«ақпараттық жүйелерді жобалау» электрондық оқулықты өңдеу және жобалау
Кіріспе 4
1 Аналитикалық бөлім 6
1.1 Электронды оқулық туралы мәлімет 6
1.1.1 Электрондық оқу басылымына қойылатын жалпы талаптары мен міндеттері 6
1.1.2 Электрондық оқу құралының мазмұны мен қолдануы туралы 9
1.2 Тесттер жайлы 15
1.3 HTML тілі 17
2 Конструкторлық бөлім 21
2.1 Ақпараттық жүйеге арналған техникалық есеп 21
2.1.1 Жалпы мағлұматтар 21
2.1.2 Жүйе құрылуының тағайындалуы және мақсаты 22
2.1.3 Жүйеге қойылатын талаптар 23
2.1.4 Жүйенің құрылуындағы жұмыстың мазмұны және құрамы 28
2.2 Ақпараттың қамтамасыз етілуінің сипатталуы 29
2.3 Есептің қойылымы 29
2.3.1 Есептің сипатталуы 29
2.3.2 Кіру ақпараты 30
2.3.3 Шығу ақпараты 30
3 Технологиялық бөлім 32
3.1 Операционды технология 32
3.2 Қолданушы ережелері 37
3.3 Қауіпсіздік техникасының ережелері 44
Қорытынды 47
Әдебиеттер тізімі 48
Қосымша А Бағдарлама листингі 49
1 Аналитикалық бөлім 6
1.1 Электронды оқулық туралы мәлімет 6
1.1.1 Электрондық оқу басылымына қойылатын жалпы талаптары мен міндеттері 6
1.1.2 Электрондық оқу құралының мазмұны мен қолдануы туралы 9
1.2 Тесттер жайлы 15
1.3 HTML тілі 17
2 Конструкторлық бөлім 21
2.1 Ақпараттық жүйеге арналған техникалық есеп 21
2.1.1 Жалпы мағлұматтар 21
2.1.2 Жүйе құрылуының тағайындалуы және мақсаты 22
2.1.3 Жүйеге қойылатын талаптар 23
2.1.4 Жүйенің құрылуындағы жұмыстың мазмұны және құрамы 28
2.2 Ақпараттың қамтамасыз етілуінің сипатталуы 29
2.3 Есептің қойылымы 29
2.3.1 Есептің сипатталуы 29
2.3.2 Кіру ақпараты 30
2.3.3 Шығу ақпараты 30
3 Технологиялық бөлім 32
3.1 Операционды технология 32
3.2 Қолданушы ережелері 37
3.3 Қауіпсіздік техникасының ережелері 44
Қорытынды 47
Әдебиеттер тізімі 48
Қосымша А Бағдарлама листингі 49
Соңғы жылдары білім беру үрдісіне ақпаратты технологияларды енгізуге, оқу бағдарламаларын және электрондық кітапханаларды құруға, желілік құрылымның дамуына, сонымен қатар білім берудің жаңаша түрлеріне көп көңіл бөлінуде. Орта білім беру, орта кәсіптік білім беру, жоғарғы оқу орындарының ақпараттандыру үрдісіне білім беру ортасын құру, яғни базалық арнайы пәндерді оқыту және білімді бақылау үдерісінің сапалы өзгерісі маңызды орын алады. Орта білім беру, орта кәсіптік білім беру, жоғарғы оқу орындарының ғылыми және оқу ақпараттық ресурстарын құру процесін автоматтандыру және дамыту нәтижесінде оқыту мүмкіндігін кеңейтуге болады. Барлық адамның жоғарғы білім алуын қамтамасыз ету қажет. Жоғарғы білім алу білімгердің қабілетін, мүмкіндігімен, табандылығымен, күшімен, табандылығымен анықталуы тиіс.
Білім берудегі оқыту үдерісін ұйымдастыру және қамтамасыз ету үшін материалды-техникалық және оқу әдістемелік база қажет. Соның ішінде ерекше атап өтуге болатын әдістемелік электронды оқулықтар болып табылады. Олар оқу үдерісін даралау мен дифференциялдауға, қатені тексеруді бақылау мен кері байланысты жүзеге асыруға, оқу барысында өзін-өзі бақылау мен өзін-өзі түзетуді, әртүрлі жағдайда тиімді шешім қабылдай білу ептілігін қалыптастыруға, ойлаудың белгілі бір типін дамытуға (көрнекті-бейнелі, теориялық), оқуға ынтасын күшейтуге, танымдық іс-әрекетінің мәдениетін қалыптастыруға мүмкіндік береді.
Қазіргі уақытта электрондық оқулықтар мен оқу құралдарын жасау мәселесі өзекті болып табылады. Толық өңделген электронды оқулық лекция барысында-демонстрациялау құралы, компьютерлік кластарда өзіндік жұмыстарды орындау үшін-репетитор, компьютер, емтихан алушы алдында-тәжірибелі жұмыстарды орындауға арналған әдістемелік нұсқау ретінде қызмет атқара алады. Дегенмен, электрондық оқулық осы функциялардың барлығын орындау үшін оқулықты құрастырушы оқытушының педагогикалық шеберлігі, оқытылатын пәннің ерекшеліктерін ескертетін күрделі әдістемелік құрал болу қажет.
Электрондық оқулықтың оқу процесінде алатын орны оны жасаудың әдіснамасын өңдеу қажеттілігі мен толық дамымағандығы арасында қарама-қайшылық тудырады, соның нәтижесінде зерттеу мәселесі айқындала түседі.
Ақпараттық технологиялардың дамуы сабақты өткізудің жаңа мүмкін-дігін – қашықтан оқытудың енуін берді. Ол біріншіден, үйренушінің өзіне оқу уақыты мен орнын тағдауына, еніншіден, қандай да бір себептермен дәстүрлі білім алудан шеттетілген адамдарға білім алуға, үшіншіден, оқытуда жаңа ақпараттық технологияларды қолдануға, төртіншіден, оқытуға кететін шығынды белгілі бір мөлшерде азайтуға мүмкіндік береді. Басқа жағынан қашықтан оқыту білім беруді жекешелендіру мүмкіндігін арттырады.
Білім берудегі оқыту үдерісін ұйымдастыру және қамтамасыз ету үшін материалды-техникалық және оқу әдістемелік база қажет. Соның ішінде ерекше атап өтуге болатын әдістемелік электронды оқулықтар болып табылады. Олар оқу үдерісін даралау мен дифференциялдауға, қатені тексеруді бақылау мен кері байланысты жүзеге асыруға, оқу барысында өзін-өзі бақылау мен өзін-өзі түзетуді, әртүрлі жағдайда тиімді шешім қабылдай білу ептілігін қалыптастыруға, ойлаудың белгілі бір типін дамытуға (көрнекті-бейнелі, теориялық), оқуға ынтасын күшейтуге, танымдық іс-әрекетінің мәдениетін қалыптастыруға мүмкіндік береді.
Қазіргі уақытта электрондық оқулықтар мен оқу құралдарын жасау мәселесі өзекті болып табылады. Толық өңделген электронды оқулық лекция барысында-демонстрациялау құралы, компьютерлік кластарда өзіндік жұмыстарды орындау үшін-репетитор, компьютер, емтихан алушы алдында-тәжірибелі жұмыстарды орындауға арналған әдістемелік нұсқау ретінде қызмет атқара алады. Дегенмен, электрондық оқулық осы функциялардың барлығын орындау үшін оқулықты құрастырушы оқытушының педагогикалық шеберлігі, оқытылатын пәннің ерекшеліктерін ескертетін күрделі әдістемелік құрал болу қажет.
Электрондық оқулықтың оқу процесінде алатын орны оны жасаудың әдіснамасын өңдеу қажеттілігі мен толық дамымағандығы арасында қарама-қайшылық тудырады, соның нәтижесінде зерттеу мәселесі айқындала түседі.
Ақпараттық технологиялардың дамуы сабақты өткізудің жаңа мүмкін-дігін – қашықтан оқытудың енуін берді. Ол біріншіден, үйренушінің өзіне оқу уақыты мен орнын тағдауына, еніншіден, қандай да бір себептермен дәстүрлі білім алудан шеттетілген адамдарға білім алуға, үшіншіден, оқытуда жаңа ақпараттық технологияларды қолдануға, төртіншіден, оқытуға кететін шығынды белгілі бір мөлшерде азайтуға мүмкіндік береді. Басқа жағынан қашықтан оқыту білім беруді жекешелендіру мүмкіндігін арттырады.
1. Абдеев Н.М. Проектирование интеллектуальных систем в экономике учебник М,2004
2. Байшолакова К.С. Ақпаратттық жүйелер теориясы
3. Балапанов А Жаңа ақпаратты технологиялар,1999
4. Балапанов А Инернетке кіріспе /Бүкіл дүние жүзілік өрнек/,2002
5. Бройдо В.Л. Вычислительные системы, сети и телекоммуникации СПб,2005
6. Гайдамакин Н.А. Автоматизиролванные информ. Системы, базы и банки данных М,2002
7. Евдокимов В.А. Экономическая информатика.уч.д/вузов СПБ,1997
8. Землянский А.Л. Информационные технологии в экономике А,2004
9. Информационные технологии (путеводитель по экономике) М,2002
10. Исаев С. Компьютерлік технология негіздері, А,2000
11. Коннолли Т., Бегг К., Вильямс М. Базы данных: Проектирование, реализация и сопровождение: Теория и практика [Текст] : монография / - 2-е изд. - :., 2001.
12. Лугачев М.И. Экономическая информатика: Введение в экономический анализ. и др. М,2005
13. Максимов Н.В Архитектура ЭВМ и выч.системы. М,2006
14. Мсхалая Ж.Основы информационных технологий и др. М,2001
15. Панфилов И. В. Создание Web-страниц : видеосамоучитель / ред. : - М. : Триумф, 2008. - 320 с. : ил. эл. опт. диск (CD-ROM)
16. Панфилов И. В.Самоучитель. Создание Web-сайтов+2 видеокурса на двух СD [Текст] : учебное пособие / - М. : Триумф, 2008. - 464 с.
17. Патрушина С.М.Информационные системы в экономике [Текст] : учебное пособие / - М. : МарТ, 2004. - 352 с.
18. Романов А.Н. Советующие информационные системы в экономике М,2000
19. Семенова М.И. Автоматизированные информ. технологии в экономике М,2000
20. Скрипкин К.Г. Экономическая эффективность информационных систем Спб,2002
21. Смирнова Г.Н.Проектиров эконом информац систем и др. М,2003
22. Соловьева Сетевые технологии практикум+CD СПб,2004
23. Черкасов Ю.М. Информационные технологии управления : учебное пособие / ред. : - М. : ИНФРА-М, 2001. - 216 с.
2. Байшолакова К.С. Ақпаратттық жүйелер теориясы
3. Балапанов А Жаңа ақпаратты технологиялар,1999
4. Балапанов А Инернетке кіріспе /Бүкіл дүние жүзілік өрнек/,2002
5. Бройдо В.Л. Вычислительные системы, сети и телекоммуникации СПб,2005
6. Гайдамакин Н.А. Автоматизиролванные информ. Системы, базы и банки данных М,2002
7. Евдокимов В.А. Экономическая информатика.уч.д/вузов СПБ,1997
8. Землянский А.Л. Информационные технологии в экономике А,2004
9. Информационные технологии (путеводитель по экономике) М,2002
10. Исаев С. Компьютерлік технология негіздері, А,2000
11. Коннолли Т., Бегг К., Вильямс М. Базы данных: Проектирование, реализация и сопровождение: Теория и практика [Текст] : монография / - 2-е изд. - :., 2001.
12. Лугачев М.И. Экономическая информатика: Введение в экономический анализ. и др. М,2005
13. Максимов Н.В Архитектура ЭВМ и выч.системы. М,2006
14. Мсхалая Ж.Основы информационных технологий и др. М,2001
15. Панфилов И. В. Создание Web-страниц : видеосамоучитель / ред. : - М. : Триумф, 2008. - 320 с. : ил. эл. опт. диск (CD-ROM)
16. Панфилов И. В.Самоучитель. Создание Web-сайтов+2 видеокурса на двух СD [Текст] : учебное пособие / - М. : Триумф, 2008. - 464 с.
17. Патрушина С.М.Информационные системы в экономике [Текст] : учебное пособие / - М. : МарТ, 2004. - 352 с.
18. Романов А.Н. Советующие информационные системы в экономике М,2000
19. Семенова М.И. Автоматизированные информ. технологии в экономике М,2000
20. Скрипкин К.Г. Экономическая эффективность информационных систем Спб,2002
21. Смирнова Г.Н.Проектиров эконом информац систем и др. М,2003
22. Соловьева Сетевые технологии практикум+CD СПб,2004
23. Черкасов Ю.М. Информационные технологии управления : учебное пособие / ред. : - М. : ИНФРА-М, 2001. - 216 с.
Пән: Информатика, Программалау, Мәліметтер қоры
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 48 бет
Таңдаулыға:
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 48 бет
Таңдаулыға:
МАЗМҰНЫ
Кіріспе 4
1 Аналитикалық бөлім 6
1.1 Электронды оқулық туралы мәлімет 6
1.1.1Электрондық оқу басылымына қойылатын жалпы талаптары мен 6
міндеттері
1.1.2Электрондық оқу құралының мазмұны мен қолдануы туралы 9
1.2 Тесттер жайлы 15
1.3 HTML тілі 17
2 Конструкторлық бөлім 21
2.1 Ақпараттық жүйеге арналған техникалық есеп 21
2.1.1Жалпы мағлұматтар 21
2.1.2Жүйе құрылуының тағайындалуы және мақсаты 22
2.1.3Жүйеге қойылатын талаптар 23
2.1.4Жүйенің құрылуындағы жұмыстың мазмұны және құрамы 28
2.2 Ақпараттың қамтамасыз етілуінің сипатталуы 29
2.3 Есептің қойылымы 29
2.3.1Есептің сипатталуы 29
2.3.2Кіру ақпараты 30
2.3.3Шығу ақпараты 30
3 Технологиялық бөлім 32
3.1 Операционды технология 32
3.2 Қолданушы ережелері 37
3.3 Қауіпсіздік техникасының ережелері 44
Қорытынды 47
Әдебиеттер тізімі 48
Қосымша А Бағдарлама листингі 49
ҚАЗАҚ ҚАРЖЫ-ЭКОНОМИКАЛЫҚ АКАДЕМИЯ
Ақпараттық жүйелер кафедрасы
КУРСТЫҚ ЖҰМЫС
Ақпараттық жүйелерді жобалау пәні бойынша
Тақырыбы: Ақпараттық жүйелерді жобалау электрондық оқулықты өңдеу және
жобалау
Студент Қадырсызов Н. Р. Топ ИС-31
______________________________
_________________________________ ___
_ (күні)
(қолы)
Жетекші ___________________ .
(қолы)
Комиссия мүшелері:
_________________ .К.
(қолы) (фамилиясы, аты-жөні)
_________________
(қолы) (фамилиясы, аты-жөні)
_________________
(қолы) (фамилиясы, аты-жөні)
_________________
(бағасы)
Семей 2012
ҚАЗАҚ ҚАРЖЫ-ЭКОНОМИКАЛЫҚ АКАДЕМИЯ
Ақпараттық жүйелер кафедрасы
КУРСТЫҚ ЖҰМЫСҚА ТАПСЫРМА
Студент
Группа ИС-31
(фамилиясы, аты жөні)
1. Тақырыбы Ақпараттық жүйелерді жобалау электрондық оқулықты өңдеу
және жобалау
2. Курстық жұмысты тапсыру уақыты
_____ ____________2012 ж.
3. Курстық жұмыстың алғашқы сипаты:
Компьютерлік оқу құралы деп білім берудің компьютерлік технологиясын
кеңінен пайдалануға негізделген электрондық оқып-үйрену құралдарын айтады.
Компьютерлік оқу құралы деп білім берудің компьютерлік технологиясын
кеңінен пайдалануға негізделген электрондық оқып-үйрену құралдарын айтады.
Компьютерлік оқу құралын жасаудың ақырғы кезеңі оны программаға
айналдыру, яғни машина тілінде кодтау ісі болып табылады. Осындай
қолданбалы программалық жабдықтамалар жасау көптеген жүйелік программалар
арқылы жүргізіледі, олар: Visual Basic, Delphi, Power Builder, Power Point,
т.б.
