Адамның табиғатпен байланысы



ЖОСПАР

• Кіріспе

• 1.1 Адамның табиғатпен байланысы
• 1.2 экологиялықфакторлар

• Негізгі бөлім
• 2.1 Экологиялық факторлардың организмге әсері
• 2.2 Антропогендік физикалық әсерлер және оларды нормалау
• 2.3 Экологиялық (өндірістік шаруашылық )сапа нормативі
• 2.4 Кешенді сапа нормативі
• 2.5 Қоршаған орта факторларын зерттеу әдістері

• Қорытынды

• Қоршаған ортаны қорғаудың негізгі принциптері және қорғау саласындағы құқықтары мен міндеттері
Жер бетінде тіршіліктің пайда болғанына 4 млрд. Жылдан артық уақыт өтті.Ұзаққа созылған бұл мерзім ішінде бір жасушалы қарапайым ағзалардан құрылымыда ,түр өзгешелігіде басқа өсімдіктермен жануарлардың таңғажайып түрлері пайда ьолды.Адамның өз табиғатына сай қоғам құра бастағанына он мың жылдай , ормандарды өртеп отырған темір мен пайдалы қазбаларды пайдалана бастағанына 4-5 мың жыл уақыт өтті.Ұзақ уақыт бойы адамдардың табиғатқа тигізетін әсері негізінен алғанда ,халық санының аздығына және ғылыммен техниканың өте жай өркенденуіне байланысты тежеліп қалды.
Дамудың жоғары сатысына көтерілген аңшылар аң аулауды жеңілдету мақсатында ормандарды өртеп отырған.Аңшылар қолымен болған өрттер көптеген жерлердің өсімдігінің мүлдем өзгеруіне себепші болды. Бұл тым ертеде-ақ адам табиғаттың тепе-теңдігін күрт өзгертіп ,бүтіндей алқаптардаң тозып кетуіне себепші болғанының айғағы.
Сонымен ,алғашқы қалыптасқан табиғаттың тепе-теңдік процесі халық саны көбейіп адам жаңа техникалық құралдарды пайдалана бастады.Табиғатқа ырықсыз жасалған зорлықтың нәтижесінде құрлықтағы көптеген өсімдіктер мен жануарлар түрлері жер бетінен жойылып кетті .Кейбір жағдайда олар ертеңін ойламай өсімдіктермен жануарлар түрін әдейі немесе абайсызда құртқан адамның іс-әрекетіне байланысты болды .Ал басқа уақытта ол бүтіндей бір экожүйені өзгертумен ,мысалы ,орманды ,қиыр батпақты құрғатумен байланысты еді.Себебі тек белгілі бір мекендерде ғана өмір сүре алатын көптеген өсімдіктермен жануарлардың тағдыры ,сол жерлерге байланысты болған Сондықтанда ,мұндай кездерде өсімдіктер мен жануарлардың түрлерінің тез жоғалып кеткені байқалмай қалатын.Жер шарының барлық аудандарында орман көлемінің азаюы , жалпы табиғат дағдарысын және топырақ эрозиясын туғызатыны белгілі.Орман азаюынан судың жер бетіндегі айналымы әлдеқайда жылдамдайды. Соның салдарынан топырақтың құнарлы қабатының шайылуы ,егін мен жайылымдардың істен шығарылып ,қатер туғызатын су тасқындарын жиілетті.
Қазба байлықтарын өндіру ,өнеркәсіппен қалалардың санының өсуі ландшафтың өзгеруіне ,топырақтың ,судың ауаның түрлі өнеркәсіп қалдықтарымен ластануына әкелді.
XX ғасырда энергетиканың,химия өнеркәсібінің ,транспорт қозғалысының дамуы биосфераға орны толмас өзгерістер әкелді.

ЖОСПАР

• Кіріспе

• 1.1 Адамның табиғатпен байланысы

• 1.2 экологиялықфакторлар

• Негізгі бөлім

• 2.1 Экологиялық факторлардың организмге әсері

• 2.2 Антропогендік физикалық әсерлер және оларды нормалау

• 2.3 Экологиялық (өндірістік шаруашылық )сапа нормативі

• 2.4 Кешенді сапа нормативі

• 2.5 Қоршаған орта факторларын зерттеу әдістері

• Қорытынды

• Қоршаған ортаны қорғаудың негізгі принциптері және қорғау саласындағы
құқықтары мен міндеттері

