Шетел тәжірибесіндегі коммерциялық банктердің депозиттік операцияларының ерешеліктері



Капитал нарығының жинақ шоттары
Автоматты жинақ шоттары
“Бай” клиенттер үшін жинақ шоттары
Асыл металдарды сатып алу үшін шоттар
Қолданылған әдебиеттер
Қазіргі банктік тәжірибеде салымдардың, депозиттердің және депозиттік емес ресурстардың шоттарының әр түрлері кездеседі. Бұл банктердің жоғарғы бәсекелестік нарықта банк қызметтеріне деген клиенттер топтарының сұранысын қанағаттандыруға және олардың қаражаттары мен уақытша бос ақша қаражаттарын банктік шоттарға тартуға ұмтылуына жағдай жасайды.
Экономикалық мазмұнына қарай депозиттерді мынадай топтарға бөледі:
талап етуіне дейінгі депозиттер; мерзімді депозиттер; жинақ салымдары; бағалы қағаздар.
Батыс Еуропа және Солтүстік Америка мемлекеттерінде барлық несиелік институттар – әмбебап коммерциялық банктерден (мысалы, Германияда) арнайы жинақ институттарына (АҚШ-тағы ссуда – жинақтаушы ассоциациялар және басқа да мемлекеттердегі жинақ банктеріне) дейін, - жекелеген немесе кез келген клиентке барлық мүмкін болатын қызметтерді көрсетеді және банктік өнімдердің әр түрлі түрлерін ұсынады. Дамыған мемлекеттердегі әйгілі банктік жинақ шоттары:
1. Капитал нарығының жинақ шоттары ( capital market saving accounts ) нарық экономикасы дамыған коммерциялық банктер тәжірибесінде кең тараған және клиенттің ақша қаражаттарын ұзақ мерзімге сақтауды қарастырады, сонымен бірге клиентке кез- келген уақытта шоттан алуға мүмкіндігін береді. Мемлекеттік облигациялар бойынша төленетін орташа пайызына сәйкес, бұл шот бойынша пайыздық ставкасының деңгейі бекітілген (яғни 3 жылдан 10 жылға дейінгі мерзімді облигациялар). Батыс коммерциялық банктердің тәжірибесі бойынша бұл клиенттердің банктерге деген сенімділігін арттыруда және берілген шоттарға уақытша бос ақшалай қаражаттарын белсенді орналастыруды ынталандырады.
1. “Современный Коммерческий Банк” В.М. Усоскин. Москва. МПЦ “ВАЗАР-ФЕРРО”,1994г.
2. “Основные платежные системы России, стран Западной Европы, США и Японии ”. Москва, 2000г
3. Аникин А.В. Защита банковских вкладчиков – Москва: Дело, 1997 г.,

Пән: Банк ісі
Жұмыс түрі:  Материал
Тегін:  Антиплагиат
Көлемі: 7 бет
Таңдаулыға:   
Шетел тәжірибесіндегі коммерциялық банктердің депозиттік операцияларының
ерешеліктері

Қазіргі банктік тәжірибеде салымдардың, депозиттердің және депозиттік
емес ресурстардың шоттарының әр түрлері кездеседі. Бұл банктердің жоғарғы
бәсекелестік нарықта банк қызметтеріне деген клиенттер топтарының сұранысын
қанағаттандыруға және олардың қаражаттары мен уақытша бос ақша қаражаттарын
банктік шоттарға тартуға ұмтылуына жағдай жасайды.
Экономикалық мазмұнына қарай депозиттерді мынадай топтарға бөледі:
талап етуіне дейінгі депозиттер; мерзімді депозиттер; жинақ салымдары;
бағалы қағаздар.
Батыс Еуропа және Солтүстік Америка мемлекеттерінде барлық несиелік
институттар – әмбебап коммерциялық банктерден (мысалы, Германияда) арнайы
жинақ институттарына (АҚШ-тағы ссуда – жинақтаушы ассоциациялар және басқа
да мемлекеттердегі жинақ банктеріне) дейін, - жекелеген немесе кез келген
клиентке барлық мүмкін болатын қызметтерді көрсетеді және банктік
өнімдердің әр түрлі түрлерін ұсынады. Дамыған мемлекеттердегі әйгілі
банктік жинақ шоттары:
1. Капитал нарығының жинақ шоттары ( capital market saving accounts )
нарық экономикасы дамыған коммерциялық банктер тәжірибесінде кең тараған
және клиенттің ақша қаражаттарын ұзақ мерзімге сақтауды қарастырады,
сонымен бірге клиентке кез- келген уақытта шоттан алуға мүмкіндігін береді.
Мемлекеттік облигациялар бойынша төленетін орташа пайызына сәйкес, бұл шот
бойынша пайыздық ставкасының деңгейі бекітілген (яғни 3 жылдан 10 жылға
дейінгі мерзімді облигациялар). Батыс коммерциялық банктердің тәжірибесі
бойынша бұл клиенттердің банктерге деген сенімділігін арттыруда және
берілген шоттарға уақытша бос ақшалай қаражаттарын белсенді орналастыруды
ынталандырады.