Оқыту жүйесіне арналған программалық жабдықтама ретінде жасалатын
компьютерлік оқу құралын даярлау көпжақты мәселе болып саналады, оны жүзеге
асыру үшін әр түрлі салаларда істейтін мамандарды пайдалана білу қажет.
4. Курстық жұмыстың мазмұны:
1 Кіріспе
2 Аналитикалық бөлім
3 Конструкторлық бөлім
4 Технологиялық бөлім
5 Қорытынды
5. Графикалық материалдар кестелер, суреттер
Курстық жұмыстың жетекшісі _________________
қолы, мерзімі фамилиясы, аты-жөні
Курстық жұмыстың тапсырмасын алдым: ___________ ___ __________
Қолы
Кіріспе
Соңғы жылдары білім беру үрдісіне ақпаратты технологияларды енгізуге,
оқу бағдарламаларын және электрондық кітапханаларды құруға, желілік
құрылымның дамуына, сонымен қатар білім берудің жаңаша түрлеріне көп көңіл
бөлінуде. Орта білім беру, орта кәсіптік білім беру, жоғарғы оқу
орындарының ақпараттандыру үрдісіне білім беру ортасын құру, яғни базалық
арнайы пәндерді оқыту және білімді бақылау үдерісінің сапалы өзгерісі
маңызды орын алады. Орта білім беру, орта кәсіптік білім беру, жоғарғы оқу
орындарының ғылыми және оқу ақпараттық ресурстарын құру процесін
автоматтандыру және дамыту нәтижесінде оқыту мүмкіндігін кеңейтуге болады.
Барлық адамның жоғарғы білім алуын қамтамасыз ету қажет. Жоғарғы білім алу
білімгердің қабілетін, мүмкіндігімен, табандылығымен, күшімен,
табандылығымен анықталуы тиіс.
Білім берудегі оқыту үдерісін ұйымдастыру және қамтамасыз ету үшін
материалды-техникалық және оқу әдістемелік база қажет. Соның ішінде ерекше
атап өтуге болатын әдістемелік электронды оқулықтар болып табылады. Олар
оқу үдерісін даралау мен дифференциялдауға, қатені тексеруді бақылау мен
кері байланысты жүзеге асыруға, оқу барысында өзін-өзі бақылау мен өзін-өзі
түзетуді, әртүрлі жағдайда тиімді шешім қабылдай білу ептілігін
қалыптастыруға, ойлаудың белгілі бір типін дамытуға (көрнекті-бейнелі,
теориялық), оқуға ынтасын күшейтуге, танымдық іс-әрекетінің мәдениетін
қалыптастыруға мүмкіндік береді.
Қазіргі уақытта электрондық оқулықтар мен оқу құралдарын жасау
мәселесі өзекті болып табылады. Толық өңделген электронды оқулық лекция
барысында-демонстрациялау құралы, компьютерлік кластарда өзіндік жұмыстарды
орындау үшін-репетитор, компьютер, емтихан алушы алдында-тәжірибелі
жұмыстарды орындауға арналған әдістемелік нұсқау ретінде қызмет атқара
алады. Дегенмен, электрондық оқулық осы функциялардың барлығын орындау үшін
оқулықты құрастырушы оқытушының педагогикалық шеберлігі, оқытылатын пәннің
ерекшеліктерін ескертетін күрделі әдістемелік құрал болу қажет.
Электрондық оқулықтың оқу процесінде алатын орны оны жасаудың
әдіснамасын өңдеу қажеттілігі мен толық дамымағандығы арасында қарама-
қайшылық тудырады, соның нәтижесінде зерттеу мәселесі айқындала түседі.
Ақпараттық технологиялардың дамуы сабақты өткізудің жаңа мүмкін-дігін
– қашықтан оқытудың енуін берді. Ол біріншіден, үйренушінің өзіне оқу
уақыты мен орнын тағдауына, еніншіден, қандай да бір себептермен дәстүрлі
білім алудан шеттетілген адамдарға білім алуға, үшіншіден, оқытуда жаңа
ақпараттық технологияларды қолдануға, төртіншіден, оқытуға кететін шығынды
белгілі бір мөлшерде азайтуға мүмкіндік береді. Басқа жағынан қашықтан
оқыту білім беруді жекешелендіру мүмкіндігін арттырады.
Қашықтан оқытуда электронды оқулықтар қолданылатыны белгілі.
Электрондық оқулықтарды құру ақпараттық материалдардың әркез жаңарып
отыруына байланысты мәселені шешуге мүмкіндік береді. Оларда, сонымен
қатар, жаттығулар мен мысалдардың мол болуы және ақпараттың әр түрінің
көрнекі түрде берілуі мүмкін. Сонымен бірге электрондық оқулықтар көмегімен
білімді тексеру – компьютерлік тест орындалады.
Білім беру саласында "электрондық оқулықтарды" пайдалану оқушылардың
танымдық белсенділігін арттырып қана қоймай, логикалық ойлау жүйесін
қалыптастыруға шығармашылықпен еңбек етуіне жағдай жасайды.
Электрондық оқулықтарды қолдану тәжірибесі студенттер мен оқушылардың
берілген материалды сапалы түрде меңгеретінін көрсетті. Бұған тестілеу
қорытындылары куә. Олай болса ақпараттық технологияның дамуы білім беруде
жаңа әдістер мен әдістемелерді ойлап табуға және сол арқылы оның сапасын
арттыруға толық мүмкіндік береді.
Электрондық оқулықты пайдалану мұғалімнің де ғылыми-әдістемелік
потенциалын дамытып, оның сабақ үстіндегі еңбегін жеңілдетеді. Оқытудың әр
сатысында компьютерлік тесттер арқылы оқушыны жекелей бақылауды, графикалық
бейнелеу, мәтіндері түрінде, мультимедиалық, бейне және дыбыс бөлімдерінің
бағдарламасы бойынша алатын жаңалықтарды іске асыруға көп көмегін тигізеді.
Электрондық оқулықтарды қарапайым оқулықтарға қарағанда пайдалану ыңғайлы
және оларда өзін - өзі тексеру жүйесі бар. Осы электрондық оқулықтың
артықшылығы болып табылады. Сондықтан, өзін - өзі тексеру жүйесі оқушы мен
оқытушының арасындағы байланысын алмастырады да, оларды ауылдық жерлерде,
мұғалім жетіспейтін жерлерде көбіне қажет етеді.
Электрондық оқулықтарды пайдалану оқушылардың, танымдық белсенділігін
арттырып қана қоймай, логикалық ойлау жүйесін қалыптастыруға
шығармашылықпен еңбек етуіне жағдай жасайды.
Осы уақытқа дейінгі білім беру саласында тек мұғалімнің айтқандарын
немесе оқулықты пайдалану қазіргі заман талабын қанағаттандырмайды.
Сондықтан қазіргі ақпараттандыру қоғамында бұл оқулықтарды пайдаланбай алға
жылжу мүмкін емес.
Электрондық оқулық мазмұны жағынан толық, жоғары деңгейде
ақпараттанған және дарынды жазылуы қажет. Қашықтан білім алуда оқулықта
барлық электрондық-методикалық құралдары кіруі керек.
Дәл осындай оқулықты кез-келген оқушыға ұсынуға болады және
студенттердің өз бетінше дайындалуы кезінде жақсы көмекші құрал болып
табылады. Сонымен қатар сынақтарға және әр пәннен өтетін емтихандарға
дайындалуға да көмектеседі.
Қазіргі уақытта оқу пәндерінің барлық бағыттыры бойынша электрондық
оқулықтар құрылуда. Мұндай оқу көздеріне деген қызығушылықтың артуы
мультимедиалық технологиялардың пайда болуымен және коммуникациялық
құралдар, Интернет желісінің дамуымен байланысты.
1 Аналитикалық бөлім
1.1 Электрондық оқулық туралы мәлімет
1.1.1. Электрондық оқу басылымына қойылатын жалпы талаптары мен
міндеттері
Электрондық оқу басылымының (ЭОБ) обьектісі ғылыми негізделген
фактілер, тұжырымдар мен ережелердің, сонымен қатар берілген оқу курсында
оқытылатын обьектілердің, құбылыстар мен үрдістердің қатынастары мен
қасиеттерінің жиынтығы болып табылатын сандық, мәтіндік, графикалық, аудио,
видео және басқа оқыту ақпараты болуы керек.
1. ЭОБ оқу мақсаттарына тікелей сәйкес келмейтін, яғни оқу курсының
мазмұнына жатпайтын және пайдаланушының назарын өзіне аудартатын
ақпаратты қамтымау керек.
2. ЭОБ-да интерфейс көрнекті, түсінікті, бірмәнді болуы мен қатар,
пайдаланушы қате іс әрекеттер жібермеу үшін ЭОБ-ның және оның жеке
бөліктерінің жұмыс істеу логикасын түсінуге көмектесетін түрде болу
керек.
3. ЭОБ-да оқылатын обьектілер, үрдістер мен құбылыстардың құрылымын және
параметрлерін беру және өзгерту үшін, сонымен қатар сыртқы әрекеттерді
имитациялау үшін, сонымен қатар сыртқы әрекеттерді имтациялау үшін,
имитациалық компьютерлік моделдер ыңғайлы құралдармен жабдықталуы керек.
Компьютерлік моделдермен өзара- әрекет мәселелері оның көмегімен
шешілетін дидактикалық есептердің мазмұнынан оқушының көңілін бөлмей,
оларды меңгеру үшін интеллектуалды ынтаны елеулі азайтатындай болуы
керек.
4. ЭОБ жабық та, ашық та ортада қолдану мүмкіндігіне ие болу керек .
5. Жабық ортада жылжымалы ақпаратты тасушыларда орналасуы және жеке алынған
компьютерде немесе локалды компьютерлік желіде орыналушы программалар
сияқты жұмыс істеу мүмкіндігіне ие болуы керек. ЭОБ ашық орта глобалды
компьютерлік желілерде орналасады және жұмыс істеу үшін программа
браузерлерді қолданады.
6. ЭОБ қосымша программалық құралдарды талап етпейтін операциялық жүйенің,
соның ішінде ашық кодты операциялық жүйелердің, нұсқасын ескере отырып
автоматты түрде орнатуының мүмкіндігіне ие болуы керек . Орнату
комплектінде мемілекеттік немесе халықаралық стандарттарына сәйкес ЭОБ-
ның тәуелсіз жұмысы үшін барлық қажет шрифтер, драйверлер және
программалар пакеттері болуы керек.
7. ЭОБ қажетті өзгертуді енгізуді оңайлату және сынақтан кейін программаның
алғашқы кодын өзгертпей ЭОБ-ның мазмұнын жетілдіру мүмкіндіктері болуы
керек, сонымен қатар оқу материалдары мен статистикалық деректерге
рұқсатсыз болмауы керек.
8. ЭОБ- ның құрамын: титул, мазмұн, контент, утилиталар, көмекші және
құжаттама енгізу керек.
Титулда ЭОБ-ның шығу мәліметтері орналасады. Шығу мәліметтеріне
қойылатын талаптар осы стандартың сәйкес тарауында келтірілген .
Тақырыпнама ЭОБ–ның құрылымен барлық семантикалық оқу бірліктерінің
атаулары көрсетілуі керек.
Контентте ЭОБ –ның мақсаттары мен есептеріне қатысты, және білімді
қорытынды бақылау өткізуге қажет, барлық оқу материалы берілуі керек.
Оқу материалы ғылыми терминологияны пайдаланып түсінікті, дәл, толық
және қарама қайшылықсыз жазылуы керек .
Утилиттер пайдаланушыларды тіркеу, статистикалық деректерді шығару,
мазмұнды қарау, оқу траекториясын анықтау және сонымен оқыту, ағымдағы,
аралық, белестік және қортынды тестілеуді жүргізу үшін арналған.
Көмекшіде ЭОБ-ның жұмысын басқару бойынша ақпарат және ЭОБ-ның іске
қосылуы моментінен бастап қолжетпек болуы керек.
Ақпараттық қоғамның негізгі бағыттарының бірі – білім саласын
ақпараттандыру болып саналады, яғни білім жүйесін жаңа ақпараттық
технологияларды тиімді пайдалану методологиясымен және және оны жүзеге
асыру практикасымен қамтамасыз ету процесі болып саналады.
Қазіргі кезде ашық және басқа да оқыту жүйесінде қолданылатын
ақпараттық компьютерлік технологиялық (АКТ) құралдарға электронды оқыту
басылымдары (ЭОБ) жатады. ЭОБ – ын жасау ҚР білім жүйесінің барлық түрлері
мен деңгейлерін ақпараттандырудағы негізгі стратегиялық бағыты болып
саналады. Электронды оқыту құралдарын жасау және пайдалану екі бағыт
бойынша дамиды:
1. Әртүрлі оқыту пәндері бойынша автоматтандырылған оқыту жүйелері
құрылады. Автоматтандырылған оқыту құралдарының негізі ретінде педагог –
құрушыларға өздерінің әдістемелік материалдарын мәліметтер қорына
енгізіп, арнайы тіл немесе инструментальдық құралдар арқылы оларды
оқытудың алгоритмін беруге болатын авторлық жүйелер жатады.
2. Адамзат жұмысының әртүрлу саласын ақпараттандырумен байланысты. Бұл
бағытты компьютерлік оқыту программалары, программалар пакеті, көп еңбек
етуді қажет ететін есептеулерді, оптимизациялауды, математикалық
модельдерді жеңілдету үшін автоматтандыру жүйелерінің элементтері
дамығын.
Қазіргі заманғы ЭОБ оқушыға ыңғайлы индивидуалды қарқынмен теорияны
оқуға, эксперименталды зерттеулер жүргізуге, практикалық дағдыларды
қалыптастыруға, өзін - өзі тексеруге мүмкіндік береді.
- оқушының білім деңгейін, дағдысын және іскерлігін бақылауға және
бағалауға арналған программалық құралдар.
- электронды жаттықтырушы
- математикалық және иммитациялық модельдеуге арналған программалық
құралдыр.
- қашықтықтан лабораторияларды оқытуға арналған программалық құралдар
- ақпараттық – іздеу анықтамалық жүйелері
- электронды оқулықтар
- интеллектуалды оқыту жүйелері
- мамандық бойынша автоматтандыру құралдары (өндірістік жұйелер немесе
оларды оқыту аналогтары)
1. Ортақ қолдануға арналған сервистік программалық құралдар көп
ойлануды қажет ететін есептеулерде, эксперименттік бақылаулардың
берілгендерін өңдеуде автоматтандыру үшін қолданылады. Олар лабораториялық,
практикалық сабақтарда, студенттік өзіндік жұмысын ұйымдастыруда
қолданылады.
2. жаттықтырушылар іскерлік пен дағдыны өңдеуге арналған. Бұндай құралдар
өте қиын және төтенше жағдайларда апатқа қарсы жағдайды өңдеуді оқытуда
әсіресе тиімді. Нақты құралдарды жаттығу үшін қолдану көптеген
жағдайларға байланысты қолайсыз (тоқ берудегі үзіліс, авариялық жағдайлар
туғызу қаупі, үлкен қауіптілік т. б.). Сондай – ақ электронды
жаттықтырушыны есептеулерде іскерлік пен дағдыны қалыртастыру үшін
қолданылады.
3. Математикалық модельдеуге арналған құралдар эксперименттік және
теориялық зеттеулер шекараларын кеңейтуге, физикалық экспериментті
есептеуге мүмкіндік береді. Бұндай құралдар қымбат лабораториялық
құрылғыларды алуды шектеуге көмектеседі, зертханаларда жұмыс істеу қаупі
азаяды.
4. Ақпараттық – іздеу анықтамалық жүйелері қолданушыға әртүрлі ақпаратты
енгізуге, сақтауға және беруге арналған. Оларға әртүрлі белгілері бойынша
ақпаратты тез тез табуға көмектесетін иерархиялық ұйымдастырылған
гиппертекстік және гипермедиялық программалар әртүрлі мәліметтер қорлары
жатады.
5. Автоматтандырылған оқыту жүйелеріне, әдетте аз көлемді, оқушыға
теориялық материалдармен танысуды, жаттығуды және білім деңгейін
тексеруді ұйымдастыратын оқыту программалары жатады.
