Жұтқыншақ,көмей,өңештің құрылысы, тамақтың өту процесі

I. Кіріспе бөлім
II. Негізгі бөлім
1.Жұтқыншақ
2.Жұтқыншақтың жасқа байланысты ерекшеліктері
3.Жұтқыншақтың атқаратын қызметтері.
4.Өңеш
5.Көмей
III. Қорытынды
IV. Пайдаланылған әдебиеттер

Жұтқыншақ (pharynx) – бір жағынан мұрын мен ауыз қуысы, екінші жағынан өңеш пен көмейдің арасындағы байланыстырушымүше. Жұтқыншақ ас қорыту және тыныс алу процесіне қатысады. Жұту кезінде ас жентегі ауыз қуысынан аңқа арқылы Жұтқыншаққа, одан өңешке өтеді. Ал ауа мұрын немесе ауыз қуыстарынан Жұтқыншаққа, одан көмейге кетеді. Жұтқыншақ омыртқа бағанасының мойындық бөлігінің алдында – бассүйектің астыңғы жағынан, 6 – 7 мойын омыртқаларыаралығында орналасып, одан төмен өңешке жалғасады. Оның ұзындығы 12 – 14 сантиметр, ені 5 сантиметрдей. Қабырғасы шырышты, ал шырыш асты негізгі, бұлшықетті, дәнекер тінді қабықтардан түзілген. Жұтқыншақтың мұрындық, ауыздық және көмейлік бөліктері болады. Жұту кезінде Жұтқыншақтың мұрындық бөлігі жұмсақ таңдай арқылы ауыздық бөліктен бөлінеді, көмейқақпашығы көмейді жабады да, ас жентегі мұрын мен көмейге өтпей өңешке бағытталады.

1. Дайырбекова М.М.,профессор.Адам анатомиясы.Оқулық.Қазақ тілінде.Алматы.-«Медицина баспасы», 2002.-288 бет.
2. Рақышев А.Р. Адам анатомиясы.
3. Юсупова М.М. Адам анатомиясы

Пән: Медицина
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 7 бет
Таңдаулыға:

М.Өтемісов атындағы Батыс Қазақстан мемлекеттік университеті

Жаратылыстану-география факультеті
Биология және экология кафедрасы

РЕФЕРАТ

Тақырыбы: Жұтқыншақ,көмей,өңештің құрылысы,
тамақтың өту процесі

Орындаған: 01205 тобының студенті Ғилманов Е.Р.

Тексерген: ауыл шаруашылық ғылымдарының
кандидаты,аға оқытушы Усиев Е.Т.

Орал, 2015

Мазмұны:
I. Кіріспе бөлім
II. Негізгі бөлім
1.Жұтқыншақ
2.Жұтқыншақтың жасқа байланысты ерекшеліктері
3.Жұтқыншақтың атқаратын қызметтері.
4.Өңеш
5.Көмей
III. Қорытынды
IV. Пайдаланылған әдебиеттер

Кіріспе
Жұтқыншақ (pharynx) - бір жағынан мұрын мен ауыз қуысы, екінші жағынан өңеш пен көмейдің арасындағы байланыстырушымүше. Жұтқыншақ ас қорыту және тыныс алу процесіне қатысады. Жұту кезінде ас жентегі ауыз қуысынан аңқа арқылы Жұтқыншаққа, одан өңешке өтеді. Ал ауа мұрын немесе ауыз қуыстарынан Жұтқыншаққа, одан көмейге кетеді. Жұтқыншақ омыртқа бағанасының мойындық бөлігінің алдында - бассүйектің астыңғы жағынан, 6 - 7 мойын омыртқаларыаралығында орналасып, одан төмен өңешке жалғасады. Оның ұзындығы 12 - 14 сантиметр, ені 5 сантиметрдей. Қабырғасы шырышты, ал шырыш асты негізгі, бұлшықетті, дәнекер тінді қабықтардан түзілген. Жұтқыншақтың мұрындық, ауыздық және көмейлік бөліктері болады. Жұту кезінде Жұтқыншақтың мұрындық бөлігі жұмсақ таңдай арқылы ауыздық бөліктен бөлінеді, көмейқақпашығы көмейді жабады да, ас жентегі мұрын мен көмейге өтпей өңешке бағытталады. Ас ішкен уақытта, асты жұтпай тұрып, нешайыр шайнау кезінде қатты сөйлеу (күлу, тағы да басқа) өте қауіпті, себебі, ауа ағынымен бірге ас жентектері көмейге өтіп кетіп, оны бітеп қалуы ықтимал. Бұл жағдай адам өліміне әкеліп соқтыруы да мүмкін. Жұтқыншақтың жоғарғы күмбезінің және артқы қабырғаларының шекарасында Жұтқыншақ бадамшасы (аденоид - балаларда жақсы дамыған) орналасқан. Мұрындық бөліктің екі бүйір қабырғаларында - есту түтігінің Жұтқыншақтық тесігі орналасқан. Есту түтігі Жұтқыншақты ортаңғы құлақ қуысымен жалғастырып, ондағы ауа қысымынсыртқы ауа қысымымен теңестіру қызметін атқарады. Есту түтігінің айналасындағы шырышты қабықта лимфоидты тіннің жиынтығы - түтік бадамшасы болады. Төменгі сатыдағы хордалыларда Жұтқыншақтың төменгі жағында сумен келген қорегін сүзіп алатын аппараты - эндостилі болады. Жұтқыншақ омыртқалы жануарларда көлденең жолақты бұлшық еттен тұрады. Барлық құрлық жануарларының ұрықтық дамуы кезінде Жұтқыншақта желбезек қапшықтары пайда болады. Мұның соңғы жұбынан өкпе дамиды. Жұтқыншаққа жалғас өңеш, көмей және евстахий түтігі, ал сүтқоректілерде пайда болғандықтан, бұған қоса ішкі танау, ал қосмекенділерде, бауырымен жорғалаушылардажәне құстарда ішкі танау тесігі ауыз қуысына ашылады. Жан-жағынан таңдай доғаларымен жалғасып, ішінде бадамшалар орналасқан ауыз қуысының Жұтқыншақпен жалғасқан жерін сүтқоректілерде аңқа(іsthmus faucіum) деп атайды. Омыртқасыз жануарларда Жұтқыншақ - алдыңғы ішектің жекеленген бұлшық етті бөлігі.

