Постиндустриялды қоғам концепциясы

Постиндустриялды қоғам концепциясы алғаш рет американ әлеуметтанушысы Д. Беллдің 1973 жылы жарық көрген «Келе жатқан постиндустриялды қоғам» атты еңбегінде қолданылды. Белл мұндай қоғамның негізгі қасиеттерін атап көрсеткен еді: қызмет көрсету экономикасын құру, ғылыми-техникалық қабат мамандарының беделге ие болуы, жаңалықтар мен қоғамдағы саяси шешімдердің, технологиялық өсімнің мүмкіншілігінің көзі ретіндегі теориялық білімнің алғашқы орында болуы, жаңа «интеллектуалды» техниканы құрастыру. Экономиканың жаңа сипаттарын зерттей отырып Белл мынадай қорытындыға келген: қоғамда дамудың индустриялды кезеңінен постиндустриялды кезеңге өтуі байқалады, осы уақытта экономикада өндірістік сектордың емес, қызмет көрсету секорының басымдылығы байқалады.
Постиндустриялды қоғам теориясы кейіннен З. Бзежинский, Дж. Гэлбрейт, Э. Тоффлер және т.б. дамытылады. 90-жылдары постиндустриялды қоғам концепциясын көптеген зерттеушілер ақпараттық қоғам ұғымымен байланыстырады, ал кейде осы ұғымдар синонимдер ретінде де пайдаланыла береді.
Осы концепцияны қарастыра отырып, әрқашанда екі аса маңызды жайтты ұмыстпаған жөн: біріншіден, Белл қоғамның жаңа түрінің пайда болуын болжаған, ол әзір тұрған «постиндустриялды қоғамды» зерттемеген, ал екіншіден, постиндустриялды қоғам концепциясы экономикасы дамыған елдерді сипаттайды – АҚШ, Бастыс Еуропа елдері және Жапония, ал егер қатаңырақ үңілсек тек АҚШ-ты қарастырған.
Постиндустриялды қоғам теориясы қазіргі таңда қоғам туралы дәстүрлі маркстік ілімге деген балама болып шықты, сондықтан берілген екі концепциялар өзара салыстыруға салынады.
Бірақ, постиндустриялды қоғам теориясының өзін зерттемесиен бұрын, алғашқы кезеңдерді – дәстүрлі және индустриялды даму кезеңдерін қарастырып өтейік.

1. Дамудың толқындық кезеңдері
Тарихи дамудың периодтылығын көрсететін бірнеше концепциялар бар. Дәстүрлі түрде олардың негізгілері болып құрылымдық (К. Маркс) және өркениеттік (К. Ясперс, А. Тойнби) саналады. Осылардың алғашқысы адамзат қоғамының негізіне өндірістік-шаруашылық қатанастарды жатқызса, екіншісі - әлеуметтік-мәдени типтерді еңгізген.
Осы екі концепциядан кейінгі үшінші орынға толқындық концепцияны жатқызуымызға болады. Үш толықн идеясы жаңа емес, бірақ осы идеяны

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі:
1. Тоффлер Э. Үшінші толқын АСТ басылымы, Мәскеу, 1999
2. Белл Д. Келе жатқан постиндустриялды қоғам «Academia» басылымы, Мәскеу, 1999
3. В. Л. Иноземцев Д. Беллдің постиндустриялды әлемі Көркем энциклопедиялық сөздік, 1998
4. В. Л. Иноземцев Постиндустриялды қоғам концепциясы www.nir.ru
5. А. Дугин Соңның парадигмасы «Элементтер» журналы, elem2000. virtualave.net
6. Т. Воронина: Ақпараттық қоғамдағы білім берудің перспективалары