Электронды оқыту құралдарын лекцияларда, лабораторияларда,
лабораториялық жұмыстарда, өз бетімен оқуда немесе нәтижелік бақылау
жүргізгенде пайдалана беруге болады. Негізінен оқушының білім деңгейін
бақылауға және тестілеуге арналған программалық оқыту құралдары, сондай –
ақ өзінде сондай құралдары бар ЭОБ кең тараған. Олар оқытушыны көп
вариантты практикалық тапсырмалар жасаудан, бақылаудан және орындауын
тексеруден босатады. Осындай жағдайдағы білімді жиі тексеру оқуға
ынталануды көтереді. АКТ – ны пайдалану – оқыту және жетілдіру мақсаттарына
тиімді түрдк қол жеткізуге болатын білім жүйесін құруға мүмкіндік береді.
Мұндай тәсілдің артықшылығы:
1. оқытудың жоғарғы нәтижелілігі
2. әртүрлі білім мекемелері үшін икемділігі мен бейімделгіштігі.
3. жүйенің жеңіл өзгертілуі мен толықтырылуы (тесттерді
толықтыруға, файлдарды өзгертуге болады).
1.1.2 Электрондық оқу құралының мазмұны мен қолданылуы туралы
Электрондық оқу басылымының мазмұн құрылымына қойылатын талаптар:
ЭОБ-ның контенті үш деңгейлі семантикалық оқыту бірліктеріне бөліну
керек: 1 – модулдер, 2 – блоктар, 3 – сабақтар.
Модул блоктан блокқа өскен сайын мағыналы байланыстары бар логикалы
байланысқан блоктар тізбегінен тұратын электрондық оқу басылымындағы ірі
синтактикалық, семантикалық және прагматикалық оқыту бірлігі.
Блок сабақтан сабаққа өскен сайын мағыналы байланыстары бар логикалы
байланысқан сабақтар тізбегінен тұратын электрондық оқу басылымындағы
орташа синтактикалық, семантикалық және прагматикалық оқыту бірлігі.
Сабақ минималды синтактикалық, семантикалық және прагматикалық оқыту
бірлігі және ол бірнеше оқыту элементтерінен тұрады. Сабақтағы міндетті
оқыту элементтері болып теориялық материал, мысалдар, тапсырмалар, сұрақ-
жауаптар және тестілер есептелінеді, ал мiндеттi емес элементтерге оқыту
ақпаратын меңгеру, түсіну және еске сақтауға себебін тигізетін және
ақпараттық тығыздықты қамтамасыз ететін анықтамалық, графика, аудио және
видео жатады.
Теориялық материал таңдап алынған оқу курсы бойынша мазмұны түсінікті,
нақты, толық және қарама-қайшылықсыз болатын көкейкесті ақпаратты қамтуы
тиіс және бұрын өткен сабақта қабылданған білімді қайталамай өздігінен оқу,
тапсырманы жасау және білімді бақылау үшін жеткілікті болуы керек. Теорияда
мәтіндердің астын сызу және түсін өзгерту сияқты арнаулы дидактикалық
құралдарды қолдану керек.
Мысалдар теорияның жеке маңызды аспектерiн жаттығуды орындау, есептi
шешу, сұрақтарға жауаптар тағайындау және т.б. түрiнде деталды талдауын
қамтамасыз етуi керек.
Тапсырмалар оқытылатын объекттер, үрдістер мен құбылыстарының iшкi
байланысын анықтауға, олардың әртүрлi сыртқы әсерлер кезiндегi
функционалдық қасиеттерiн зерттеуге және жаттығуларды орындау мен есептердi
шешудегi практикалық машықтарын қалыптастыруға бағытталу керек.
Тапсырмалардың тұжырымдамасында атқарылатын iс-әрекеттердiң ретi мен
күтілетін нәтижеге және олардың берiлу формасына қойылатын талаптарға
түсiнiктемелер болуы керек.
Сұрақ-жауаптар бiлiмдi меңгеру үшiн және практикалық жұмыстарды
орындау машықтарын қалыптастыруға бағытталған болу керек. Сұрақтар
оқушылардың танымдық іс-әрекетін жетiлдiру үшiн қиындық деңгейі, сипаты
және жауаптардың берiлу пішімі бойынша түрленуі керек.
Тестер сұрақтар мен олардың жауаптарының вариантарын қамтуы керек.
Тестер дұрыс жауапты таңдау кезiнде қарапайым табу әдiсiн қолданбау үшiн
мағынасын түсiнбей жауап беретiн сұрақтарды қамтымауы керек. Оқушы оқу
материалын терең бiлгенде ғана дұрыс жауапты таңдап алу үшiн дұрыс емес
жауаптар өздерiнiң мазмұны бойынша дұрыс жауапқа жақын болуы керек. Тестер
оқушылардың iс-әрекеттерi мен жауаптарында болатын әдеттегi қателер туралы
ескертулер мен сол қателердi жiбермеу және түзету туралы түсiнiктемелерді
қамтуы мүмкiн.
Анықтамалық оқу материалына қатысты және жаттығуларды орындау,
есептердi шешу мен тәжiрибе өткiзуге, курстық, дипломдық және т.б.
жұмыстарды дайындау бойынша мәтіндік, кестелiк, графикалық және басқа оқу-
әдiстемелiк мәлiметтер қамту керек.
Графика, аудио және видео оқу курсында оқытылатын объекттер, үрдістер
мен құбылыстардың ең маңызды жақтары мен жағдайларын ашу және көрсету үшін
қажеттi қосымша дидактикалық материалдарды келтіруге арналған.
Тезаурус ЭОБ-ң пән аймағына байланысты терминдер және қысқартулар
сөздігін қамту керек.
Соңғы уақытта компакт-дискідегі, сонымен қатар Интернет желісіндегі
әртүрлі электрондық басылымдарды құру құрастырушылардың, мұғалімдердің және
оқушылардың да көңілін аударуда.
Электронды оқулық мына жағдайларда өте тиімді:
- тез арадағы кері байланысты қамтамасыз етеді;
- кәдімгі оқулықтан іздегенде қиындық келтіретін керек ақпараттарды тез
табуға көмектеседі,
- гипертексті анықтамаларға тоқталуда уақытты көп үнемдейді;
- қысқа мәтінмен қатар – көрсетеді, айтады, моделдейді және т.б. (бұл жерде
мультимедиа технолгиясының мүмкіндіктері көрінеді);
- белгілі бір бөлімге сәйкес білімдерін тез арада тексеруге мүмкіндік
береді.
Электронды оқулықтардың әдеттегі құрылысы: оқу материалдарын ұсыну, іс-
тәжірбие, тестілеу. Курстың әрбір мағыналы фрагменттері іс-тәжірбие және
бақылау жұмыстары арқылы, ал әрбір үлкен бөлімдер – тест немесе сынақ
арқылы аяқталады.
Жаңа буынның электронды оқулығы мынадай жүйелерді қамтуы тиіс:
- курс ядросы;
- иллюстрациялы оқу-анықтамалық комплексі;
- виртуалды лаборатория мен интерактивті моделдер комплексі;
- тестілік комплекс;
- іздеу комплексі;
- көмек жүйесі;
- методикалық көмек жүйесі.
Жоғарыда көрсетілген жүйе интеграциясы мына негізгі қасиеттерге сәйкес
интерактивті оқу курсын құру керек:
- қазіргі белсенді-іскерлі оқыту тәсілдерінен хабарар ету: әр оқушыны оқу
процесіне ынталандыру, оқушылардың өз бетілік жұмысын ұйымдастыру, т.б;
- оқудың негізгі факторларын аралас қолдану;
- орта мектепте оқытылатын барлық тақырыптарға арналған оқу, анықтамалық
және тестілік материалдардың ауқымды көлемі және осы материалдарды
нәтижелі ұйымдастыру;
- оқу ақпараттарын берудегі көрнекіліктерді көбейту;
- оқушылардың өз бетілік шешім қабылдауына және оқу материалдарын
шығармашылық игеруіне қажет ситуациялық сұрақтарды құру мүмкіндігі;
- оқушылардың өз бетілік жұмысының қорытындысына бақылау жасау;
- оқытушылардың есептер жинағын толтыруға, сабақтарды, бақылау жұмыстарын,
жекелеген есептерді құруға арналған құрал-жабдықтарды жасау;
- оқушылар мен оқытушылар арасында виртуалды кеңес арқылы кері байланысты
ұйымдастыру;
- оқытушыларға арналған методикалық материалдардың толық жиынын жасау.
Ақпараттық технологиялардың дамуы сабақты өткізудің жаңа мүмкін-дігін
– қашықтан оқытудың енуін берді. Ол біріншіден, үйренушінің өзіне оқу
уақыты мен орнын тағдауына, еніншіден, қандай да бір себептермен дәстүрлі
білім алудан шеттетілген адамдарға білім алуға, үшіншіден, оқытуда жаңа
ақпараттық технологияларды қолдануға, төртіншіден, оқытуға кететін шығынды
белгілі бір мөлшерде азайтуға мүмкіндік береді. Басқа жағынан қашықтан
оқыту білім беруді жекешелендіру мүмкіндігін арттырады.
Қашықтан оқытуда электронды оқулықтар қолданылатыны белгілі.
Электронды оқулықтарды құру ақпараттық материалдардың әркез жаңарып
отыруына байланысты мәселені шешуге мүмкіндік береді. Оларда, сонымен
қатар, жаттығулар мен мысалдардың мол болуы және ақпараттың әр түрінің
көрнекі түрде берілуі мүмкін. Сонымен бірге электронды оқулықтар көмегімен
білімді тексеру – компьютерлік тест орындалады.
Білім беру саласында "электронды оқулықтарды" пайдалану оқушылардың
танымдық белсенділігін арттырып қана қоймай, логикалық ойлау жүйесін
қалыптастыруға шығармашылықпен еңбек етуіне жағдай жасайды.
Электронды оқулықтарды қолдану тәжірибесі студенттер мен оқушылардың
берілген материалды сапалы түрде меңгеретінін көрсетті. Бұған тестілеу
қорытындылары куә. Олай болса ақпараттық технологияның дамуы білім беруде
жаңа әдістер мен әдістемелерді ойлап табуға және сол арқылы оның сапасын
арттыруға толық мүмкіндік береді.
Электронды оқулықты пайдалану мұғалімнің де ғылыми-әдістемелік
потенциалын дамытып, оның сабақ үстіндегі еңбегін жеңілдетеді. Оқытудың әр
сатысында компьютерлік тесттер арқылы оқушыны жекелей бақылауды, графикалық
бейнелеу, мәтіндері түрінде, мультимедиалық, бейне және дыбыс бөлімдерінің
бағдарламасы бойынша алатын жаңалықтарды іске асыруға көп көмегін тигізеді.
Электронды оқулықтарды қарапайым оқулықтарға қарағанда пайдалану ыңғайлы
және оларда өзін - өзі тексеру жүйесі бар. Осы электронды оқулықтың
артықшылығы болып табылады. Сондықтан, өзін - өзі тексеру жүйесі оқушы мен
оқытушының арасындағы байланысын алмастырады да, оларды ауылдық жерлерде,
мұғалім жетіспейтін жерлерде көбіне қажет етеді.
Электронды оқулықтарды пайдалану оқушылардың, танымдық белсенділігін
арттырып қана қоймай, логикалық ойлау жүйесін қалыптастыруға
шығармашылықпен еңбек етуіне жағдай жасайды.
Осы уақытқа дейінгі білім беру саласында тек мұғалімнің айтқандарын
немесе оқулықты пайдалану қазіргі заман талабын қанағаттандырмайды.
Сондықтан қазіргі ақпараттандыру қоғамында бұл оқулықтарды пайдаланбай алға
жылжу мүмкін емес.
Электронды оқулық мазмұны жағынан толық, жоғары деңгейде ақпараттанған
және дарынды жазылуы қажет. Қашықтан білім алуда оқулықта барлық электронды-
методикалық құралдары кіруі керек.
Дәл осындай оқулықты кез-келген оқушыға ұсынуға болады және дәл
осындай оқулықты студенттердің өзін-өзі дайындауда жақсы көмек береді.
Осымен қатар сынақтарға және әр пәннен өтетін емтихандарға дайындалуға
көмектеседі.
Қазіргі уақытта оқу пәндерінің барлық бағыттыры бойынша электронды
оқулықтар құрылуда. Мұндай оқу көздеріне деген қызығушылықтың артуы
мультимедиалық технологиялардың пайда болуымен және коммуникациялық
құралдар, Интернет желісінің дамуымен байланысты.
Электрондық оқулықтарға қойылатын талаптар
Электронды оқулықтар жасаудың педагогикалық технологиясының құрылымы
оқыту процесінің заңдылықтарына негізделіп, бір-бірімен байланысты 4
компоненттен тұрады: мотивациялық-мақсатты, мазмұндық, операциялық және
бағалы-нәтижелік.
Электронды оқулықтың мотивациялық-мақсатты компоненті модульдер мен
шағын модульдерді құрастырудан тұрады. Модуль – пән саласындағы жүйелік
және қызметтік білімдердің жиынтығы. Ол электронды оқулық арқылы оқытуды
ұйымдастырудың қызметтік түйіні болып табылады.
Электронды оқулықтың мазмұндық компоненті гипертекст арқылы жүзеге
асырылады. Гипертекст – терминдерден, ұғымдардан, әртүрлі концепциялардан,
кестелерден, графиктерден және диаграммалардан тұратын мәліметтер базасы
ретінде берілетін ақпараттық оқыту ортасы. Мәтіндерді қазақ, орыс, ал
кейбірін ағылшын тіліндегі дыбыстар арқылы айтуға болады. Гипертекст бейне
материалдарымен толықтырылған.
Электронды оқулықтың операциялық компоненті интерактивті формада
берілген тапсырмаларды орындау арқылы іске асырылады.
Электронды оқулықтың нәтижелік бақылау компоненті тест алу жолымен
жүргізіледі. Электронды оқулықта тестердің екі түрі берілген: бір дұрыс
жауабы бар. Тест соңында оқушы өзі қате жіберген сұрақтарды тексеріп көре
алады, әрбір тестен соң сұрақтардың реттік орны ауыстырылып отырады.
Мұғалім үшін электронды оқулық бұл күнбе-күн дамытылып отыратын ашық
түрдегі әдістемелік жүйе, оны әрбір оқытушы өз педагогикалық
тәжірибесіндегі материалдармен толықтыра отырып, ары қарай жетілдіре алады.
Сол себепті электронды оқулықтарды әзірлеп оны дамытудағы ұсыныстар мен
пікірлер арқылы тиімділігін бірте-бірте арттыратынын көрсетеді.
Қазіргі кезде білім процесінің әртүрлі тұлғалары арасында қашықтықтан
мәлімет алмасу ісі мүмкін болып, олар бір-бірімен ашық түрде компьютерлер
көмегімен өз пәндері айналасында пікірлесе алатын болды. Мысалы, мұғалімдер
– мұғалімдермен, мұғалімдер – ғалымдармен, мұғалімдер – оқушылармен,
мұғалімдер – ата-аналармен, мұғалімдер – оқулық жазушыларымен және т. б.
Оқушылар үшін электронды оқулық – мектепте оқыған жылдардың барлығында
да өздері толықтырып отыра алатын және нәтижелік емтиханға дайындалуға
көмектесетін мәліметтер базасы болып келеді. Электронды оқулықтармен жұмыс
істеу әрбір оқушының өз мүмкіндігін есепке ала отырып, оқып үйрену ісін
жеке дара жүргізуі болып саналады.
Электронды оқулық – дисплей экранында көрінетін жай ғана мәтін емес –
ол оқушыға өз жолымен, керекті материалдарды жеке меңгеруге арналған
күрделі, көпсатылыжүйе, оқулықтың қажетті бөлімдерін қайталап, игеру тәсілі
мен логикасын да өзіне тән етіп таңдап алып, осы сәтте ең керек деген
материалдарды қарап шығуға мүмкіндік береді. Оның гипермәтіні нақты
құрылымдардан тұрады да, бір-бірімен тығыз байланысқан ықшам логикалық жүйе
болып табылады. Бұл жүйемен танысу арқылы оқушы практикалық негізде
алгоритмдік ойлау қабілетін дамыта алады. Ал өзіне қажетті мәліметті
компьютер жадының керекті ұясынан іздеп таба білу да әрбір баланың бүгін
талап етілетін стратегиялық ойлау қабілетін қалыптастырады.