I Кіріспе

1. Адамның табиғатпен байланысы

Жер бетінде тіршіліктің пайда болғанына 4 млрд. Жылдан артық уақыт
өтті.Ұзаққа созылған бұл мерзім ішінде бір жасушалы қарапайым ағзалардан
құрылымыда ,түр өзгешелігіде басқа өсімдіктермен жануарлардың таңғажайып
түрлері пайда ьолды.Адамның өз табиғатына сай қоғам құра бастағанына он мың
жылдай , ормандарды өртеп отырған темір мен пайдалы қазбаларды пайдалана
бастағанына 4-5 мың жыл уақыт өтті.Ұзақ уақыт бойы адамдардың табиғатқа
тигізетін әсері негізінен алғанда ,халық санының аздығына және ғылыммен
техниканың өте жай өркенденуіне байланысты тежеліп қалды.

Дамудың жоғары сатысына көтерілген аңшылар аң аулауды жеңілдету
мақсатында ормандарды өртеп отырған.Аңшылар қолымен болған өрттер көптеген
жерлердің өсімдігінің мүлдем өзгеруіне себепші болды. Бұл тым ертеде-ақ
адам табиғаттың тепе-теңдігін күрт өзгертіп ,бүтіндей алқаптардаң тозып
кетуіне себепші болғанының айғағы.

Сонымен ,алғашқы қалыптасқан табиғаттың тепе-теңдік процесі халық саны
көбейіп адам жаңа техникалық құралдарды пайдалана бастады.Табиғатқа ырықсыз
жасалған зорлықтың нәтижесінде құрлықтағы көптеген өсімдіктер мен жануарлар
түрлері жер бетінен жойылып кетті .Кейбір жағдайда олар ертеңін ойламай
өсімдіктермен жануарлар түрін әдейі немесе абайсызда құртқан адамның іс-
әрекетіне байланысты болды .Ал басқа уақытта ол бүтіндей бір экожүйені
өзгертумен ,мысалы ,орманды ,қиыр батпақты құрғатумен байланысты еді.Себебі
тек белгілі бір мекендерде ғана өмір сүре алатын көптеген өсімдіктермен
жануарлардың тағдыры ,сол жерлерге байланысты болған Сондықтанда ,мұндай
кездерде өсімдіктер мен жануарлардың түрлерінің тез жоғалып кеткені
байқалмай қалатын.Жер шарының барлық аудандарында орман көлемінің азаюы ,
жалпы табиғат дағдарысын және топырақ эрозиясын туғызатыны белгілі.Орман
азаюынан судың жер бетіндегі айналымы әлдеқайда жылдамдайды. Соның
салдарынан топырақтың құнарлы қабатының шайылуы ,егін мен жайылымдардың
істен шығарылып ,қатер туғызатын су тасқындарын жиілетті.

Қазба байлықтарын өндіру ,өнеркәсіппен қалалардың санының
өсуі ландшафтың өзгеруіне ,топырақтың ,судың ауаның түрлі өнеркәсіп
қалдықтарымен ластануына әкелді.

XX ғасырда энергетиканың,химия өнеркәсібінің ,транспорт
қозғалысының дамуы биосфераға орны толмас өзгерістер әкелді.

Адамның іс-әрекеті нәтижесінде табиғи байлықтар азайып ,
биосфера түрлі өндіріс қалдықтарымен ластанып , табиғаттаға эко жүйелер
бұзылып , климаттың өзгеруіне әкелді. Сөйтіп,аданың қоғам дамуының әртүрлі
сатысында табиғатқа тигізетін әсері,оның байлықтарын пайдалануы әртүрлі
жағдайда болды.

1.2 экологиялық факторлар

Кез-келген тірі организм өзін айнала қоршаған табиғи
ортамен тығыз байланыста ғана өмір сүре алады.Олар –топырақ, су, минералды
заттар, жер бедері және атмосфералық әр түрлі құбылыстар.Организм үшін
табиғаттың барлық элементтері белгілі мөлшерде қажет және жиынтық күйінде
әсер етеді.Ал-қуаң дала немесе шөлейтті жерлер ол үшін қолайсыз,өмір сүре
алмайтын орта болып табылады.Сонымен,орта дегеніміз –организмнің өсіп
көбеюіне ,тіршілігіне ,дамуы мен таралуына тікелей жанама әсер ететін
айнала қоршаған орта копоненттерінің жиынтығы.