2. Автоматты жинақ шоттары, оларды дамыған мемлекеттердің коммерциялық
банктері тек осы банктегі ағымдағы ( есеп айырысу ) шоты бар жеке
тұлғаларға ашылады. Олар мерзімді депозиттерге ұқсас, яғни оларға клиент
тапсырмасы бойынша күнделікті (автоматты түрде) банк оның есеп айырысу
шотынан ақша сомаларын аударуды жүргізеді, ал оның қалдығы бойынша,
ағымдағы шотқа қарағанда жоғарырақ пайыз төленеді. Клиенттің ақшасын
қабылдау белгілі бір күндерде айына 3-4 рет жүргізіледі.
Бұл шотқа ұқсас 1978 жылы “Мерилл Линг” фирмасы ұсынған банктік
қызметтің ерекше түрін – қолма-қол ақшаны басқару шоты – СМА (cash
management account ) атауға болады. Бұл шотты ашқан кезде қызметтердің кең
пакеті ұсынылады ( чек жазуға мүмкіндігі, белгілі бір сомаға несие беру,
дебеттік карточкалар, брокерлік қызметтер және т.б.). Бірақ басқа
қызметтерге қарағанда ерекше новаторлық сипатымен бөлінген қызмет – бұл СМА
шотына дивиденд және пайыз түрінде түскен ақшалай қаражаттар автоматты
түрде пайыздық табыс әкелетін шотқа аударылады.
Сол 1978 жылы банктер ATS – шоттарын (automatic transfer service)- ақша
қаражаттарын автоматты түрде аудару шоттарын қолдана бастады. ATS – шоттары
бойынша салымшылар пайыз алған. Ал чектік шоттағы сәйкес қалдықты ұстау
немесе овердрафтты жабу қажеттілігі туындаған кезде клиенттің келісімімен
ATS – шотынан ақшалай қаражаттарын автоматты түрде талап етуге дейінгі
салымға аударады. Осыған байланысты ATS – шоттары клиентура арасында кең
сұранысқа ие болды, өйткені олар салымшыға чектік шоттағы минималды
қалдықты ұстап тұрғанда, бір кезде өзінің ATS – шоты бойынша пайыз түрінде
табыс алуына мүмкіндігін береді.
Мұндай шоттар отандық банктер тәжірибесінде де қолданылуы мүмкін,
өйткені клиенттер жоғары табыс алу үшін өзінің шотында қалдықты үнемі
жоғарлатып отыруға тырысады.
3. “Бай” клиенттер үшін жинақ шоттары (fortune saving accounts) батыс
банктерінің тәжірибесінде жылжымайтын мүлікке және бағалы қағаздарға
ақшалай қаражаттарын инвестицияланған клиенттер үшін қолданылады. Бұл
шоттың қолдану режимі келесіні көздейді: бұл шотты ашу үшін алғашқы жарнасы
жоғары болады, ал үлкен ақшалай сомаларды алу кезінде комиссиясы төмен
болады. Сондай- ақ, клиент жылжымайтын мүлікті сатып алса немесе бағалы
қағаздарға салса банк ешқандай комиссиондық ақы алмайды.
4. Асыл металдарды сатып алу үшін шоттар (precious metals accounts)
дамыған мемлекеттердегі коммерциялық банктерінде, әр түрлі асыл металдарды
(алтын, күміс, платина, палладий және т.б.), сондай- ақ олардан жасалған
бұйымдарды сату- сатып алумен айналысатын клиенттерге қатысты кең
қолданылады. Банкте мұндай шоттарды ашқан клиенттер күн сайын құймаларды,
платиналарды, монеталарды, медальондарды және т.с.с. сату және сатып алу
мүмкіндігіне ие болады.
Депозиттік қызметтер нарығындағы өскен бәсекелестік чектік депозиттердің
көптеген жаңа түрлерінің пайда болуына әсер етті, яғни бұл шоттар бойынша
салымшылар төлемдер жүргізу үшін чектер жазуы мүмкін, сонымен қатар мұндай
шоттың иесі мұндай шоттан кез- келген уақытта қолма- қол ақша алуы мүмкін.
Чектік депозиттердің көп таралған формалары талап етуге дейінгі
депозиттер және NOW – шоттары болып табылады. NOW – шоттары (negotiable
order of withdrawal)- айналыстағы алынып тасталу туралы шығарылатын
бұйрықтарға қарсы шоттар, яғни бұл пайыз төленетін чектік депозиттер. Олар
Батыс коммерциялық банктерінде 80- шы жылдары таралған. Басында олар жинақ
салымдары ретінде жіктелінген, ал 1981 жылдан – чектік депозиттер ретінде.
Алғашқы кезде NOW – шоттары пайыз төленетін жинақ салымдарының типіне
жатқызылған. Мұндай салымдарға қарсы клиент тратталар жазуына мүмкіндігі
болған (үшінші жақтың пайдасына ақшаны төлеу туралы бұйрығы), оларды
айналыстағы алынып тастау туралы бұйрықтары деп атады. Осыған байланысты
NOW – шоттарды чектік депозиттер категориясына жатқызды.