Электронды оқулықтарды дайындауда мынадай дидактикалық шарттар
ескерілуі тиіс:
1. белгілі бір пәнге байланысты дайындалған электронды оқулықтың сол
пәннің типтік бағдарламасына сәйкес болуы;
2. электронды оқулықтар курста оқытылатын тараулар мен тақырыптарға
қатысты лекция конспектісін қамтитын негізгі; лабораториялық және
практикалық тапсырмаларды орындауға арналған қосымша; материалға
қатысты анықтама, библиографиядан тұратын көмекші; аралық және
қорытынды бақылау сұрақтарынан тұратын тест; материалды дайындауда
пайдаланылған әдебиеттер тізімдері бөлімдерін қамтуы;
3. электронды оқулықтың кәдімгі оқулықтардың мазмұндарын қайталамауы,
яғни берілетін тақырыпқа қатысты ақпараттың нақты әрі қысқа берілуін
ескеру керек;
4. белгiлi бiр тақырыпқа қатысты материал 2-3 экрандық беттен артық
болмауы тиiс;
5. бiр қатардағы мәтін 62-65 таңбадан аспауы тиіс;
6. оқулықты шектен тыс иллюстрациялық, анимациялық тұрғыдан көркемдеу
пайдаланушыға кері әсерін тигізуі мүмкін.
Электронды оқулық үш құрамдас бөліктен тұрады: презентациялық
құрастырушы; алынған білімді бекітуге көмектесетін жаттығулар, оқушының
білімін объективті бағалауға көмектесетін тесттер. Осындай бір материалдың
үщ түрлі болуы материалды қайталап, бекітуге мүмкіндік береді. Электронды
оқулықтың құрылымы төмендегідей түрде болуы керек:
1. Материалдың мәтін, сурет,график, кескін, кесте және т.б. түрде
баяндалуы. Ол оның дәстүрлі оқулықтан ерекшелігін көрсетеді.
2. Материалддың кескін түрінде баяндалуы-оқулық мазмұнының графиктік-
мәтіндік түрде бейнеленуі. Онда оқу материалының негізгі идеясын
айқындайтын үзінділерін оқушының меңгеруіне ыңғайлы етіп, графиктік
түрде бейнелеу.
3. Өзіндік тексерудің (өзіндік бақылаудың) тестілік жүйесі. Онда оқу
материалын қаншалықты деңгейде меңгергенін айқындайтын сұрақтар мен
тапсырмалар беріледі.
ЭО құрылымдық элементтері:
– Сыртқы беті;
– Титулдық экран;
– Мазмұны;
– Аннотация;
– Оқу материалының толық баяндалуы;
– Оқу материалының қысқаша мазмұны;
– Қосымша әдебиеттер;
– Өзіндік білімді тексеру жүйесі;
– Өзіндік бақылау жүйесі;
– Мәтіндік үзінділерді іздеу функциясы;
– Авторлар тізімі;
– Терминдік сөздер;
– Оқулықтың элементтерін басқару бойынша анықтамалық жүйе;
– Оқулықпен жұмысты басқару жүйесі.
ЭО құрастыру алгоритмі:
– Оқу пәнінің мазмұндық көлемін бағалау
– Үйренушінің білімділік, икемділік дағдыларын қалыптастыру
– Оқу материалын өзіндік білім алу деңгейіне бөлу
– Глоссарий дайындау
– Лекциялар конспектісін дайындау
– Тест материалын дайындау
– Материалдарды электрондық түрде дайындау
– Өзіндік және практикалық сабақтардың материалын дайындау
ЭО құрылымы:
– аннотация;
– пән туралы қысқаша ақпарат;
– жұмыс бағдарламалары;
– электрондық оқулықпен және оның бөлiктерiмен жұмыс жасау туралы
әдiстемелiк нұсқаулар;
– ұсынылатын бiлiм беру бағдарламалары;
– теориялық материалдар (лекция конспектiлерi);
– теориялық материалдарға негiзделген оқу құралы;
– практикалық жұмыстарды орындауға негiзделген әдiстемелiк құрал;
– практикалық жұмыс пен бақылау жұмыстарының тапсырмаларының
тiзiмi;
– бақылау тапсырмалары;
– лабораториялық жұмыстардың әдiстемелiк нұсқалары;
– бiлiмдi бағалау критерийлерiн айқындайтын тапсырмалар;
– бақылау тестiлерiнiң жинағы;
– телекоммуникациялық құрылғыларды қолдану арқылы консультация
түрлерi мен графигi;
– глоссарий;
– әдебиеттер тiзiмi және Интернеттiң ақпараттық ресурстарына
сiлтемелер;
– озат мұғалiмдердiң жасақтаған қосымша авторлық материалдары;
– үйренушiнiң жұмыс папкасы;
– мұғалiмнiң жұмыс папкасы.
1.2 Тесттер жайлы
Тест ағылшын сөзі (test) аударғанда байқау, бақылау, зерттеу деген
мағынаны білдіреді. Педагогикада тест пайдалану 130 жылдан астам уақытты
қамтиды. Ең алғашқы тестіні 1864 жылы ағылшын Джодж Фишер құрастырып, оны
Гринвич госпиталінде пайдаланған. Содан бері білімді тестік жүйемен тексеру
Америка, Франция, Англия сияқты елдерде кеңінен тараған.
Білім деңгейін тест арқылы тексерумен айналысып жүрген ғалым-
педагогтар, тест – оқушылардың өз-өзін тексеруге мүмкіндік ашатын есеп
беру, оқыту әдісі деп есептейді. Сондықтан бұл әдіс сабақ үрдістерін бір-
бірімен байланыстырып қана қоймай, білімді тексеру, бекіту, қайталау,
жүйелеу құралы болып отыр.
Тағы бір тиімді жағы уақыт үнемделеді, оқушылар қызығып, белсенділігі
артады. Тест тапсырмаларын құрудың әдістемесіне тоқталайын. Жұмыс тестің
мақсатын анықтаудан басталады. Одан соң тексерілетін білім, білік
элементтері анықталып, әр түрлі кезеңде білім берудің жалпы және дара
мақсатымен деңгей эталондары нақтыланады. Тест тапсырмаларының қандай түрін
болмасын сұрақ не тапсырма ретінде бергеннен гөрі қайтарылған жауапқа
байланысты бекіту, қорытынды ретінде құру тиімді болады.
Тестік тапсырмалардың әр түрлі типтері болады. Олар: толықтыру тесті,
еске түсіру, балама, таңдау, салыстыру, ретімен маңызына қарай тізбелеу,
құрастырмалы, кәсіптік бағдарлы тестілер.
Ашық тапсырма немесе толықтыру тесті – сөйлемдегі жетіспей тұрған
сөздің сөз тіркесінің, сандар мен формулалардың орнындағы көп нүктенің
тиісті жауаппен алмастырады.
Мысалы: Динамика тарауын өткенде:
Инерциялы санақ жүйелері деп...
... құбылысын инерция деп атаймыз.
Еске түсіру тесті – сөз, сан, формула, бейне түіндегі бір ғана жауапты
керек етеді.
Сұйықтардағы электр тогын өткенде:
Зат бөлшектерінің суда ерігенде иондарға ыдырауы қалай аталады?
Таңдау тесті – онда сөйлемнің басы беріледі де, соңынан бірнеше
үлгелері жауап ретінде ұсынылады, оның ішінде дұрысы да, қатесі да бар.
Дұрыс жауап нөмірін карточкаға белгілеп көрсетуге болады.
Электромагниттік толқындар тақырыбына мысал келтірейік:
Электрмагниттік толқын дегеніміз не?
Кеңістікте таралатын айнымалы магнит өрісі.
Кеңістікте таралатын өзара байланысқан және периодты түрде өзгеріп
отыратын электр мен магнит өрісінің жүйесі.
Сәуле шығаратын тербелмелі контурдағы конденсатор сыйымдылығын екі есе
ұлғайтқанда электромагниттік толқын ұзындығы қалай өзгереді.
Екі есе қысқарады. В.Өзгермейді. С.Екі есе ұзарады.
Балама тесті – Қандай да бір ұғымды растайтын сөйлемдерден
құрастырылады. Жауап дұрыс немесе қате, немесе жоқ түріндегі сөздермен
беріледі.
Мысалы, физикалық терминдер: қуат және энергия
Бұл – физикалық шама. Бұл – ұғым.
Екеуі дененің жұмыс істеу қабілетін білдіреді.
Салыстыруға арналған тест – ол да бір бағанада тапсырма тек сөйлеммен,
ал екінші бағанада берілген сұрақтан екі-үш есе көп жауап беріледі.
Тест оқушылардың білімін салыстыруға, мұғалім әдістемесінде жіберілген
олқылықтарды ашып көрсетуге, білім беру жүйесінде оқушылармен бірге жеке
жұмыс жүргізуге, әр түрлі оқу әдісін салыстыруға мүмкіндік туғызады.
1.3 HTML тілі
Қазақстан Республикасының білім беру жүйесін ақпараттандыру еліміздің
даму стратегиясының негізгі бағыттарының бірі, себебі ХХІ ғасыр – білім
беру жүйесін ақпараттандыру ғасыры.
Бүгінгі таңда компьютерлік дизайн, Web-дизайн, жүйелік программалушы,
администратор және тағы басқа мамандардың қажет екендігін түрлі жарнамалық
газеттерден, бұқаралық ақпарат құралдарынан да көруге болады. Аталған
мамандықтарды қалай дайындап, оларға қандай программалық құралдарды үйрету
арқылы жетілдіруге болатыны әдістемелік жұмыстың өзекті мәселелерінің бірі
болып отыр.
Қазіргі замандағы Интернет-технологиялар Web-сайт бұл дүниенін
кішкентай моделі. Бұрынғы кезде Web-сайты бір адам - Web-мастер жасаған
болса, қазіргі кезде Web-сайттарды бірнеше адам жасайды. Олар Web-дизайнер,
программист, бизнес-кеңесші, маркетинг бойынша басқарушы, менеджер. Не
себептен мектеп курсына Интеренет технологияны оқыту керек болды? Web-
мастер мамандығы қазіргі кезде өзінің кұпиялығын жоғалтып жатыр, ал сайт
жасау технологиясы зертхана сыртына шығып көпшілікке белгілі болып жатыр.
Бұның негізгі белгісі Интернет-жобаларға өсіп жатқан инвестициялар,
Web-сайттардың күрделі білімдік, ғылыми, комерциялық мүмкіндіктері.
Интернет технологиялар төмендегі жолдармен дамып келе жатыр:
- Web-технологиялар;
- Сайт жасау экономикасы;
- Web-дизайн және Web-программалау маркетингісі;
- Адам ресурстары және т.б.
Web-сайт жасақтау жұмысын бірнеше кезеңден турады:
- Жоспарлау;
- Элементтерді жасақтау;
- Бағдарламау;
- Тестілеу;
- Жариялау;
- Жарнамалау;
- Бақылау;
Жоспарлау кезеңінде төменгі мәселелер шешілуі керек:
1. Сайттың орны.
2. Сайттың аудиториясы кімдер.
3. Қандай ақпарат жарияланады.
4. Қолданушылармен қарым-қатынас қандай түрде ұйымдастырылады.
Элементтерді жасақтау кезеңінде сайттың программалық өнім түрінде
жүзеге асырылуы қарастырылады:
1. Навигациялық құрылымын жасау.
2. Беттің дизайнын жасау.
3. Бетті толтыру үшін мәтіндік және бейне ақпаратты әзірлеу.
Бағдарламау
Бұл кезеңдің мәні сайтты форматтауда.
Тестілеу
Сайт жасаудың негізгі кезеңдерінің бірі тестілеу. Тестілеу кезеңде
сайттың жұмыс істеу дұрыстылығы тексеріледі, оның ішінде:
1. Сілтеменің жұмысы;
2. Мәтіндегі қателер;
3. Навигацияның тиімділіғі.
4. Пошта және басқа формалардың дұрыстығы.
5. Графикалық файлдардың ашылуы.
6. Әр түрлі браузерлерде сайттық жұмысы.
Жарнамалау
Web-қоғамдастығына жаңадан жарияланған сайт тұралы белгілі болу үшін
сайттың адресін және ол жердегі материал туралы аннотацияны хабарлау керек.
Осы мақсатқа жету үшін келесі мүмкіндіктерді пайдалануға болады:
1. Web-cайт адресін әр түрлі баспаларға жазу керек;
2. Web-сайтты әр түрлі серверлерде тіркеу;
3. Web-cайтқа сілтемелерді басқа Web-сайттарқа кіргізу;
4. Баннерлерді жарнама ретінде қолдану.
Бақылау
Web-сайтта жариялап жарнамалаған сон оған қатысу деңгейі оның
беттерінде орналастырылған ақпараттың қажеттілігімен, жаңалығымен және
көкейтестілігімен анықталады. Web-сайт имиджін сақтау үшін ол жердегі
ақпаратты әрдайым жаңартып туру керек.
Web-сайт беттерін ұйымдастырған кезде, төменгі схемаларды қолдануға
болады.
HTML негіздері
HTML (HyperTextMarkupLanguage) – бұл құжаттарды кодтау үшін
қолданылатын гипертекстік белгілеу тілі. HTML ді көбі программалау тілі деп
ойласа да, бұл программалау тілі емес. HTML – мәтінді белгілеу тілі.
HTML құжаттарды көру үшін браузерларды қолданамыз. Браузер-
программалардың саны өте көп, мысалы көп таралғандар Netscape Communicator,
Microsoft Internet Explorer, Opera.
HTML тiлiнде колданылатын командаларды “тег” деп айтамыз. HTML
тiліндегi тегтер екi топқа бөлiнедi: жұпты, жұпсыз.
Жұпты тегтер дегенiмiз, бiр тег ашылса, келесi тег оны жабады. Мысалы,
тегтiң жұмысын ашады да келесi тегi оны жабады. ашылуы, жабылуы.
Жұпсыз тегтер дегенiмiз, тег ашылады да қолданыла бередi. Мысалы,
т.с.с.Көрсетілген мысалдарды компьютерде көрү үшін мәтінді Блокнот
программасына теріп, оны htm түрінде сақтаңыз. Файлды браузерде ашыңыз.
Құжаттың структурасы
HTML-тег атрибуттар тізімінен тұрады. Тег тексті үшбұрышты жақша
ішінде жазылады. Мысалы: Менің бірінші бетім - бұл жерде - тег, face –
атрибут, arial – атрибуттың мәні.
Кез келген HTML құжат тегімен басталып, тегімен аяқталу керек. Бұл
тегтер браузерға HTML құжатын көрсетеді. Құжат болса қарапайым ASCII
кодындағы мәтіндік файл , тегтер болмаса браузер программалары құжатты
танымай қалуы мүмкін, тегтерінің ортасына құжат денесі келеді. Құжат екі
бөлімнен тұрады: тақырып бөлімі тегімен басталынатын және тегімен
басталынатын негізгі бөлімнен. Тақырып бөлімі міндетті емес, бірақ ол жерде
браузерге қажетті көп ақпарат болуы мүмкін., тегтерінің арасында құжаттың
аты жазылады, сол сөз терезенің тақырып жолына шығады.
Web беттегі графика
Бұл бөлімде Web беттерге графиканы орналыстыруға тоқталамыз. Web
дизайнерлер графика мәселесіне келгенде екі топқа бөлінеді. Бірінші топ
графикасыз Web сайт ол сайт емес деп ойласа, екінші топ керісінше Web
сайттарға суреттің қажеті жоқ деп санайды, себебі олар кейбір модемдердің
және жүйелердің күші жетпейтіндігін ескеріп отыр. Дегенменде сайтқа
графиканы қолдану мүмкіндік бар және соны тиімді пайдалану керек. Ол үшін
бізге тегі src атрибутымен көмектеседі. Суретті сайтқа орналастыру үшін
src атрибутына суреттің толық жолын көрсету керек, мысалы, rose.jpg суретi
С дискасының My img папкасына орналасқан болса, онда төмендегі тег
жазылады: width және heigth атрибуттармен суреттің көлемін өзгертуға
болады, биіктігі және ені.alt атрибутымен суретке қосымша мәтін түрде
қосымша мәлімет шығаруға болады. Web графика туралы айтқанда төмендегі
атрибуттарды ұмытпау керек: background – бұл атрибут сайтқа суретті фон
ретінде орналыстырады, bgcolor – фонға түс береді.