Негізгі бөлім
Жұтқыншақ (pharynx) Түтік пішінді қуыс, бұлшықетті мүше, көлденең-жолақты бұлшықет ұлпасынан тұрады. Жұтқыншақ иойын омыртқалаларының алдыңғы жағында орналасады. Ересек адамдарда оның ұзындығы шамамен 11-13 см. Жұтқыншақтың төменгі бөлігі әрі өңешпен әрі көмекеймен байланысады. Жұтылған тамақ жұтқыншақ арқылы өңешке түседі. Тыныс алғанда ауа жұтқыншақтан көмекейге түседі. Жұтқыншақ арқылы тамақ та, ауа да өтеді. Сондықтан ол асқорытуға да, әрі тыныс алу мүшелер жүйесіне жатады. Жұтқыншақ екі бүйіріндегі тесктер арқылы ортаңғы құлақ қуысымен байланысады. Жұтқыншақтың ауыз қуысына жалғасқан жерінде бозғылт-қызыл түсті 6 бадамша бездер орналасқан. Олар ірі лимфа түйіндерінен түзіліп, қорғаныштық қызмет атқарады. Бадамшаларының ішкі лейкоциттерге толы болады. Олар тағам немесе ауамен түскен микробтарды жояды. Егер бадамшалар қабынса, қызмет дереу бұзылады. Бадамшалар лимфа жүйесіне жатады.
Жұтқыншақтың жасқа байланысты ерекшеліктері.Жаңа туған нәрестелердің жұтқыншағы воронка тәрізді болады. Жоғарғы жағы ұзын және кең болады. Ал төменгі жағы тар болып келеді. Жаңа туған нәрестелердің жұтқыншағының ұзындығы 4 см және ересектерге қарағанда омыртқадан біраз жоғары тұрады. Жұтқыншақтың көлденең мөлшері 2,1 - 2,5см, алдыңғы-артқы 1,8см. Жаңа туған нәрестелердің жұтқыншағы воронка тәрізді болады. Жоғарғы жағы ұзын және кең болады. Ал төменгі жағы тар болып келеді.
Жаңа туған нәрестелердің жұтқыншағының ұзындығы 4 см және ересектерге қарағанда омыртқадан біраз жоғары тұрады. Жұтқыншақтың көлденең мөлшері 2,1 - 2,5см, алдыңғы-артқы 1,8см.
Жұтқыншақтың атқаратын қызметтері:Дем алу. Негізгі дем алу мұрын-жұтқыншақ арқылы болады, ал мұрын-жұтқыншақ арқылы дем алу бұзылса, адам ауыз жұтқыншақ арқылы дем алады.
1.Ас өткізу қызметі. Бұл қызмет тек ауыз-жұтқыншақ арқылы болады.
2.Қорғау қызметі. Бұл қызмет ауызға бөгде заттар түскенде жөтел пайда болып, ол затты кейін шығарып тастайды. Бұл қызмет жұтқыншақтың кілегей қабығында орналасқан әр түрлі тітіркеніш рецепторлар арқасында болады.
3.Сөйлеуді жақсарту қызметі. Жұтқыншақ мұрын сияқты дауысты өңдетіп, оның құбылысын жақсартады.

Жүтқыншақтың көмей бөлігі сір қабатпен қапталып, көмейдің артқы қабырғасына мекем бірігеді. Жұтқыншақ жіңішкеріп барып, көмейге жалғасады. Ол кілегей қабатымен қапталып, көмейдің артқы қабырғасына тығыз бірігіп кетеді. Жұтқыншақтың көмей бөлігінің түбі көмей шеміршектеріне керіліп тұратындықтан, жұтқыншақ түбінде екі кең қуыс пайда болады. Оның пішіні алмұртқа ұқсайды. Көмей шеміршек-терінің ортасында көмей тесігі бар. Жұтқыншақ осылай жіңішкере келіп, өңешке жалғасады. Жұтқыншақтың ішкі қабырғасындағы сарысуда майда тармақтар таралады. Мұрын жұтқыншақ пен ауыз жұтқыншақтың басталар жері ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.