Сөйтіп, банктік тәжірибеге NOW – шоттарының енгізілуі, бірте- бірте ATS
– шоттарын нарықтан шығаруына әкелді. Соңғы кездерде банктер ресурстарды
тарту формалары мен жаңа әдістерін қолдану арқылы салымдар ағымын
кеңейтуге тырысады. Мәселен, Ұлыбританияда, Францияда және басқа
мемлекеттерде, сонымен қатар халықаралық ақша нарығында депозиттік
сертификаттар, отандық банктермен де қолданылады. Ұлыбритания банктерінің
депозиттік операцияларының ерекшеліктері. Көптеген мемлекеттерде
салымдардың негізгі түрлері мерзімді және талап етуге дейінгі салымдар
болып жіктеледі. Ұлыбританияда банктік статистика ағымдағы шоттар (current
accounts) және депозиттік, жинақ шоттарын (depositsavings accounts)
ажыратады. Ұлыбританияда ағымдағы шоттардың негізгі ерекшелігі – шот
иелеріне овердрафт нысанында қысқа мерзімді несие шотынан ақша аударуға,
дәлірек айтқанда, шоттағы қалдық соммасынан асып түсетін соммаға чек жазуға
болады. Овердрафт AUTHORISED – рұқсат етілген болуы мүмкін, яғни алдын ала
банкпен келісілген болса және рұқсат етілмеген NOT AUTHORISED болуы мүмкін,
яғни, банктің рұқсатынсыз болса. Жұмыс күнінің соңында рұқсат етілмеген
овердрафттар бойынша ведомость құрастырылады және әрбір жағдайда бөлімнің
бастығы чекті төлеу үшін банктен сомманы беру және бермеуі жөнінде шешім
қабылдайды. Егер ссуда берілетін болса, онда күн сайынғы пайыз соммасы
банктің базалық қойылымынан 7-8 % жоғары тағайындалады. Ал рұқсат етілген
овердрафт бойынша ссудалық пайыз банктің базалық қойылымынан 2-3%-жоғары
болады. Айрықша атап өтетін болсақ Ұлыбританияда депозиттік және жинақ
шоттарының бірнеше түрлері бар:
1. Сомма алынатын жағдайда,7 күн бұрын алдын-ала ескертуді талап ететін
жинақ шоты. Оның негізгі ерекшеліктері:
- салыстырмалы түрде қалыпты пайыз;
- салымнан ішінара ақша алу және толықтыру мүмкіндігі ешбір шектеусіз
қарастырылған;
- сомманы алар алдында 7 күн бұрын ол жөнінде банкті ескерту қажеттігі,
бұл шарт орындалмаған жағдайда, пайыз айыппұл ретінде ұсталынады.
Оның екі нұсқасы бар: 1. Жинақ кітапшасымен (passbook savings) немесе
банктен клиентке берілетін шоттан жазылымдар негізінде.
2. Кезекті түрде толықтыруды қажет ететін жинақ шоты. Бұл шот ,көбінесе,
ортамерзімді жинақтарды тартуға арналған. Әсіресе, жас жұбайларға, енді
жанұя құрған адамдарға, жиһаз, автокөлік және туристік сапарлар үшін
ақшаның жинақталуына арналған.
3. Пайыздық қойылымы жоғары инвестициялық шот. Бұл шот жағдайлары жақсы
VIP клиенттерге арналған және ұзақмерзімге ашылатын шоттардың бірі болып
табылады.
Негізгі ерекшеліктері:
- сомма алынатын жағдайда,7 күн бұрын алдын-ала ескертуді талап ететін
жинақ шотына қарағанда пайыздық қойылымның жоғары болып келуі.
- салым соммасының жоғарылауына байланысты пайыздық қойылымның соған
сәйкес жоғарылауы. (айға, тоқсанға, жарты жылға есептеліп отырады)
- салымның ең төменгі мөлшері 2 000 фунт стерлингті құрайды (шамамен 490
000 теңгені құрайды) ;
- сомманы алу жөніндегі ескерту 30 күннен кем емес мерзімде берілуі тиіс;

- салымды толықтыру бойынша ешқандай шектеулер қойылмайды.
4. Мерзімі және соммасы тіркелген салым. Оның ерекшеліктері:
салым мерзімі 14 күн- 18 айға дейін;
салымның ең төменгі мөлшері 2 500 фунт стерлингті құрайды ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Банктің депозиттік портфелінің құрылымы
Екінші деңгейлі банктердің депозиттік саясатын қарастыру және жетілдіру жолдарын ұсыну
Коммерциялық банктердің депозиттік операциялары жайлы
Қазақстан Республикасының екінші деңгейдегі банктердің депозиттік операцияларын талдау
Қазақстан Республикасындағы коммерциялық банктердің депозиттік нарығын талдау
Банктердің пассивті операцияларының мәні
Банктердің халықаралық операциялары
Коммерциялық банктердің пассивті операциялары
Банктер нарықтық қатынастар жағдайындағы өзіндік ерекшелігі бар кәсіпкерліктің дербес түрі
Банктің депозиттік қызметі
Пәндер