Сілтеме
HTML дің негізгі қасиеті ретінде оның басқа құжаттарға сілтемеу жасау
мімкіндігі айтуға болады. HTML құжатынан алысқа орналасқан компьютерге,
құжаттың ішіндегі белгілі бір орынға, HTML құжатына, басқа бір сайтқа
сілтеме орнатуға болады. Сілтемені ұйымдастыру үшін тегі қолданылады.
Мысалы, Пенжим сайтына сілтеме Бұл мысалда біз www.penjim.narod.ru сайтына
сылтеме жасадық.Сілтеме мәтін түрде және сурет (кнопка) түрде болуы мүмкін.
Сурет түрде орнату үшін тегтерінің ортасына суретті тегімен орнату
керек. HTML-де кесте жасау Web-құжатының негiзгi бөлiктерiнiң бiрi - кесте.
Ол тiктөртбұрыш бағаналар мен көлденең орналасқан жолдардан тұратын торлар
жиыны түрiнде қарастырылады. Жол мен бағанның қиылысы ұяшық деп аталады.
Бiр ұяшықта мәтiн, сурет немесе басқа бiр шағын кесте орналаса алады.
Кесте келесi бөлiктерден тұрады кесте тақырыбы; бағаналар тақырыптары;
ұяшықтар. Кесте жолдар тiзбегi бойынша бiртiндеп толтырылады (солдан оңға
қарай жол соңына дейiн, сонан соң келесi жолға көшу). Әрбiр ұяшыққа
мәлiметтер енгiзiледi. Боя ұяшық жасау үшiн бос орын таңбалары енгiзiлуi
тиiс.
Бүгінгі заман талабында ақпараттар жүйесімен жұмыс істеу өз алдына
жеке бір кәсіп ретінде талап етіліп отыр. Интернет технологиясы. Web-
дизайн негізі бағдарламасының құрылымы жалпы информатика элементтерінен,
Web-дизайн элементтерінен және электрондық оқулық негізінен тұрады. Бұл
бағдарламамен танысу кезінде оқушылар жаңа кәсіптік бағдармен, нақты
айтқанда, оптикалық диск, сканерлер, модем, Блокнот мәтіндік редакторы,
HTML, FrontPage құжаттарымен және Photoshop, Paint, Macromedia Flash сияқты
графикалық редакторларымен жұмыс істеуді меңгереді.
Интернетке қосылу сақталмаған жағдайда online кестесінің алдын-ала
дайындаған ақпараттық мәліметтерін қолдануға болады. Оқушылардың жаңа
материалды меңгеру дағдыларын бақылау ауызша немесе жазбаша сұрау және
өздік практикалық тапсырмалар негізінде алынуы тиіс.
Бұл бағдарламаны толық оқып, меңгерген оқушылар Интернетке қосылу
жүйесін толық білуі және өздері сабақта жоспарлап құрған WEB-саитты
қолданулары тиіс.
2 Конструкторлық бөлім
2.1 Ақпараттық жүйеге арналған техникалық есеп
2.1.1 Жалпы мағлұматтар
Жүйенің толық атауы: Ақпараттық жүйелерді жобалау пәні туралы
электрондық оқулық жасау. Жүйені құрушы: Қадырсызов Нұржан, ИС-31 тобының
студенті, Ақпараттық жүйелер кафедрасы, ҚазҚЭА.
Техникалық тапсырма АЖ-да негізгі құжат анықталған талаптар және құру
тәртібі (дамуы немесе модернизациясы - әрі қарай келесі)
автоматтандырылған жүйелер сәйкесінше АЖ өңдеу жүргізіліп және оны енгізу
әрекетінде қабылдау.
ТТ АЖ-ға жүйені жалпы өңдеп, өздігінен немесе басқа жүйенің құрамында
жұмыс істеуге арналған.
АЖ бөлігінде ТТ қосымша өңделуі мүмкін: АЖ-ның ішкі жүйесіне, АЖ-ның
тапсырма кешені және т.с.с. сйкесінше нағыз стандарттың талаптарына;
техниканың қамтамасыз жинақтаушы құрылғы және программада – техникалық
жинаққа сәйкеснше ЕСКД мен СРПП стандартымен; бағдарламалары құрылғыларға
сәйкесінше ЕСПД; ақпараттық өнімге сәйкесінше ГОСТ 19.201 мен НТД, АЖ-ны
тапсырыс берушінің әрекеттегі ведомосттарында.
Нақты стандарт толығымен немесе бөлшек бөлшегімен Госстандарт СССР
рұқсатынсыз қоылмауы, тиражданбауы және таратылмауы керек.
Ескерту. АЖ-дағы ТТ-ның өзара байланыстағы объектке тек жалпы объект
тобының талабын қосу қажет.
АЖ мөлшеріне нақты стандартпен бекітілген талаптарға тапсырма ретінде
қайта құрудағы автоматтандырылған объектіні жобалау енгізілуі мүмкін.
Ондай жағдай АЖ-да ТТ өңделмейді.
ТЗ-ғы АЖ талаптары жаңа замандағы ғылыми және техникалық дамуға
сәйкес болуы керек, және сараптама талаптарына өте жақсы жаңа заманның
отандық немесе шетел сараптамаларына сүйелетіндерге дес бермеуі керек.
ТТ-ғы АЖ талаптар жүйе құрушыны іздестіруде және эффекті техникалық
техника-экономикалық және басқа да шешімдерде шектелмеуі керек.
ТТ-ғы АЖ шығу мәліметтер негізінде өңделеді, сонымен қатар ГОСТ 24.601
бекітлген АЖ құрудағы зерттеу мен құрылуы қорытынды құжаттамасында болуы
керек.
ТТ-ғы АЖ-өзіне тек мәліметтер жүйесінің талаптар түрін толықтыратын
(АЖБ, САПР, АСНИ және т.б.), жүріп тұрған НТД бар талаптарды қосады және
қай жүйені құруға арналған анқты объектінің спецификасы мен анықталады.
ТТ-ғы АЖ өзгерістерді толықтырумен немесе тапсырыс берушінің жазылуы
және өңдеушінің хаттамасымен анықталады. Толықтыру немесе көрсетілген
хаттама ТТ-ғыАЖ-да қосымша бөлігі болады. ТТ АЖ-ның бірінші бетінде ...
іске кіріседі деген жазу болуы тиіс.
2.1.2 Жүйе құрылуының тағайындалуы және мақсаты
ТТ АЖ-ға келесі бөлімдермен тұрады, олар бөлімдерге бөліне алады:
– жалпы мәліметтер;
– Жүйені құрудың мақсаты және міндеті;
– автоматизация объектілерімен сипаттамасы;
– Жүйеге деген талаптары;
– жүйені құру бойынша ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Кіріспе 4
1 Аналитикалық бөлім 6
1.1 Электронды оқулық туралы мәлімет 6
1.1.1Электрондық оқу басылымына қойылатын жалпы талаптары мен 6
міндеттері
1.1.2Электрондық оқу құралының мазмұны мен қолдануы туралы 9
1.2 Тесттер жайлы 15
1.3 HTML тілі 17
2 Конструкторлық бөлім 21
2.1 Ақпараттық жүйеге арналған техникалық есеп 21
2.1.1Жалпы мағлұматтар 21
2.1.2Жүйе құрылуының тағайындалуы және мақсаты 22
2.1.3Жүйеге қойылатын талаптар 23
2.1.4Жүйенің құрылуындағы жұмыстың мазмұны және құрамы 28
2.2 Ақпараттың қамтамасыз етілуінің сипатталуы 29
2.3 Есептің қойылымы 29
2.3.1Есептің сипатталуы 29
2.3.2Кіру ақпараты 30
2.3.3Шығу ақпараты 30
3 Технологиялық бөлім 32
3.1 Операционды технология 32
3.2 Қолданушы ережелері 37
3.3 Қауіпсіздік техникасының ережелері 44
Қорытынды 47
Әдебиеттер тізімі 48
Қосымша А Бағдарлама листингі 49
ҚАЗАҚ ҚАРЖЫ-ЭКОНОМИКАЛЫҚ АКАДЕМИЯ
Ақпараттық жүйелер кафедрасы
КУРСТЫҚ ЖҰМЫС
Ақпараттық жүйелерді жобалау пәні бойынша
Тақырыбы: Ақпараттық жүйелерді жобалау электрондық оқулықты өңдеу және
жобалау
Студент Қадырсызов Н. Р. Топ ИС-31
______________________________
_________________________________ ___
_ (күні)
(қолы)
Жетекші ___________________ .
(қолы)
Комиссия мүшелері:
_________________ .К.
(қолы) (фамилиясы, аты-жөні)
_________________
(қолы) (фамилиясы, аты-жөні)
_________________
(қолы) (фамилиясы, аты-жөні)
_________________
(бағасы)
Семей 2012
ҚАЗАҚ ҚАРЖЫ-ЭКОНОМИКАЛЫҚ АКАДЕМИЯ
Ақпараттық жүйелер кафедрасы
КУРСТЫҚ ЖҰМЫСҚА ТАПСЫРМА
Студент
Группа ИС-31
(фамилиясы, аты жөні)
1. Тақырыбы Ақпараттық жүйелерді жобалау электрондық оқулықты өңдеу
және жобалау
2. Курстық жұмысты тапсыру уақыты
_____ ____________2012 ж.
3. Курстық жұмыстың алғашқы сипаты:
Компьютерлік оқу құралы деп білім берудің компьютерлік технологиясын
кеңінен пайдалануға негізделген электрондық оқып-үйрену құралдарын айтады.
Компьютерлік оқу құралы деп білім берудің компьютерлік технологиясын
кеңінен пайдалануға негізделген электрондық оқып-үйрену құралдарын айтады.
Компьютерлік оқу құралын жасаудың ақырғы кезеңі оны программаға
айналдыру, яғни машина тілінде кодтау ісі болып табылады. Осындай
қолданбалы программалық жабдықтамалар жасау көптеген жүйелік программалар
арқылы жүргізіледі, олар: Visual Basic, Delphi, Power Builder, Power Point,
т.б.
Оқыту жүйесіне арналған программалық жабдықтама ретінде жасалатын
компьютерлік оқу құралын даярлау көпжақты мәселе болып саналады, оны жүзеге
асыру үшін әр түрлі салаларда істейтін мамандарды пайдалана білу қажет.
4. Курстық жұмыстың мазмұны:
1 Кіріспе
2 Аналитикалық бөлім
3 Конструкторлық бөлім
4 Технологиялық бөлім
5 Қорытынды
5. Графикалық материалдар кестелер, суреттер
Курстық жұмыстың жетекшісі _________________
қолы, мерзімі фамилиясы, аты-жөні
Курстық жұмыстың тапсырмасын алдым: ___________ ___ __________
Қолы
Кіріспе
Соңғы жылдары білім беру үрдісіне ақпаратты технологияларды енгізуге,
оқу бағдарламаларын және электрондық кітапханаларды құруға, желілік
құрылымның дамуына, сонымен қатар білім берудің жаңаша түрлеріне көп көңіл
бөлінуде. Орта білім беру, орта кәсіптік білім беру, жоғарғы оқу
орындарының ақпараттандыру үрдісіне білім беру ортасын құру, яғни базалық
арнайы пәндерді оқыту және білімді бақылау үдерісінің сапалы өзгерісі
маңызды орын алады. Орта білім беру, орта кәсіптік білім беру, жоғарғы оқу
орындарының ғылыми және оқу ақпараттық ресурстарын құру процесін
автоматтандыру және дамыту нәтижесінде оқыту мүмкіндігін кеңейтуге болады.
Барлық адамның жоғарғы білім алуын қамтамасыз ету қажет. Жоғарғы білім алу
білімгердің қабілетін, мүмкіндігімен, табандылығымен, күшімен,
табандылығымен анықталуы тиіс.
Білім берудегі оқыту үдерісін ұйымдастыру және қамтамасыз ету үшін
материалды-техникалық және оқу әдістемелік база қажет. Соның ішінде ерекше
атап өтуге болатын әдістемелік электронды оқулықтар болып табылады. Олар
оқу үдерісін даралау мен дифференциялдауға, қатені тексеруді бақылау мен
кері байланысты жүзеге асыруға, оқу барысында өзін-өзі бақылау мен өзін-өзі
түзетуді, әртүрлі жағдайда тиімді шешім қабылдай білу ептілігін
қалыптастыруға, ойлаудың белгілі бір типін дамытуға (көрнекті-бейнелі,
теориялық), оқуға ынтасын күшейтуге, танымдық іс-әрекетінің мәдениетін
қалыптастыруға мүмкіндік береді.
Қазіргі уақытта электрондық оқулықтар мен оқу құралдарын жасау
мәселесі өзекті болып табылады. Толық өңделген электронды оқулық лекция
барысында-демонстрациялау құралы, компьютерлік кластарда өзіндік жұмыстарды
орындау үшін-репетитор, компьютер, емтихан алушы алдында-тәжірибелі
жұмыстарды орындауға арналған әдістемелік нұсқау ретінде қызмет атқара
алады. Дегенмен, электрондық оқулық осы функциялардың барлығын орындау үшін
оқулықты құрастырушы оқытушының педагогикалық шеберлігі, оқытылатын пәннің
ерекшеліктерін ескертетін күрделі әдістемелік құрал болу қажет.
Электрондық оқулықтың оқу процесінде алатын орны оны жасаудың
әдіснамасын өңдеу қажеттілігі мен толық дамымағандығы арасында қарама-
қайшылық тудырады, соның нәтижесінде зерттеу мәселесі айқындала түседі.
Ақпараттық технологиялардың дамуы сабақты өткізудің жаңа мүмкін-дігін
– қашықтан оқытудың енуін берді. Ол біріншіден, үйренушінің өзіне оқу
уақыты мен орнын тағдауына, еніншіден, қандай да бір себептермен дәстүрлі
білім алудан шеттетілген адамдарға білім алуға, үшіншіден, оқытуда жаңа
ақпараттық технологияларды қолдануға, төртіншіден, оқытуға кететін шығынды
белгілі бір мөлшерде азайтуға мүмкіндік береді. Басқа жағынан қашықтан
оқыту білім беруді жекешелендіру мүмкіндігін арттырады.
Қашықтан оқытуда электронды оқулықтар қолданылатыны белгілі.
Электрондық оқулықтарды құру ақпараттық материалдардың әркез жаңарып
отыруына байланысты мәселені шешуге мүмкіндік береді. Оларда, сонымен
қатар, жаттығулар мен мысалдардың мол болуы және ақпараттың әр түрінің
көрнекі түрде берілуі мүмкін. Сонымен бірге электрондық оқулықтар көмегімен
білімді тексеру – компьютерлік тест орындалады.
Білім беру саласында "электрондық оқулықтарды" пайдалану оқушылардың
танымдық белсенділігін арттырып қана қоймай, логикалық ойлау жүйесін
қалыптастыруға шығармашылықпен еңбек етуіне жағдай жасайды.
Электрондық оқулықтарды қолдану тәжірибесі студенттер мен оқушылардың
берілген материалды сапалы түрде меңгеретінін көрсетті. Бұған тестілеу
қорытындылары куә. Олай болса ақпараттық технологияның дамуы білім беруде
жаңа әдістер мен әдістемелерді ойлап табуға және сол арқылы оның сапасын
арттыруға толық мүмкіндік береді.
Электрондық оқулықты пайдалану мұғалімнің де ғылыми-әдістемелік
потенциалын дамытып, оның сабақ үстіндегі еңбегін жеңілдетеді. Оқытудың әр
сатысында компьютерлік тесттер арқылы оқушыны жекелей бақылауды, графикалық
бейнелеу, мәтіндері түрінде, мультимедиалық, бейне және дыбыс бөлімдерінің
бағдарламасы бойынша алатын жаңалықтарды іске асыруға көп көмегін тигізеді.
Электрондық оқулықтарды қарапайым оқулықтарға қарағанда пайдалану ыңғайлы
және оларда өзін - өзі тексеру жүйесі бар. Осы электрондық оқулықтың
артықшылығы болып табылады. Сондықтан, өзін - өзі тексеру жүйесі оқушы мен
оқытушының арасындағы байланысын алмастырады да, оларды ауылдық жерлерде,
мұғалім жетіспейтін жерлерде көбіне қажет етеді.
Электрондық оқулықтарды пайдалану оқушылардың, танымдық белсенділігін
арттырып қана қоймай, логикалық ойлау жүйесін қалыптастыруға
шығармашылықпен еңбек етуіне жағдай жасайды.
