Елдік өркендеу және инновациялық даму



Әр заманның өз мінезі, өз талабы бар. Қазіргі болашаққа ұмтылған қадамды – білім экономикасына ұмтылған қадам деуге болады. Бүгінгі дамудың жалғыз жолы – инновациялық жол. Ол – Қазақстанның әлемнің бәсекеге барынша қабілетті 50 елінің қатарына кіру жолы деген сөз.
Бұл дегеніміз – Қазақстан экономикасының ғылыми білімге, инновациялық технологияларға, жоғары білікті өндіргіш күшке негізделуі тиіс дегендік. Атап айтқанда, табиғи ресурстарды жаңаша игеруге, оларды мүмкіндігінше республикада өңдеуге, мүмкіндігінше қосымша құн жасауға, жаңа жұмыс орындарын ашуға, ғылыми ауқымды технологияларды барынша аз енгізуге негізделген, тұлғаның шығармашылық қабілеттілігі мен белсенділігін қажет етпейтін шикізаттық экономикадан “өңдеуші және өндіруші” экономикаға өту деген сөз.
Елбасы Н.Ә.Назарбаев атап көрсеткендей, “технологиялар индексі” деп аталатын бәсекеге қабілеттілік индексінің бір бөлшегі, әрине, қоғамның инновациялық даму деңгейін, технологиялар трансфертін, ақпараттық және коммуникациялық технологиялардың дамуын, ғылыми зерттеулер мен әзірлемелерге салынатын инвестициялар көлемін және де осы саладағы университеттер мен бизнестің ынтымақтастығын бағалаудан құралады деуге болады. “Шикізаттық” экономиканың халық тұрмысының “жоқтан бар” ғана болуының факторы екеніне, сонымен қатар ұлттың санаткерлік және адамгершілік әлеуетінің дамуына да кедергі келтіретініне қарсылық білдіру қиын. Демек, мұндай экономика тұтас қоғамдық менталитетке де кері әсерін тигізеді.
Қазақстанның болашағы, әлемнің бәсекеге барынша қабілетті 50 елінің қатарына кіруі, оның экономикасының инновациялық даму жолына сапалы көшуіне тікелей байланысты. Осыған орай біздің тәуелсіз, жас мемлекетіміздің басты даму бағыттарының бірі – қазіргі білім мен ғылымды барынша дамыту болып табылады.
Олай болса, істі неден бастау керек? Біздіңше, ұлттың инновациялық менталитетін қалыптастырудан, яғни мектепке дейінгі мекемелердегі, мектептердегі, жоғары оқу орындарындағы білім беру ісінен бастау керек. Әрі-беріден соң бұл Қазақстан Республикасының білім беру жүйесінде

Пән: Экономика
Жұмыс түрі:  Материал
Тегін:  Антиплагиат
Көлемі: 10 бет
Таңдаулыға:   
ЕЛДІК ӨРКЕНДЕУ ЖӘНЕ ИННОВАЦИЯЛЫҚ ДАМУ

Әр заманның өз мінезі, өз талабы бар. Қазіргі болашаққа ұмтылған қадамды –
білім экономикасына ұмтылған қадам деуге болады. Бүгінгі дамудың жалғыз
жолы – инновациялық жол. Ол – Қазақстанның әлемнің бәсекеге барынша
қабілетті 50 елінің қатарына кіру жолы деген сөз.
Бұл дегеніміз – Қазақстан экономикасының ғылыми білімге, инновациялық
технологияларға, жоғары білікті өндіргіш күшке негізделуі тиіс дегендік.
Атап айтқанда, табиғи ресурстарды жаңаша игеруге, оларды мүмкіндігінше
республикада өңдеуге, мүмкіндігінше қосымша құн жасауға, жаңа жұмыс
орындарын ашуға, ғылыми ауқымды технологияларды барынша аз енгізуге
негізделген, тұлғаның шығармашылық қабілеттілігі мен белсенділігін қажет
етпейтін шикізаттық экономикадан “өңдеуші және өндіруші” экономикаға өту
деген сөз.
