Эксперттік жүйені құру. Эксперттік жүйенің функциялары

Эксперттік жүйе
Эксперттік жүйелердің ерекшеліктері мен негізгі функциялары
Білім және мәлімет

Эксперттік жүйе (ЭЖ)-нақты салада тәжрибелі мамандардың білімі енгізілген және осы салада диагноз қою,кеңес беру сияқты Эксперттік (эксперттік) шешім қабылдайтын интелектуальды жүйе. Ол саланың бір бағыты бойынша маманның шешіміне ұқсас нәтиже шығарып, қызметкердің дұрыс шешім қабылдауына үлкен септігін тигізеді. Мұндай жүйелер-маманның нақты жағдайда қабылдайтын дұрыс шешімі сияқты, мәселені шешетін машиналық программалар. Яғни, ЭЖ – практикада тексеріліп,бір облыста дайындалған үлкен көлемді білім қоры бойынша Эксперттік ретінде пайдаланатын жасанды интеллект, электрондық кеңесші. Егер оған дұрыс берілгендер енгізілмесе, жүйе қате нәтиже беруі де мүмкін.

1. Д. Джарратано, Г. Райли. Экспертные системы. Принципы разработки и программирование. Изд. Вильямс, 2006. – 50 c.
2. Н. Убейко. Экспертные системы. – М.: МАИ, 2002.
3. Гаврилова Т.А., Червинская К.Р. . Извлечение и структурирование знаний для экспертных систем. Москва, 1992.
4. Джозеф Джарратано, Гари Райли «Экспертные системы: принципы разработки и программирование» : Пер. с англ. — М. : Издательский дом «Вильямс», 2006. — 1152 стр. с ил.

Пән: Информатика, Программалау, Мәліметтер қоры
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 8 бет
Таңдаулыға:

СЕМЕЙ ҚАЛАСЫНЫҢ ШӘКӘРІМ АТЫНДАҒЫ
МЕМЛЕКЕТТІК УНИВЕРСИТЕТІ

ОӨЖ

Тақырып:
Эксперттік жүйені құру.
Эксперттік жүйенің функциялары
Білім және мәлімет

Дайындаған:Кунапьянова Р.Б.
Тексерген:Жаксыгулова Д.Д.

Семей 2015
Эксперттік жүйе (ЭЖ)-нақты салада тәжрибелі мамандардың білімі енгізілген және осы салада диагноз қою,кеңес беру сияқты Эксперттік (эксперттік) шешім қабылдайтын интелектуальды жүйе. Ол саланың бір бағыты бойынша маманның шешіміне ұқсас нәтиже шығарып, қызметкердің дұрыс шешім қабылдауына үлкен септігін тигізеді. Мұндай жүйелер-маманның нақты жағдайда қабылдайтын дұрыс шешімі сияқты, мәселені шешетін машиналық программалар. Яғни, ЭЖ - практикада тексеріліп,бір облыста дайындалған үлкен көлемді білім қоры бойынша Эксперттік ретінде пайдаланатын жасанды интеллект, электрондық кеңесші. Егер оған дұрыс берілгендер енгізілмесе, жүйе қате нәтиже беруі де мүмкін.
Жұмыс істеуші маман. Оның іс-әрекеті сапалы бағалауға жеткіліксіз болғандықтан, ЭЖ-ні пайдаланады.
Пайдаланушы интерфейсі - кеңес алуға келген кісімен байланыс орнатылатын программаның информация алмасуы. Мысалы,машина сәйкес сұрақтар беріп, пайдаланушы оларға жауаптар берсе, ЭЖ оларды зерттеп,сәйкес қорытынды шығарады.
Білім қоры (БҚ)-біртілде жазылған нақты облыстық білімдер жиынтығы (Мысалы, фактілер мен ережелер, сенімділік коэфиценттері оларды қосымша толтыруғада болады).
Шешуші-пайдаланушы енгізген берілгендер мен білім қорында сақталған білімдерді пайдаланып,Эксперттікның ой - бағытын өңдеуші программа. Яғни, шешуші - жүйенің "миы".
Түсінік беруші ішкі жүйе-шығарудың сяикестігін қадағалайтын және нәтиженің қалай алынғанын не таңдап алынған ұйғарымның қабылданбағаны сияқты сұрақтарға жауап беретін арнайы программа. Шешуші мен түсінік беруші жүйені шығару мәшинесі деп те атайды. Пайдаланушыдан сұрақ түскен кезде ол мынадай мәселелерді орындайды:
алынған инфарматцианы білім қорында сақталған инфарматция мен салыстырады;
негізгі мақсатта не себептік байланыстарды іздейді;
әр факт үшін берілген сенім коэфиценттерін негізге ала отырып,фактлердің салыстырмалы анықтығын бағалайды.
Осылардың негізінде шығару мәшинесі Эксперттік адам сияқты қорытынды дайындайды.
Білім қоры редакторы - жасанды интелект маманына (білім жөніндегі инженерге) сұхбаттық режимде білім қорын дайындауға мүмкіндік беретін прогарамма. Жалпы, ЭЖ дайындаушы ұжымға кемінде төрт адам қатысады:
Эксперттік ;
білім жөніндегі инженер;
программалаушы;
пайдаланушы.
Бұл ұжымды басқарып, жүйе дайындайтын кісі - білім жөніндегі инженер делінеді.
Тәжрибелі Эксперттікдан білімді алатын жүйенің ұсынған ережесі қарапайым, орнықты және жеңіл түсінетіндей болуы міндетті.Мысалы,жүйеде мындай талаптардың орындалуы тиіс:
толық емес не бір-біріне қайшы берілгендер бойынша да пікір айту мүмкіндігі;
пікірлер тізбегін пайдаланушыға түсінікті тілде жеткізе білу ;
фактілер мен оларды шығарудың бір-біріне айқын түрде ажырытылуы;
қажет болса,білім қорын толықтыру мүмкіндігі ;
ЭЖ - ден шығару кезінде айқын кеңес бере алуы;
ЭЖ-нің өзіндік құнының онша қымбат болмауы (қазіргі кезде күрделі ЭЖ - лердің көпшілігінің бағасы мыңдаған - он мың даған доллар тұрады).
Терең құрылмаған ЭЖ-ны пайдалануға да болады. Мысалы, бір ауруды емдеу жолдарын толық сипаттау қиын болғандықтан,оны жазуға берілетін кеңес толық болмауы мүмкін, бірақ ол бір дәрігердің кеңесінен кең болуы қажет.