Осы уақытқа дейінгі білім беру саласында тек мұғалімнің айтқандарын
немесе оқулықты пайдалану қазіргі заман талабын қанағаттандырмайды.
Сондықтан қазіргі ақпараттандыру қоғамында бұл оқулықтарды пайдаланбай алға
жылжу мүмкін емес.
Электрондық оқулық мазмұны жағынан толық, жоғары деңгейде
ақпараттанған және дарынды жазылуы қажет. Қашықтан білім алуда оқулықта
барлық электрондық-методикалық құралдары кіруі керек.
Дәл осындай оқулықты кез-келген оқушыға ұсынуға болады және
студенттердің өз бетінше дайындалуы кезінде жақсы көмекші құрал болып
табылады. Сонымен қатар сынақтарға және әр пәннен өтетін емтихандарға
дайындалуға да көмектеседі.
Қазіргі уақытта оқу пәндерінің барлық бағыттыры бойынша электрондық
оқулықтар құрылуда. Мұндай оқу көздеріне деген қызығушылықтың артуы
мультимедиалық технологиялардың пайда болуымен және коммуникациялық
құралдар, Интернет желісінің дамуымен байланысты.
1 Аналитикалық бөлім
1.1 Электрондық оқулық туралы мәлімет
1.1.1. Электрондық оқу басылымына қойылатын жалпы талаптары мен
міндеттері
Электрондық оқу басылымының (ЭОБ) обьектісі ғылыми негізделген
фактілер, тұжырымдар мен ережелердің, сонымен қатар берілген оқу курсында
оқытылатын обьектілердің, құбылыстар мен үрдістердің қатынастары мен
қасиеттерінің жиынтығы болып табылатын сандық, мәтіндік, графикалық, аудио,
видео және басқа оқыту ақпараты болуы керек.
1. ЭОБ оқу мақсаттарына тікелей сәйкес келмейтін, яғни оқу курсының
мазмұнына жатпайтын және пайдаланушының назарын өзіне аудартатын
ақпаратты қамтымау керек.
2. ЭОБ-да интерфейс көрнекті, түсінікті, бірмәнді болуы мен қатар,
пайдаланушы қате іс әрекеттер жібермеу үшін ЭОБ-ның және оның жеке
бөліктерінің жұмыс істеу логикасын түсінуге көмектесетін түрде болу
керек.
3. ЭОБ-да оқылатын обьектілер, үрдістер мен құбылыстардың құрылымын және
параметрлерін беру және өзгерту үшін, сонымен қатар сыртқы әрекеттерді
имитациялау үшін, сонымен қатар сыртқы әрекеттерді имтациялау үшін,
имитациалық компьютерлік моделдер ыңғайлы құралдармен жабдықталуы керек.
Компьютерлік моделдермен өзара- әрекет мәселелері оның көмегімен
шешілетін дидактикалық есептердің мазмұнынан оқушының көңілін бөлмей,
оларды меңгеру үшін интеллектуалды ынтаны елеулі азайтатындай болуы
керек.
4. ЭОБ жабық та, ашық та ортада қолдану мүмкіндігіне ие болу керек .
5. Жабық ортада жылжымалы ақпаратты тасушыларда орналасуы және жеке алынған
компьютерде немесе локалды компьютерлік желіде орыналушы программалар
сияқты жұмыс істеу мүмкіндігіне ие болуы керек. ЭОБ ашық орта глобалды
компьютерлік желілерде орналасады және жұмыс істеу үшін программа
браузерлерді қолданады.
6. ЭОБ қосымша программалық құралдарды талап етпейтін операциялық жүйенің,
соның ішінде ашық кодты операциялық жүйелердің, нұсқасын ескере отырып
автоматты түрде орнатуының мүмкіндігіне ие болуы керек . Орнату
комплектінде мемілекеттік немесе халықаралық стандарттарына сәйкес ЭОБ-
ның тәуелсіз жұмысы үшін барлық қажет шрифтер, драйверлер және
программалар пакеттері болуы керек.
7. ЭОБ қажетті өзгертуді енгізуді оңайлату және сынақтан кейін программаның
алғашқы кодын өзгертпей ЭОБ-ның мазмұнын жетілдіру мүмкіндіктері болуы
керек, сонымен қатар оқу материалдары мен статистикалық деректерге
рұқсатсыз болмауы керек.
8. ЭОБ- ның құрамын: титул, мазмұн, контент, утилиталар, көмекші және
құжаттама енгізу керек.
Титулда ЭОБ-ның шығу мәліметтері орналасады. Шығу мәліметтеріне
қойылатын талаптар осы стандартың сәйкес тарауында келтірілген .
Тақырыпнама ЭОБ–ның құрылымен барлық семантикалық оқу бірліктерінің
атаулары көрсетілуі керек.
Контентте ЭОБ –ның мақсаттары мен есептеріне қатысты, және білімді
қорытынды бақылау өткізуге қажет, барлық оқу материалы берілуі керек.
Оқу материалы ғылыми терминологияны пайдаланып түсінікті, дәл, толық
және қарама қайшылықсыз жазылуы керек .
Утилиттер пайдаланушыларды тіркеу, статистикалық деректерді шығару,
мазмұнды қарау, оқу траекториясын анықтау және сонымен оқыту, ағымдағы,
аралық, белестік және қортынды тестілеуді жүргізу үшін арналған.
Көмекшіде ЭОБ-ның жұмысын басқару бойынша ақпарат және ЭОБ-ның іске
қосылуы моментінен бастап қолжетпек болуы керек.
Ақпараттық қоғамның негізгі бағыттарының бірі – білім саласын
ақпараттандыру болып саналады, яғни білім жүйесін жаңа ақпараттық
технологияларды тиімді пайдалану методологиясымен және және оны жүзеге
асыру практикасымен қамтамасыз ету процесі болып саналады.
Қазіргі кезде ашық және басқа да оқыту жүйесінде қолданылатын
ақпараттық компьютерлік технологиялық (АКТ) құралдарға электронды оқыту
басылымдары (ЭОБ) жатады. ЭОБ – ын жасау ҚР білім жүйесінің барлық түрлері
мен деңгейлерін ақпараттандырудағы негізгі стратегиялық бағыты болып
саналады. Электронды оқыту құралдарын жасау және пайдалану екі бағыт
бойынша дамиды:
1. Әртүрлі оқыту пәндері бойынша автоматтандырылған оқыту жүйелері
құрылады. Автоматтандырылған оқыту құралдарының негізі ретінде педагог –
құрушыларға өздерінің әдістемелік материалдарын мәліметтер қорына
енгізіп, арнайы тіл немесе инструментальдық құралдар арқылы оларды
оқытудың алгоритмін беруге болатын авторлық жүйелер жатады.
2. Адамзат жұмысының әртүрлу саласын ақпараттандырумен байланысты. Бұл
бағытты компьютерлік оқыту программалары, программалар пакеті, көп еңбек
етуді қажет ететін есептеулерді, оптимизациялауды, математикалық
модельдерді жеңілдету үшін автоматтандыру жүйелерінің элементтері
дамығын.
Қазіргі заманғы ЭОБ оқушыға ыңғайлы индивидуалды қарқынмен теорияны
оқуға, эксперименталды зерттеулер жүргізуге, практикалық дағдыларды
қалыптастыруға, өзін - өзі тексеруге мүмкіндік береді.
- оқушының білім деңгейін, дағдысын және іскерлігін бақылауға және
бағалауға арналған программалық құралдар.
- электронды жаттықтырушы
- математикалық және иммитациялық модельдеуге арналған программалық
құралдыр.
- қашықтықтан лабораторияларды оқытуға арналған программалық құралдар
- ақпараттық – іздеу анықтамалық жүйелері
- электронды оқулықтар
- интеллектуалды оқыту жүйелері
- мамандық бойынша автоматтандыру құралдары (өндірістік жұйелер немесе
оларды оқыту аналогтары)
1. Ортақ қолдануға арналған сервистік программалық құралдар көп
ойлануды қажет ететін есептеулерде, эксперименттік бақылаулардың
берілгендерін өңдеуде автоматтандыру үшін қолданылады. Олар лабораториялық,
практикалық сабақтарда, студенттік өзіндік жұмысын ұйымдастыруда
қолданылады.
2. жаттықтырушылар іскерлік пен дағдыны өңдеуге арналған. Бұндай құралдар
өте қиын және төтенше жағдайларда апатқа қарсы жағдайды өңдеуді оқытуда
әсіресе тиімді. Нақты құралдарды жаттығу үшін қолдану көптеген
жағдайларға байланысты қолайсыз (тоқ берудегі үзіліс, авариялық жағдайлар
туғызу қаупі, үлкен қауіптілік т. б.). Сондай – ақ электронды
жаттықтырушыны есептеулерде іскерлік пен дағдыны қалыртастыру үшін
қолданылады.
3. Математикалық модельдеуге арналған құралдар эксперименттік және
теориялық зеттеулер шекараларын кеңейтуге, физикалық экспериментті
есептеуге мүмкіндік береді. Бұндай құралдар қымбат лабораториялық
құрылғыларды алуды шектеуге көмектеседі, зертханаларда жұмыс істеу қаупі
азаяды.
4. Ақпараттық – іздеу анықтамалық жүйелері қолданушыға әртүрлі ақпаратты
енгізуге, сақтауға және беруге арналған. Оларға әртүрлі белгілері бойынша
ақпаратты тез тез табуға көмектесетін иерархиялық ұйымдастырылған
гиппертекстік және гипермедиялық программалар әртүрлі мәліметтер қорлары
жатады.
5. Автоматтандырылған оқыту жүйелеріне, әдетте аз көлемді, оқушыға
теориялық материалдармен танысуды, жаттығуды және білім деңгейін
тексеруді ұйымдастыратын оқыту программалары жатады.
Электронды оқыту құралдарын лекцияларда, лабораторияларда,
лабораториялық жұмыстарда, өз бетімен оқуда немесе нәтижелік бақылау
жүргізгенде пайдалана беруге болады. Негізінен оқушының білім деңгейін
бақылауға және тестілеуге арналған программалық оқыту құралдары, сондай –
ақ өзінде сондай құралдары бар ЭОБ кең тараған. Олар оқытушыны көп
вариантты практикалық тапсырмалар жасаудан, бақылаудан және орындауын
тексеруден босатады. Осындай жағдайдағы білімді жиі тексеру оқуға
ынталануды көтереді. АКТ – ны пайдалану – оқыту және жетілдіру мақсаттарына
тиімді түрдк қол жеткізуге болатын білім жүйесін құруға мүмкіндік береді.
Мұндай тәсілдің артықшылығы:
1. оқытудың жоғарғы нәтижелілігі
2. әртүрлі білім мекемелері үшін икемділігі мен бейімделгіштігі.
3. жүйенің жеңіл өзгертілуі мен толықтырылуы (тесттерді
толықтыруға, файлдарды өзгертуге болады).
1.1.2 Электрондық оқу құралының мазмұны мен қолданылуы туралы
Электрондық оқу басылымының мазмұн құрылымына қойылатын талаптар:
ЭОБ-ның контенті үш деңгейлі семантикалық оқыту бірліктеріне бөліну
керек: 1 – модулдер, 2 – блоктар, 3 – сабақтар.
Модул блоктан блокқа өскен сайын мағыналы байланыстары бар логикалы
байланысқан блоктар тізбегінен тұратын электрондық оқу басылымындағы ірі
синтактикалық, семантикалық және прагматикалық оқыту бірлігі.
Блок сабақтан сабаққа өскен сайын мағыналы байланыстары бар логикалы
байланысқан сабақтар тізбегінен тұратын электрондық оқу басылымындағы
орташа синтактикалық, семантикалық және прагматикалық оқыту бірлігі.
Сабақ минималды синтактикалық, семантикалық және прагматикалық оқыту
бірлігі және ол бірнеше оқыту элементтерінен тұрады. Сабақтағы міндетті
оқыту элементтері болып теориялық материал, мысалдар, тапсырмалар, сұрақ-
жауаптар және тестілер есептелінеді, ал мiндеттi емес элементтерге оқыту
ақпаратын меңгеру, түсіну және еске сақтауға себебін тигізетін және
ақпараттық тығыздықты қамтамасыз ететін анықтамалық, графика, аудио және
видео жатады.
Теориялық материал таңдап алынған оқу курсы бойынша мазмұны түсінікті,
нақты, толық және қарама-қайшылықсыз болатын көкейкесті ақпаратты қамтуы
тиіс және бұрын өткен сабақта қабылданған білімді қайталамай өздігінен оқу,
тапсырманы жасау және білімді бақылау үшін жеткілікті болуы керек. Теорияда
мәтіндердің астын сызу және түсін өзгерту сияқты арнаулы дидактикалық
құралдарды қолдану керек.
Мысалдар теорияның жеке маңызды аспектерiн жаттығуды орындау, есептi
шешу, сұрақтарға жауаптар тағайындау және т.б. түрiнде деталды талдауын
қамтамасыз етуi керек.
Тапсырмалар оқытылатын объекттер, үрдістер мен құбылыстарының iшкi
байланысын анықтауға, олардың әртүрлi сыртқы әсерлер кезiндегi
функционалдық қасиеттерiн зерттеуге және жаттығуларды орындау мен есептердi
шешудегi практикалық машықтарын қалыптастыруға бағытталу керек.
Тапсырмалардың тұжырымдамасында атқарылатын iс-әрекеттердiң ретi мен
күтілетін нәтижеге және олардың берiлу формасына қойылатын талаптарға
түсiнiктемелер болуы керек.
Сұрақ-жауаптар бiлiмдi меңгеру үшiн және практикалық жұмыстарды
орындау машықтарын қалыптастыруға бағытталған болу керек. Сұрақтар
оқушылардың танымдық іс-әрекетін жетiлдiру үшiн қиындық деңгейі, сипаты
және жауаптардың берiлу пішімі бойынша түрленуі керек.
Тестер сұрақтар мен олардың жауаптарының вариантарын қамтуы керек.
Тестер дұрыс жауапты таңдау кезiнде қарапайым табу әдiсiн қолданбау үшiн
мағынасын түсiнбей жауап беретiн сұрақтарды қамтымауы керек. Оқушы оқу
материалын терең бiлгенде ғана дұрыс жауапты таңдап алу үшiн дұрыс емес
жауаптар өздерiнiң мазмұны бойынша дұрыс жауапқа жақын болуы керек. Тестер
оқушылардың iс-әрекеттерi мен жауаптарында болатын әдеттегi қателер туралы
ескертулер мен сол қателердi жiбермеу және түзету туралы түсiнiктемелерді
қамтуы мүмкiн.
Анықтамалық оқу материалына қатысты және жаттығуларды орындау,
есептердi шешу мен тәжiрибе өткiзуге, курстық, дипломдық және т.б.
жұмыстарды дайындау бойынша мәтіндік, кестелiк, графикалық және басқа оқу-
әдiстемелiк мәлiметтер қамту керек.
Графика, аудио және видео оқу курсында оқытылатын объекттер, үрдістер
мен құбылыстардың ең маңызды жақтары мен жағдайларын ашу және көрсету үшін
қажеттi қосымша дидактикалық материалдарды келтіруге арналған.
Тезаурус ЭОБ-ң пән аймағына байланысты терминдер және қысқартулар
сөздігін қамту керек.
Соңғы уақытта компакт-дискідегі, сонымен қатар Интернет желісіндегі
әртүрлі электрондық басылымдарды құру құрастырушылардың, мұғалімдердің және
оқушылардың да көңілін аударуда.
Электронды оқулық мына жағдайларда өте тиімді:
- тез арадағы кері байланысты қамтамасыз етеді;
- кәдімгі оқулықтан іздегенде қиындық келтіретін керек ақпараттарды тез
табуға көмектеседі,
- гипертексті анықтамаларға тоқталуда уақытты көп үнемдейді;
- қысқа мәтінмен қатар – көрсетеді, айтады, моделдейді және т.б. (бұл жерде
мультимедиа технолгиясының мүмкіндіктері көрінеді);
- белгілі бір бөлімге сәйкес білімдерін тез арада тексеруге мүмкіндік
береді.
Электронды оқулықтардың әдеттегі құрылысы: оқу материалдарын ұсыну, іс-
тәжірбие, тестілеу. Курстың әрбір мағыналы фрагменттері іс-тәжірбие және
бақылау жұмыстары арқылы, ал әрбір үлкен бөлімдер – тест немесе сынақ
арқылы аяқталады.