Елбасы Н.Ә.Назарбаев атап көрсеткендей, “технологиялар индексі” деп
аталатын бәсекеге қабілеттілік индексінің бір бөлшегі, әрине, қоғамның
инновациялық даму деңгейін, технологиялар трансфертін, ақпараттық және
коммуникациялық технологиялардың дамуын, ғылыми зерттеулер мен
әзірлемелерге салынатын инвестициялар көлемін және де осы саладағы
университеттер мен бизнестің ынтымақтастығын бағалаудан құралады деуге
болады. “Шикізаттық” экономиканың халық тұрмысының “жоқтан бар” ғана
болуының факторы екеніне, сонымен қатар ұлттың санаткерлік және
адамгершілік әлеуетінің дамуына да кедергі келтіретініне қарсылық білдіру
қиын. Демек, мұндай экономика тұтас қоғамдық менталитетке де кері әсерін
тигізеді.
Қазақстанның болашағы, әлемнің бәсекеге барынша қабілетті 50 елінің
қатарына кіруі, оның экономикасының инновациялық даму жолына сапалы көшуіне
тікелей байланысты. Осыған орай біздің тәуелсіз, жас мемлекетіміздің басты
даму бағыттарының бірі – қазіргі білім мен ғылымды барынша дамыту болып
табылады.
Олай болса, істі неден бастау керек? Біздіңше, ұлттың инновациялық
менталитетін қалыптастырудан, яғни мектепке дейінгі мекемелердегі,
мектептердегі, жоғары оқу орындарындағы білім беру ісінен бастау керек. Әрі-
беріден соң бұл Қазақстан Республикасының білім беру жүйесінде жүзеге асар
реформалардың стратегиялық мақсаты болуы тиіс.
Сонымен бірге, ғылыми-техникалық ілгерілеу қарқыны қазір мынаны талап етіп
отыр: мемлекеттердің, адами ресурстардың ғылыми-техникалық әлеуетін ғылым
дамуының басым бағыттарына жұмылдыруды тездету, ғылым нәтижелерін осы
заманғы өндірісте тиімді пайдалану. Ғылыми-технологиялық жаһанданудың
негізгі бағыттары – мемлекетаралық ақпараттық алмасуды қамтамасыз ететін
технологияларды игеру; технологиялық және әлеуметтік инновацияларды
интеграциялайтын жаһандық метатехнологияларды жасап шығару; санаткерлік
ресурстардың халықаралық мобилділігін жеделдету; әлемдік ғылыми-
технологиялық дамуда ішінара халықаралық реттеу тетіктерін қалыптастыру; әр
түрлі мемлекеттердің санаткерлік ресурстарын жинақтайтын интернет-
технологиялар мен компанияларды дамыту; әлемдік деңгейде ғылыми-
технологиялық кешенді реттеу барысында трансұлттық корпорациялар мен
мемлекеттік құрылымдардың өзара әрекеттесуін жүзеге асыру болып табылады.
Экономикалық дамудың инновациялық жолы – экономикадағы технологиялардың
жылдам жаңаруын, соның ішінде тұтынушының көңілінен шыққан, ғылыми білімді
қажет еткен өніммен алмасуын қамтамасыз етуді меңзеп отыр. Жапонияның
“Сони” фирмасының президенті Акио Мората ұлттық инновациялық жүйе мен
қоғамның ұлттық инновациялық қабілетін, ұлттық инновациялық менталитетін
қалыптастырудың маңызына тоқтала келіп былай дейді: “Жапонияның
экономикалық қуаттылығының арту себебі, шетелдің маңызды зерттеу
нәтижелерін сатып алып отырғанында емес... Оған Жапония үлкен нәтижелерге
негізделген өнімді шығару жолын табу арқылы жетіп отыр. Америкада
технологияларға деген тапшылық жоқ. Алайда, онда осы технологияларды
коммерциялық тұрғыда қолдануға бағытталған шығармашылық белсенділіктің
төмендігі байқалады. Менің ойымша, бұл Америкадағы ең ірі проблема. Ал
Жапониядағы шығармашылық белсенділік – оның ең мықты жағы”.
