратын және жармайтын әдістермен тудырған.
Әкімшілік тұрғыда жобаланып отырған алаң Ойл ауданы, Ақтөбе облысында
орналасқан. Бұл диплом жобасын құрастыруға ертеректе жүргізілген іздеу
жұмыстары негіз болды. Осы процесте тұзастындағы Жақсымай, Шелекті және
тұзүстіндегі Кенжалы, Жаманағаш локальді антиклинді кұрылымдары мұнай мен
газ шоғырларын іздеуде тәжірибелік қызығушылық тудырды.
Шелекті сп 791-92 жобасы бойынша МОГТ сейсмобарлау жұмыстары
вибросейсмикалық әдіс негізінде жүрген. Осы жұмыстардың негізгі мақсаты
локальді Шелекті мен Жақсымай тұзасты құрылымдарының шағылу горизонттарын
анықтау және терең мұнайгазды іздеу, бұрғылау жұмыстарына беру.
" 1986 – 1990 жж. және 2000 жылға дейінгі кезеңде ТМД – ның негізгі
бағытта экономикалық және әлеуметтік дамуында" елдің жаңа ірі мұнайшығару
кешенінің біріктілуі алдын ала ескеріледі, өзінің мағынасы бойынша тең
Батыс–Сібір, ашық базада Каспиймаңы ойпатының аймағында Астрахан, Тенгиз,
Қарашығанақ және Жаңажол кенорындарында. Осылармен байланысты Каспиймаңы
ойпаңыңда геологиябарлау жұмыстарының көлемінің елеулі өсуі алдын ала
қарастырылады.
Cоңғы болжамды бағаларға сәйкес бұл ауданның жоғарғы болашағы бар
мұнайгаздылығы Қарашығанақ, Жаңажол, Кеңкияқ, Урихтау және т.б.
аудандарында мұнай және газ кенорындарының ашылуымен тұжырымдалатын, бортты
аймақтардың тұзасты түзілімдерімен байланысты.
Көмірсутектердің негізгі қорларымен келтірілген карбонатты түзілімдер
бірінші ретті объектілер ретінде қарастырылады.
Турлан геофизикалық экспедициясымен МОГТ және ОГИ МПВ сейсмобарлау
жұмыстары орындаған, ауданның карбонатты түзілімінің кеңінен дамуы Темір
кенорнының фундаменті болып табылады.
Сонымен бірге қосымша пермь – триас түзілімдерін сипаттайтын “D”
шағылу горизонтының құрылымдық картасы, VI – тұздың таралу картасы
тұрғызылған. Алаңның перспективтілігі түзілімдердің тұзүсті кешенімен, юра
түзілімдерімен байланысты.
Бұл дипломдық жобада 3000 м-ге дейінгі 3 ұңғымаларды бұрғылау
көзделіп отыр.
Бұрғылаудың мақсаты – пермь шөгінділеріндегі мұнай мен газ шоғырларын
анықтау, осы ашылған қимадағы мұнай мен газдың перспективасын айқындау,
литологиялық – стратиграфиялық қима және жыныстардың жинауыш қасиетін
зерттеу.
Бұл алаңдардағы түзілімдерден мұнай мен газ шоғырларын ашу мұнай
іздеу жұмыстарының көлемін ұлғайтуға көмектеседі және бұл аймақ бойынша
жоспарланған мұнай мен газ қорларының өсуіне жол ашады.
Диплом жобасын құрастыруға диплом алдындағы өндірістік практикада
және геологиялық фондыдан жиналған мәліметтер негіз болды.

1. Геологиялық бөлім
1.1. Алаңның физикалық, географиялық, экономикалық жағдайлары
Әкімшілік қатынастарда жұмыс ауданы Қазақстан Республикасы Ақтөбе
облысының Ойыл ауданында орналасқан.
Жұмыс жасайтын аудан негізінен далалық аумаққа жатады. Аумақ өзеннің
жағалауларындағы жыра сайларында тоғайлы бұталар мен шөпті өсімдіктер
кездеседі.
Ауданның гидрогеографиялық жағдайы негізінен Ойыл өзенімен көптеген
жыралармен ағатын Қиыл, Қайынды т.б. өзендермен байланысты, сейсмикалық
профиль жұмысын жүргізген кезде, үлкен ауытқулар алып келеді.
Ауданның жергілікті рельефі – негізінен жазық тегістік далалық,
жиелілі, сайлы аралық. Абсолюттік биіктіктер батысында 160м. ал периферилік
аумақтың шығыс бөлігі +190м.
Аудан климаты – кенет континентальды, жазда құрғақ ыстық және қысы
қатал, ауа температурасы жазда +40° С, ал қысы -35° С, қатты желдері
солтүстік тен оңтүстіке қарай бағытталған. Жауын – шашынның орташа
жылдамдық мөлшері 150-230мм, әсіресе күзгі – қысқы кезеңдер көп болады.
Жергілікті тұрғындардың негізгі айналысатын шаруашылығы болып мал
шаруашылығы және егін шаруашылығы табылады.Аудандағы көптеген жерлер егін
шаруашылығына бағытталған.
Жұмыс ауданының территориясындағы елді мекендер: Ойыл, Саралжын,
Қараой, Қараталда орналасқан, олар өзара асфальті және топырақ жолдар
арқылы байланысқан. Техникалық сумен жабдықтау үшін Ойыл өзенінің суын
пайдалынылады, ал ішетін суды тасиды

1.2 Геологияалық-геофизикалық зерттелуі.

Жұмыс ауданы кең геолого-геофизикалық зерттелген тіректі, параметрлі
және терең, құрылымды – іздестіру бұрғылауымен геологиялық түсіру масштабы
1:200000 аэрофототүсіріліммен гравиметрикалықпен, аэромагниттік түсірім
масштабы 1:200000, 1:100000 және 1:50000, модификациядағы ТТ, МТЗ, ЗСТ
электр барлаумен МОВ, КМПВ, МРНП, ГСЗ және МОГТ, космо түсірумен
зерттелінген.
Геологиялық зерттеулер.
Бұрынғы орындалған геологиялық зерттеулер бойынша мағлұмат кестеде
көрсетілген.
Осы кезде бүкіл қарастырылып отырған территория геологиялық түсіру
масштабы 1:200000 жабындалған ( Садовникова Т.К., Белкин О.А. және т.б.).
Әртүрлі жылдары ойыстың әртүрлі бөлігінде геологиялық түсіру масштабы
1:50000 өткізілген ( Журавлёв В.С., Тунгатаров К.Б., ВдовиченкоЕ.В.,
Кравчук В.Н., Жаденов В.Д. және т.б.).
1967-1970жж. Телсу, Шыңғыс, оңтүстік Шыңғыс, Құбасай бекет мұнай және
газ алаңдарында құрылым іздестіру бұрғылау жұмыстары және 1970 жылы
оңтүстік Шыңғыс алаңында карталау бұрғылау жұмыстары жүргізілді.