Жаңа буынның электронды оқулығы мынадай жүйелерді қамтуы тиіс:
- курс ядросы;
- иллюстрациялы оқу-анықтамалық комплексі;
- виртуалды лаборатория мен интерактивті моделдер комплексі;
- тестілік комплекс;
- іздеу комплексі;
- көмек жүйесі;
- методикалық көмек жүйесі.
Жоғарыда көрсетілген жүйе интеграциясы мына негізгі қасиеттерге сәйкес
интерактивті оқу курсын құру керек:
- қазіргі белсенді-іскерлі оқыту тәсілдерінен хабарар ету: әр оқушыны оқу
процесіне ынталандыру, оқушылардың өз бетілік жұмысын ұйымдастыру, т.б;
- оқудың негізгі факторларын аралас қолдану;
- орта мектепте оқытылатын барлық тақырыптарға арналған оқу, анықтамалық
және тестілік материалдардың ауқымды көлемі және осы материалдарды
нәтижелі ұйымдастыру;
- оқу ақпараттарын берудегі көрнекіліктерді көбейту;
- оқушылардың өз бетілік шешім қабылдауына және оқу материалдарын
шығармашылық игеруіне қажет ситуациялық сұрақтарды құру мүмкіндігі;
- оқушылардың өз бетілік жұмысының қорытындысына бақылау жасау;
- оқытушылардың есептер жинағын толтыруға, сабақтарды, бақылау жұмыстарын,
жекелеген есептерді құруға арналған құрал-жабдықтарды жасау;
- оқушылар мен оқытушылар арасында виртуалды кеңес арқылы кері байланысты
ұйымдастыру;
- оқытушыларға арналған методикалық материалдардың толық жиынын жасау.
Ақпараттық технологиялардың дамуы сабақты өткізудің жаңа мүмкін-дігін
– қашықтан оқытудың енуін берді. Ол біріншіден, үйренушінің өзіне оқу
уақыты мен орнын тағдауына, еніншіден, қандай да бір себептермен дәстүрлі
білім алудан шеттетілген адамдарға білім алуға, үшіншіден, оқытуда жаңа
ақпараттық технологияларды қолдануға, төртіншіден, оқытуға кететін шығынды
белгілі бір мөлшерде азайтуға мүмкіндік береді. Басқа жағынан қашықтан
оқыту білім беруді жекешелендіру мүмкіндігін арттырады.
Қашықтан оқытуда электронды оқулықтар қолданылатыны белгілі.
Электронды оқулықтарды құру ақпараттық материалдардың әркез жаңарып
отыруына байланысты мәселені шешуге мүмкіндік береді. Оларда, сонымен
қатар, жаттығулар мен мысалдардың мол болуы және ақпараттың әр түрінің
көрнекі түрде берілуі мүмкін. Сонымен бірге электронды оқулықтар көмегімен
білімді тексеру – компьютерлік тест орындалады.
Білім беру саласында "электронды оқулықтарды" пайдалану оқушылардың
танымдық белсенділігін арттырып қана қоймай, логикалық ойлау жүйесін
қалыптастыруға шығармашылықпен еңбек етуіне жағдай жасайды.
Электронды оқулықтарды қолдану тәжірибесі студенттер мен оқушылардың
берілген материалды сапалы түрде меңгеретінін көрсетті. Бұған тестілеу
қорытындылары куә. Олай болса ақпараттық технологияның дамуы білім беруде
жаңа әдістер мен әдістемелерді ойлап табуға және сол арқылы оның сапасын
арттыруға толық мүмкіндік береді.
Электронды оқулықты пайдалану мұғалімнің де ғылыми-әдістемелік
потенциалын дамытып, оның сабақ үстіндегі еңбегін жеңілдетеді. Оқытудың әр
сатысында компьютерлік тесттер арқылы оқушыны жекелей бақылауды, графикалық
бейнелеу, мәтіндері түрінде, мультимедиалық, бейне және дыбыс бөлімдерінің
бағдарламасы бойынша алатын жаңалықтарды іске асыруға көп көмегін тигізеді.
Электронды оқулықтарды қарапайым оқулықтарға қарағанда пайдалану ыңғайлы
және оларда өзін - өзі тексеру жүйесі бар. Осы электронды оқулықтың
артықшылығы болып табылады. Сондықтан, өзін - өзі тексеру жүйесі оқушы мен
оқытушының арасындағы байланысын алмастырады да, оларды ауылдық жерлерде,
мұғалім жетіспейтін жерлерде көбіне қажет етеді.
Электронды оқулықтарды пайдалану оқушылардың, танымдық белсенділігін
арттырып қана қоймай, логикалық ойлау жүйесін қалыптастыруға
шығармашылықпен еңбек етуіне жағдай жасайды.
Осы уақытқа дейінгі білім беру саласында тек мұғалімнің айтқандарын
немесе оқулықты пайдалану қазіргі заман талабын қанағаттандырмайды.
Сондықтан қазіргі ақпараттандыру қоғамында бұл оқулықтарды пайдаланбай алға
жылжу мүмкін емес.
Электронды оқулық мазмұны жағынан толық, жоғары деңгейде ақпараттанған
және дарынды жазылуы қажет. Қашықтан білім алуда оқулықта барлық электронды-
методикалық құралдары кіруі керек.
Дәл осындай оқулықты кез-келген оқушыға ұсынуға болады және дәл
осындай оқулықты студенттердің өзін-өзі дайындауда жақсы көмек береді.
Осымен қатар сынақтарға және әр пәннен өтетін емтихандарға дайындалуға
көмектеседі.
Қазіргі уақытта оқу пәндерінің барлық бағыттыры бойынша электронды
оқулықтар құрылуда. Мұндай оқу көздеріне деген қызығушылықтың артуы
мультимедиалық технологиялардың пайда болуымен және коммуникациялық
құралдар, Интернет желісінің дамуымен байланысты.
Электрондық оқулықтарға қойылатын талаптар
Электронды оқулықтар жасаудың педагогикалық технологиясының құрылымы
оқыту процесінің заңдылықтарына негізделіп, бір-бірімен байланысты 4
компоненттен тұрады: мотивациялық-мақсатты, мазмұндық, операциялық және
бағалы-нәтижелік.
Электронды оқулықтың мотивациялық-мақсатты компоненті модульдер мен
шағын модульдерді құрастырудан тұрады. Модуль – пән саласындағы жүйелік
және қызметтік білімдердің жиынтығы. Ол электронды оқулық арқылы оқытуды
ұйымдастырудың қызметтік түйіні болып табылады.
Электронды оқулықтың мазмұндық компоненті гипертекст арқылы жүзеге
асырылады. Гипертекст – терминдерден, ұғымдардан, әртүрлі концепциялардан,
кестелерден, графиктерден және диаграммалардан тұратын мәліметтер базасы
ретінде берілетін ақпараттық оқыту ортасы. Мәтіндерді қазақ, орыс, ал
кейбірін ағылшын тіліндегі дыбыстар арқылы айтуға болады. Гипертекст бейне
материалдарымен толықтырылған.
Электронды оқулықтың операциялық компоненті интерактивті формада
берілген тапсырмаларды орындау арқылы іске асырылады.
Электронды оқулықтың нәтижелік бақылау компоненті тест алу жолымен
жүргізіледі. Электронды оқулықта тестердің екі түрі берілген: бір дұрыс
жауабы бар. Тест соңында оқушы өзі қате жіберген сұрақтарды тексеріп көре
алады, әрбір тестен соң сұрақтардың реттік орны ауыстырылып отырады.
Мұғалім үшін электронды оқулық бұл күнбе-күн дамытылып отыратын ашық
түрдегі әдістемелік жүйе, оны әрбір оқытушы өз педагогикалық
тәжірибесіндегі материалдармен толықтыра отырып, ары қарай жетілдіре алады.
Сол себепті электронды оқулықтарды әзірлеп оны дамытудағы ұсыныстар мен
пікірлер арқылы тиімділігін бірте-бірте арттыратынын көрсетеді.
Қазіргі кезде білім процесінің әртүрлі тұлғалары арасында қашықтықтан
мәлімет алмасу ісі мүмкін болып, олар бір-бірімен ашық түрде компьютерлер
көмегімен өз пәндері айналасында пікірлесе алатын болды. Мысалы, мұғалімдер
– мұғалімдермен, мұғалімдер – ғалымдармен, мұғалімдер – оқушылармен,
мұғалімдер – ата-аналармен, мұғалімдер – оқулық жазушыларымен және т. б.
Оқушылар үшін электронды оқулық – мектепте оқыған жылдардың барлығында
да өздері толықтырып отыра алатын және нәтижелік емтиханға дайындалуға
көмектесетін мәліметтер базасы болып келеді. Электронды оқулықтармен жұмыс
істеу әрбір оқушының өз мүмкіндігін есепке ала отырып, оқып үйрену ісін
жеке дара жүргізуі болып саналады.
Электронды оқулық – дисплей экранында көрінетін жай ғана мәтін емес –
ол оқушыға өз жолымен, керекті материалдарды жеке меңгеруге арналған
күрделі, көпсатылыжүйе, оқулықтың қажетті бөлімдерін қайталап, игеру тәсілі
мен логикасын да өзіне тән етіп таңдап алып, осы сәтте ең керек деген
материалдарды қарап шығуға мүмкіндік береді. Оның гипермәтіні нақты
құрылымдардан тұрады да, бір-бірімен тығыз байланысқан ықшам логикалық жүйе
болып табылады. Бұл жүйемен танысу арқылы оқушы практикалық негізде
алгоритмдік ойлау қабілетін дамыта алады. Ал өзіне қажетті мәліметті
компьютер жадының керекті ұясынан іздеп таба білу да әрбір баланың бүгін
талап етілетін стратегиялық ойлау қабілетін қалыптастырады.
Электронды оқулықтарды дайындауда мынадай дидактикалық шарттар
ескерілуі тиіс:
1. белгілі бір пәнге байланысты дайындалған электронды оқулықтың сол
пәннің типтік бағдарламасына сәйкес болуы;
2. электронды оқулықтар курста оқытылатын тараулар мен тақырыптарға
қатысты лекция конспектісін қамтитын негізгі; лабораториялық және
практикалық тапсырмаларды орындауға арналған қосымша; материалға
қатысты анықтама, библиографиядан тұратын көмекші; аралық және
қорытынды бақылау сұрақтарынан тұратын тест; материалды дайындауда
пайдаланылған әдебиеттер тізімдері бөлімдерін қамтуы;
3. электронды оқулықтың кәдімгі оқулықтардың мазмұндарын қайталамауы,
яғни берілетін тақырыпқа қатысты ақпараттың нақты әрі қысқа берілуін
ескеру керек;
4. белгiлi бiр тақырыпқа қатысты материал 2-3 экрандық беттен артық
болмауы тиiс;
5. бiр қатардағы мәтін 62-65 таңбадан аспауы тиіс;
6. оқулықты шектен тыс иллюстрациялық, анимациялық тұрғыдан көркемдеу
пайдаланушыға кері әсерін тигізуі мүмкін.
Электронды оқулық үш құрамдас бөліктен тұрады: презентациялық
құрастырушы; алынған білімді бекітуге көмектесетін жаттығулар, оқушының
білімін объективті бағалауға көмектесетін тесттер. Осындай бір материалдың
үщ түрлі болуы материалды қайталап, бекітуге мүмкіндік береді. Электронды
оқулықтың құрылымы төмендегідей түрде болуы керек:
1. Материалдың мәтін, сурет,график, кескін, кесте және т.б. түрде
баяндалуы. Ол оның дәстүрлі оқулықтан ерекшелігін көрсетеді.
2. Материалддың кескін түрінде баяндалуы-оқулық мазмұнының графиктік-
мәтіндік түрде бейнеленуі. Онда оқу материалының негізгі идеясын
айқындайтын үзінділерін оқушының меңгеруіне ыңғайлы етіп, графиктік
түрде бейнелеу.
3. Өзіндік тексерудің (өзіндік бақылаудың) тестілік жүйесі. Онда оқу
материалын қаншалықты деңгейде меңгергенін айқындайтын сұрақтар мен
тапсырмалар беріледі.
ЭО құрылымдық элементтері:
– Сыртқы беті;
– Титулдық экран;
– Мазмұны;
– Аннотация;
– Оқу материалының толық баяндалуы;
– Оқу материалының қысқаша мазмұны;
– Қосымша әдебиеттер;
– Өзіндік білімді тексеру жүйесі;
– Өзіндік бақылау жүйесі;
– Мәтіндік үзінділерді іздеу функциясы;
– Авторлар тізімі;
– Терминдік сөздер;
– Оқулықтың элементтерін басқару бойынша анықтамалық жүйе;
– Оқулықпен жұмысты басқару жүйесі.
ЭО құрастыру алгоритмі:
– Оқу пәнінің мазмұндық көлемін бағалау
– Үйренушінің білімділік, икемділік дағдыларын қалыптастыру
– Оқу материалын өзіндік білім алу деңгейіне бөлу
– Глоссарий дайындау
– Лекциялар конспектісін дайындау
– Тест материалын дайындау
– Материалдарды электрондық түрде дайындау
– Өзіндік және практикалық сабақтардың материалын дайындау
ЭО құрылымы:
– аннотация;
– пән туралы қысқаша ақпарат;
– жұмыс бағдарламалары;
– электрондық оқулықпен және оның бөлiктерiмен жұмыс жасау туралы
әдiстемелiк нұсқаулар;
– ұсынылатын бiлiм беру бағдарламалары;
– теориялық материалдар (лекция конспектiлерi);
– теориялық материалдарға негiзделген оқу құралы;
– практикалық жұмыстарды орындауға негiзделген әдiстемелiк құрал;
– практикалық жұмыс пен бақылау жұмыстарының тапсырмаларының
тiзiмi;
– бақылау тапсырмалары;
– лабораториялық жұмыстардың әдiстемелiк нұсқалары;
– бiлiмдi бағалау критерийлерiн айқындайтын тапсырмалар;
– бақылау тестiлерiнiң жинағы;
– телекоммуникациялық құрылғыларды қолдану арқылы консультация
түрлерi мен графигi;
– глоссарий;
– әдебиеттер тiзiмi және Интернеттiң ақпараттық ресурстарына
сiлтемелер;
– озат мұғалiмдердiң жасақтаған қосымша авторлық материалдары;
– үйренушiнiң жұмыс папкасы;
– мұғалiмнiң жұмыс папкасы.
1.2 Тесттер жайлы
Тест ағылшын сөзі (test) аударғанда байқау, бақылау, зерттеу деген
мағынаны білдіреді. Педагогикада тест пайдалану 130 жылдан астам уақытты
қамтиды. Ең алғашқы тестіні 1864 жылы ағылшын Джодж Фишер құрастырып, оны
Гринвич госпиталінде пайдаланған. Содан бері білімді тестік жүйемен тексеру
Америка, Франция, Англия сияқты елдерде кеңінен тараған.
Білім деңгейін тест арқылы тексерумен айналысып жүрген ғалым-
педагогтар, тест – оқушылардың өз-өзін тексеруге мүмкіндік ашатын есеп
беру, оқыту әдісі деп есептейді. Сондықтан бұл әдіс сабақ үрдістерін бір-
бірімен байланыстырып қана қоймай, білімді тексеру, бекіту, қайталау,
жүйелеу құралы болып отыр.
Тағы бір тиімді жағы уақыт үнемделеді, оқушылар қызығып, белсенділігі
артады. Тест тапсырмаларын құрудың әдістемесіне тоқталайын. Жұмыс тестің
мақсатын анықтаудан басталады. Одан соң тексерілетін білім, білік
элементтері анықталып, әр түрлі кезеңде білім берудің жалпы және дара
мақсатымен деңгей эталондары нақтыланады. Тест тапсырмаларының қандай түрін
болмасын сұрақ не тапсырма ретінде бергеннен гөрі қайтарылған жауапқа
байланысты бекіту, қорытынды ретінде құру тиімді болады.
Тестік тапсырмалардың әр түрлі типтері болады. Олар: толықтыру тесті,
еске түсіру, балама, таңдау, салыстыру, ретімен маңызына қарай тізбелеу,
құрастырмалы, кәсіптік бағдарлы тестілер.
Ашық тапсырма немесе толықтыру тесті – сөйлемдегі жетіспей тұрған
сөздің сөз тіркесінің, сандар мен формулалардың орнындағы көп нүктенің
тиісті жауаппен алмастырады.