Бұл мемлекеттің экономикалық басымдылығы формуласының нәтижесі, негізгі
білімнің, патенттер мен технологиялардың коммерциялық өнімге айналуының
көрсеткіші. Мұның барлығын адамдардың инновациялық қызметі мен жоғары
шығармашылық белсенділігі қамтамасыз етеді. Осы тұрғыдан келгенде, бай
мемлекет дегеніміз – дамыған инновациялық жүйенің жоғары сапасын
қамтамасыз еткен мемлекет, яғни ұлттық инновациялық қабілет деңгейі жоғары
ел, ұлттық инновациялық менталитетті қалыптастырған мемлекет деген сөз.
Қазақстанның инновациялық экономика бағытындағы жолы – бұл білім
экономикасы бағытындағы жол. Мемлекеттің ХХІ ғасырдағы инновациялық
дамуындағы университеттің рөлі мен орнын анықтайтыны да, міне, осы фактор.
Жалпыға мәлім болғанындай, қандай жаңалықты, қандай жаңа құбылысты өмірге
енгізбес бұрын, ең әуелі ұғым ретінде айқындап алуға тура келеді. Олай
болса, сөзіміздің осы тұсында инновациялар, инновациялық үрдіс,
инновациялық қызмет деген мәселелерге сипаттама бере кетудің еш артықтығы
жоқ.
Әлемдегі инновациялық үрдістердің бәрі де кез келген мемлекеттің
экономикалық дамуының жоғары деңгейін қамтамасыз етумен бірге, ғылыми-
техникалық ілгерілеуін де едәуір жылдамдатады. Өйткені, мемлекет дамуының
негізі болып табылатын инновациялық саясат кез келген бәсекеге қабілетті
мемлекеттегі ғылым дамуының бағытын анықтайды. Сондықтан да ғылыми-
техникалық үдеріс бүкіл әлемде “инновациялық үдеріс” ұғымымен тығыз
байланыста болуды талап етеді. Инновациялық үрдіс жаңа бір өнімнің алынуын
білдіреді де, ол идеяның пайда болуынан бастап, оның коммерциялық тұрғыда
жүзеге асырылуына дейінгі ұзақ жолды қамти отырып, әр түрлі қарым-
қатынастар (өндіру, алмасу, тұтыну) кешенін өз қармағына алады.
Әрине, инновациялық әлеуетті дамыту мен сақтаудың қажетті, басты талабы
ғылым екені мәлім. Бұл ретте инновациялық қызметті жүзеге асырудағы маңызды
элемент ғылыми өнімнің коммерциялануы болып табылады. Ғылыми қызмет жаңа
техникалық жобаларда, технологияларда, тәжірибелік-конструкторлық
жұмыстарда жүзеге асырылады. Трансферт – бұл технологияларды, жоба-
конструкторлық құжаттаманы, құрал-жабдықтар мен техниканы өзге заңды немесе
жеке тұлғаға беріп, оның меншік құқығын тіркей отырып, құнды қағаз
сертификатын беру еді.
Технологиялық үрдіс пен жаңа өнімді коммерцияландыру университеттердің
жанында бірқатар құрылымдарды жасауға бағытталған инновациялық қызмет
барысында жүзеге асады. Бұл құрылымдарға технопарктер, инновациялық-
технологиялық орталықтар, бизнес инкубаторлары, санаткерлік меншік шағын
инновациялық кәсіпорындар, өнімді лицензияландыру мен сертификаттауды
қамтамасыз ететін құрылымдар, консалтинг, маркетингтік зерттеу қызметтері
жатады. Инновация дамуының басты реттеушісі нормативтік құқықтық актілерді
жетілдіру, жаңа құқықтық құжаттарды қабылдау болып табылады.