1968 – 1971жж. Казмұнайгазбарлау басқармасымен Гурьев облысының
Кенен, Шағанкөл, Қуылчинский аумақтарында және Сауырбай, Ойыл құрылымында
және Ақтөбе облысының Байған аудандарында карталық жұмыстар жүргізілді,
олардың қорытындылары арқылы геологиялық масштабы 1:50000 картасы құрылды,
1990 ұңғымалары бұрғыланды, орташа тереңдігі 203м.
1979-1980 жж. Ақтөбе облысының Ойыл ауданындағы Қаракемір Қосбатыр
алаңында тереңдігі 370-870м., жалпы метражы 23565м., 35 ұңғымалары
бұрғыланды, Жұмашев И.Е. және т.б. геологиялық масштаб 1:25000 картасы
құрастырылды.
Геологиялық түсіріммен және карталық бұрғылаумен тұзүсті шөгінді жыныс
кешені зерттелді. Тұзасты түзілімнің мұнайгаздылық болашағы бар екендігі
туралы мағлұматтар көрші аудандағы терең іздеу бұрғылау жұыстарынің
нәтижесінде параметрлік ұңғымаларда алынған. Осыған байланысты тұзасты
түзілімінің құрылымы негізінен геофизикалық соның ішінде бірінші орында
сейсмобарлау нәтижелерінде көрсетілген ( аумақтық профилдер МОГТ, КИПВ).
1960-1970жж. Жүргізілген негізгі геолгиялық – геофизикалық жұмыстар
кешені құрылымдық жағдайдағы мұнай газ жиналымдары туралы растайды.
Құрылымдық іздеу бұрғылау жұмыстар нәтижесінде триас, юра, бор
түзілімдерінен көптеген мұнай газ белгілері байқалды.
Геофизикалық зерттеулер.
Каспий маңы ойысында мұнай және газ кенорындарының геофизикалық барлау
және іздеу әдістері 1930 жылдың басынан бастап қолданылады. Алғашқы кездері
гравиметриялық, магнитометрикалық, сейсмикалық және электробарлау
зерттеулері шектеулі мұнай кәсіпшілік аумақтарында, сондай – ақ бағыттарға
тән болады.
1960 жылдан бастап өндірумен ғылыми зерттеулер ауқымды жоспар
базасында және өндірістік ұйымдарда, жоспарлы геофизикалық зерттеулер
жұмыстары басталды.
Магниттік барлау және аэромагниттік түсіру.
Жұмыс аудан шегінде әртүрлі масштабтағы жерде және аэромагнитті қима
және алаң түсірулері жүргізілді. Магниттік алаңға негізінен кристалды
іргетас жыныстары әсер ететінін анықтаған, анамальды аймақ картасы. Осыған
байланысты магнитомерия материалдары қолданылды, негізінен тектоникалық
аудандастыру территориясы үшін – тұзды күмбезді аймақтардың ірі
тектоникалық элементтердің және т.б., жалпы жобасы немесе нұсқасын бөліп
шығырғын. Аэромагниттік барлау әдістері Каспий маңы ойысының іргетас
жасының және заттық құрамын анықтау мүмкін болды.
Электро барлау.
Каспий маңы ойысында алғаш рет электро барлау жұмыстары 1929-1934
жылдары ВЭЗ әдістері арқылы тұзды күмбез морфологиясын түзүсті қалыңдықта
түсірілісін зерттеу мақсатында бөлек аймақтарда жүргізілді.
50 жылдар аяғында теллурлық тоқтар және магнитотеллирикалық – МТЗ
әдісі енді. ТТ модификациясын қолдану негізінде 1,5 -2.0км. дейін
тереңдікте құйылған шөгінді - галогенді бетінің рельефі туралы сапалы
көрсеткішке әкеп соғады. МТЗ көмегімен 10-18км дейін тереңдіктегі тұзасты
түзілімдердің бетін қадағалайды. Белгілі мұнайлы құрылым алаңдарында (
КЕНКИЯК, ҚҰМСАЙ ҚАРАТӨБЕ және т.б.) ВЭЗ–ВП әдісі қолданылады. Сонымен қатар
мұнайгаздылы контурларынан алынған аномалиялық басымдылық фоны 1,5 – 1,7
есе көп, осы әдіс негізінен мұнайды тіке іздеумен куәландырады.
Гравибарлау.
Алғаш рет гравиметриялық жұмыстар 1930 жылы Мортук алаңында
жүргізілді. 1952 жылы Каспий маңы ойыс территориясында гравиметрикалық
түсіру масштабы 1:200000 қамтиды, изоаномаль жармасы – 4 мгл. ( Тушканов
А.). Нәтижесінде үлкен мөлшерде минимумды ауырлық күші айқындалған,
тұзкүнбез көтерілімімен сәйкес келеді.
60 – жылдары Каспий маңы ойысының шығыс бөлігі жармасы 2 мгл түсіру
масштабы 1:200000 жабылып түсті ( В.А. Найденов, Н.А. Попов және т.б.).
Қазіргі уақытта есеп беру жұмыстарындағы бүкіл алаң ауқымды түсіру масштабы
1:500000 жабылып түсті.
Гравиметрикалық зерттеулер Каспий маңы ойысының геологиялық құрылуын
зерттеуіне үлкен үлес қосты және олардың нәтижелері аумақтардың сонымен –
қатар құламалы беткейлерді және тұзды денелердің морфологиясын зерттеу
барысында іздеу жұмыстарында кеңінен қолданылады.
Каспий маңы ойысының гравитациялық алаңы магниттікке қарағанда үлкен
дифференциясымен өзгешеленеді және жағымсыз ауырлық – күші маңызды
басымшылықпен, көптеген жабық локальды аномалиге сипатталады. Каспий маңы
ойысы шығыс бөлігінің гравитациялық алаңының жағымсыз фонында аумақтың
Хобда ауырлық – күші максимум түрде нақты оқшауланады, ол оңтүстік –
шығыстан гравиатациялық көтерілімімен шектеледі.
Сейсмабарлау.
Каспий маңы ойысында сейсмабарлау қолдану барысында үш кезеңді бөліп
шығаруға болады. Бірінші (1931-1969жж) бірдей жүйелерді бақылау МОВ және
МПВ – ні қолданумен сипатталады, олар дөңбек күнбездің бөлігінің тұзды
күнбез құрылымын ғана жарықтандыруды қамтамасыз етті, ал төменгі бөлігінің
тұзүсті қалыңдығын және тұзасты түзілімдері тіпті жарықтандырылмай қалды.
Жұмыс ауданының тектоникалық құрылымы жалпы сипатта зертелді.
1965 – 1969 жж. аралығында сейсмабарлаудың тиімді елеулі артқанын
сипаттайды, МОВ, МРНП арқылы Ақтөбе Орал маңы тектоникасының қиын
жағдайында қолдану барысында геологиялық қима детальды түрде жарықтандыруға
әкеліп соқты, бірақ жұмыс нәтижесі маңызды емес. Бір мезгілде МОВ – тың
әдістемесі және техникасы дами бастады.
МОВ – МРНП іздестіру түсірулер әртүрлі ұжымдар қатар 1957 жылдан
бастап КМПВ, МОВ, МРНП аумақтық жұмыстар жүргізіле бастады. Осының
нәтижесінде кристалданған іргетасты және тұзасты түзілім бетінің құрылысы
туралы деректер алынды ( Пилифосов В.М., Смирнов О.К., Комаров В.Н. және
т.б.).
КМПВ аймақтық жұмыстары Мингео КазССР бөлімшелері – ИГФЭ, ТГФЭ, АГФЭ
күштеп орындатқызды, тресто "спецгеофизика" ВНИИ Геофизика КМПВ толқынды
алаңының күрделілігі, әдістемесіндегі материалдарының интерпретациялығына
әр түрлі ұйымдардың ерекшелігіне себеп болды.
Әртүрлі жылдары қарастырып отырған аудан туралы жиналған материалдар
КМПВ, МОВ, МОГТ арқылы жинақтау және олардың біріңғай әдістеме бойынша
интерпретация жүргізілді ( ЖалибинФ.И. 1969ж; Чистяков В.Г. 1976ж; Волож
Ю.А. 1980ж.). Осы жұмыстар нәтижесінде рельефтің үстіңгі іргетасының
кестесі құрастырылған. Іргетас бойынша мағлұмат дифференциалды рельеф және
ондағы кеңінен дамыған тектоникалық өзгерістер байқалған. Іргетастың ауытқу
тереңдігі 7 – 21 метр шегінде өзгереді.
Екінші кезең (1970-1980жж.) сейсмобарлаудың дамуында сапалы жаңа кезең
сипатталады. Сейсмостанциямен қатар " Поиск " деген магнитті аралық жазу
бар және аналогтық жабдықтардағы машинді тәсіл арқылы далалы материалдарды
өңдеу ( ПСЗ-2,ПСЗ-4).
1973-1974 жж. бастап сейсмобарлаудың жаңа әдістері енгізілді (МОГТ,
ВСП және т.б.), яғни атылмайтын желіктің қайнар көзі. Далалы материалдарға
өңдеу күрделінген прцедураны қолдану арқылы сандық есептеуіш машиналарында
жүргізеді. Күрделінген әдістеме бойынша жүргізілген зерттеулер нәтижесінде
ауданның тереңдік құрылысы анықталған, тұзасты көтерілімінің локальды
қатары осының шегінде көрсетіледі. Сондай-ақ құрылымдық құрылыс 3 – 4
тұзасты горизонттары бойынша жүзеге асырылады.
Үшінші кезең 1980 жылдан бастап сейсмобарлау жұмыстары заманға сай
сандық сейсмопикеттерді практикаға қарқындылықпен енгізу деп сипатталады (
СЦС-3, "Прогресс" ). Бұл МОГТ ақпаратты нәтижелі материалдарды ЭВМ де
күрделі процедураларымен өңдеуді қолдануды айтарлықтай көтеруге септігін
тигізді.МОГТ нәтижесі жалпы жоғарғы қазіргі заманға сай тиімді техникалық -
әдістемелік амалдардың тұзасты түзілімдердің зерттеуін куәландырады.
Геофизикалық жұмыстар туралы материалдардың жиналу шегінде жинақтау
және олардың біріңғай әдістеме интерпретациясы жүргізілді.( Огай Б.А. 1988
ж; Гущин Е.С. 1985 ж; Комаров В.Н.1987ж).
1976 жылдан бастап 1987 жылдар аралығында әртүрлі ұйымдармен Каспий
маңы ойысының орталық және щығыс бөлігі шегінде МОГТ аймақтың профильде
7302с.км. өңделді, сонымен қатар есеп беру алаңда A – IV, V,VIII, XI, XII,
XIII профилдері. Осы жұмыстардың нәтижесі бойынша П3 горизонт бойынша ірі
көтерілімдердің бар екенін мақұлданды ( Темір, Жарқамыс, Еңбек, Қоскөл,
Қобланды ), карбонаттық түзілімнің қайрандық түрдегі және шекарадағы көп
тараған тереңдік депрессиалдық жағдайдағы түзілімдерді, даму алаңның
шекаралары бекітілген. Ірі құрылымдар ұзақтығы және өсиетке алынған даму
шегінде мұнайгаз жиналымдар белдемінің бар екенін анық көрсетеді.
1979-1980 жылдары Гурьевтік ГФЭ субмеридиандық бағыттағы Биікжал –
Құбасай ( профилі 01) Каспий маңы ойысының шығыс бөлігі шегінде екі МОГТ
региональды профильдері өңделді.Ол есеп беру алаңының батыс бөлігі бойынша
қиып өтеді, және субкөлденен бағыттағы Молдабек – Санқыбай ( профиль 04).
1983 жылы Оралдық ГФЭ XIII региональды профиль бойынша МОГТ жұмыстары
жүргізілді, ол шығыс бортына шығатын Г-1 Қобыланды ұңғымасы арқылы
субкөлденен бағытта өтеді. A-XIV профилі арқылы субмеридиональдық бағытта
өтеді, ол УГФЭ ( с\п 86 – 87 ) партиясымен өңделеді. 1984 жылы ( ГЭПР ) НПО
" Нефтегеофизика " іздеу жұмыстарымен айналысатын геофизикалық
экспедициясы К-3 профилі бойынша ( МОГТ ) регионалды жұмыстары жүргізілді,
ал 1985-1987 жж. бұл экспедиция арқасында ГСП Шалқар – Волгоград
регионолдық профилі бойынша МОГТ жұмыстары жүргізілді. Осы кезеңде ГЭПР IX
НГ, профилін өңдеді, ал солтүстік – батыстан солтүстік бортқа кесіп өтті,
яғни Каспий маңы ойысы Қарашығанақ мұнайлы кенорындары ауданына шығатын А-
IX профилін кесіп өтті.
Сейсмикалық жұмыстары арқылы жүргізілген әдістемесі 1986 жылдан бастап
күрделене түсті.Жұмыстар флангты түрде де ( ГПЭР, АГФЭ), сондай – ақ
орталық жүйелермен жүргізілген.Тіркеу ұзақтығы 8 – 10 сек. ( ГЭПП, АГФЭ ).
1989-1991жылдардан бастап Іле геофизикалық экспедициясымен
сейсмобарлау жүргізілді, ол іздеу – рекогносцирінделгенмен сипатталады,
құрылымдық картасы және сызбасы құрылды, онда 2 – 4км арқылы профилдер
желісі, ал бөлек реконосцирондық профилдері бойынша (9001, 206, 9001206А )
тек сейсмогеологиялық қималар құрылды.
1991-1993 жылдардан бастап Алматы геофизикалық экспедициясымен Каспий
маңы ойысының орталық бөлігінде Ойл ауданында МОГТ сейсмобарлау жұмыстары
жүргізілді. Орындалған жұмыстар нәтижесінде Ойл аумағының тереңдік
геологиялық құрылысы анықталды; онда болашағы бар мұнайгаздылы
түзілімдердің 9 объектісін, 10 объектісінің деталін анықталды. Орындықты
объектісі іздеу бұрғылыуға дайындалды.Алынған нәтижелеріне қарай Ойл
ауданын болашақта зерттеуге кепілдеме берілді.
Егізқара құрылымында МОГТ сейсмобарлау жұмыстары негізінен 162 км,
көлемінде жоба алаңның периферий бөлігі бойынша жүргізілді, сонымен қатар
ауқымды түрде гравибарлау жұмыстар масштабы 1:50000 және жоғарғы анықталған
аэромагниттік масштаб түсіру 1:50000.
1.1 Кесте. Ауданның геологиялық және жалпы геофизикалық зерттелуі
№ Есептің Жұмысты Жұ-мыстЖұмыстық Зерттеулердің негізгі
№ не-месе жүргізген ұйым ы масштабы нәтижелері мен олардың
басылым жүргізумен түрі бағасы
жұмысының жылы
авторы
1 Журавлев В. ВАГТ 1955 Мем.геологАуқымды геологиалық
ТГФ.Ақтөбе. жыл ияалық карта
түсіру. құрылған.тектоника,
1:200000 стратиграфия,
масштаб геоморфология жане
пайдалы қазба туралы
жазбаша түсініктеме
берілген.
2 Булекбаев З.ПГО 1980 Каспий П горизонт бойынша
Гридасов Ю. "Казнефтегазгеолжыл маңы құрылымдық карта жане
Трайнин Л. огия" ойысынын тұз күнбез
шығысна көтерілімдерінін
мұнай кестесі,мұнайгаздылық
іздеу картасы тұрғызылған.
үшін 1:500000 масштаб.
геолого-ге
офизикалық
хабар
етті.
1:500000
масштаб.
3 Сейфуллин Ш. МГ КазССР ПГО 1981-19Аэромагнит Аномалды магнит
Абубакиров.А."Казгеофизика" 82 жыл тік түсіруаланының картасы
М. АГФЭ тұрғызылды (ΔТа)
ТГФ.Ақтөбе. 1:50000 1:50000 жане 1:200000,
масштаб мұнай болашағын анықтау
үшін.
4 Жуйков О.А АГФЭ 1979 Іздеу Егізқара күмбезінде
жыл жұмсы МОГТМОГТ жұмыстар
нәтежесінде тұз үсті
терендік геологияалық
құрылым
белгіленген.Белдемдері
анықталған, Триас және
пермь түзілімдерінін
болашағы бар екені,олар
тұзға
экрандалған.күнбездін
оңтүстік және шығыс
бөлігінен екі ұнғыма
бұрғылау туралы хабар
берген.
5 Арзютов В.Н. АГФЭ 1986 Аймақтық МОГТ ның аймақтық
жыл жұмыс жұмыстар нәтежесінде
МОГТ. тұз асты тіректік
горизонтары
жүргізілген. Ақтөбе-
Астрахан белдемінің
тектоникалық
бұзылыстар.Құрылымдар
анықталған.Олар
Темір,Жарқамыс,Ашыкөл
бұлар рифтік жағдайда.
6 Маркарова НПО"Нефтегео 1986 Аймақтық Аймақтық жұмыстар МОГТ
О.И. физика" жыл жұмыстар. профилі НГ-
МОГТ IX. Тұзасты құрылымдар
кешенінін терендік
өзгеріс туралы ақпарат
алынған.
7 Гилязов Ф.А ТГФЭ 1989 Іздеу Іздеу сейсмобарлау
жыл жұмыстар. жұмстарыс МОГТ арқылы
МОГТ Каспий маны ойысымның
шығыс беткейінің
геологиялық
құрылымы зерттелді
лакалды Жақсымай,
Шелеті құрылымдары, 15
тұзаралық көтерілім
пермтриастық кешенде.
Алдағы сейсмобарлау
жұмыстарына хабар
берді.
8 Гилязов Ф.А ТГФЭ 1990 Іздеу Каспий маңы ойысымының
жыл жұмыстар шөгінді тысынын
МОГТ геологиялық құрылысы
орталығынан Сақмар
Оралтау белдеміне дейін
сейсмобарлау жұмыстары
жүргізілген.
Нәтижесінде құрлымдар
шекарасы белгіленген.
9 Шуакаев Б.К ИГФЭ 1990 Іздеу Іздеу сейсмобарлау МОГТ
жыл жұмыстар жұмыстар тұзүсті
МОГТ түзілімінін
геологияалық
кұрылымдарына
жүргізілді. Юра, Неоген
кезендерін қамтиды.
1:100000 масштаб
бойынша III, V, VI, П,
шағылысу горизонтары
бойынша құрылымдық
карта құрастырған.
Бұрынғы тұзүсті
құрылымдар
бекітілген.олар
Егізқара, Орындықты,
Қаратау, Қаракемір.
10Комаров.В.П Алматы ГФЭ 1993 Іздеу Іздеу сейсмобарлау МОГТ
жыл жұмыстар. жұмыстар тұзүсті
МОГТ кешенінің
1:100000 түзілімдеріне,
геологиялық құрылымына
жүргізілген. Алдынғы
бекітілген зерттеулерді
растады. Тұзүсті
құрлымдары Егізқара,
Қаракемір, Қаратау,
Орындықты, Толғатай,
құрылымдарына III, V,
VI, П шағылысу
горизонтары бойынша
құрылымдық карта
жүргізілген. Бұл
тыйанақты барлау іздеу
жұмыстары жүргізілген.

1.3. Литологиялық, стратиграфиялық қимасы

Суреттеліп отырған территория негізінде бұрғылау материалдары және
маршруты барлау бойынша төменгі пермьнен қазіргі кезенге дейінгі жоғарғы
палеозой және мезокайнозой түзілімдерінің қималары зерттелді. Ежелгі
платформалы тысы жыныстары 7 – 8км тереңдікте және сондықтанда геологиялық
түсіру жұмыстарын жүргізу кезінде зерттеу объектісі болып табылмайды
Пермь,триас және юра жыныстары тұзды күмбез төбелер ұңғымаларымен
айқындалды, онда олар үлкен емес тереңдікте ауытқиды. Депрессияда және
мульдаларда олар барлық жерде қатысады, бірақ олар тереңдікте жатыр,
сондықтанда ұңғымаларға жеткен жоқ. Борлы түзілімдер қанаттарда және тұзды
күнбез грабендерде таралған, яғни күмбез аралық зоналарда. Палеоген
жыныстары компенсациондық мульда шегінде белгіленеді. Неогеннің теңіздік
түзілімдері фрагменталды таралған және олар күнбездердің жоғарғы беткейінде
эрозойлық отырылуымен байқалады.
Зерттеліп отырған түзілімдер үзілмелі трансгресивті және аумақтық
жағдайға сәйкес үлкен стратиграфиялық келіспеушілік. Жекелеген жағдайда
қималарында және ойысымдарда үлкен стратиграфиялық бөлімшілерде пермь,
триас, юра, неокоммен, неоком аптпен, сенамон туронмен байқалады.
Ойысымдардың қималардың жекелеген қабатшаларында және базалдық
горизонттарда кішкене стратиграфиялық келіспеушіліктер байқалады.
Зерттелген қимада палеозой түзілімдері көне болып табылады. Олар
тереңдікте мезо – кайнозай түзілімдер астында орналасқан және олар тек қана
бұрғылау материалдары бойынша бақылауды жүзеге асырады. Палеозой тобы пермь
жүйесінің түзілімдерімен белгілі болады.

Пермь жүйесі.
Пермь түзілімдері екі бөлімде пайда болды. Төменгі пермьде кунгур
ярусының сульфатты – галогенді түзілді. Жоғарғы пермь сульфатты –
терригенді құрамы бар.
Кунгур ярусы . Кунгур түзілімдері 194м – 391м тереңдікте Егізқара
күнбезінің дөңесте және дөңес маңы бөлігінде ұңғымалармен ашылған. Жайылған
жыныстармен байланысы белгісіз. Кунгур ярысының жыныстары жоғарғы пермь
және мезозой ( триас, юра, төменгі бор ) түзілімдерін жаба отырып
келіспейді.
Кунгурдың сульфатты – галогенді қалыңдығы екі өкілді құрылысы бар:
төменгі бөлігі – тастұз, жоғарғы – гипстар мен ангидриттер. Тас тұз
негізінен ақ немесе түссіз, мөлдір, кейде жартылай мөлдір, ірі кристальды
немесе монокристальды, жіңішке қабатшаларымен ұсақ кристальды тұздар.
Кепрок қабатшаларының гипс – ангидриттік жыныстары, гипстің,
ангидриттің, кейде тұздың, саздың кезектілік қабатша қалыңдығы 1 – 5см
құрайды. Гипстер ақ, түссіз, жартылай мөлдір, орташа ірі кристальды ( түйір
көлемі 0,5 – 20мм ).
Ангидриттер ашық – сұр, көгілдір, ірі – ұсақ кристальды. Саз қою –
сұр, қара. Кепрок қалыңдығы кенеттен ауытқуы бір тұзды күнбез құрылым
ішінде ұсталады: Егізқара күнбезінде 7м–52м. Кепроктың максимальді
қалыңдығы 115м тең келеді.
Кунгур жасының түзілімдері анықталған палинологиялық анализ бойынша
белгіленеді.
Жоғарғы бөлім - Р2. Жоғарғы пермь жыныстары, сульфатты – терригенді
фациидің пайда болуымен байқалады, Егізқараның және Қаратаудың тұзды күмбез
аудандарында дөңес және дөңес маңы байқалды, онда олар келіспеушілікпен
кунгур жыныстардың 284м – 390м дейін тереңдікте жатыр.
Беткейлердің жоғарғы перм түзілімдері таралған, олардың көптеген
ұңғымалардың қималарда жоқ екенін айқындайды. Триас, юра, неоком жыныстары
жоғарғы пермде үзілмелі және үйлесімсіздік ауытқиды; баррем, триас
негізінде базальдық конгломераттар қабатшаларында ауытқиды.
Жоғарғы пермь түзілімдерінде терригенді жыныстарының әртүрлілігі мен
қаттылығы басым болады.
Жоғарғы пермь түзілімдерінің максимальді қалыңдығы 63м. Күмбез
арасындағы депрессиялар қалыңдығы, сейсмобарлау деректері бойынша 4км. ден
ары қарай өседі.
Мезозой түзілімі барлық жерде таралады, маңызды қалыңдығы, әр түрлі
тереңдікте ауытқуы және үлкен алаңдарда неогенге дейін көтерілімдерінде
байқалған. Олар триастың, төменгі және ортаңғы юралардың континенталды түрі
терригенді түзілімдерімен анықталған, теңіздік жағдайы – жоғарғы юра және
төмендік бор, ортаңғы және жоғарғы альп континенттік түзілімге өткен.
Жоғарғы бордың түзілімдері теңіздік – терригендік карбонатты жыныстар.
Триас жүйесі.
Зерттелген территорияда триастық жүйе жоғарғы бөлімнің түзілімдерімен
байқалады. Төменгі және ортаңғы триастың түзілімдер, юра алдын шайып өткен
құрылымдарда жатқан, үлкен емес тереңдікте ауытқиды және сейсмобарлаумен
жалғасады.
Жоғарғы триастың континентальді түзілімдері Егізқараның тұзды күнбез
көтерілім аумақтарында сақталған, олар 206м – 455м дейінгі тереңдіктегі
ұңғымалармен жүргізілді. Жайылған жыныстармен кунгурдың тұзды қалыңдығы
арасындағы байланыс келіспеген. Жоғарғы триас жабыны негізінен
конгломераттар және саздар, сонымен қатар үлкен түйірлі құмдар байқалған.
Триастың сазды қалыңдығы 2 түрлі қимамен берілген: карбонатты емес -
әртүрлі түсті және карбонатты – сұр түсті. Әртүрлі түсті қалыңдық жасылды –
көгілдір, қою – қызыл сұрлы, сары түсті, құмасты қабатшалары және
алевролиттері аргиллит сияқты сазды қайта қабатшалануынан құрылады. Саздар
массивті, карбонатты емес майлы болып табылады.
Саздың қабатшаларының қалыңдығы -0,3 -3м.
Құмтастар сұр, жасылды – көгілдір, қою – сұр, аркозовты, массивті.
Қабатшалар қалыңдығы – 0.2-3м.
Алевролиттер сұрлы – қара, сұрлы – қоңыр, кварцбиотитті карбонатты
базальді полемиктілі әктас. Қабатшалар қалыңдығы - 0,1 - 4,3м. Әр түрлі
түсті түзілімдердің қалыңдығы 15м - 52м дейін өзгереді.
Сұр түсті қалыңдық көгілдір – жасылды, ашық – жасыл, жасылды – сұр
түсті саздармен, карбонатты, массивті, қабатшалармен мергельдермен негізгі
қабатша қалыңдығы - 0,2м - 0,7м дейін.
Юра жүйесі.
Юра жүйесінің түзілімі мезозой қимасының маңызды бөлігін құрайды, олар
барлық жерде кеңінен таралған және үлкен қалыңдығы бар. Олар беткей
шегіндегі ұңғымалармен байқалған, тұзды күмбез қанаттарында және үлкен
тереңдіктегі дипрессияға енеді. Юра континентальді түрдегі төменгі және
ортаңғы бөлімдері көмірлі терригенді жыныстармен және теңіздік түрдегі
жоғарғы бөлімнің карбонатты – терригенді жыныстарымен түзіледі.
Төменгі юра түзілімдері Егізқара күмбезіндегі ұңғымаларында
байқалған, олар жоғарғы триас жыныстарын шайып өтіп ауытқиды. Дөңес және
дөңес маңы бөлігінде күмбез тереңдігінің ауытқуы шамамен 193м - 378м дейін,
бірте – бірте депрессиядағы жас түзілімдер астындағы үлкен тереңдіктерге
енеді.
Төменгі юра түзілімдерінде негізінен әртүрлі құмдармен қатар үлкен
мөлшердегі гравилер және ұсақ жұмыр тастар кремний – кварц секілді
құрамдары ауытқиды.
Қалыңдығы - 1,5 – 2м.
Төменгі юра түзілімдерінің жыныстары негізінен субформациялық
көмірленген жұмыр тастар мен құм тастар ( Айзенштадт 1975ж. ) олардың
ішінен территорияны зерттеу үшін полинологиялық деректер негізіне сүйене
отырып екі бөлім: саздылы – құмтастар ( төменгі – ортаңғы әктас ) және
саздылы ( жоғарғы әктас ) бөлінген. Төменгі және ортаңғы саздылы құмтасты
бөлімі 7м – 80м дейін қалыңдық, 193м – 382м дейінгі тереңдікте жатыр және
ашық – сұрлы, көгілдір – сұрлы, жасылды – сұрлы карменщоровандық құмдармен
сипатталған, төменінде – орта түйірлі жұмыртастар алевролиттер, саздар,
кварцтар, қабатшалары пириттің конкрециясымен, жоғарыда – ұсақ – жіңішке
түйірлі.
Төменгі – ортаңғы әктастың саздылы құмтасты түзілімдердің қалыңдығы 7м
– 80м дейін.
Саздылы төменгі юраның жоғарғы бөлігі, қайта қабатшалынған қоңыр –
сұр, қою – сұр, жасыл – сұр карбонатты емес қабатшаланған,құмды құмтастар
сазымен сипатталады, олар жапырақтар іздерімен және көмірлі дитриттерімен
де сипатталады. Оларға қарайтын құмдар қабатшалары, құмтастар, көмірлер.
Саздардың жабындарында гравилерден және кварцтың жұмыр тасынан, яшмандан,
ескерген жыныстардан тұрады. Сазды қабатшалар қалыңдығы – 3 – 6м.
Түзілімдер қалыңдығы 6м – 28м дейін.
Төменгі юраны қимада қарастыратын болсақ, әртүрлі түйірдегі құмдар
және гравилитті қабатшалар құмдар, каолинизация және пиритизацияға басым
келген, саздылы қабатшалардағы өсімдіктердің негізінен мынаны көрсететіні
айқын, төменгі юра жыныстары континенталдық, аллювиалдық және мүжілу
облыстар жағдайда болғанын көрсетеді.
Төменгі юраның жалпы ауытқу қалыңдығы 13м – 108м дейін.
Юра жүйесінің ортаңғы бөлімі аален, байос және бат ярустарымен
сипатталады, тұзды күмбездердің дөңес шегінде, олар плиоценге дейін
беткейіне шығады. Ортаңғы жыныстар тек Егізқара күмбезінің дөңес бөлігінде
кеңінен тараған, олар қиманың төменімен сипатталған және плиоценге
беткейіне шығады. Күмбез қанаттарында және депрессияға байланысты ортаңғы
юра түзілімдері тереңде, жас жыныстар бетін жауып жатыр, сондықтан да олар
байқалады.
Аален ярусы . Ортаңғы юра қимасы аален ярусының түзілімдерінен
басталады, олар Қаратау, Егізқара, Жөндісай күнбездерінде жатыр, олар
күмбездің дөңесте және дөңес маңы бөлігі шегінде 122 - 350м дейінгі
тереңдікте ауытқиды. Жыныстардың құлау бұрышы керндерді өлшеу арқылы 15 -
35° құрайды.
Ааленді континентальді терригенді түзілістер рұқсат бермеген төменгі
юрада жайылған, негізінен горизонтты құмдар қалыңдығы 1 – 10м де ауытқиды.
Құмдар көгілдір – ақ, әртүрлі түйірлі, саздылы, гравилермен және қара
яшма жұмыр тастар және кварцтармен, линзалармен және көмірлі сазды
қабатшалармен байқалған. Ол байос түзілімдеріне бірте – бірте көшеді.
Аален сазы құмдардың 2 - 9м дейін қалыңдығы 4 қабатта түзіледі.
Саздар сұр, қоңыр – сұр, үстінде көгілдір – қоңыр, қабатшаланған,
алевритті, кварцті каолинизоровті құмдармен бөлінген. Бөлек қабатшалар
көмірлі детритпен қамтамасыз етілген, құрамы флор папоротник жапырақ
іздері.
Аален ярусының терригендік саздылы – құмтастар қалыңдығы қабатшалардың
құрылысымен, көмірлі саздың қабатшаларымен және каолинизрлік құмдармен
сипатталады, олардың үлкен мөлшерде еменді шаңдардың болғаны,
континентальді көлді – батпақты бассейіндерінде тұрақты тектоникалық режим
жағдайында түзілуі мүмкін. Қалыңдық 29м ден 99м ге дейін өзгереді.
Бойос ярус . Бойос ярусының түзілімдері толығымен ұңғымалармен ашылған
негізінен Егізқара, Қаратау күмбез қанаттарының дөңес бөлігін алып жатыр,
тереңдігі 53 м ден 323 м дейін жабыны плиоценге дейінгі беткейге шығады.
Жыныстардың құлау бұрыштары, 5 - 35° тең. Ааленнің аралас жыныстарымен және
баттың қалыпты стратиграфиялыққа бірте – бірте көшуімен байланысты.
Құмтасты – саздылы қалыңдық саздың және құмдардың қайта қабатшалануы
сипатталады, тағы да әртүрлі қабатшалардың түрлері байқалады: бірінші
метрлердың қабат қалыңдығымен қабатшалар қалыңдығына дейін 1 – 2мм, яғни
ішінде ірі қабатшалар.
Бойос түзілімдерінің толық қималарында қоңыр көмір қалыңдығы 5 – 30см
болатын қабатшалардың 3м ден – 7м ге дейіні байқалады. Жие кездесетін
көмірлер қара, жартылай жылтырақ, қабатшалынған, жарық, күйе спрессовты
ағаш көмірге ұқсайды. Бос жерлерде құрамында ұсақ кристальді пиритттер бар,
өте сирек кездесетін янтарь. Сирек кездесетін қара жылтырақ, нәзік
көмірлер.
Бат ярусы .Бат ярусының түзілімдері Қаратау, Егізқара тұзды күмбез
қанаттарында және ұңғымалар дөңестерінде кездеседі, олар жоғарғы юраның
келловей астында және волж түзілімдерінде ауытқиды немесе плиоценге дейінгі
беткейге шығады. Бат жабынының ауытқу тереңдігі 16м – 416м. Жыныстардың
құлау бұрышы керн арқылы өлшеу 5-40° құрайды. Бойос түзілімдері жайылымға
бірте-бірте көшеді, бат ярусының түзілімдер жабынының жоғарғы юраның
горизонттары үйлесізімдік жағдайда жауып жатыр.
Қаратау күмбез қалыңдығы 33м-81м. өзгереді және Егізқара күмбез
қалыңдығы 15м-58м. Сонымен, юра жүйесінің ортаңғы бөлігіндегі терригенді
континентальді түзілімдері құрылысының анық көрсетілгендігімен сипатталады,
ол маңызды алаңдарда және қимада тұрады, сол себептен осы жауын-шашынның
жиналу дәуірінде тұрақты тектоникалық режимге бағытталған. Ортаңғы юраның
жалпы қалыңдығы 160м-329м. өзгереді.
Юра жүйесінің жоғарғы бөлігінің түзілімдері сұр түсті терригенді-
карбонатты формациядағы теңіздік түзілімдерімен сипатталады, оның құрамында
зерттелген территорияда келловей, оксфорд және волж ярустары байқалған.
Жоғарғы юра түзілімдері келіспеушілікпен жайылған ортаңғы юрада ауытқиды.
Көп жағдайларда қимадан келловей және оксфорд түзілімдері түсіп шығады.
Келовей және оксфорд ярустары бөлінбеген. Төменгі терригенді
субформацияға қатысты жоғарғы юраның төменгі бөлік түзілімдері таралады.
Олар Егізқара күмбезіндегі ұңғымаларының керн мағлұматтары бойынша белгілі
болған. Екі ұңғымада жыныстар жасы микрофауна анализдерімен анықталған,
басқа жағдайларда түзілімдерде литологиялық коррекциясы жүргізілді, олар
каротаж деректер арқылы расталады. Нақтылы деректердің аз болуына
байланысты, келловей және оксфорд түзілімдерінің айқынды түрде біріңғай
жасын нақты айқындау мүмкін емес.
Келловей және оксфорд ярустар жыныстарының максимальді қалыңдығы -36м.
Волж ярусы. Жоғарғы юраның үстіңгі бөлігінің терригенді-карбонатты
субформациясына қатысты волж ярусының түзілімдері, ортаңғы жік ярусы
сипатталады. Фаун аммониттері бойынша гастропод және фораминфер ортаңғы
және жік ярустың төменгі бөлігінде байқалады.
Ортаңғы жік ярустың төменгі бөлімінің түзілімдері, Егізқара, Жөндісай,
Қаратау күмбездерінің қанаты дөңес маңындағы бөлігінде ұңғымалармен
өткізілген, олар оксфорд және бат жыныстарында 52м-348м тереңдікте
келіспеушілікпен ауытқиды. Түзілім қалыңдығы 4м-71м.
Жоғарғы юраның вергатит белдемінің түзілімдері сол сияқты құрылымдық
жағдайлардағы, олардың Dorzoplanitee panderi белдем түзілімдерінде жайылып
жатыр, Егізқара, Қаратау тұзды күмбездерінің шегінде белгілі болды. Қаратау
күнбезінде жабынның ауытқу тереңдігі 42м. ұңғымада, Жөндісай күнбезінде
472м. ұңғымада ауытқиды.
Қалыңдық 3м-31м. тең.
Юра жүйесінің жоғарғы бөлігінің теңіздік сұр түсті түзілімдері,
төменгі бөліктің карбонатты терригенді құрамынан көмірлі өсімдіктер
түзілісімен және тозаң тұқым кешендерімен айрықшаланады, олар фаун
кешенімен бірігеді. Қима жоғарысында карбонатқа жыныстар ауысады, ал
терригенді жыныстар органогенді және химогенді түзілістерге орын береді,
яғни жай теңіздердің бай кешендері фауналар және микрофауналар.
Юра жүйесінің жалпы қалыңдығы 575м. тең.

Бор жүйесі.
Бор жүйесінің түзілімдері кеңінен тараған, ол мөлшері бойынша тұз
үсті кешенінің үлкен бөлігін құрайды. Олар кеңінен тарайды, төменгі бордың
терригенді формациясында және сеноманда, және жоғарғы бөлімнің карбонатты
формациясында түзіледі ( сеноман ярусын қоспағанда ).
Осы формациялардың беткейінің бөлінуі сеноман түзілімдерінің
эродировандық жабыны болып табылады.
Төменгі бордың сұр түсті терригенді формациясы төменгі саздылы
субформациясы ( валонжиннен төменгі альбқа дейін) және жоғарғы құмтасты (
ортаңғы-жоғарғы альб ) болып бөлінеді.
Зерттелген төменгі бор қима түзілімдері валанжиннен альбқа дейін
белгілі. Олар қанаттарын қиыстырады, дөңес маңы кейде тұз күмбездерінің
тереңге бағытталған жоғарғы бордың және палеогеннің күнбез аралық
кездеседі, ол сейсмикалық барлау әдістерімен дәлелденген. Үшінші шағылысу
горизонтты неоком табанымен жүргізілген.
Валанжин және готерив ярустары. Валанжин және готерив ярустар
түзілімдері микрофауналықты және палинологиялықты анықтау негізінде
жыныстар жасының қатыстығын айқындайды. Олардың шекарасы арасындағы
жыныстардың литологиялық құрамы кезең бойынша жүргізіледі, олар каротаж
диаграммаларда көзделген.
Валанжин ярусы. Құмның ұясы сазда тігінен тұрады, құрамында ыдыраған
желвак фосфоритті бар. Валанжин қалыңдығы үлкен емес және 2м-14м өзгереді.
Готерив ярусы. Готерив түзілімдері күнделікті беткейлерге Қаратаудың
оңтүстік күмбез қанаты және Егізқараның шығыс күмбез қанаты шегінде шығады.
Басқа жағдайларда Егізқара, Қаратау, Орындықты тұзды күнбез қанаттарында
апт түзілімдерімен немесе барий астында ұңғымалармен ашылған.
Егізқара күмбез қанатының солтүстік-батысында жабынның ауытқу
тереңдігі 58м. Орындықты күнбезінде 443м өзгереді.
Готеривте бұрғыланған ұңғымалар ішінен, ұңғымаларда неокомның
қалыпты қималары ашылған ( валанжин-готерив-баррем). ұңғымада баррем
қимадан құлайды, ал готерив түзілімдері апттың қара сазымен жабылады.
Готеривтің қысқартылған қима қалыңдығы Егізқара күмбез қанатының батысында
69м дейін өзгереді, жабынның ауытқу тереңдігі 10м-105м. Неоком қимасының
қысқартылған Қаратау күмбез, Егізқара күмбезінің шығыс және батыс тау
тырамы шегінде, ереже бойынша, тұзды күнбездің қанаттарының батыс ауданына
ұштастырады. Мүмкін, бұл баррем ғасырының тұзды күнбез биіктігінің
тұрақсыздығымен байланысты болар.
Неоком қималарының толық және қысқартылған түрінде де, готерив
түзілімдері қимада және алаң бойынша құрамының литологиялық-фациалдық
біріңғаймен айрықшаланады. Олар теңізді-карбонатты қалыңдықпен және қабатша
саздың әксіз карбонатымен сипатталады.
Готерив түзілімдерінің қалыңдығы күмбездің дөңес маңы бөліктерінде 37м
тұзды ұяшықтарында және қанаттардың периферий ауданында жатқан 105м.
Баррем ярусы . Баррем ярус түзілімдері Орындықты, Қаратау және
Егізқара тұзды күмбез қанаттарында ұңғымалармен ашылған.
Готерив бұрғыланған ұңғымалар ішінен, ұңғымаларда апттың қара саздары
тұрақсыз түрде готеривте жатады. Кейбір заңдылықтар айқындалады: Егізқара
күмбез қанатының солтүстік бөлігінде, сонымен қатар Қарату күмбез
қанаттарының батысында және Егізқара тау тамырында баррем түзілімі
толығымен кіріспейді.
Егізқара күмбез солтүстік батысының шығыс қанаттында баррем жабынының
ауытқу тереңдігі 23м. Жарасай күмбез арасы депрессиясында 475м.
Готерив түзілімдерімен жайылған төменгі бөлімі керн бойынша ұңғымамен
жалғасады және сұр, сұр-жасыл қалыңдығы 4-15м., горизонт табаны бойынша
жүргізіледі. Құмдарда фораминиферлер, тозаң тұқымдары кездестірген жоқ.
Барремнің жоғарғы шекарасы жыныстарды кенттен кезектестірген және апт
негізінде горизонтты шайып өтеді.
Зерттелген алаңдағы баррем құрамында екі түрлі литологиялық-фациалды
кешенді; терригенді ұсақтүрлі теңіздік түзілімдер және континентальді
әртүрлі түсті түзілімдер белгілі болды. Олар алаң бойынша және қимада бір-
бірін ауыстырып отырады.
Түзілім қалыңдығы 14м күнбез қанатында 94м өзгереді.
Апт ярусы. Апт түзілімдері зерттелген территориясында кеңінен
таралған. Деректер бойынша палинологиялық және микрофауналық анализдері,
олар 2 жік ярусына бөлінген: төменгі және жоғарғы. Төменгі апт түзілімдері
кеңінен тараған, қанаттардың көтерілім бөлігін және тұзды дөңестерін
қоспағанда.
Төменгі жік ярус түзілімдері барремнің немесе готеривтің жайылған
жыныстарында шайылып ауытқиды. Апт негізінен қою сұрлы глауконит-кварцты
құмның әртүрлі түйіршіктенген құмтасты саздың қабатшаланған қалыңдығы 0,2-
0,4м жалғасады, ол жайылым бойынша жасыл-cұрлы, түйірлі, полимикті,
карбонатты цементпен бірігуі мүмкін. Бұл құмтаста қоңыр-көмірлі
детриттің, пириттің, көгілдір-жасыл баррем саздың, фосфориттік гравилердің,
жиналымы белгіленген.
Негізгі бөлім қою-сұрлы және қара саздың біркелкі будалармен
сипатталған. Саздар массивті, жіңішке дисперсті, кейде анық емес қабатты,
құмтастылы ұялармен, глаукониттің және пириттің кварцты құмның
қабатшалаланғандары жатады.
Түменгі апт түзілімнің қалыңдығы Егізқара күмбез қанатының
солтүстігінде 4м Жөндісай күмбезінің грабенінде 36м, ол бірте-бірте
жыныстардың жабылған жеріне үлкейеді.
Жоғарғы апт түзілімдері төменгі апт секілді кеңінен тараған. Олар
плиоценге дейінгі беткейге шығады және Қаратау, Орындықты, Егізқара күмбез
грабендерінде және альб қанаттарында жас түзілімдерінің астында
ұңғымалармен анықталған, күмбез арасы депрессиясында және үлкен
тереңдіктегі мульдіде, Егізқара – Жөндісай тұзды ұяшықтарында кездеседі.
Жайылып жатқан төменгі апт жыныстар шекарасында горизонт арқылы
құмтасты жасыл-қара желвак сидериттарымен және негізінде фосфориттермен саз
жүргізілді.
Апт түзілімдерінің жабынында өзгермеген, оларға төменгі альб саздары
шайылып ауытқиды.
Апттың төменгі және жоғарғы жік ярустардың азғана айырмашылығы бар.
Жоғарғы апт түзілімдері қабатшаланған құмтасты алевролиттер, саздарымен
сипатталады. Саздар қою-сұр, сұр, анық емес қабаттар, әлсіз алевритті жұқа
диспертске дейін, слюдисті, ұсақ көмірлі детритті алевриттің жиналымдары,
үлкен емес қабатшалар (5-10см) құрамында жіңішке фукойды бар, қара сазбен
орындалған қабатша бойынша пириттің жіңішке кристальді қабатшалары
кездеседі. Бөлек қабатшаларда қалыңдығы 0,3-0,5м саз құмтасты кварц-
глауконитті құмдар, құрамында кварцты гравилер пиритті фукоид кездеседі.
Шөгіндінің жиналу жағдайының қысқа мерзімде өзгеруі туралы ашық-қоңыр тығыз
саздың горизонттары бар екендігін анықтайды.
Құмтасты қабатшалардың қалыңдығы 0,1-0,2м.олар сұр, ( қою-сұр, сары-
сұр ) ұсақтүйірлі массивті және әртүрлі жолақты болып сипатталады. Жыныстар
көлемінің пластикалық бөлігі 50%-60% құрайды; ол кварцтың, далашпаттын
жыныстардың, бұрыштан сырғанағышқа дейін, сынықтардың өлшемдері 0,3-0,1мм.
Цемент карбонатты, базальді түрдегі карбонатты саздылы, цемент құрылым
пелитоморфтыдан ірі түйірліге дейін. Құмтастыда пелеципод раковиналарын,
аммониттердің, криноидейдің қосылғанын белгілейді.
Қалыңдығы 0,1-0,3м алевролит қара септариевті, карбонатты ( саздылы
әктасқа көшетін ), өлшемі 0,03 км құрайтын көмір детритті және кварцтың
түйірлі қоспалары ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Геологиялық-геофизикалық зерттеудің және мұнай-газды аймақтарды игерудің негізгі кезеңдері
Ұнғыны жуу
Мұнай газ кен орындарын игеру
Бақтықарын тұзүсті құрылымы
Құмкөл кен орыны туралы жалпы мағұлматтар
Қабат майының қасиеттері
Мұнай саласында Қазақстан аумағында оны барлау, өндірумен айналысып жатқан шетелдік мұнай компаниялары
Маңғыстау мұнай қауымдастығы
Алаңдардағы түзілімдерден мұнай мен газ шоғырларын ашу мұ-най іздеу жұмыстарының көлемін ұлғайту
Ақтөбе – Астрахан күмбезі
Пәндер