Экологиялық факторлар дегеніміз-организм үшін қажетті немесе теріс әсерін
тигізетін ортаның элементтерін айтамыз.Табиғатта экологиялық факторлар
жиынтық күйінде әсер етеді.Факторлар үш негізгі топқа жіктеледі:
Абиотикалық,биотикалық және антропогендік факторлар.

Абиотикалық фактор- организмдерге әсер ететін бейорганикалық
ортаның жиынтығы.

Биотикалық фактор – тірі организмдердің бір-біріне және ортаға
жағымды немесе жағымсыз әсер етуі.

Антропогендік факторлар –айнала қоршаған ортаға тигізетін адам
баласы іс-ірекетінің тікелей немесе жанама әсері.Адам баласы өзінің
материалдық игілігі үшін табиғат байлықтарын игеруге мәжбүр болады.
Нәтижесінде ,ірі кешендер ,өнеркәсіп, зауыт, кен байыту ,автокөліктер ауыл
шаруашылығы салалары дами түседі.Ал олардан зияны әртүрлі газдар, қалдықтар
,лас сулар,химиялық зиянды қосынды заттар айнала қоршаған ортаға
түседі.Зиянды заттардың көпшілігі табиғатта айналымға түспей жиналып бүкіл
тіршілікке кері әсерін тигізе бастайды.Яғни,атмосфера ауасының ластануы,су
айналасының бұзылуы ,жердің құнарсыздануы ,қуаңшылық,өзен-көлдердің
тартылуы,өсімдіктер мен жануарлардың сиреп немесе құрып кетуі адам
баласының денсаулығының бұзылуы және жалпы биосфера шегіндегі бұрын –соңды
болмаған климаттың өзгеру құбылыстары үдей түседі.Соңғы жылдары
антропогендік факторлардың табиғи ортаға және жалпы биосфераға әсері айқын
біліне бастады.Осыған орай ,адам баласының іс-әрекеті бақылауға алынып
табиғат тепе-теңдігінің бұзылмауына жол бермеу жолдары ғаламдық проблемалар
деңгейінде қарастырылуда.

Антропогендік факторлар организмге тікелей (ағаштарды кесу,аң аулау )және
жанама әсер ету (ортаның ластануы ,өзендерге су қоймаларын салу)болып
бөлінеді.Антропогендік факторларға техногендік факторлар
(радиация,ластану,құрғату жұмыстары,электро магнитизм және т.б.)да
жатады.Жалпыға белгілі факторлар классификациясынан
(абиотикалық,биотикалық,антропогенд ік)басқа экологиялық факторлардың
басқада классификациялары кездеседі. (3-кесте)

Экологиялық факторлар
абиотикалық биотикалық
Жарық,температура,ылғал,жел,қысым. күнӨсімдіктердің биоценоздың басқа
нің ұзақтығы т.б. мүшелеріне әсері.
Топырақтың механикалық құрамы,ылғал Жануарлардың биоценоздың басқа
сыйымдылығы,өткізгіштігі. мүшелеріне әсері.
Судағы немесе топырақтағы қоректік Адам әрекеті нәтижесінде пайда
элементтер ,газды құрамы,судың болатын антропогендік
ащылығы. факторлар.
Әсер ету уақыты Қайталануы бойынша Кезегі бойынша
бойынша
Эволюциялық Ретті Алғашқы
тарихи ретсіз Соңғы
Шығу тегі бойынша Пайда болу ортасы бойынша
Космостық Атмосфералық
Абиотикалық ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Экологиялық тәрбие туралы ақпарат
Экологиялық тәрбие жүргізу және оның мәні
Бастауыш мектепте экологиялық білім мен тәрбие берудің әдіс-тәсілдері
Сыныптан тыс сабақты ұйымдастыру әдісі
Жалпы білім беретін мектептерде оқушыларға экологиялық білім және тәрбие беру
Мектеп жасына дейінгі балаларға экологиялық тәрбие берудің әдістемесі
XXI ҒАСЫР ЭКОЛОГИЯЛЫҚ ТӘРБИЕНІҢ НЕГІЗГІ МӘСЕЛЕЛЕРІ
Мектепке дейінгі ұйымдарда экологиялық тәрбиенің маңызы
Бастауыш мектеп оқушыларына экологиялық білім және тәрбие беру мазмұны
Қазақ прозасында көкпен таласқан Алтайдың сырға бергісіз адам жандүниесімен байланысы
Пәндер