Ұлттық инновциялық қабілет дегеніміз – бұл оның экономикалық өсуі мен
отандық тауарлар мен қызмет түрлерінің әлемдік еңбек нарығындағы бәсекеге
қабілеттілігін қамтамасыз ететін жаңа білім мен технологияларды тез жасап,
тарату мен пайдалану. Демек, инновациялық қабілет – бұл жалпы қоғамның
тыныс-тіршілігін ұйымдастырудың құрылымдық сипаттамасы.
Олай болса, инновацияның түпкілікті мақсаты болып табылатын білімді
экономикаға көшіру мен оны коммерцияландырудың механизмдері қалай жасалады?
Инновациялық үрдістегі маңызды түйіннің бірі осы мәселе. Себебі, кез
келген ұлы мақсат пен ауқымды жоспардың жүзеге асу тетіктері дұрыс
жасалмаса, еткен еңбек, төккен тер далаға кетеді.
Әлемдік және отандық тәжірибеге сүйенсек, технологиялық трансферт пен
санаткерлік меншікті коммерцияландырудың тиімді механизмдерінің бірі
технопарктер болып табылады. Технопарктердің қызметі ғалымдардың,
өнертапқыштардың, жаңашылдардың, инженерлердің, студенттердің,
магистранттардың жаңа идеяларды, игеру мүмкіндіктерін қамтамасыз етуге
бағытталады. Технопарктердің құрылтайшылары көбінде университеттер, ғылыми
орталықтар, ғылыми-зерттеу институттары, өндірістік кәсіпорындар, іскер
топтар (банктер, қорлар) шағын және орта кәсіпорындар, өнертапқыштар,
инвесторлар болып келеді.
Технологиялық жағынан дамыған елдерде ғылыми жаңалықтар жүйесінде
университтер маңызды рөл атқарады. Өйткені, олардың басты қызметі
мамандарды дайындауға ғана емес, негізін қолданбалы зерттеулерді жүргізуге
бағытталған ғылыми кешендер құрайды. Инновациялық дамудың әлемдік
тәжірибесіне қарасақ, бұл мемлекеттердің қол жеткізген табыстары ғылым мен
техника жетістіктерінде жатқанын көреміз. АҚШ пен Ұлыбритания жалпы ұлттық
қаржының 11-12%-ын ғылымның дамуына бөледі. Ал Франция мен Жапонияда бұл
көрсеткіш 15-16%-ды құрайды. Сондықтан ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
ИНТЕРАКТИВТІ ОҚЫТУ ЖӘНЕ ЖОҒАРЫ ОҚУ ОРЫНДАРЫНДА ҚАЗАҚСТАН ТАРИХ ПӘНІН ШЕТ ТІЛІНДЕ ОҚЫТУ
БАНК НЕСИЕСІНІҢ ТЕОРИЯЛЫҚ АСПЕКТІЛЕРІ
Шағын және орта бизнеске несие беру
БАҚ ғылым жайында
ҒЗЖ алғашқы нәтижесі бойынша сайтқа Қазақстандағы фотоэнергетиканың дамуы саласында проф
Қазақстандағы туризм экономикасының жағдайын заманауи бақылау
Туристік ресурстарды дамыту
Қазақстан Республикасындағы тұрғын үй құрылыс саласы нысандарын жобалаудың экономикалық тиімділігін бағалау
Индустриялық кәсіпорынның өндірістік ресурстары және оны тиімді пайдалануы
Нарық жағдайында агроөнеркәсiп саласында майлы дақылдар iшкi кешенiн қалыптастыру және дамыту (Оңтүстік Қазақстан облысы агроөнеркісібі мысалында)
Пәндер