Эксперттік жүйелердің ерекшеліктері мен негізгі функциялары

Эксперттік жүйе технологиясында орныққан бағдарламалық жабдықтар (БЖ) немесе инженерлік білімдер әлемде айтарлықтай танымал болды.
Эксперттік жүйелердің маңыздылығы мынада:

* Эксперттік жүйелер технологиясы компьютерлерде орындалатын міндеттердің аймағын кеңейтеді. Олардың шешім табуы айтарлықтай экономикалық нәтиже әкеледі;

* ЭЖ технологиясы дәстүрлі бағдарламалаудың глобальді проблемаларын шешудегі ең негізгі құралы: ұзақтығы және күрделі бағдарламаларды жасақтаудың қымбаттылығы;

* ЭЖ технологиясы мен дәстүрлі бағдарламалау технологиясының қосылуы бағдарламалық құралдарға жаңа сапа қосады, яғни: пайдаланушыны бағдарламаны тұтынуда динамикалық жаңартумен қамтамасыз ету.

Алдыңғы қатарлы мамандардың пайымдауынша, жақын арада ЭЖ-ге төменде көрсетілгендей перспективалар табылады:

ЭЖ барлық проектілеу, құрастыру, өнеркәсіп, бөлу, сату, қызмет көрсету фазаларында негізгі рөлге ие болады;

Коммерциялық таратуға қол жеткізген ЭЖ технологиясы дайын интеллектуалды-өзара әрекет жасаушы модульдер көмегімен интеграциялық бағдарламаларда революциялық алға жылжуға жол ашады.

ЭЖ негізінен бейформалды міндеттерді шешуге бағытталған, яғни ЭЖ формалданған міндеттерді шешуге әрекеттенген дәстүрлі бағдарлама жасақтаудың жолдарын жоққа шығармайды, өзгертпейді.

Бейформалданған міндеттер әдетте келесі ерекшеліктерге ие болады: қателікпен, бір мағыналы емес, бастапқы деректердің қарама-қайшылығы мен толық еместігімен;

Шешу аймағының ауқымдылығымен, яғни міндетті шешу аймағы өте кең; мәліметтер мен білімдердің динамикалық өзгеруі.
Танымал және тиімді пайдаланылатын сараптамалық жүйелерге мысал:

* DENDRAL - күрделі органикалық молекулалардың құрылымын олардың спектрлік анализдарының қорытындысы арқылы анықтауға арналған ЭС (әлемдегі ең алғашқы сараптамалық жүйе болып есептеледі).

* MOLGEN- ферменттермен тәжірибенің негізінде ДНК құрылымы жайындағы гипотезалардың өнімін анықтауға арналған ЭЖ.

* XCON - DEC корпорациясындағы VAX-11 есептеу кешенінің сатып алушы тапсырысымен келістіріле отырып кофигурация жасайтын ЭЖ.

* MYCIN - ішек ауруларын диагностикалайтын ЭЖ.
* PUFF - өкпе ауруларын диагностикалайтын ЭЖ.

* MACSYMA - алгебралық өрнектердің символдық түрленуін көрсететін ЭС.

* YESMVS - IBM корпорациясындағы көп қызметті үлкен MVS операциялық жүйесін басқаруға арналған ЭЖ.

* DART - IBM корпорациясының үлкен НМД диагностикалауға арналған ЭС.

* PROSPECTOR - пайдалы қазбаларды іздеуде көмегін тигізетін ЭЖ.
* POMME - алма бағын күтуге ұсыныс беретін ЭЖ.

* ЭСПЛАН - Бакиндік мұнай өңдеу зауытында өндіріс жоспарын жүргізетін ЭС.

* МОДИС - гипертонияның түрлерін диагностикалайтын ЭЖ . Эксперттік жүйенің өте атақты қабықтары 1-кестеде көрсетілген.

Кесте 1 Эксперттік жүйенің өте атақты қабықтары

№
Жүйе
Жасаушы
Тағайындалуы
1
Advisor
Ultimate Media Inc
Оқыту
2
Duck
Smart System Technology
Ұйымдық басқару
3
Expert-Ease
Jeffrey Perrone
Кіші ЭЖ-ді жасақтау
4
INSIGHT-2
Level 5 Research
Оқыту
5
Knowledge Craft
Carnegie Group Inc
Өндіріспен басқару
6
Rule-Master
Radian Corporation
Диагностика, басқару,

сақтандыру, әскери ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.