Мысалы: Динамика тарауын өткенде:
Инерциялы санақ жүйелері деп...
... құбылысын инерция деп атаймыз.
Еске түсіру тесті – сөз, сан, формула, бейне түіндегі бір ғана жауапты
керек етеді.
Сұйықтардағы электр тогын өткенде:
Зат бөлшектерінің суда ерігенде иондарға ыдырауы қалай аталады?
Таңдау тесті – онда сөйлемнің басы беріледі де, соңынан бірнеше
үлгелері жауап ретінде ұсынылады, оның ішінде дұрысы да, қатесі да бар.
Дұрыс жауап нөмірін карточкаға белгілеп көрсетуге болады.
Электромагниттік толқындар тақырыбына мысал келтірейік:
Электрмагниттік толқын дегеніміз не?
Кеңістікте таралатын айнымалы магнит өрісі.
Кеңістікте таралатын өзара байланысқан және периодты түрде өзгеріп
отыратын электр мен магнит өрісінің жүйесі.
Сәуле шығаратын тербелмелі контурдағы конденсатор сыйымдылығын екі есе
ұлғайтқанда электромагниттік толқын ұзындығы қалай өзгереді.
Екі есе қысқарады. В.Өзгермейді. С.Екі есе ұзарады.
Балама тесті – Қандай да бір ұғымды растайтын сөйлемдерден
құрастырылады. Жауап дұрыс немесе қате, немесе жоқ түріндегі сөздермен
беріледі.
Мысалы, физикалық терминдер: қуат және энергия
Бұл – физикалық шама. Бұл – ұғым.
Екеуі дененің жұмыс істеу қабілетін білдіреді.
Салыстыруға арналған тест – ол да бір бағанада тапсырма тек сөйлеммен,
ал екінші бағанада берілген сұрақтан екі-үш есе көп жауап беріледі.
Тест оқушылардың білімін салыстыруға, мұғалім әдістемесінде жіберілген
олқылықтарды ашып көрсетуге, білім беру жүйесінде оқушылармен бірге жеке
жұмыс жүргізуге, әр түрлі оқу әдісін салыстыруға мүмкіндік туғызады.
1.3 HTML тілі
Қазақстан Республикасының білім беру жүйесін ақпараттандыру еліміздің
даму стратегиясының негізгі бағыттарының бірі, себебі ХХІ ғасыр – білім
беру жүйесін ақпараттандыру ғасыры.
Бүгінгі таңда компьютерлік дизайн, Web-дизайн, жүйелік программалушы,
администратор және тағы басқа мамандардың қажет екендігін түрлі жарнамалық
газеттерден, бұқаралық ақпарат құралдарынан да көруге болады. Аталған
мамандықтарды қалай дайындап, оларға қандай программалық құралдарды үйрету
арқылы жетілдіруге болатыны әдістемелік жұмыстың өзекті мәселелерінің бірі
болып отыр.
Қазіргі замандағы Интернет-технологиялар Web-сайт бұл дүниенін
кішкентай моделі. Бұрынғы кезде Web-сайты бір адам - Web-мастер жасаған
болса, қазіргі кезде Web-сайттарды бірнеше адам жасайды. Олар Web-дизайнер,
программист, бизнес-кеңесші, маркетинг бойынша басқарушы, менеджер. Не
себептен мектеп курсына Интеренет технологияны оқыту керек болды? Web-
мастер мамандығы қазіргі кезде өзінің кұпиялығын жоғалтып жатыр, ал сайт
жасау технологиясы зертхана сыртына шығып көпшілікке белгілі болып жатыр.
Бұның негізгі белгісі Интернет-жобаларға өсіп жатқан инвестициялар,
Web-сайттардың күрделі білімдік, ғылыми, комерциялық мүмкіндіктері.
Интернет технологиялар төмендегі жолдармен дамып келе жатыр:
- Web-технологиялар;
- Сайт жасау экономикасы;
- Web-дизайн және Web-программалау маркетингісі;
- Адам ресурстары және т.б.
Web-сайт жасақтау жұмысын бірнеше кезеңден турады:
- Жоспарлау;
- Элементтерді жасақтау;
- Бағдарламау;
- Тестілеу;
- Жариялау;
- Жарнамалау;
- Бақылау;
Жоспарлау кезеңінде төменгі мәселелер шешілуі керек:
1. Сайттың орны.
2. Сайттың аудиториясы кімдер.
3. Қандай ақпарат жарияланады.
4. Қолданушылармен қарым-қатынас қандай түрде ұйымдастырылады.
Элементтерді жасақтау кезеңінде сайттың программалық өнім түрінде
жүзеге асырылуы қарастырылады:
1. Навигациялық құрылымын жасау.
2. Беттің дизайнын жасау.
3. Бетті толтыру үшін мәтіндік және бейне ақпаратты әзірлеу.
Бағдарламау
Бұл кезеңдің мәні сайтты форматтауда.
Тестілеу
Сайт жасаудың негізгі кезеңдерінің бірі тестілеу. Тестілеу кезеңде
сайттың жұмыс істеу дұрыстылығы тексеріледі, оның ішінде:
1. Сілтеменің жұмысы;
2. Мәтіндегі қателер;
3. Навигацияның тиімділіғі.
4. Пошта және басқа формалардың дұрыстығы.
5. Графикалық файлдардың ашылуы.
6. Әр түрлі браузерлерде сайттық жұмысы.
Жарнамалау
Web-қоғамдастығына жаңадан жарияланған сайт тұралы белгілі болу үшін
сайттың адресін және ол жердегі материал туралы аннотацияны хабарлау керек.
Осы мақсатқа жету үшін келесі мүмкіндіктерді пайдалануға болады:
1. Web-cайт адресін әр түрлі баспаларға жазу керек;
2. Web-сайтты әр түрлі серверлерде тіркеу;
3. Web-cайтқа сілтемелерді басқа Web-сайттарқа кіргізу;
4. Баннерлерді жарнама ретінде қолдану.
Бақылау
Web-сайтта жариялап жарнамалаған сон оған қатысу деңгейі оның
беттерінде орналастырылған ақпараттың қажеттілігімен, жаңалығымен және
көкейтестілігімен анықталады. Web-сайт имиджін сақтау үшін ол жердегі
ақпаратты әрдайым жаңартып туру керек.
Web-сайт беттерін ұйымдастырған кезде, төменгі схемаларды қолдануға
болады.
HTML негіздері
HTML (HyperTextMarkupLanguage) – бұл құжаттарды кодтау үшін
қолданылатын гипертекстік белгілеу тілі. HTML ді көбі программалау тілі деп
ойласа да, бұл программалау тілі емес. HTML – мәтінді белгілеу тілі.
HTML құжаттарды көру үшін браузерларды қолданамыз. Браузер-
программалардың саны өте көп, мысалы көп таралғандар Netscape Communicator,
Microsoft Internet Explorer, Opera.
HTML тiлiнде колданылатын командаларды “тег” деп айтамыз. HTML
тiліндегi тегтер екi топқа бөлiнедi: жұпты, жұпсыз.
Жұпты тегтер дегенiмiз, бiр тег ашылса, келесi тег оны жабады. Мысалы,
тегтiң жұмысын ашады да келесi тегi оны жабады. ашылуы, жабылуы.
Жұпсыз тегтер дегенiмiз, тег ашылады да қолданыла бередi. Мысалы,
т.с.с.Көрсетілген мысалдарды компьютерде көрү үшін мәтінді Блокнот
программасына теріп, оны htm түрінде сақтаңыз. Файлды браузерде ашыңыз.
Құжаттың структурасы
HTML-тег атрибуттар тізімінен тұрады. Тег тексті үшбұрышты жақша
ішінде жазылады. Мысалы: Менің бірінші бетім - бұл жерде - тег, face –
атрибут, arial – атрибуттың мәні.
Кез келген HTML құжат тегімен басталып, тегімен аяқталу керек. Бұл
тегтер браузерға HTML құжатын көрсетеді. Құжат болса қарапайым ASCII
кодындағы мәтіндік файл , тегтер болмаса браузер программалары құжатты
танымай қалуы мүмкін, тегтерінің ортасына құжат денесі келеді. Құжат екі
бөлімнен тұрады: тақырып бөлімі тегімен басталынатын және тегімен
басталынатын негізгі бөлімнен. Тақырып бөлімі міндетті емес, бірақ ол жерде
браузерге қажетті көп ақпарат болуы мүмкін., тегтерінің арасында құжаттың
аты жазылады, сол сөз терезенің тақырып жолына шығады.
Web беттегі графика
Бұл бөлімде Web беттерге графиканы орналыстыруға тоқталамыз. Web
дизайнерлер графика мәселесіне келгенде екі топқа бөлінеді. Бірінші топ
графикасыз Web сайт ол сайт емес деп ойласа, екінші топ керісінше Web
сайттарға суреттің қажеті жоқ деп санайды, себебі олар кейбір модемдердің
және жүйелердің күші жетпейтіндігін ескеріп отыр. Дегенменде сайтқа
графиканы қолдану мүмкіндік бар және соны тиімді пайдалану керек. Ол үшін
бізге тегі src атрибутымен көмектеседі. Суретті сайтқа орналастыру үшін
src атрибутына суреттің толық жолын көрсету керек, мысалы, rose.jpg суретi
С дискасының My img папкасына орналасқан болса, онда төмендегі тег
жазылады: width және heigth атрибуттармен суреттің көлемін өзгертуға
болады, биіктігі және ені.alt атрибутымен суретке қосымша мәтін түрде
қосымша мәлімет шығаруға болады. Web графика туралы айтқанда төмендегі
атрибуттарды ұмытпау керек: background – бұл атрибут сайтқа суретті фон
ретінде орналыстырады, bgcolor – фонға түс береді.
Сілтеме
HTML дің негізгі қасиеті ретінде оның басқа құжаттарға сілтемеу жасау
мімкіндігі айтуға болады. HTML құжатынан алысқа орналасқан компьютерге,
құжаттың ішіндегі белгілі бір орынға, HTML құжатына, басқа бір сайтқа
сілтеме орнатуға болады. Сілтемені ұйымдастыру үшін тегі қолданылады.
Мысалы, Пенжим сайтына сілтеме Бұл мысалда біз www.penjim.narod.ru сайтына
сылтеме жасадық.Сілтеме мәтін түрде және сурет (кнопка) түрде болуы мүмкін.
Сурет түрде орнату үшін тегтерінің ортасына суретті тегімен орнату
керек. HTML-де кесте жасау Web-құжатының негiзгi бөлiктерiнiң бiрi - кесте.
Ол тiктөртбұрыш бағаналар мен көлденең орналасқан жолдардан тұратын торлар
жиыны түрiнде қарастырылады. Жол мен бағанның қиылысы ұяшық деп аталады.
Бiр ұяшықта мәтiн, сурет немесе басқа бiр шағын кесте орналаса алады.
Кесте келесi бөлiктерден тұрады кесте тақырыбы; бағаналар тақырыптары;
ұяшықтар. Кесте жолдар тiзбегi бойынша бiртiндеп толтырылады (солдан оңға
қарай жол соңына дейiн, сонан соң келесi жолға көшу). Әрбiр ұяшыққа
мәлiметтер енгiзiледi. Боя ұяшық жасау үшiн бос орын таңбалары енгiзiлуi
тиiс.
Бүгінгі заман талабында ақпараттар жүйесімен жұмыс істеу өз алдына
жеке бір кәсіп ретінде талап етіліп отыр. Интернет технологиясы. Web-
дизайн негізі бағдарламасының құрылымы жалпы информатика элементтерінен,
Web-дизайн элементтерінен және электрондық оқулық негізінен тұрады. Бұл
бағдарламамен танысу кезінде оқушылар жаңа кәсіптік бағдармен, нақты
айтқанда, оптикалық диск, сканерлер, модем, Блокнот мәтіндік редакторы,
HTML, FrontPage құжаттарымен және Photoshop, Paint, Macromedia Flash сияқты
графикалық редакторларымен жұмыс істеуді меңгереді.
Интернетке қосылу сақталмаған жағдайда online кестесінің алдын-ала
дайындаған ақпараттық мәліметтерін қолдануға болады. Оқушылардың жаңа
материалды меңгеру дағдыларын бақылау ауызша немесе жазбаша сұрау және
өздік практикалық тапсырмалар негізінде алынуы тиіс.
Бұл бағдарламаны толық оқып, меңгерген оқушылар Интернетке қосылу
жүйесін толық білуі және өздері сабақта жоспарлап құрған WEB-саитты
қолданулары тиіс.
2 Конструкторлық бөлім
2.1 Ақпараттық жүйеге арналған техникалық есеп
2.1.1 Жалпы мағлұматтар
Жүйенің толық атауы: Ақпараттық жүйелерді жобалау пәні туралы
электрондық оқулық жасау. Жүйені құрушы: Қадырсызов Нұржан, ИС-31 тобының
студенті, Ақпараттық жүйелер кафедрасы, ҚазҚЭА.
Техникалық тапсырма АЖ-да негізгі құжат анықталған талаптар және құру
тәртібі (дамуы немесе модернизациясы - әрі қарай келесі)
автоматтандырылған жүйелер сәйкесінше АЖ өңдеу жүргізіліп және оны енгізу
әрекетінде қабылдау.
ТТ АЖ-ға жүйені жалпы өңдеп, өздігінен немесе басқа жүйенің құрамында
жұмыс істеуге арналған.
АЖ бөлігінде ТТ қосымша өңделуі мүмкін: АЖ-ның ішкі жүйесіне, АЖ-ның
тапсырма кешені және т.с.с. сйкесінше нағыз стандарттың талаптарына;
техниканың қамтамасыз жинақтаушы құрылғы және программада – техникалық
жинаққа сәйкеснше ЕСКД мен СРПП стандартымен; бағдарламалары құрылғыларға
сәйкесінше ЕСПД; ақпараттық өнімге сәйкесінше ГОСТ 19.201 мен НТД, АЖ-ны
тапсырыс берушінің әрекеттегі ведомосттарында.
Нақты стандарт толығымен немесе бөлшек бөлшегімен Госстандарт СССР
рұқсатынсыз қоылмауы, тиражданбауы және таратылмауы керек.
Ескерту. АЖ-дағы ТТ-ның өзара байланыстағы объектке тек жалпы объект
тобының талабын қосу қажет.
АЖ мөлшеріне нақты стандартпен бекітілген талаптарға тапсырма ретінде
қайта құрудағы автоматтандырылған объектіні жобалау енгізілуі мүмкін.
Ондай жағдай АЖ-да ТТ өңделмейді.
ТЗ-ғы АЖ талаптары жаңа замандағы ғылыми және техникалық дамуға
сәйкес болуы керек, және сараптама талаптарына өте жақсы жаңа заманның
отандық немесе шетел сараптамаларына сүйелетіндерге дес бермеуі керек.
ТТ-ғы АЖ талаптар жүйе құрушыны іздестіруде және эффекті техникалық
техника-экономикалық және басқа да шешімдерде шектелмеуі керек.
ТТ-ғы АЖ шығу мәліметтер негізінде өңделеді, сонымен қатар ГОСТ 24.601
бекітлген АЖ құрудағы зерттеу мен құрылуы қорытынды құжаттамасында болуы
керек.
ТТ-ғы АЖ-өзіне тек мәліметтер жүйесінің талаптар түрін толықтыратын
(АЖБ, САПР, АСНИ және т.б.), жүріп тұрған НТД бар талаптарды қосады және
қай жүйені құруға арналған анқты объектінің спецификасы мен анықталады.
ТТ-ғы АЖ өзгерістерді толықтырумен немесе тапсырыс берушінің жазылуы
және өңдеушінің хаттамасымен анықталады. Толықтыру немесе көрсетілген
хаттама ТТ-ғыАЖ-да қосымша бөлігі болады. ТТ АЖ-ның бірінші бетінде ...
іске кіріседі деген жазу болуы тиіс.
2.1.2 Жүйе құрылуының тағайындалуы және мақсаты
ТТ АЖ-ға келесі бөлімдермен тұрады, олар бөлімдерге бөліне алады:
– жалпы мәліметтер;
– Жүйені құрудың мақсаты және міндеті;
– автоматизация объектілерімен сипаттамасы;
– Жүйеге деген талаптары;
– жүйені құру бойынша ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz