Қысқа мерзімді міндеттемелер есебі, iшкi аудиті мен талдауы
КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 4
1 ҚЫСҚА МЕРЗІМДІ МІНДЕТТЕМЕЛЕР ЕСЕБІНІҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
7
1.1 Қысқа мерзімді міндеттемелердің экономикалық мәні және мазмұны ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
1.2 Ұйымның қысқаша экономикалық сипаттамасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
1.3 Зерттеу обьектісінде бухгалтерлік есепті ұйымдастыру ... ... ... ... ... ... ...
7
10
14
2 ҚЫСҚА МЕРЗІМДІ МІНДЕТТЕМЕЛЕР ЕСЕБІН ҰЙЫМДАСТЫРУ ... ... 21
2.1 Қысқа мерзімді қаржылық міндеттемелердің есебі ... ... ... ... ... ... ... ... ... 21
2.2 Салық міндеттемесі және басқа да міндетті төлемдер есебі ... ... ... ... ... . 23
2.3 Қысқа мерзімді кредиторлық міндеттемелер есебі ... ... ... ... ... ... ... ... ... 33
3 ҚЫСҚА МЕРЗІМДІ МІНДЕТТЕМЕЛЕР ЕСЕБІНІҢ АУДИТІ МЕН ТАЛДАУЫ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
40
3.1 Қысқа мерзімді міндеттемелер аудитінің мақсаты және ақпарат көздері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
40
3.2 Қысқа мерзімді міндеттемелердің талдауы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 43
3.3 Қысқа мерзімді міндеттемелердің ішкі аудитін ұйымдастыру ... ... ... ... . 47
3.4 Қысқа мерзімді міндеттемелер есебінің аудитінің жетілдіру жолдары..
52
ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 58
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 61
ҚОСЫМШАЛАР ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 62
1 ҚЫСҚА МЕРЗІМДІ МІНДЕТТЕМЕЛЕР ЕСЕБІНІҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
7
1.1 Қысқа мерзімді міндеттемелердің экономикалық мәні және мазмұны ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
1.2 Ұйымның қысқаша экономикалық сипаттамасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
1.3 Зерттеу обьектісінде бухгалтерлік есепті ұйымдастыру ... ... ... ... ... ... ...
7
10
14
2 ҚЫСҚА МЕРЗІМДІ МІНДЕТТЕМЕЛЕР ЕСЕБІН ҰЙЫМДАСТЫРУ ... ... 21
2.1 Қысқа мерзімді қаржылық міндеттемелердің есебі ... ... ... ... ... ... ... ... ... 21
2.2 Салық міндеттемесі және басқа да міндетті төлемдер есебі ... ... ... ... ... . 23
2.3 Қысқа мерзімді кредиторлық міндеттемелер есебі ... ... ... ... ... ... ... ... ... 33
3 ҚЫСҚА МЕРЗІМДІ МІНДЕТТЕМЕЛЕР ЕСЕБІНІҢ АУДИТІ МЕН ТАЛДАУЫ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
40
3.1 Қысқа мерзімді міндеттемелер аудитінің мақсаты және ақпарат көздері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
40
3.2 Қысқа мерзімді міндеттемелердің талдауы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... . 43
3.3 Қысқа мерзімді міндеттемелердің ішкі аудитін ұйымдастыру ... ... ... ... . 47
3.4 Қысқа мерзімді міндеттемелер есебінің аудитінің жетілдіру жолдары..
52
ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 58
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 61
ҚОСЫМШАЛАР ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 62
Қазіргі кездегі кез келген кәсіпорындар мен ұйымдар тартылған капиталды қолданады, бұл капитал бухгалтерлік есепте міндеттемелер деп аталады. Міндеттемелердің туындауы жұмыс барысында пайда болады, ол жабдықтаушылар мен мердігерлер алдындағы қарыз болуы мүмкін, шикізаттар мен материалдарды сатып алғанда, саудадағы жеткізу қызметінде, бір сөзбен айтқанда басқа ұйымның алдындағы қарызы. Одан басқа бюджетке төленетін салықтар және кәсіпорындағы қызметкерлер алдындағы еңбек ақы міндеттемелері туындайды.
Елбасы «Қазақстанның әлемдегі бәсекеге барынша қабілетті 50 елдің қатарына кіру стратегиясы» атты өз жолдауында атап өткендей, Қазақстан өз дамуындағы жаңа серпіліс жасау қарсаңында, өркенді де өршіл дамып келе жатқан қоғамның іргетасы тек қана осы заманғы, бәсекеге қабілетті және ашық нарық экономикасы бола алады. Қазақстанның әлемдегі бәсекеге барынша қабілетті 50 елдің қатарына кірудің бірінші басымдығы әлемдік экономикаға ойдағыдай кірігуі болып табылады. Осыған байланысты мемлекетті дамыту процесінде бухгалтерлік есепке алу мен қаржылық есеп беру жүйесін бара – бар дамыту ерекше өзектілікке айналады, өйткені бухгалтерлік есепке алудың, қаржылық есеп берудің және аудиттің мақсаты басқару шешімдерін қабылдау үшін мүдделі пайдаланушыларды экономикалық ақпаратпен қамтамасыз ету болып табылады.
Қазіргі таңда қаржының жетіспеушілігінен банктер, банктен тыс мекемелерден, шет елдерден қарыз, несие алып өздерінің жұмысын жандандырып жатқан, сондай – ақ міндеттемелерін шектен тыс көбейтіп алып, оны қайтаруға мүмкіншілігі болмай жабылып, аукционға салынып, сатылып жатқан ұйымдар көптеп кездеседі. Осы айтылған міндеттемелер есебі бухгалтерлік есептегі ең негізгі, яғни қай саладағы болмасын кәсіпорындардың көкейкесті мәселелері екендігі өзекті мәселе деуге болады.
Елбасы «Қазақстанның әлемдегі бәсекеге барынша қабілетті 50 елдің қатарына кіру стратегиясы» атты өз жолдауында атап өткендей, Қазақстан өз дамуындағы жаңа серпіліс жасау қарсаңында, өркенді де өршіл дамып келе жатқан қоғамның іргетасы тек қана осы заманғы, бәсекеге қабілетті және ашық нарық экономикасы бола алады. Қазақстанның әлемдегі бәсекеге барынша қабілетті 50 елдің қатарына кірудің бірінші басымдығы әлемдік экономикаға ойдағыдай кірігуі болып табылады. Осыған байланысты мемлекетті дамыту процесінде бухгалтерлік есепке алу мен қаржылық есеп беру жүйесін бара – бар дамыту ерекше өзектілікке айналады, өйткені бухгалтерлік есепке алудың, қаржылық есеп берудің және аудиттің мақсаты басқару шешімдерін қабылдау үшін мүдделі пайдаланушыларды экономикалық ақпаратпен қамтамасыз ету болып табылады.
Қазіргі таңда қаржының жетіспеушілігінен банктер, банктен тыс мекемелерден, шет елдерден қарыз, несие алып өздерінің жұмысын жандандырып жатқан, сондай – ақ міндеттемелерін шектен тыс көбейтіп алып, оны қайтаруға мүмкіншілігі болмай жабылып, аукционға салынып, сатылып жатқан ұйымдар көптеп кездеседі. Осы айтылған міндеттемелер есебі бухгалтерлік есептегі ең негізгі, яғни қай саладағы болмасын кәсіпорындардың көкейкесті мәселелері екендігі өзекті мәселе деуге болады.
1 Қазақстан Республикасының «Бухгалтерлік есеп және қаржылық есептілік туралы» Заңы, 2007 – № 234-III
2 Кеулімжаев К.К Бухгалтерлік есеп принциптері. Алматы, 2006 – 325б.
3 Бейсенбаева А.К. Құрылыстағы бухгалтерлік есеп. Алматы. 2009. – 178б.
4 Исмаилова А.С., Байдақов А.Қ., Қаржылық және басқару талдауы. Астана, 2009 – 376б.
5 Алибекова Б.А. Бухгалтерлік есеп принциптері. Астана, 2007 – 178б.
6 2 ХҚЕС бойынша дебиторлық және кредиторлық қарыздардың хабаршысы// Бухгалтер хабаршысы, 2009 – 138б.
7 «Мирас строй LTD» ЖШС Есеп саясаты, 2009
8 Назарова В.Л. Бухгалтерский учет в отраслях. Алматы, 2003 – 263б.
9 Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер туралы (Салық (2011.01.01. берілген өзгерістерімен және толтырумен)
10 Тулешова Г.К.Финансовый учет и отчетность в соответствии с международными стандартами. Алматы, 2004 – 201б.
11 Бухгалтер бюллетені. № 10 (742), 16 наурыз 2012 ж
12 Халықаралық қаржылық есептілік стандарттары
13 Корреспонденция счетов по МСФО//Библиотека бухгалтера и предпринимателя №5. Алматы, 2009 – 196б.
14 Байболтаев Н.Ә. Бухгалтерлік есеп принциптері. Алматы, 2002, 272-301 б.
15 Кеулімжаев Қ.К., Әжібаева З.Н., Құдайбергенов Н.А. Бухгалтерлік есеп принциптері. Алматы, 2003 – 386б.
16 Кеулімжаев Қ. К., Әжібаева З. Н. Қаржылық есеп. Алматы, 2006 – 239б.
17 Мамонова И.Д. Аудит кредитных организаций, М.2005 – 373б.
18 Макальская М.Л. Основы аудита М: 2007 – 244б.
19 Терехов А.А., Терехов М.А.Контроль и аудит, М: 2005 – 236б.
20 Нурахметова Л., Мычкина О. Путеводитель бухгалтера.Алматы, 2009 – 127б.
21 Толпаков Ж.С. Бухгалтерский учет.Караганда, 2004 – 964 б.
22 Нурсеитов Э.О., Нурсеитов Д.Э. МСФО//Алматы, 2007 – 566б.
23 Әбдіманапов Ә. Бухгалтерлік және қаржылық есеп принциптері. Алматы, 2006 – 535 б.
24 ҚР «Аудиторлық қызмет туралы» Заңы, 2006 – №139-III
25 Исақова С.А. Аудит.Алматы, 2009 – 285б.
26 Өтебаев Б.С. Қаржылық талдау. Астана, 2008 – 211б.
27 Баймұханова С.Б. Қаржылық есеп.Алматы, 2007. – 296 б.
28 Абленов Д.О. Қаржылық аудит және талдау. Алматы, 2010 – 328б.
29 Манапова Ш.М. Айналымдағы қаражаттарды басқарудың мәні мен маңыздылығы// Алматы, 2011 – 208б. 1 том
2 Кеулімжаев К.К Бухгалтерлік есеп принциптері. Алматы, 2006 – 325б.
3 Бейсенбаева А.К. Құрылыстағы бухгалтерлік есеп. Алматы. 2009. – 178б.
4 Исмаилова А.С., Байдақов А.Қ., Қаржылық және басқару талдауы. Астана, 2009 – 376б.
5 Алибекова Б.А. Бухгалтерлік есеп принциптері. Астана, 2007 – 178б.
6 2 ХҚЕС бойынша дебиторлық және кредиторлық қарыздардың хабаршысы// Бухгалтер хабаршысы, 2009 – 138б.
7 «Мирас строй LTD» ЖШС Есеп саясаты, 2009
8 Назарова В.Л. Бухгалтерский учет в отраслях. Алматы, 2003 – 263б.
9 Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер туралы (Салық (2011.01.01. берілген өзгерістерімен және толтырумен)
10 Тулешова Г.К.Финансовый учет и отчетность в соответствии с международными стандартами. Алматы, 2004 – 201б.
11 Бухгалтер бюллетені. № 10 (742), 16 наурыз 2012 ж
12 Халықаралық қаржылық есептілік стандарттары
13 Корреспонденция счетов по МСФО//Библиотека бухгалтера и предпринимателя №5. Алматы, 2009 – 196б.
14 Байболтаев Н.Ә. Бухгалтерлік есеп принциптері. Алматы, 2002, 272-301 б.
15 Кеулімжаев Қ.К., Әжібаева З.Н., Құдайбергенов Н.А. Бухгалтерлік есеп принциптері. Алматы, 2003 – 386б.
16 Кеулімжаев Қ. К., Әжібаева З. Н. Қаржылық есеп. Алматы, 2006 – 239б.
17 Мамонова И.Д. Аудит кредитных организаций, М.2005 – 373б.
18 Макальская М.Л. Основы аудита М: 2007 – 244б.
19 Терехов А.А., Терехов М.А.Контроль и аудит, М: 2005 – 236б.
20 Нурахметова Л., Мычкина О. Путеводитель бухгалтера.Алматы, 2009 – 127б.
21 Толпаков Ж.С. Бухгалтерский учет.Караганда, 2004 – 964 б.
22 Нурсеитов Э.О., Нурсеитов Д.Э. МСФО//Алматы, 2007 – 566б.
23 Әбдіманапов Ә. Бухгалтерлік және қаржылық есеп принциптері. Алматы, 2006 – 535 б.
24 ҚР «Аудиторлық қызмет туралы» Заңы, 2006 – №139-III
25 Исақова С.А. Аудит.Алматы, 2009 – 285б.
26 Өтебаев Б.С. Қаржылық талдау. Астана, 2008 – 211б.
27 Баймұханова С.Б. Қаржылық есеп.Алматы, 2007. – 296 б.
28 Абленов Д.О. Қаржылық аудит және талдау. Алматы, 2010 – 328б.
29 Манапова Ш.М. Айналымдағы қаражаттарды басқарудың мәні мен маңыздылығы// Алматы, 2011 – 208б. 1 том
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
ӘЛ-ФАРАБИ АТЫНДАҒЫ ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ
Мирас Строй LTD ЖШС
Жирентаева Г.Б.
ДИПЛОМ ЖҰМЫСЫ
ҚЫСҚА МЕРЗІМДІ МІНДЕТТЕМЕЛЕР ЕСЕБІ, IШКI АУДИТІ МЕН ТАЛДАУЫ
050508 - Есеп және аудит мамандығы бойынша
Алматы, 2012
МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
4
1 ҚЫСҚА МЕРЗІМДІ МІНДЕТТЕМЕЛЕР ЕСЕБІНІҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
7
1.1 Қысқа мерзімді міндеттемелердің экономикалық мәні және мазмұны ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
1.2 Ұйымның қысқаша экономикалық сипаттамасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
1.3 Зерттеу обьектісінде бухгалтерлік есепті ұйымдастыру ... ... ... ... ... ... ...
7
10
14
2 ҚЫСҚА МЕРЗІМДІ МІНДЕТТЕМЕЛЕР ЕСЕБІН ҰЙЫМДАСТЫРУ ... ...
21
2.1 Қысқа мерзімді қаржылық міндеттемелердің есебі ... ... ... ... ... ... ... ... ...
21
2.2 Салық міндеттемесі және басқа да міндетті төлемдер есебі ... ... ... ... ... .
23
2.3 Қысқа мерзімді кредиторлық міндеттемелер есебі ... ... ... ... ... ... ... .. ... ..
33
3 ҚЫСҚА МЕРЗІМДІ МІНДЕТТЕМЕЛЕР ЕСЕБІНІҢ АУДИТІ МЕН ТАЛДАУЫ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
40
3.1 Қысқа мерзімді міндеттемелер аудитінің мақсаты және ақпарат көздері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
40
3.2 Қысқа мерзімді міндеттемелердің талдауы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
43
3.3 Қысқа мерзімді міндеттемелердің ішкі аудитін ұйымдастыру ... ... ... ... .
47
3.4 Қысқа мерзімді міндеттемелер есебінің аудитінің жетілдіру жолдары..
52
ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
58
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
61
ҚОСЫМШАЛАР ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
62
КІРІСПЕ
Қазіргі кездегі кез келген кәсіпорындар мен ұйымдар тартылған капиталды қолданады, бұл капитал бухгалтерлік есепте міндеттемелер деп аталады. Міндеттемелердің туындауы жұмыс барысында пайда болады, ол жабдықтаушылар мен мердігерлер алдындағы қарыз болуы мүмкін, шикізаттар мен материалдарды сатып алғанда, саудадағы жеткізу қызметінде, бір сөзбен айтқанда басқа ұйымның алдындағы қарызы. Одан басқа бюджетке төленетін салықтар және кәсіпорындағы қызметкерлер алдындағы еңбек ақы міндеттемелері туындайды.
Елбасы Қазақстанның әлемдегі бәсекеге барынша қабілетті 50 елдің қатарына кіру стратегиясы атты өз жолдауында атап өткендей, Қазақстан өз дамуындағы жаңа серпіліс жасау қарсаңында, өркенді де өршіл дамып келе жатқан қоғамның іргетасы тек қана осы заманғы, бәсекеге қабілетті және ашық нарық экономикасы бола алады. Қазақстанның әлемдегі бәсекеге барынша қабілетті 50 елдің қатарына кірудің бірінші басымдығы әлемдік экономикаға ойдағыдай кірігуі болып табылады. Осыған байланысты мемлекетті дамыту процесінде бухгалтерлік есепке алу мен қаржылық есеп беру жүйесін бара - бар дамыту ерекше өзектілікке айналады, өйткені бухгалтерлік есепке алудың, қаржылық есеп берудің және аудиттің мақсаты басқару шешімдерін қабылдау үшін мүдделі пайдаланушыларды экономикалық ақпаратпен қамтамасыз ету болып табылады.
Қазіргі таңда қаржының жетіспеушілігінен банктер, банктен тыс мекемелерден, шет елдерден қарыз, несие алып өздерінің жұмысын жандандырып жатқан, сондай - ақ міндеттемелерін шектен тыс көбейтіп алып, оны қайтаруға мүмкіншілігі болмай жабылып, аукционға салынып, сатылып жатқан ұйымдар көптеп кездеседі. Осы айтылған міндеттемелер есебі бухгалтерлік есептегі ең негізгі, яғни қай саладағы болмасын кәсіпорындардың көкейкесті мәселелері екендігі өзекті мәселе деуге болады.
Кәсіпорынның қысқа мерзімді міндеттемелері бойынша жеткізушілермен, мердігерлермен, инвесторлармен, кредиторлармен, қызметкерлермен және мемлекетпен уақытында есеп айырысуы, оның төлем қабілетінің жоғары екендігін білдіреді. Ағымдағы міндеттемелерді жабу мүмкіндігінің жоғары болуы кредиторлардың қызуғышылығын арттырады, ұйымның зиян шегу ықтималдылығын азайтады. Сондықтан кәсіпорынның қысқа мерзімді міндеттеме есебін дұрыс ұйымдастыру мен оның талдауы өзекті мәселелердің бірі болып табылады. Өйткені төлем қабілеттілігінің жоғары болуы кәсіпорынға деген серіктестер мен клиенттердің оң көз-қарасын қалыптастырады.
Кәсіпорын міндеттемелерді реттеу үшін әр түрлі әдістерді жүзеге асыруы мүмкін:
ақша қаражаттарын төлеу;
басқа да активтерді аудару;
қызмет көрстеу;
міндеттемені басқамен ауыстыру;
кейбір жағдайларда одан бас тарту, және т.б. Қаржы жағдайы әлсіз және өмір сүру қабілеті жоқ кәсіпорындарға аяусыз қарайтын бәсекелі нарықтық экономика жағдайы кәсіпорынның сенімді болуын, тұрақтылығын және келешекте үздіксіз жұмыс істеуін үнемі талап етеді.
Дипломдық жұмыстың мақсаты - Мирас - Строй LTD ЖШС қаржылық жағдайымен танысу, ұйымның материалдары негізінде қысқа мерзімді міндеттемелердің бухгалтерлік есебін ұйымдастыруды, ішкі аудитін талдауды зерттеу және оның жетілдіру жолдарын анықтау болып табылады.
Дипломдық жұмыстың басты міндеттеріне мыналар жатады:
міндеттемелердің мәнін және мазмұнын ашу;
кәсіпорынның экономикалық сипаттамасы мен есеп саясатын білу;
жабдықтушылармен және мердігерлермен есеп айырысу есебін;
еңбек ақы бойынша міндеттемелер есебін ашып көрсету;
кәсіпорындағы міндеттемелерді талдау;
кәсіпорындағы міндеттемелердің ішкі аудитін қарастыру;
міндеттемелер есебі және аудитінің жетілдіру жолдарын қарастыру.
Дипломдық жұмыстың зерттеу объектісі Мирас Строй LTD жауапкершілігі шектеулі серіктестігі болып табылады, оның негізгі қызмет түрі- құрылыс - монтаж жұмыстары.
Қойылған мақсатқа сай келесі міндеттерді шешу керек:
oo қысқа мерзімді міндеттемелердің теориялық аспектілерін ашу;
oo Мирас Строй LTD ЖШС есеп саясатына және технико - экономикалық жағдайына сипаттама беру;
oo ұйымның жеткізушілермен, мердігерлермен, бюджетпен, қызметкерлермен, банкпен есеп айырысуын көрсету және бірнеше жыл бойынша талдау жүргізу;
oo қысқа мерзімді міндеттемелерді талдаудың міндеттерін және ақпараттар көздерін ашып көрсету.
Дипломдық жұмыстың зерттеу объектісі болып табылатын Мирас Строй LTD ЖШС 2004 жылы заңды тұлға ретінде құрылды. Ұйымның негізгі атқаратын қызметі: құрылыс-монтаж жұмыстары, жобалық жұмыстар, табиғи монополия саласымен байланысы жоқ жол құрылысы, өндірістік және тұрғын үй ғимараттарын салу, полимерлі және композитті материалдардан құрылысқа қажетті құрал-жабдықтарды өндіру, және ҚР заңдарымен тыйым салынбаған басқа да қызмет түрлері болып табылады.
Дипломдық жұмыс үш бөлімнен тұрады:
Бірінші бөлімде қысқа мерзімді міндеттемелер есебінің теориялық негіздері және ұйымның сипаттамасы қарастырылған. Оның ішінде қысқа мерзімді міндеттемелердің экономикалық мәні, ұйымның экономикалық сипаттамасы, экономикалық жағдайын талдау,бухгалтерлік есепті ұйымдастыру ашып көрсетілген.
Екінші бөлімде Мирас Строй LTD ЖШС қысқа мерзімді міндеттемелер есебін ұйымдастыру жайлы қарастырылған. Онда қысқа мерзімді қаржылық міндеттемелер, салық міндеттемесі, және кредиторлық міндеттемелер көрсетілген.
Ал үшінші бөлім қысқа мерзімді міндеттемелердің ішкі аудиті мен талдауы, аудиттің мақсаты мен ақпарат көздері, қысқа мерзімді міндеттемелер аудитінің жетілдіру жолдарын ашып көрсетуге арналған.
Жұмыста Мирас Строй LTD ЖШС қысқа мерзімді міндеттемелер есебі және осы міндеттемелер бойынша бірнеше жылға динамикалық талдау жүргізілген. Сонымен қатар әр түрлі схемалар, диаграммалар, кестелер пайдаланылған.
Дипломдық жұмысты жазу барысында келесідей ақпарат көздері пайдаланылды: Қаржылық есептің халықаралық стандарттары, тақырып аясында жазылған арнайы әдебиеттер мен мерзімдік баспа материалдары, интернет көзінің мәліметтері, МирасСтрой LTD ЖШС қаржылық есептілігі, бухгалтерлік есептің типтік шоттар жоспары, есеп саясаты және т.б. мәліметтер.
1 ҚЫСҚА МЕРЗІМДІ МІНДЕТТЕМЕЛЕР ЕСЕБІНІҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ
1.1 Қысқа мерзімді міндеттемелердің экономикалық мәні және мазмұны
Кәсіпорындар мен ұйымдар өздерінің шаруашылық қызметі барысында меншікті капиталдарымен қатар басқа қатыстырылған (тартылған) капиталдарды да қолданады. Бұл қатыстырылған капитал бухгалтерлік есепте міндеттемелер деп аталады. Кез келген өндіріспен айналысатын ұйым сол өнімді өндіру үшін қажетті шикізаттар мен материалдар алғаны үшін жабдықтаушы-мердігерлердің алдында қарыз болуы мүмкін. Тіпті өндіріспен де немесе саудамен де айналыспайтын кәсіпорындардың өзі қарамағында жұмыс істейтін жұмысшылары мен қызметкерлеріне олардың істеген еңбегі үшін, сондай-ақ бюджетке түрлі салықтар үшін қарыз немесе оның алдында міндетемесі болуы мүмкін. Осы айтылған міндеттемелер есебі бухгалтерлік есептегі ең негізгі, яғни қай саладағы болмасын кәсіпорындардың көкейкесті мәселелері екендігі сөзсіз.
Міндеттеме өткен кезең оқиғасынан пайда болған ұйымның берешегі. Бұл берешекті реттеу (жою) экономикалық пайдасы мол ресурстар (ақшалай қаражаттар) ағынына әкеп соғады.
Міндеттеме ағымдық (операциялық кезеңдерде немесе есептелетін күннен 12 айдың ішінде өтеледі) және ұзақ мерзімді (төлеу мерзімі бір жылдан көп) болып жіктеледі.
Он екі ай аралығында өтеуге жататын міндеттемелер қысқа мерзімді ретінде тіпті төмендегі жағдайлар орын алғанда ажыратылады:
міндеттемелерді орындаудың алғашқы мерзімі он екі айдан асса;
міндеттемені қайта қаржыландыру немесе төлем жүргізу кестесін өзгерту туралы келісім баланс күнінен соң және шығарылымның қаржылық есептемесі бекітілгенге дейін жасалады [2].
Орындалу мерзіміне байланысты міндеттемелер:
қысқа мерзімді;
ұзақ мерзімді;
кәсіпорынның қалыпты операциялық кезеңінің барысында оған ақы төлеу көзделсе;
ол баланс күнінен кейін он екі айдың ішінде орындалуға тиіс болса;
сауда операциялары үшін ұсталып қалса;
ұйымның баланс күнінен соң, кем дегенде он екі ай аралығында өтеу мерзімінің ұзартылуына құқығы жоқ міндеттемелер.
Кейбір қысқа мерзімді міндеттемелер мысалы, жеткізушілер мен мердігерлерге несиелік қарыз, есептелген шығындар (еңбек ақы немесе өзге де операциялық шығындар) кәдімгі операциялық айналым аясында қолданылатын айналым капиталының бір бөлігі болып табылады. Мұндай баптар баланс күнінен соң, он екі айдан артық мерзімде тіпті өтеуге жатса да, қысқа мерзімді міндеттемелер ретінде ажыратылады. Активтер мен міндеттемелерді ажырату үшін бір кәдімгі операциялық кезең қолданылады. Сауда операциялары үшін ұсталатын қаржылық міндеттемелер, банк овердрафтары, сондай ақ ұзақ мерзімді қаржылық міндеттемелердің қысқа мерзімді құрамдас бөлігі, есептелген дивиденттер, салықтар, пайда мен басқа да несиелік қарыз қысқа мерзімді міндеттемелерге мысал болуы мүмкін.
Қарыз талап ету бойынша төлеуге жататын ұзақ мерзімді займ шарты бойынша міндеттеме бұзылған жағдайда, төмендегідей ажыратылады.
Қысқа мерзімді егер қарыз алушы баланс күнінен кейін және қаржылық есептеме жариялануға рұқсат берілмес бұрын қарыздың төленуін талап етпеуге келіссе.
Ұзақ мерзімді егер қарыз алушы баланс күніне дейінгі аралықта баланс күнінен соң, кем дегенде он екі айдан соң аяқталатын мерзімін ұзартудың жеңілдіктегі кезеңін ұсынуға келіссе, ол қарыздың дереу өтелуін талап ете алмайды, ал ұйым міндеттемені қалпына келтіре алмайды [3].
Міндеттемелер есебінің ұйымдастырудың міндеттері:
1) ҚР нормативтік базасына сәйкес міндеттемелер есебін зерттеу;
2) Шартта көзделген жабдықтаушылармен есеп айырысу формаларын тексеру және бақылау;
3) Кредиторлармен мерзімге сәйкес есеп-айырысуын сараптау;
4) Кредиторлық берешектің қысқарту жолдарын анықтау және жетілдіру жолдарын іздестіру;
Кредиторлық берешектің сарапталу міндеттері:
қарыздың динамикасын бақылау;
белгілі бір іс - әрекеттен туындаған қарыздың көлемін анықтау;
есеп - айырысу формаларының ерекшеліктері бойынша;
қаржылық есеп-айырысу тәртіптерінің бұзылуына байланысты.
Төленуге тиісті шоттар - төлем шоттары жеткізушілермен есеп айырысу шоттары. Олар кәдімгі қызмет барысында туындайтын сауда міндеттемелерінде қолданылады.
Төлем туралы белгілер банктегі есептік және өзге шоттар бойынша көшірмелердің негізінде жасалады. Айдың соңында қорытындыларды есептеп, сальдо шығарады.
Төлем вексельдері - вексельдердің негізгі көзі болып, таурлар мен қызметтер үшін банк қарыздары мен төлемдер табылады. Вексельдер қамтамасыз етілген немесе қамтамасыз етілмеген кепіл болуы мүмкін. Вексель пайыздық не болмаса пайызсыз болу мүмкін. Пайыздық ставка вексель сомасынан бөлек белгіленген. Пайызсыз вексельде пайыз дисконтты орнату арқылы алдын ала төленеді. Ол жерде қазіргі ставка не болмаса пайыздық табыс деп аталатын пайыз нормасы жанама түрде көрініс табады. Қарыз міндеттемелері бойынша кезендік пайыз сомасы бұл:
Негізгі сома х Пайыздық ставка х Уақыт = Пайыз сомасы. (1)
Белгіленген пайыздық ставка - бұл қарыз құжатында белгіленген пайыз нормасы. Белгіленген пайыз нормасы қарыздың негізгі сомасы ретінде төленетін пайыздық төлемдердің сомасын белгілейді. Банк несиелері. Несиелер коммерциялық, келісім шарттық негізде, жедел, қайтарымды, төлемді шарттармен ұсынылады.
Қысқа мерзімді несиелер ең көп дегенде он екі айға ұсынылады.
Жекелеген жағдайларда өндірістік айналым спецификасына байланысты ұзағырақ мерзімге, бірақ екі жылдан аспайтын мерзімге берілуі мүмкін.
Банк пен ұйымның несиелік қарым-қатынасының негізгі болып, әрбір ұзақ мерзімді несие берілетін шара бойынша жасалатын несие шарты табылады.
Салық төлемінің есептелу және төленуінің негізгі нормативі болып, ҚР Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер туралы Кодексі (Салық кодексі) табылады.
Салық салынатын айналым бойынша бюджетке төленуге тиісті қосылған құн салығы сатылған тауарлар үшін есептелген қосылған құн салығының сомасы мен алынған тауарлар жұмыстар, қызмет көрсетулер үшін төленуге тиісті қосылған құн салығының сомасы арасында айырма ретінде айқындалады.
Кәсіпорынның сатылып алынған тауарлар үшін төленуге тиісті қосылған құн салығы бойынша ақпараттарының есебі 1420 Қосылған құн салығы шотында жүргізіледі. Бұл шоттың дебеті бойынша сатып алынған материалдық құндылықтар, сырт кәсіпорындардың орындаған жұмысы, көрсеткен қызметі үшін акцептелген шоттар бойынша қосылған құн салығының сомасы көрсетіледі.
Кәсіпорынның өзі сатып-өткізген тауарлар жұмыстар, қызметтер бойынша есептелінген қосылған құн салығы бойынша ақпараттар 3130 Қосылған құн салығы шотында жүргізіледі.
ҚҚС.Есеп беру кезенінің аяғында 1420 Қосылған құн салығы шотының дебеті бойынша көрсетілген құн салығының сомасы осы шоттың кредитінен 3130 Қосылған құн салығы шотының дебеті көшіріледі.
Жалдық міндеттемелердің есебі 3390 Өзге қысқа мерзімді кредиторлық берешек деп аталатын шотта жүргізіледі. Бұл шотта негізінен пассивті есеп айырысу шоты болып табылады. Шоттың кредиті бойынша жалға алушы ұйымның негізгі құрал-жабдықтарды ұзақ мерзімге жалға алғаны үшін жалға беруші кәсіпорынға қарызы көрініс табады. Ал Жабдық міндеттеме деп аталатын шоттың дебиті бойынша негізгі құралдарды жалға беруші кәсіпорынға жалдық міндеттеме бойынша қарыздың төленуі көрсетіледі. Бұл шотта талдамалық есеп әрбір жалдық міндеттеме бойынша бөлек жүргізіледі.
Алынған аванстар бойынша есеп айырысу. Аванс - ақшалай міндеттеме есебіне алдын-ала төленген сома. Аванстың төленуі келісім шарттың жасалғанын растай алмайтын, бірақ алдын-ала төленген сома бірнеше функцияларды орындайды, олар:
белгілі бір мөлшерде келісім шарт міндеттемелерінің орындалуын қамтамасыз етеді.
міндеттеменің бар екендігін растайды.
жалпы төлем соманың белгілі бір мөлшері болғандықтан аванс төлемдік қызмет атқарады.
1.2 Ұйымның қысқаша экономикалық сипаттамасы
ЖШС МирасСтройLTD 2004 жылы 28-ші қыркүйекте заңды тұлға ретінде құрылды. Серіктестікке 600900543831 салық төлеушінің нөмірі берілді. ЖШС Алматы қаласы, Алмалы ауданы бойынша Салық Басқармасында қосылған құн салығын төлеуші ретінде тіркелген.
Жауапкершілігі шектеулі серіктестігі Алматы қаласы, Алмалы ауданы бойынша Салық Басқармасында қосылған құн салығын төлеуші ретінде тіркелген, сериясы 6001 №0007943.
Серіктестікке 600900543831 салық төлеушінің нөмірі берілді.
Ұйымның негізгі атқаратын қызметтері:
құрылыс - монтаж жұмыстары;
жобалық жұмыстар;
табиғи монополия саласымен байланысы жоқ жол құрылысы;
өндірістік және тұрғын-үй ғимараттарын салу;
полимерлі және композитті материалдардан құрылысқа қажетті құрал-жабдықтарды өндіру;
коммерциялық және делдалдық қызмет;
сауда-саттық;
өндірістік-кәсіпкерлік қызмет;
халық тұтынатын тауарларды өндіру және өткізу;
ҚР заңдарымен тыйым салынбаған басқа да қызмет түрлері.
Мирас Строй LTD ЖШС өз қызметінің мақсаты ретінде Қазақстан Республикасының және серіктестікке қатысушылардың мүдделерін қорғай отырып шаруашылық, кәсіпкерлік қызметтерді біріктіре жүзеге асыруды қабылдады. Серіктестік мақсатына сай мынадай қызмет түрлерімен айналыса алады:
тұрғын үй ғимараттарының күрделі құрылысы және жөндеу;
құрылыс-монтаж жұмыстары;
Қазақстан Республикасының заңдармен тыйым салынбаған басқа да қызметтер.
Мирас Строй LTD серіктестігі заңды тұлға болып табылады, өзінің жеке балансы, банк мекемелерінде, өзге де несие-қаржы мекемелерінде шоттары, дөңгелек мөрі, фирмалық бланкісі, эмблемасы бар. Серіктестіктің құқықтық жағдайы Қазақстан Республикасының қолданыстағы заңдары, Жарғы және серіктестік қатысушыларының шешімдеріне сәйкес белгіленеді.
Мирас Строй LTD жауапкершілігі шектеулі серіктестігінің Жарғыға сәйкес жарғы капиталы 100000 теңгені құрайды. Жарғы капиталы серіктестік мемлекеттік тіркеуге өтініш жазғанға дейін қалыптастырылды.
Жауапкершілігі Шектеулі Серіктестіктің жарғылық капиталы 100 000,00 теңгені құрайды.
ЖШС-те жеке балансы бар, ағымдағы теңгемен және шетел валютамен банктік шоты бар, өз меншікті аты-жөнімен екі тілде мөрі бар.
Жауапкершілігі Шектеулі Серіктестіктің органдары:
жоғарғы орган - құрылтайшы, оның шешімдері жазбаша түрде рәсімделеді.
атқарушы орган - директор, құрылтайшының шешімдерін жүзеге асыратын және соған жауапты тұлға.
Мирас Строй LTD ЖШС негізгі экономикалық көрсеткіштерін талдау. Баланс активтерінің құрамы мен құрылымының динамикасын талдау - серіктестіктің барлық мүліктерінің және оның жекелеген түрлерінің абсолютті және салыстырмалы арту немесе кему мөлшерін көрсетеді.
Активтердің жалпы құрылымын және оның жеке топтарын талдау, олардың рационалды таратылуын талқылауға мүмкіндік береді. Активтердің өсуі серіктестіктің болашақтағы дамуын көрсететін болғандықтан, ол кәсіпорын жұмысының оң нәтижесін сипаттайды.
Активтерді талдай отырып ең алдымен ұйымның өндірістік қуатын анықтау қажет. Өндірістік қуатты анықтаудың 2 әдістемесі бар: 1-әдістемесі бойынша өндірістік қуат ұйымның негізгі құралдарының, өндірістік қорларының, аяқталмаған өндірісінің құндарының қосындысы ретінде анықталады; 2-әдістеме бойынша жоғарыда аталған баптарға орнатылуға тиісті жабдықтар құны мен аяқталмаған күрделі салымдар құны қосылады.
Өндірістік қуат ұйымның материалдық-техникалық базасын және даму жағдайын сипаттайды. өндірістік қуат мәні 0,5 тең немесе үлкен болуы керек [5]. Кәсіпорындағы еңбек өнімділігі келесі формуламен есептеледі.
ЕӨ ═ түсім жұмыскерлердің саны (2)
ЕӨ 2009 ═ 37 049,57 20 ═ 1852,47
ЕӨ 2010 ═ 113 648, 58 43 ═ 2 643
Кәсіпорынның қор қайтарымдылық көрсеткіші кәсіпорынның негізгі қорлардың әрбір теңгесіне шаққандағы орындалған жұмыс көлемін кәсіпорынның негізгі қорлардың орташа жылдық бағасына бөлу арқылы анықталады:
ҚҚ ═ Түсім ҰМА (3)
ҚҚ 2009 ═ 37 049,57 730,22 ═ 50,73
ҚҚ 2010 ═ 113 648,58 2 197,51 ═ 51,71
Қор қайтарымдылығын көбейтудің ең басты шарты - еңбек өнімділігінің өсу қарқынын қормен қорлану көрсеткіштерінің өсу қарқынынан арттыру
Кесте 1 - Ұйымның технико - экономикалық көрсеткіштері
№
Көрсеткіштер
2009
2010
Ауытқу
∑
1
Сатудан түскен кіріс
37049,57
113648,58
76599,01
206,7
2
Жұмысшылардың орташа тізімдік саны, адам
20
43
23
115
3
Негізгі құралдардың орташа құны, мың тг
823,42
218,72
-0604,7
73,4
4
Еңбек өнімділігі, мың тг
1852,47
2 643
790,53
42,7
5
Қор қайтарымы, мың тг
50,73
51,71
0,98
1,9
6
Қор сыйымдылығы, мың тг
0,02
0,02
0
0
7
Өнімнің өзіндік құны, мың тг
27083,17
17303,71
-9779,46
-36,1
8
Жалпы кіріс, мың тг
9966,40
96344,87
86378,47
866,7
9
Өнімді сату бойынша шығыстар
4842,20
64440,92
59598,72
1230,8
10
Әкімшілік шығыстар
5689,81
23143,90
17454,09
306,8
11
Салық салынғанға дейінгі кіріс
(436,38)
8760,06
9196,44
2107,4
12
Таза табыс
(436,38)
6967,85
7404,23
1696,7
Ескертпе. Мирас Строй LTD ЖШС мәліметтері негізінде автормен құрастырылған.
Сатудан түскен табыс есепті жылы 113648,58 мың тг құраған, өткен жылға қарағанда 76599,01 мың тг, 206,7 көбейген, яғни 2 есе өскен. Сатудан түскен кіріс үлесінде әкімшілік шығыстар 3 есеге, өнімді сату бойынша шығыстар 12,3 есе көбейген. Еңбек өнімділігі көрсеткішінің мәні есепті жылы әрбір жұмыскер әкелетін түсім сомасын көрсетеді, яғни 2009 жылы әрбір жұмыскер 1852,47 мың теңге әкелсе 2010 жылы 2 643 мың теңге болды, 2010 жылмен салыстырғанда еңбек өнімділігі +790,53 мың тг немесе 42,7 өсті. 2009 жылдың қор қайтарымы нәтижесі бойынша негізгі құраладар құнының әрбір бір теңгесіне келетін алынған табыс 50,73 мың теңге болса, 2010 жылы бұл көрсеткіш 51,71 мың теңгені құрады, яғни 1 жыл ішінде негізгі құралдар құнынан түскен табыс сомасы + 0,98 мың теңгеге өсті.
Мирас Строй LTD ЖШС табыстылық көрсеткіштерін талдау қаржылық есептіліктің 2 нысаны бойынша ұйымның қаржы - шаруашылық қызметінің есепті кезеңдегі нәтижесі бойынша анықталады. Нәтиже пайда болса, бұл ұйымның есепті кезеңдегі меншікті капиталының өсімін көрсетеді (2 - кесте).
Пайда - кәсіпкердің әр бір салынған капиталына сәйкес келетін алынған табыс сомасы болып табылады [14].
Кесте 2-Мирас Строй LTD ЖШС табыстылық көрсеткіштері
№
Көрсеткіштер
2008 жыл
2009 жыл
2010 жыл
1
Сатудан алынған табыс
113 977,49
37 049,57
113 648,58
2
Сатылған өнімнің өзіндік құны
100 765,75
27 083,17
17 303,71
Ескертпе. Мирас Строй LTD ЖШС мәліметтері негізінде автормен құрастырылған.
2 нысан бойынша анықталатын негізгі көрсеткіш жиынтық пайда:
ЖП = Сатудан алынған табыс - сатылған өнімнің өзіндік құны (4)
ЖП 2008= 113 977,49 - 100 765,75 =13 220,74
ЖП 2009= 37 049,57 - 27 083,17 = 9 966,40
ЖП 2010= 113 648,58 - 17 303,71= 96 344,87
Бұл көрсеткіш серіктестіктің аралық пайдасын сипаттайтын аналитикалық көрсеткіш болып табылады.
Кәсіпорынның тиімділігін анықтауға бағытталған жалпы табыс коэффициентін есептеуге болады:
КЖТ ═ ЖП САТ (5)
ЖП - жалпы пайда;
САТ - сатудан алынған табыс.
КЖТ 2008 ═ 13 220,74 113 977,49 ═ 0,11
КЖТ 2009 ═ 9 966,40 37 049,57 ═ 0,26
КЖТ 2010 ═ 96 344,87 113 648,58 ═ 0,84
Осы мәліметтер бойынша диаграмманы құруға болады:
\s
Сурет 1 - Жалпы пайда коэффициенті
Келтірілген диаграмма бойынша серіктестік 2008 жылмен салыстырғанда 2010 жылы өз қызметін ұтымды жүргізе алды. Серіктестіктің өнімдерді өткізуге, қызмет көрсетуге салған әрбір бір теңгесіне келетін жалпы пайда сомасының жыл сайын тек өскендігін көруге болады. 2009 жылы серіктестіктің түсімі аз болғанымен әрбір бір теңгесінен тапқан пйдасы 26 тиын, ал 2008 жылы 11 тиын болды.
Серіктестіктің таза табысын (зиян) есептемес бұрын салық салынғанға дейінгі табыс сомасы анықталды.Салық салынғанға дейінгі пайданы есептеу үшін жалпы пайда сомасына барлық тапқан табыстар сомасы қосылып, шығындарға азайтылады.
Салық салынғанға дейінгі пайда 2008 = (13220,74 + 4,50) - 12 061,15 = =1 164,09
Салық салынғанға дейінгі пайда 2009 = (9.966,40 + 132,92) - 10 535,7 = .= -436,38
Салық салынғанға дейінгі пайда 2010 = (96,344,87 - 87 584,82) = 8 760,05
2009 жылы бухгалтерлік есеп бойынша серіктестік - 436,38 мың теңгеге зиян шегуіне байланысты КТС төленбейді.
Таза табысты (зиянды) есептеу үшін салық салынғанға дейінгі пайдадан төленген КТС сомасы азайтылады.
Таза табыс 2008 = 1 164,09 - 80,38 = 1 083,71
Таза табыс 2009 = -436,38
Таза табыс 2010 = 8 760,06 - 1 792,21 = 6 967,85
\s
Сурет - таза табыс көрсеткіші
Қорытындылай келе, Мирас Строй LTD ЖШС үшін ең табысты жыл 2010 жыл болды. Серіктестіктің тапқан таза табысы 2008 жылмен салыстырғанда 2010 жылы +5 884,14 мың теңгеге, ал 2009 жылмен салыстырғанда +7 404,23 мың теңгеге өсті.
1.3 Зерттеу обьектісінде бухгалтерлік есепті ұйымдастыру
Мирас Строй LTD ЖШС есеп саясаты бухгалтерлік есепте және қаржылық есептемеде, бухгалтерлік есеп стандарттарымен және бухгалтерлік есеп типтік жоспары, қызмет ерекшелігіне орай бухгалтерлік есепті жүргізу және қаржылық есептемені құрастыру үшін Қазақстан Республикасының заңдылықтар талабына сәйкес ұйымның қабылдаған принциптерінен, талаптарынан, ережелерінен және тәжірибелер негізіндеқұрастырылған.
Басшының келесідей құқықтары мен міндеттері бар.
кәсіпорын жарғысында өзінің директор ретінде бекітілгеннен кейін екінші күні қызметіне кірісуге;
серіктестік істерін басқаруға қатысуға;
серіктестік қызметі туралы анықтама алуға және серіктестіктің жарғысымен қаралғандай оның бухгалтерлік және басқа да құжаттарымен танысуға;
өз қалауымен серіктестіктегі қызметінен бас тартуға;
серіктестікке жұмыскерлер қабылдауға және жұмыстан босатуға;
басқа да серіктестіктермен коммерциялық мақсаттарды келісімшартқа отыруға;
кәсіпорын бөлімшелерінен белгілі бір мерзім үшін есеп талап етуге;
кәсіпорынның жұмысын жүргізгенде өздігінен шешімдер қабылдауға құқығы бар.
Сонымен қатар директор:
құрылтайшылар жиналысында бекітілген шешімдерді және мақсаттарды орындауға;
құрылтайшыларға орындалған жұмыстар туралы есеп беруге;
жұмыскерлерге алдағы жоспарларды орындау үшін нақты қимылдар жүйесін талқылап отыруға міндетті.
Есеп саясаты - бұл ұйымның есептік нұсқасын, нұсқалар рұқсат еткен есеп объектілерін бағалаудың, сондай-ақ белгіленген нормалардың талаптарына және ұйым қызметінің ерекшеліктеріне орай бухгалтерлік есепті жүргізу мен ұйымдастырудың техникасының нысандарын таңдау.
Есеп саясатының басты міндеттері:
ұйымның қаржы - шаруашылық қызметін объективті көрсету;
ұйым қызметін тиімді басқару мақсатында ұйым қызметі туралы толық және шынайы ақпараттарды қалыптастыру.
Есеп саясатын қалыптастыру кезеңдері:
бухгалтерлік есептің объектілерін анықтау;
бухгалтерлік есепті жүргізу тәсілдерін таңдауға әсер ететін факторларды табу, талдау және бағалау;
есеп саясатын құрудың бастапқы ережесін таңдау және негіздеу;
нақты ұйым үшін бухгалтерлік есепті жүргізу тәсілдерін таңдау;
таңдап алынған есеп саясатын рәсімдеу.
Кәсіпорынның есеп саясаты жалпылама қабылданған, белгілі бір қағидалар жиынына негізделеді. Ол бас бухгалтермен жасалынып, ұйым басшысымен бекітілген. Есеп саясаттың қалыптасуына, бухгалтерлік есептің жүргізілуіне, уақытылы және тиянақты толық қаржылық есепті жасап беруге бухгалтерияны басқаратын бас бухгалтер жауапты.
Есеп саясаттындағы ережелерге сай қаржылық есептіліктің көрсеткіштерінің қалыптасуына, оның ішінде жіктелу, ашылу (тану), бағалану, элементтердің есептемелеріне және басқада қатысты ақпараттарға өз бетімен шешім қабылдауды кәсіпорынның басшысы бас бухгалтерге жүктейді.
Бухгалтерлік есеп бухгалтериямен өз бетімен құрылымдық бөлімше
ретінде іске асырылады, осы орайда бухгалтерлік есепті жүргізу ережесі нормативті-құқықтық құжат болып саналады. Бухгалтерия қызметкерлерінің лауазымды міндеттері лауазымдық нұсқаулармен реттеледі.
Мүліктермен міндеттемелер бойынша шаруашылық операциялардың бухгалтерлік есебі 1С компьютерлік бағдарлама пайдалануы теңгемен жүргізіледі.
Шаруашылық операцялардың іске асырылуы - бастапқы құжаттарды қабылдап, тіркеп, есепке кірістіру бухгалтерияның ішкі бақылауымен жүргізіледі, және келесі шарттар орындалуы керек:
- әр бір жасалған шаруашылық операция дәлелденіп жасалуы;
- әр бір жасалған шаруашылық операция мерзімдегі заңға сәйкестігі;
- шаруашылық операциялардың жасалуына есепшілердің қабілеттерімен міндеттерінің өкілеттілігі;
- құжатталу мен жүйелік жазбалардың өңделуіне басшылар жағынан бақылау және басқаруы;
- активтерге қатысты шектелу - қорғау жүйесі (кәсіпорынның активтеріне бәріде қатысты бола-бермейді, жекелеген жауапты тұлғалар ғана);
- тексерушілер тәуелсіз болуы - тәуелсіз бақылау.
Кәсіпорынның есеп саясатының құжаттары болып осы есеп саясаты, бухгалтерлік есептің типтік шот жоспары және құжат айналымының ережесі саналады.
Әр бір шотқа ақпарат жинақталуы шот және субшот бойынша жасалады.
Ал, аналитикалық есеп кәсіпорынның қажетіне қарай, кәсіпорынның мүліктер түріне байланысты (негізгі құралдар, материалдар, шығындар түрлері бойынша, өнімдер, есептемелер, резервтер және басқада) жасалады.
Жауапкершілігі шектеулі серіктестіктің есеп жүйесі 3 бөліктен тұрады:
қаржылық есеп - ұйымның кірісі мен шығыстары көрсетіледі;
статистикалық есеп - қаржылық есептің мәліметтеріне сүйене отырып жасалады;
салық есебі - Салық Кодексіне сәйкес ұйымның қаржылық есебінің көрсеткіштеріне сәйкес жүргізіледі.
Кәсіпорынның шаруашылық операцияларына бастапқы құжаттарды бухгалтерия реттеп жинақтайды. Әр шаруашылық операцияға 2007ж.21.06. № 216 ҚР ҚМ Бастапқы құжаттардың формаларын бекіту бұйырығымен қарастырылған құжаттар толтырылады - осылар негізінде бухгалтерлік есеп жүргізіледі немесе 1С бағдарламада. Кәсіпорында бухгалтерлік есептік 1С бағдарламасының 7.7 нұсқасы қолданылады.
Қаржы-есептілік құжаттарға және ұйымдастыру-бұйыру құжаттарға қол қою құқықылы қызметкерлер тізімі кәсіпорын басшысымен белгіленеді.
Бухгалтерияға түскен бастапқы құжаттарға міндетті түрде тексеру жасалады дұрыс және толық толтырылуы, мазмұны бақыланады (көрсеткіштерімен заңдылығы) және есептелуі.
Бұрын қате жасалған құжаттарға анықтама арқылы түзету жасалады. Бухгалтериядағы құжатайналымы кесте бойынша жасалады.
Кестенің орындалуына және құжаттардың дұрыс, уақытылы қозғалыстарына қол қойған қызметкерлер жауапты болады.
Бухгалтериядағы құжаттарға жекелеп мерзіміне қарай, операция түріне қарай іс ашылып жүргізіледі. Мерзімі асқан сайын архивке апарылады.
Кесте 3 - Құжаттар сақталуы
Құжат түрлері
Сақталу мерзімі
Жылдық қаржылық есептеліктер
5 жыл
Тоқсандық есептеліктер
5 жыл
Негізгі құралдарды кіріске-алу актілермен қайта бағалану ведомостер
5 жыл
Еңбекақы есептеу ведомосттермен қызметкерлердің жеке карточкалары
75жыл
Басқа құжаттар
5 жыл
Ескертпе. Кесте әдебиеттер тізіміндегі 8-әдебиет бойынша жасалған.
ЖШС МирасСтройLTD есеп саясаты келесі заңнамаларға сәйкес жасалды:
- Бухгалтерлік есеп шоттарының үлгілік жоспары. 2007 жылғы;
- Алғашқы есепке алу құжаттардың формаларын бекiту туралы №213 бұйрық, 21.06.2007жыл;
- Бухгалтерлік есепті жүргізу ережесі, ҚР-ның Қаржы Министрлігінің бұйрығы 22.06.2007.;
-2007жылы 28.02. ҚР-сының Бухгалтерлік есеп пен қаржылық есептілігі туралы Заң;
- 2 Ұлттық Стандартты қабылдау туралы 21.06.2007 жылғы №217 бұйрық. 2 Ұлттық стандартты кіші бизнес субъектілерін және орташа кәсіпкерлерді, коммерциялық емес кәсіпорындарды, мемлекеттік ұйымдарды, (қазналық кәсіпорындарды) жедел басқару үшін арналған;
Есеп саясаты серіктестіктің біртұтас прициптерін, бухгалтерлік есепті жүргізудің ережелерін және қаржылық қорытынды есепті қалыптастыру жолдарын анықтайтын ішкі номативтік құжат болып табылады.
Есеп саясатын жасау барысында 2 ҰҚЕС - ның барлық принциптері мен нормалары ескерілді.
Қабылданған есеп саясаты 1 есепті жылдан келесі есепті жылға өтеді. Есепті жыл 01 қаңтар мен 31 желтоқсан аралығы болып табылады.
Ұйымда бухгалтерлiк есептi жүргiзудiң және қаржылық есептiлiктi жасаудың қағидалары:
есептеу - табыстар мен шығыстар төлеу уақытына қарамастан жұмыстарды орындау, қызметтерді көрсету, тауарларды өткізу және мүлікті кіріске алу мақсатымен тиеп жіберу кезінен бастап есептелінеді;
үздіксіз - ұйымның қызметі үздіксіз жалғаса береді.
Қаржылық есептiлiктiң негiзгi сапалық сипаттамалары:
түсініктілік - қаржылық есептілікте берілетін ақпараттың негізгі сапасы пайдаланушы үшін түсінікті болуы тиіс;
орындылық - ақпарат өткен кезеңді, қазіргіні және болашақтағы оқиғаларды бағалауға көмектескен жағдайда ғана орынды болып саналады;
сенімділік - ақпарат пайдалы болуы үшін сенімді болуы тиіс. Сенімді болу үшін ақпарат шынайы болуы керек;
салыстырмалылық - пайдаланушылар әр кезеңдегі қаржылық есептілікті салыстыруға мүмкіндігі болуы қажет.
Операциялар мен оқиғалар бухгалтерлiк есеп жүйесiнде көрсетiлуі тиіс:
бухгалтерлiк жазбаларды бастапқы құжаттардың түпнұсқаларына сайма-сай бекiту және бухгалтерлiк жазбаларда барлық операциялар мен оқиғаларды көрсету;
операциялар мен оқиғаларды хронологиялық тәртiппен және уақтылы тiркеу;
әрбiр айдың бiрiншi күнiндегi жағдай бойынша синтетикалық (қорытынды) есептi талдамалық (егжей-тегжейлi) есеппен сәйкес келтiру қамтамасыз етiлуге тиiс.
Мирас Строй LTD серіктестігінде бухгалтерлік есеп толық компьютерленген. Серіктестігінде ақша қаражаттарының есебі Ақша қаражаттарының қозғалысы туралы есептер 7 халықаралық қаржылық есеп стандартына сәйкес жүргізіледі.
Ақша қаражаттарына компанияның кассасындағы және ағымдағы шотындағы ақша қаражаттары кіреді.
Кәсіпорында ақша қаражатының есебі теңгемен жүргізіледі.
Мирас Строй LTD ЖШС ақша қаражаттарын есепке алу үшін бухгалтерлік есеп шоттарының үлгілік жоспарының 1000-кіші бөлімінің шоттары қолданылады, субшоттар ашылмаған.
Дебиторлық берешек құрамына басқа кәсіпорындардың ақша қаражаттарына, тауарларына, қызметтеріне және басқа да ақшалай емес автивтеріне талаптар кіреді. Дебиторық берешек дебиторлық берешекпен байланысты табыс танылған кезінде танылады және шот-фактурамен расталады. Дебиторлық берешек бастапқы құнынан күмәнді дебиторлық берешек, ақшалай жеңілдікті шегерген сомасы бойынша есепке алынады. Мирас Строй LTD ЖШС қызмет бабы бойынша күмәнді дебиторлық берешек сомалары күтілмейді, ал күмәнді дебиторлық берешек туындаған жағдайда тіке есептен шығару әдісі арқылы есептен шығарылады.
Мирас Строй LTD ЖШС дебиторлық берешекті есепке алу үшін бухгалтерлік есеп шоттарының үлгілік жоспарының 1200-кіші бөлімінің шоттары қолданылады, субшоттар ашылмаған.
Мирас Строй LTD ЖШС қорларды есепке алу үшін бухгалтерлік есеп шоттарының үлгілік жоспарының 1300 кіші бөлімінің шоттары қолданылады.
Негізгі құралдарды есептен шығару серіктестік төрағасымен бекітілген Негізгі құралдарды есептен шығару тәртібі туралы нұсқауға сәйкес жүргізіледі. Негізгі құралдарды түгендеусеріктестік төрағасының өкімімен жылына бір рет өткізіледі.
Кәсіпорында негізгі құралдардың амортизациясы бірқалыпты (түзу сызықты) әдіспен жүргізіледі. Ұйымда құралдарды күрделі жөндеуге арналған жөндеу қоры құрылмаған. Күрделі жөндеу бойынша нақты шығыстар олар пайда болған сәтте шығындардың сәйкесінше шоттарына апарылады. Күрделі салымдар, қайта конструкциялау мен модернизациялау қоғамда негізгі құралдардың есептелген амортизациясына, таза табыс немесе ұзақ мерзімді несиелер есебінен жүзеге асырылады.
Мирас Строй LTD ЖШС негізгі құралдарды есепке алу үшін бухгалтерлік есеп шоттарының үлгілік жоспарының 2400 кіші бөлімінің шоттары қолданылады.
Кредиторлық берешек - өткен оқиғалар нәтижесінде пайда болған кәсіпорынның басқа кәсіпорындар алдындағы берешегі. Кредиторлық берешек баланста берешекті өтеу барысында экономикалық тиімділігі бар ресурстардың азаюына алып келетін және сенімді бағаланатын жағдайда ғана
танылады.
Ұйымда кредиторлық берешекті есепке алу үшін бухгалтерлік есеп шоттарының үлгілік жоспарының 3 бөлім Қысқа мерзімді міндеттемелер шоттары арналған. Оның құрамына келесі бөлімшелер кіреді: 3000 Қысқа мерзімді қаржылық міндеттемелер 3010 - 3050 синтетикалық шоттарды қамтиды; 3100 бөлімше Салықтар бойынша міндеттемелер 3110 - 3090 синтетикалық шоттарды қамтиды; 3200 Басқа да міндетті және еркін төлемдер бойынша міндеттемелер 3210- 3240 шоттарды қамтиды; 3300 Қысқа мерзімді кредиторлық берешек 3310 - 3390 шоттар; 3400 Қысқа мерзімді бағалау міндеттемелері бөлімшесі 3410 - 3440 шоттар; 3500 Өзге қысқа мерзімді міндеттемелер 3510 - 3540 шоттарды қамтиды. Құрылымы бойынша осы шоттар пассивтік болып табылады, уақытша тартылған капиталды сипаттайды, кредиті бойынша міндеттемелрдің өсуі, дебиті бойынша міндеттемелердің азаюы көрсетіледі.
Кiрiстер - есептi кезең iшiнде активтердiң түсiмi немесе өсiмi немесе мiндеттемелердiң азаюы нысанында экономикалық пайданың ұлғаюы, олар капиталға қатысушы тұлғалардың жарнасымен байланысты ұлғаюдан өзгеше капиталдың ұлғаюына әкеп соғады.
Шығыстар - есептi кезең iшiнде активтердiң қолдан кетуi немесе азаюы немесе мiндеттемелердiң пайда болуы нысанында экономикалық пайданың азаюы, олар капиталға қатысушы тұлғаларға бөлумен байланысты азаюдан өзгеше капиталдың азаюына әкеп соғады.
Кірістер мен шығыстардың танылуы келесі қағидаға сәйкес болғанда жүргізіледі:
кәсіпорынға осы баппен экономикалық тиімділіктің, ресурстың келіп түсуі сенімді;
осы бабпен байланысты өзіндік құнды сенімді анықтауға болады.
Қызмет көрсетуден түскен табыс қызмет көрсету барысында танылады.
Серіктестікте кірістерді есепке алу үшін бухгалтерлік есеп шоттарының үлгілік жоспарының 6000 бөлімінің шоттары қолданылады, субшоттар ашылмаған.
Ұйымдашығыстарды есепке алу үшін бухгалтерлік есеп шоттарының үлгілік жоспарының 7000 бөлімінің шоттары қолданылады, субшоттар ашылмаған.
Ұйымда өндірістік шығындардыесепке алу үшін бухгалтерлік есеп шоттарының үлгілік жоспарының 8000 бөлімінің шоттары қолданылады.
Кәсіпорынның есеп саясаты бухгалтерлік есепті жүргізуге, бухгалтерия құрылымын ұйымдастыруға және оның қызметкерлерінің лауазымдық міндеттерін бөлуге, бухгалтерлік есепті жүргізудің қолданылатын нысандарын, шоттардың жұмысшы жоспарын және басқаларды сипаттауға жауапты тұлғаларды анықтайтын елеулі мәселелерді қамтиды. Мұның барлығы бухгалтерияның жұмысын ретке келтіруге, ақпарат келіп түскен кезде оны дәл бірегейлендіруге,бағалауға, жіктеуге және жүйелендіруге мүмкіндік беріп, есептілікті жасаған кезде жұмысты едәуір оңайландырады.
2 ҚЫСҚА МЕРЗІМДІ МІНДЕТТЕМЕЛЕР ЕСЕБІН ҰЙЫМДАСТЫРУ
2.1 Қысқа мерзімді қаржылық міндеттемелердің есебі
Қысқа мерзімді қаржы міндеттемелері кіші бөлімі қысқа мерзімді кредиторлық берешекті алып тастағанда, бір жылға дейінгі мерзіммен қысқа мерзімді қаржы міндеттемелерін есепке алу.
Банктер қарыздарды өндірістің тиімділгін, оның ғылыми-техникалық деңгейін көтеруге, өнімнің жаңа жоғары тиімді түрлерін шығаруға, тұрғындарға әр түрлі қызмет көрсетуге, тауарларды халық үшін және экспортқа өндіруге байланысты мақсаттар мен шараларға береді.
Несиелеудің объектілері:
тауарларды экспорттық және импорттық жеткізушілер және сыртқы экономикалық қызметтер бойынша шығындар;
жеке еңбек қызметімен айналысатын азаматтар сатып алған шикізат, материалдар, құралдар және басқа да мүліктер табылады.
Банк несиелері қайтарымдылық, жеделдік, тиімділік принциптерін қатаң сақтау, несилерді мақсатты пайдалану мен заңда қарастырылған және екі жақпен келісілген жағдайда коммерциялық негізде береді.
Еңбекақы бойынша есеп айырылысқанда толырылатын құжаттар.Есеп айырысу-төлем тізімдемесінің жасалуы. Бухгалтерияға келіп түскен жұмыс уақыты мен өндірілген өнімнің есебі жөніндегі құжаттар, яғни жұмысшылардың істеген жұмысына толтырылған табельдік есептеме тексеріледі де, тек содан соң есептік өңдеуге жіберіледі.
Әрбір жұмысшыға бір ай ішінде құжаттар жазылуы мүмкін. Бір айлық жалақыны есептеу үшін жалақы есебінің жинақ карточкасы қолданылады. Онда қызметкердің тегі, аты, табельдік нөмірі, цех, учаске, құжаттарының толтырылған күні мен нөмірі, сағаттық нормасы, әрбір құжат бойынша есептелген жалақы сомасы, төлемдердің басқа да түрлері көрсетіледі. Карточка деректерін есеп айырысу-төлем тізімдемесін жасау үшін пайдаланады. Есепті жүргізу компьютерлендірілген жағдайда жинақ карточкалары (ведомостар), сондай-ақ есеп айырысу-төлем тізімдемелері, әдетте бір ғана жұмыс күнінде жасалады.
Еңбек төлемі бойынша есеп айырысу әртүрлі кәсіпорындарда мынадай құжаттарда:
- есеп айырысу-төлем тізімдемесінде (оны, сонымен қатар жалақы беру үшін де пайдаланады) және жеке толтырылған төлем тізімдемесінде;
- әрбір жұмысшыға жасалған еңбек төлемінің арнайы есеп айырысуларында (бөлек парақтарында);
- жыл бойы пайдаланатын кітапқа тігілген есеп айырысу тізімдемелерінде жүргізіледі.
Есеп айырысу-төлем тізімдемесі -- жиынтық кұжат, онда есептелген еңбек төлемінің барлық түрі және жұмыс істеп жүргендерге берілетін басқа да төлемдер, сондай-ақ қолданыстағы заңдарға сәйкес жасалған ұсталымдар мен шегерімдер жинақталған. Оны еңбек төлемі жөніндегі есеп айырысу деректері негізінде жасайды. Тізімдемеде кызметкердің тегін, атын, әкесінің атын, оның табельдік нөмірі мен қызмет орнын, разрядын немесе айлық жалақысын көрсетеді. Оған кәсіпорын басшысы мен бас бухгалтер қол кояды. Тізімдеменің есептелді деген бөліміне құжаттармен негізделген кесім, мерзімінен тыс т.б. төлемдердің есептелген сомалары енгізіледі. Ұсталынды және есепке алынды деген бөлімінде табыс салығының сомасы, сондай-ақ атқару қағаздары бойынша ұсталымдардың сомалары, несиеге сатылған тауарлар үшін есепке алынған сомалар, еңбек төлемінің есебіне кіретін аванс және басқа ұсталымдар енгізіледі. Салықты өткен айдың жалақысынан ұстайды. Айдың аяғында тізімдемеге әрбір жұмысшыға берілуге тиісті соманы шығарады.
Қысқа мерзімді қаржы іміндеттеменің пайда болуына алып келетін өткен оқиға міндеттелген оқиға деп аталады. Міндеттелген оқиға компанияда осы оқиғаның нәтижесінде пайда болған міндеттемені өтеудің нақты баламасының жоқтығы болып табылады. Бұл:
компания міндеттемені өтеуге заң бойынша мәжбүр болған жағдайларда ғана жүргізіледі;
енгізуден туындаған міндеттеме жағдайында оқиға (компанияның іс-әрекетімен болуы мүмкін) басқа тараптарда компанияның өз міндеттемелерін орындағаны туралы негізделген күтулер тудырады.
Қысқа мерзімді міндеттемелерге банктен алынған қысқа мерзімді несиелер, банктен тыс мекемелерден алынған қарыз, қысқа мерзімді қаржылық міндеттемелер және кредиторлық берешектер жатады [2].
Банктен және банктен тыс мекемелерден алынған ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
ӘЛ-ФАРАБИ АТЫНДАҒЫ ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ
Мирас Строй LTD ЖШС
Жирентаева Г.Б.
ДИПЛОМ ЖҰМЫСЫ
ҚЫСҚА МЕРЗІМДІ МІНДЕТТЕМЕЛЕР ЕСЕБІ, IШКI АУДИТІ МЕН ТАЛДАУЫ
050508 - Есеп және аудит мамандығы бойынша
Алматы, 2012
МАЗМҰНЫ
КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
4
1 ҚЫСҚА МЕРЗІМДІ МІНДЕТТЕМЕЛЕР ЕСЕБІНІҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
7
1.1 Қысқа мерзімді міндеттемелердің экономикалық мәні және мазмұны ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
1.2 Ұйымның қысқаша экономикалық сипаттамасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
1.3 Зерттеу обьектісінде бухгалтерлік есепті ұйымдастыру ... ... ... ... ... ... ...
7
10
14
2 ҚЫСҚА МЕРЗІМДІ МІНДЕТТЕМЕЛЕР ЕСЕБІН ҰЙЫМДАСТЫРУ ... ...
21
2.1 Қысқа мерзімді қаржылық міндеттемелердің есебі ... ... ... ... ... ... ... ... ...
21
2.2 Салық міндеттемесі және басқа да міндетті төлемдер есебі ... ... ... ... ... .
23
2.3 Қысқа мерзімді кредиторлық міндеттемелер есебі ... ... ... ... ... ... ... .. ... ..
33
3 ҚЫСҚА МЕРЗІМДІ МІНДЕТТЕМЕЛЕР ЕСЕБІНІҢ АУДИТІ МЕН ТАЛДАУЫ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
40
3.1 Қысқа мерзімді міндеттемелер аудитінің мақсаты және ақпарат көздері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
40
3.2 Қысқа мерзімді міндеттемелердің талдауы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
43
3.3 Қысқа мерзімді міндеттемелердің ішкі аудитін ұйымдастыру ... ... ... ... .
47
3.4 Қысқа мерзімді міндеттемелер есебінің аудитінің жетілдіру жолдары..
52
ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
58
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
61
ҚОСЫМШАЛАР ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
62
КІРІСПЕ
Қазіргі кездегі кез келген кәсіпорындар мен ұйымдар тартылған капиталды қолданады, бұл капитал бухгалтерлік есепте міндеттемелер деп аталады. Міндеттемелердің туындауы жұмыс барысында пайда болады, ол жабдықтаушылар мен мердігерлер алдындағы қарыз болуы мүмкін, шикізаттар мен материалдарды сатып алғанда, саудадағы жеткізу қызметінде, бір сөзбен айтқанда басқа ұйымның алдындағы қарызы. Одан басқа бюджетке төленетін салықтар және кәсіпорындағы қызметкерлер алдындағы еңбек ақы міндеттемелері туындайды.
Елбасы Қазақстанның әлемдегі бәсекеге барынша қабілетті 50 елдің қатарына кіру стратегиясы атты өз жолдауында атап өткендей, Қазақстан өз дамуындағы жаңа серпіліс жасау қарсаңында, өркенді де өршіл дамып келе жатқан қоғамның іргетасы тек қана осы заманғы, бәсекеге қабілетті және ашық нарық экономикасы бола алады. Қазақстанның әлемдегі бәсекеге барынша қабілетті 50 елдің қатарына кірудің бірінші басымдығы әлемдік экономикаға ойдағыдай кірігуі болып табылады. Осыған байланысты мемлекетті дамыту процесінде бухгалтерлік есепке алу мен қаржылық есеп беру жүйесін бара - бар дамыту ерекше өзектілікке айналады, өйткені бухгалтерлік есепке алудың, қаржылық есеп берудің және аудиттің мақсаты басқару шешімдерін қабылдау үшін мүдделі пайдаланушыларды экономикалық ақпаратпен қамтамасыз ету болып табылады.
Қазіргі таңда қаржының жетіспеушілігінен банктер, банктен тыс мекемелерден, шет елдерден қарыз, несие алып өздерінің жұмысын жандандырып жатқан, сондай - ақ міндеттемелерін шектен тыс көбейтіп алып, оны қайтаруға мүмкіншілігі болмай жабылып, аукционға салынып, сатылып жатқан ұйымдар көптеп кездеседі. Осы айтылған міндеттемелер есебі бухгалтерлік есептегі ең негізгі, яғни қай саладағы болмасын кәсіпорындардың көкейкесті мәселелері екендігі өзекті мәселе деуге болады.
Кәсіпорынның қысқа мерзімді міндеттемелері бойынша жеткізушілермен, мердігерлермен, инвесторлармен, кредиторлармен, қызметкерлермен және мемлекетпен уақытында есеп айырысуы, оның төлем қабілетінің жоғары екендігін білдіреді. Ағымдағы міндеттемелерді жабу мүмкіндігінің жоғары болуы кредиторлардың қызуғышылығын арттырады, ұйымның зиян шегу ықтималдылығын азайтады. Сондықтан кәсіпорынның қысқа мерзімді міндеттеме есебін дұрыс ұйымдастыру мен оның талдауы өзекті мәселелердің бірі болып табылады. Өйткені төлем қабілеттілігінің жоғары болуы кәсіпорынға деген серіктестер мен клиенттердің оң көз-қарасын қалыптастырады.
Кәсіпорын міндеттемелерді реттеу үшін әр түрлі әдістерді жүзеге асыруы мүмкін:
ақша қаражаттарын төлеу;
басқа да активтерді аудару;
қызмет көрстеу;
міндеттемені басқамен ауыстыру;
кейбір жағдайларда одан бас тарту, және т.б. Қаржы жағдайы әлсіз және өмір сүру қабілеті жоқ кәсіпорындарға аяусыз қарайтын бәсекелі нарықтық экономика жағдайы кәсіпорынның сенімді болуын, тұрақтылығын және келешекте үздіксіз жұмыс істеуін үнемі талап етеді.
Дипломдық жұмыстың мақсаты - Мирас - Строй LTD ЖШС қаржылық жағдайымен танысу, ұйымның материалдары негізінде қысқа мерзімді міндеттемелердің бухгалтерлік есебін ұйымдастыруды, ішкі аудитін талдауды зерттеу және оның жетілдіру жолдарын анықтау болып табылады.
Дипломдық жұмыстың басты міндеттеріне мыналар жатады:
міндеттемелердің мәнін және мазмұнын ашу;
кәсіпорынның экономикалық сипаттамасы мен есеп саясатын білу;
жабдықтушылармен және мердігерлермен есеп айырысу есебін;
еңбек ақы бойынша міндеттемелер есебін ашып көрсету;
кәсіпорындағы міндеттемелерді талдау;
кәсіпорындағы міндеттемелердің ішкі аудитін қарастыру;
міндеттемелер есебі және аудитінің жетілдіру жолдарын қарастыру.
Дипломдық жұмыстың зерттеу объектісі Мирас Строй LTD жауапкершілігі шектеулі серіктестігі болып табылады, оның негізгі қызмет түрі- құрылыс - монтаж жұмыстары.
Қойылған мақсатқа сай келесі міндеттерді шешу керек:
oo қысқа мерзімді міндеттемелердің теориялық аспектілерін ашу;
oo Мирас Строй LTD ЖШС есеп саясатына және технико - экономикалық жағдайына сипаттама беру;
oo ұйымның жеткізушілермен, мердігерлермен, бюджетпен, қызметкерлермен, банкпен есеп айырысуын көрсету және бірнеше жыл бойынша талдау жүргізу;
oo қысқа мерзімді міндеттемелерді талдаудың міндеттерін және ақпараттар көздерін ашып көрсету.
Дипломдық жұмыстың зерттеу объектісі болып табылатын Мирас Строй LTD ЖШС 2004 жылы заңды тұлға ретінде құрылды. Ұйымның негізгі атқаратын қызметі: құрылыс-монтаж жұмыстары, жобалық жұмыстар, табиғи монополия саласымен байланысы жоқ жол құрылысы, өндірістік және тұрғын үй ғимараттарын салу, полимерлі және композитті материалдардан құрылысқа қажетті құрал-жабдықтарды өндіру, және ҚР заңдарымен тыйым салынбаған басқа да қызмет түрлері болып табылады.
Дипломдық жұмыс үш бөлімнен тұрады:
Бірінші бөлімде қысқа мерзімді міндеттемелер есебінің теориялық негіздері және ұйымның сипаттамасы қарастырылған. Оның ішінде қысқа мерзімді міндеттемелердің экономикалық мәні, ұйымның экономикалық сипаттамасы, экономикалық жағдайын талдау,бухгалтерлік есепті ұйымдастыру ашып көрсетілген.
Екінші бөлімде Мирас Строй LTD ЖШС қысқа мерзімді міндеттемелер есебін ұйымдастыру жайлы қарастырылған. Онда қысқа мерзімді қаржылық міндеттемелер, салық міндеттемесі, және кредиторлық міндеттемелер көрсетілген.
Ал үшінші бөлім қысқа мерзімді міндеттемелердің ішкі аудиті мен талдауы, аудиттің мақсаты мен ақпарат көздері, қысқа мерзімді міндеттемелер аудитінің жетілдіру жолдарын ашып көрсетуге арналған.
Жұмыста Мирас Строй LTD ЖШС қысқа мерзімді міндеттемелер есебі және осы міндеттемелер бойынша бірнеше жылға динамикалық талдау жүргізілген. Сонымен қатар әр түрлі схемалар, диаграммалар, кестелер пайдаланылған.
Дипломдық жұмысты жазу барысында келесідей ақпарат көздері пайдаланылды: Қаржылық есептің халықаралық стандарттары, тақырып аясында жазылған арнайы әдебиеттер мен мерзімдік баспа материалдары, интернет көзінің мәліметтері, МирасСтрой LTD ЖШС қаржылық есептілігі, бухгалтерлік есептің типтік шоттар жоспары, есеп саясаты және т.б. мәліметтер.
1 ҚЫСҚА МЕРЗІМДІ МІНДЕТТЕМЕЛЕР ЕСЕБІНІҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ
1.1 Қысқа мерзімді міндеттемелердің экономикалық мәні және мазмұны
Кәсіпорындар мен ұйымдар өздерінің шаруашылық қызметі барысында меншікті капиталдарымен қатар басқа қатыстырылған (тартылған) капиталдарды да қолданады. Бұл қатыстырылған капитал бухгалтерлік есепте міндеттемелер деп аталады. Кез келген өндіріспен айналысатын ұйым сол өнімді өндіру үшін қажетті шикізаттар мен материалдар алғаны үшін жабдықтаушы-мердігерлердің алдында қарыз болуы мүмкін. Тіпті өндіріспен де немесе саудамен де айналыспайтын кәсіпорындардың өзі қарамағында жұмыс істейтін жұмысшылары мен қызметкерлеріне олардың істеген еңбегі үшін, сондай-ақ бюджетке түрлі салықтар үшін қарыз немесе оның алдында міндетемесі болуы мүмкін. Осы айтылған міндеттемелер есебі бухгалтерлік есептегі ең негізгі, яғни қай саладағы болмасын кәсіпорындардың көкейкесті мәселелері екендігі сөзсіз.
Міндеттеме өткен кезең оқиғасынан пайда болған ұйымның берешегі. Бұл берешекті реттеу (жою) экономикалық пайдасы мол ресурстар (ақшалай қаражаттар) ағынына әкеп соғады.
Міндеттеме ағымдық (операциялық кезеңдерде немесе есептелетін күннен 12 айдың ішінде өтеледі) және ұзақ мерзімді (төлеу мерзімі бір жылдан көп) болып жіктеледі.
Он екі ай аралығында өтеуге жататын міндеттемелер қысқа мерзімді ретінде тіпті төмендегі жағдайлар орын алғанда ажыратылады:
міндеттемелерді орындаудың алғашқы мерзімі он екі айдан асса;
міндеттемені қайта қаржыландыру немесе төлем жүргізу кестесін өзгерту туралы келісім баланс күнінен соң және шығарылымның қаржылық есептемесі бекітілгенге дейін жасалады [2].
Орындалу мерзіміне байланысты міндеттемелер:
қысқа мерзімді;
ұзақ мерзімді;
кәсіпорынның қалыпты операциялық кезеңінің барысында оған ақы төлеу көзделсе;
ол баланс күнінен кейін он екі айдың ішінде орындалуға тиіс болса;
сауда операциялары үшін ұсталып қалса;
ұйымның баланс күнінен соң, кем дегенде он екі ай аралығында өтеу мерзімінің ұзартылуына құқығы жоқ міндеттемелер.
Кейбір қысқа мерзімді міндеттемелер мысалы, жеткізушілер мен мердігерлерге несиелік қарыз, есептелген шығындар (еңбек ақы немесе өзге де операциялық шығындар) кәдімгі операциялық айналым аясында қолданылатын айналым капиталының бір бөлігі болып табылады. Мұндай баптар баланс күнінен соң, он екі айдан артық мерзімде тіпті өтеуге жатса да, қысқа мерзімді міндеттемелер ретінде ажыратылады. Активтер мен міндеттемелерді ажырату үшін бір кәдімгі операциялық кезең қолданылады. Сауда операциялары үшін ұсталатын қаржылық міндеттемелер, банк овердрафтары, сондай ақ ұзақ мерзімді қаржылық міндеттемелердің қысқа мерзімді құрамдас бөлігі, есептелген дивиденттер, салықтар, пайда мен басқа да несиелік қарыз қысқа мерзімді міндеттемелерге мысал болуы мүмкін.
Қарыз талап ету бойынша төлеуге жататын ұзақ мерзімді займ шарты бойынша міндеттеме бұзылған жағдайда, төмендегідей ажыратылады.
Қысқа мерзімді егер қарыз алушы баланс күнінен кейін және қаржылық есептеме жариялануға рұқсат берілмес бұрын қарыздың төленуін талап етпеуге келіссе.
Ұзақ мерзімді егер қарыз алушы баланс күніне дейінгі аралықта баланс күнінен соң, кем дегенде он екі айдан соң аяқталатын мерзімін ұзартудың жеңілдіктегі кезеңін ұсынуға келіссе, ол қарыздың дереу өтелуін талап ете алмайды, ал ұйым міндеттемені қалпына келтіре алмайды [3].
Міндеттемелер есебінің ұйымдастырудың міндеттері:
1) ҚР нормативтік базасына сәйкес міндеттемелер есебін зерттеу;
2) Шартта көзделген жабдықтаушылармен есеп айырысу формаларын тексеру және бақылау;
3) Кредиторлармен мерзімге сәйкес есеп-айырысуын сараптау;
4) Кредиторлық берешектің қысқарту жолдарын анықтау және жетілдіру жолдарын іздестіру;
Кредиторлық берешектің сарапталу міндеттері:
қарыздың динамикасын бақылау;
белгілі бір іс - әрекеттен туындаған қарыздың көлемін анықтау;
есеп - айырысу формаларының ерекшеліктері бойынша;
қаржылық есеп-айырысу тәртіптерінің бұзылуына байланысты.
Төленуге тиісті шоттар - төлем шоттары жеткізушілермен есеп айырысу шоттары. Олар кәдімгі қызмет барысында туындайтын сауда міндеттемелерінде қолданылады.
Төлем туралы белгілер банктегі есептік және өзге шоттар бойынша көшірмелердің негізінде жасалады. Айдың соңында қорытындыларды есептеп, сальдо шығарады.
Төлем вексельдері - вексельдердің негізгі көзі болып, таурлар мен қызметтер үшін банк қарыздары мен төлемдер табылады. Вексельдер қамтамасыз етілген немесе қамтамасыз етілмеген кепіл болуы мүмкін. Вексель пайыздық не болмаса пайызсыз болу мүмкін. Пайыздық ставка вексель сомасынан бөлек белгіленген. Пайызсыз вексельде пайыз дисконтты орнату арқылы алдын ала төленеді. Ол жерде қазіргі ставка не болмаса пайыздық табыс деп аталатын пайыз нормасы жанама түрде көрініс табады. Қарыз міндеттемелері бойынша кезендік пайыз сомасы бұл:
Негізгі сома х Пайыздық ставка х Уақыт = Пайыз сомасы. (1)
Белгіленген пайыздық ставка - бұл қарыз құжатында белгіленген пайыз нормасы. Белгіленген пайыз нормасы қарыздың негізгі сомасы ретінде төленетін пайыздық төлемдердің сомасын белгілейді. Банк несиелері. Несиелер коммерциялық, келісім шарттық негізде, жедел, қайтарымды, төлемді шарттармен ұсынылады.
Қысқа мерзімді несиелер ең көп дегенде он екі айға ұсынылады.
Жекелеген жағдайларда өндірістік айналым спецификасына байланысты ұзағырақ мерзімге, бірақ екі жылдан аспайтын мерзімге берілуі мүмкін.
Банк пен ұйымның несиелік қарым-қатынасының негізгі болып, әрбір ұзақ мерзімді несие берілетін шара бойынша жасалатын несие шарты табылады.
Салық төлемінің есептелу және төленуінің негізгі нормативі болып, ҚР Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер туралы Кодексі (Салық кодексі) табылады.
Салық салынатын айналым бойынша бюджетке төленуге тиісті қосылған құн салығы сатылған тауарлар үшін есептелген қосылған құн салығының сомасы мен алынған тауарлар жұмыстар, қызмет көрсетулер үшін төленуге тиісті қосылған құн салығының сомасы арасында айырма ретінде айқындалады.
Кәсіпорынның сатылып алынған тауарлар үшін төленуге тиісті қосылған құн салығы бойынша ақпараттарының есебі 1420 Қосылған құн салығы шотында жүргізіледі. Бұл шоттың дебеті бойынша сатып алынған материалдық құндылықтар, сырт кәсіпорындардың орындаған жұмысы, көрсеткен қызметі үшін акцептелген шоттар бойынша қосылған құн салығының сомасы көрсетіледі.
Кәсіпорынның өзі сатып-өткізген тауарлар жұмыстар, қызметтер бойынша есептелінген қосылған құн салығы бойынша ақпараттар 3130 Қосылған құн салығы шотында жүргізіледі.
ҚҚС.Есеп беру кезенінің аяғында 1420 Қосылған құн салығы шотының дебеті бойынша көрсетілген құн салығының сомасы осы шоттың кредитінен 3130 Қосылған құн салығы шотының дебеті көшіріледі.
Жалдық міндеттемелердің есебі 3390 Өзге қысқа мерзімді кредиторлық берешек деп аталатын шотта жүргізіледі. Бұл шотта негізінен пассивті есеп айырысу шоты болып табылады. Шоттың кредиті бойынша жалға алушы ұйымның негізгі құрал-жабдықтарды ұзақ мерзімге жалға алғаны үшін жалға беруші кәсіпорынға қарызы көрініс табады. Ал Жабдық міндеттеме деп аталатын шоттың дебиті бойынша негізгі құралдарды жалға беруші кәсіпорынға жалдық міндеттеме бойынша қарыздың төленуі көрсетіледі. Бұл шотта талдамалық есеп әрбір жалдық міндеттеме бойынша бөлек жүргізіледі.
Алынған аванстар бойынша есеп айырысу. Аванс - ақшалай міндеттеме есебіне алдын-ала төленген сома. Аванстың төленуі келісім шарттың жасалғанын растай алмайтын, бірақ алдын-ала төленген сома бірнеше функцияларды орындайды, олар:
белгілі бір мөлшерде келісім шарт міндеттемелерінің орындалуын қамтамасыз етеді.
міндеттеменің бар екендігін растайды.
жалпы төлем соманың белгілі бір мөлшері болғандықтан аванс төлемдік қызмет атқарады.
1.2 Ұйымның қысқаша экономикалық сипаттамасы
ЖШС МирасСтройLTD 2004 жылы 28-ші қыркүйекте заңды тұлға ретінде құрылды. Серіктестікке 600900543831 салық төлеушінің нөмірі берілді. ЖШС Алматы қаласы, Алмалы ауданы бойынша Салық Басқармасында қосылған құн салығын төлеуші ретінде тіркелген.
Жауапкершілігі шектеулі серіктестігі Алматы қаласы, Алмалы ауданы бойынша Салық Басқармасында қосылған құн салығын төлеуші ретінде тіркелген, сериясы 6001 №0007943.
Серіктестікке 600900543831 салық төлеушінің нөмірі берілді.
Ұйымның негізгі атқаратын қызметтері:
құрылыс - монтаж жұмыстары;
жобалық жұмыстар;
табиғи монополия саласымен байланысы жоқ жол құрылысы;
өндірістік және тұрғын-үй ғимараттарын салу;
полимерлі және композитті материалдардан құрылысқа қажетті құрал-жабдықтарды өндіру;
коммерциялық және делдалдық қызмет;
сауда-саттық;
өндірістік-кәсіпкерлік қызмет;
халық тұтынатын тауарларды өндіру және өткізу;
ҚР заңдарымен тыйым салынбаған басқа да қызмет түрлері.
Мирас Строй LTD ЖШС өз қызметінің мақсаты ретінде Қазақстан Республикасының және серіктестікке қатысушылардың мүдделерін қорғай отырып шаруашылық, кәсіпкерлік қызметтерді біріктіре жүзеге асыруды қабылдады. Серіктестік мақсатына сай мынадай қызмет түрлерімен айналыса алады:
тұрғын үй ғимараттарының күрделі құрылысы және жөндеу;
құрылыс-монтаж жұмыстары;
Қазақстан Республикасының заңдармен тыйым салынбаған басқа да қызметтер.
Мирас Строй LTD серіктестігі заңды тұлға болып табылады, өзінің жеке балансы, банк мекемелерінде, өзге де несие-қаржы мекемелерінде шоттары, дөңгелек мөрі, фирмалық бланкісі, эмблемасы бар. Серіктестіктің құқықтық жағдайы Қазақстан Республикасының қолданыстағы заңдары, Жарғы және серіктестік қатысушыларының шешімдеріне сәйкес белгіленеді.
Мирас Строй LTD жауапкершілігі шектеулі серіктестігінің Жарғыға сәйкес жарғы капиталы 100000 теңгені құрайды. Жарғы капиталы серіктестік мемлекеттік тіркеуге өтініш жазғанға дейін қалыптастырылды.
Жауапкершілігі Шектеулі Серіктестіктің жарғылық капиталы 100 000,00 теңгені құрайды.
ЖШС-те жеке балансы бар, ағымдағы теңгемен және шетел валютамен банктік шоты бар, өз меншікті аты-жөнімен екі тілде мөрі бар.
Жауапкершілігі Шектеулі Серіктестіктің органдары:
жоғарғы орган - құрылтайшы, оның шешімдері жазбаша түрде рәсімделеді.
атқарушы орган - директор, құрылтайшының шешімдерін жүзеге асыратын және соған жауапты тұлға.
Мирас Строй LTD ЖШС негізгі экономикалық көрсеткіштерін талдау. Баланс активтерінің құрамы мен құрылымының динамикасын талдау - серіктестіктің барлық мүліктерінің және оның жекелеген түрлерінің абсолютті және салыстырмалы арту немесе кему мөлшерін көрсетеді.
Активтердің жалпы құрылымын және оның жеке топтарын талдау, олардың рационалды таратылуын талқылауға мүмкіндік береді. Активтердің өсуі серіктестіктің болашақтағы дамуын көрсететін болғандықтан, ол кәсіпорын жұмысының оң нәтижесін сипаттайды.
Активтерді талдай отырып ең алдымен ұйымның өндірістік қуатын анықтау қажет. Өндірістік қуатты анықтаудың 2 әдістемесі бар: 1-әдістемесі бойынша өндірістік қуат ұйымның негізгі құралдарының, өндірістік қорларының, аяқталмаған өндірісінің құндарының қосындысы ретінде анықталады; 2-әдістеме бойынша жоғарыда аталған баптарға орнатылуға тиісті жабдықтар құны мен аяқталмаған күрделі салымдар құны қосылады.
Өндірістік қуат ұйымның материалдық-техникалық базасын және даму жағдайын сипаттайды. өндірістік қуат мәні 0,5 тең немесе үлкен болуы керек [5]. Кәсіпорындағы еңбек өнімділігі келесі формуламен есептеледі.
ЕӨ ═ түсім жұмыскерлердің саны (2)
ЕӨ 2009 ═ 37 049,57 20 ═ 1852,47
ЕӨ 2010 ═ 113 648, 58 43 ═ 2 643
Кәсіпорынның қор қайтарымдылық көрсеткіші кәсіпорынның негізгі қорлардың әрбір теңгесіне шаққандағы орындалған жұмыс көлемін кәсіпорынның негізгі қорлардың орташа жылдық бағасына бөлу арқылы анықталады:
ҚҚ ═ Түсім ҰМА (3)
ҚҚ 2009 ═ 37 049,57 730,22 ═ 50,73
ҚҚ 2010 ═ 113 648,58 2 197,51 ═ 51,71
Қор қайтарымдылығын көбейтудің ең басты шарты - еңбек өнімділігінің өсу қарқынын қормен қорлану көрсеткіштерінің өсу қарқынынан арттыру
Кесте 1 - Ұйымның технико - экономикалық көрсеткіштері
№
Көрсеткіштер
2009
2010
Ауытқу
∑
1
Сатудан түскен кіріс
37049,57
113648,58
76599,01
206,7
2
Жұмысшылардың орташа тізімдік саны, адам
20
43
23
115
3
Негізгі құралдардың орташа құны, мың тг
823,42
218,72
-0604,7
73,4
4
Еңбек өнімділігі, мың тг
1852,47
2 643
790,53
42,7
5
Қор қайтарымы, мың тг
50,73
51,71
0,98
1,9
6
Қор сыйымдылығы, мың тг
0,02
0,02
0
0
7
Өнімнің өзіндік құны, мың тг
27083,17
17303,71
-9779,46
-36,1
8
Жалпы кіріс, мың тг
9966,40
96344,87
86378,47
866,7
9
Өнімді сату бойынша шығыстар
4842,20
64440,92
59598,72
1230,8
10
Әкімшілік шығыстар
5689,81
23143,90
17454,09
306,8
11
Салық салынғанға дейінгі кіріс
(436,38)
8760,06
9196,44
2107,4
12
Таза табыс
(436,38)
6967,85
7404,23
1696,7
Ескертпе. Мирас Строй LTD ЖШС мәліметтері негізінде автормен құрастырылған.
Сатудан түскен табыс есепті жылы 113648,58 мың тг құраған, өткен жылға қарағанда 76599,01 мың тг, 206,7 көбейген, яғни 2 есе өскен. Сатудан түскен кіріс үлесінде әкімшілік шығыстар 3 есеге, өнімді сату бойынша шығыстар 12,3 есе көбейген. Еңбек өнімділігі көрсеткішінің мәні есепті жылы әрбір жұмыскер әкелетін түсім сомасын көрсетеді, яғни 2009 жылы әрбір жұмыскер 1852,47 мың теңге әкелсе 2010 жылы 2 643 мың теңге болды, 2010 жылмен салыстырғанда еңбек өнімділігі +790,53 мың тг немесе 42,7 өсті. 2009 жылдың қор қайтарымы нәтижесі бойынша негізгі құраладар құнының әрбір бір теңгесіне келетін алынған табыс 50,73 мың теңге болса, 2010 жылы бұл көрсеткіш 51,71 мың теңгені құрады, яғни 1 жыл ішінде негізгі құралдар құнынан түскен табыс сомасы + 0,98 мың теңгеге өсті.
Мирас Строй LTD ЖШС табыстылық көрсеткіштерін талдау қаржылық есептіліктің 2 нысаны бойынша ұйымның қаржы - шаруашылық қызметінің есепті кезеңдегі нәтижесі бойынша анықталады. Нәтиже пайда болса, бұл ұйымның есепті кезеңдегі меншікті капиталының өсімін көрсетеді (2 - кесте).
Пайда - кәсіпкердің әр бір салынған капиталына сәйкес келетін алынған табыс сомасы болып табылады [14].
Кесте 2-Мирас Строй LTD ЖШС табыстылық көрсеткіштері
№
Көрсеткіштер
2008 жыл
2009 жыл
2010 жыл
1
Сатудан алынған табыс
113 977,49
37 049,57
113 648,58
2
Сатылған өнімнің өзіндік құны
100 765,75
27 083,17
17 303,71
Ескертпе. Мирас Строй LTD ЖШС мәліметтері негізінде автормен құрастырылған.
2 нысан бойынша анықталатын негізгі көрсеткіш жиынтық пайда:
ЖП = Сатудан алынған табыс - сатылған өнімнің өзіндік құны (4)
ЖП 2008= 113 977,49 - 100 765,75 =13 220,74
ЖП 2009= 37 049,57 - 27 083,17 = 9 966,40
ЖП 2010= 113 648,58 - 17 303,71= 96 344,87
Бұл көрсеткіш серіктестіктің аралық пайдасын сипаттайтын аналитикалық көрсеткіш болып табылады.
Кәсіпорынның тиімділігін анықтауға бағытталған жалпы табыс коэффициентін есептеуге болады:
КЖТ ═ ЖП САТ (5)
ЖП - жалпы пайда;
САТ - сатудан алынған табыс.
КЖТ 2008 ═ 13 220,74 113 977,49 ═ 0,11
КЖТ 2009 ═ 9 966,40 37 049,57 ═ 0,26
КЖТ 2010 ═ 96 344,87 113 648,58 ═ 0,84
Осы мәліметтер бойынша диаграмманы құруға болады:
\s
Сурет 1 - Жалпы пайда коэффициенті
Келтірілген диаграмма бойынша серіктестік 2008 жылмен салыстырғанда 2010 жылы өз қызметін ұтымды жүргізе алды. Серіктестіктің өнімдерді өткізуге, қызмет көрсетуге салған әрбір бір теңгесіне келетін жалпы пайда сомасының жыл сайын тек өскендігін көруге болады. 2009 жылы серіктестіктің түсімі аз болғанымен әрбір бір теңгесінен тапқан пйдасы 26 тиын, ал 2008 жылы 11 тиын болды.
Серіктестіктің таза табысын (зиян) есептемес бұрын салық салынғанға дейінгі табыс сомасы анықталды.Салық салынғанға дейінгі пайданы есептеу үшін жалпы пайда сомасына барлық тапқан табыстар сомасы қосылып, шығындарға азайтылады.
Салық салынғанға дейінгі пайда 2008 = (13220,74 + 4,50) - 12 061,15 = =1 164,09
Салық салынғанға дейінгі пайда 2009 = (9.966,40 + 132,92) - 10 535,7 = .= -436,38
Салық салынғанға дейінгі пайда 2010 = (96,344,87 - 87 584,82) = 8 760,05
2009 жылы бухгалтерлік есеп бойынша серіктестік - 436,38 мың теңгеге зиян шегуіне байланысты КТС төленбейді.
Таза табысты (зиянды) есептеу үшін салық салынғанға дейінгі пайдадан төленген КТС сомасы азайтылады.
Таза табыс 2008 = 1 164,09 - 80,38 = 1 083,71
Таза табыс 2009 = -436,38
Таза табыс 2010 = 8 760,06 - 1 792,21 = 6 967,85
\s
Сурет - таза табыс көрсеткіші
Қорытындылай келе, Мирас Строй LTD ЖШС үшін ең табысты жыл 2010 жыл болды. Серіктестіктің тапқан таза табысы 2008 жылмен салыстырғанда 2010 жылы +5 884,14 мың теңгеге, ал 2009 жылмен салыстырғанда +7 404,23 мың теңгеге өсті.
1.3 Зерттеу обьектісінде бухгалтерлік есепті ұйымдастыру
Мирас Строй LTD ЖШС есеп саясаты бухгалтерлік есепте және қаржылық есептемеде, бухгалтерлік есеп стандарттарымен және бухгалтерлік есеп типтік жоспары, қызмет ерекшелігіне орай бухгалтерлік есепті жүргізу және қаржылық есептемені құрастыру үшін Қазақстан Республикасының заңдылықтар талабына сәйкес ұйымның қабылдаған принциптерінен, талаптарынан, ережелерінен және тәжірибелер негізіндеқұрастырылған.
Басшының келесідей құқықтары мен міндеттері бар.
кәсіпорын жарғысында өзінің директор ретінде бекітілгеннен кейін екінші күні қызметіне кірісуге;
серіктестік істерін басқаруға қатысуға;
серіктестік қызметі туралы анықтама алуға және серіктестіктің жарғысымен қаралғандай оның бухгалтерлік және басқа да құжаттарымен танысуға;
өз қалауымен серіктестіктегі қызметінен бас тартуға;
серіктестікке жұмыскерлер қабылдауға және жұмыстан босатуға;
басқа да серіктестіктермен коммерциялық мақсаттарды келісімшартқа отыруға;
кәсіпорын бөлімшелерінен белгілі бір мерзім үшін есеп талап етуге;
кәсіпорынның жұмысын жүргізгенде өздігінен шешімдер қабылдауға құқығы бар.
Сонымен қатар директор:
құрылтайшылар жиналысында бекітілген шешімдерді және мақсаттарды орындауға;
құрылтайшыларға орындалған жұмыстар туралы есеп беруге;
жұмыскерлерге алдағы жоспарларды орындау үшін нақты қимылдар жүйесін талқылап отыруға міндетті.
Есеп саясаты - бұл ұйымның есептік нұсқасын, нұсқалар рұқсат еткен есеп объектілерін бағалаудың, сондай-ақ белгіленген нормалардың талаптарына және ұйым қызметінің ерекшеліктеріне орай бухгалтерлік есепті жүргізу мен ұйымдастырудың техникасының нысандарын таңдау.
Есеп саясатының басты міндеттері:
ұйымның қаржы - шаруашылық қызметін объективті көрсету;
ұйым қызметін тиімді басқару мақсатында ұйым қызметі туралы толық және шынайы ақпараттарды қалыптастыру.
Есеп саясатын қалыптастыру кезеңдері:
бухгалтерлік есептің объектілерін анықтау;
бухгалтерлік есепті жүргізу тәсілдерін таңдауға әсер ететін факторларды табу, талдау және бағалау;
есеп саясатын құрудың бастапқы ережесін таңдау және негіздеу;
нақты ұйым үшін бухгалтерлік есепті жүргізу тәсілдерін таңдау;
таңдап алынған есеп саясатын рәсімдеу.
Кәсіпорынның есеп саясаты жалпылама қабылданған, белгілі бір қағидалар жиынына негізделеді. Ол бас бухгалтермен жасалынып, ұйым басшысымен бекітілген. Есеп саясаттың қалыптасуына, бухгалтерлік есептің жүргізілуіне, уақытылы және тиянақты толық қаржылық есепті жасап беруге бухгалтерияны басқаратын бас бухгалтер жауапты.
Есеп саясаттындағы ережелерге сай қаржылық есептіліктің көрсеткіштерінің қалыптасуына, оның ішінде жіктелу, ашылу (тану), бағалану, элементтердің есептемелеріне және басқада қатысты ақпараттарға өз бетімен шешім қабылдауды кәсіпорынның басшысы бас бухгалтерге жүктейді.
Бухгалтерлік есеп бухгалтериямен өз бетімен құрылымдық бөлімше
ретінде іске асырылады, осы орайда бухгалтерлік есепті жүргізу ережесі нормативті-құқықтық құжат болып саналады. Бухгалтерия қызметкерлерінің лауазымды міндеттері лауазымдық нұсқаулармен реттеледі.
Мүліктермен міндеттемелер бойынша шаруашылық операциялардың бухгалтерлік есебі 1С компьютерлік бағдарлама пайдалануы теңгемен жүргізіледі.
Шаруашылық операцялардың іске асырылуы - бастапқы құжаттарды қабылдап, тіркеп, есепке кірістіру бухгалтерияның ішкі бақылауымен жүргізіледі, және келесі шарттар орындалуы керек:
- әр бір жасалған шаруашылық операция дәлелденіп жасалуы;
- әр бір жасалған шаруашылық операция мерзімдегі заңға сәйкестігі;
- шаруашылық операциялардың жасалуына есепшілердің қабілеттерімен міндеттерінің өкілеттілігі;
- құжатталу мен жүйелік жазбалардың өңделуіне басшылар жағынан бақылау және басқаруы;
- активтерге қатысты шектелу - қорғау жүйесі (кәсіпорынның активтеріне бәріде қатысты бола-бермейді, жекелеген жауапты тұлғалар ғана);
- тексерушілер тәуелсіз болуы - тәуелсіз бақылау.
Кәсіпорынның есеп саясатының құжаттары болып осы есеп саясаты, бухгалтерлік есептің типтік шот жоспары және құжат айналымының ережесі саналады.
Әр бір шотқа ақпарат жинақталуы шот және субшот бойынша жасалады.
Ал, аналитикалық есеп кәсіпорынның қажетіне қарай, кәсіпорынның мүліктер түріне байланысты (негізгі құралдар, материалдар, шығындар түрлері бойынша, өнімдер, есептемелер, резервтер және басқада) жасалады.
Жауапкершілігі шектеулі серіктестіктің есеп жүйесі 3 бөліктен тұрады:
қаржылық есеп - ұйымның кірісі мен шығыстары көрсетіледі;
статистикалық есеп - қаржылық есептің мәліметтеріне сүйене отырып жасалады;
салық есебі - Салық Кодексіне сәйкес ұйымның қаржылық есебінің көрсеткіштеріне сәйкес жүргізіледі.
Кәсіпорынның шаруашылық операцияларына бастапқы құжаттарды бухгалтерия реттеп жинақтайды. Әр шаруашылық операцияға 2007ж.21.06. № 216 ҚР ҚМ Бастапқы құжаттардың формаларын бекіту бұйырығымен қарастырылған құжаттар толтырылады - осылар негізінде бухгалтерлік есеп жүргізіледі немесе 1С бағдарламада. Кәсіпорында бухгалтерлік есептік 1С бағдарламасының 7.7 нұсқасы қолданылады.
Қаржы-есептілік құжаттарға және ұйымдастыру-бұйыру құжаттарға қол қою құқықылы қызметкерлер тізімі кәсіпорын басшысымен белгіленеді.
Бухгалтерияға түскен бастапқы құжаттарға міндетті түрде тексеру жасалады дұрыс және толық толтырылуы, мазмұны бақыланады (көрсеткіштерімен заңдылығы) және есептелуі.
Бұрын қате жасалған құжаттарға анықтама арқылы түзету жасалады. Бухгалтериядағы құжатайналымы кесте бойынша жасалады.
Кестенің орындалуына және құжаттардың дұрыс, уақытылы қозғалыстарына қол қойған қызметкерлер жауапты болады.
Бухгалтериядағы құжаттарға жекелеп мерзіміне қарай, операция түріне қарай іс ашылып жүргізіледі. Мерзімі асқан сайын архивке апарылады.
Кесте 3 - Құжаттар сақталуы
Құжат түрлері
Сақталу мерзімі
Жылдық қаржылық есептеліктер
5 жыл
Тоқсандық есептеліктер
5 жыл
Негізгі құралдарды кіріске-алу актілермен қайта бағалану ведомостер
5 жыл
Еңбекақы есептеу ведомосттермен қызметкерлердің жеке карточкалары
75жыл
Басқа құжаттар
5 жыл
Ескертпе. Кесте әдебиеттер тізіміндегі 8-әдебиет бойынша жасалған.
ЖШС МирасСтройLTD есеп саясаты келесі заңнамаларға сәйкес жасалды:
- Бухгалтерлік есеп шоттарының үлгілік жоспары. 2007 жылғы;
- Алғашқы есепке алу құжаттардың формаларын бекiту туралы №213 бұйрық, 21.06.2007жыл;
- Бухгалтерлік есепті жүргізу ережесі, ҚР-ның Қаржы Министрлігінің бұйрығы 22.06.2007.;
-2007жылы 28.02. ҚР-сының Бухгалтерлік есеп пен қаржылық есептілігі туралы Заң;
- 2 Ұлттық Стандартты қабылдау туралы 21.06.2007 жылғы №217 бұйрық. 2 Ұлттық стандартты кіші бизнес субъектілерін және орташа кәсіпкерлерді, коммерциялық емес кәсіпорындарды, мемлекеттік ұйымдарды, (қазналық кәсіпорындарды) жедел басқару үшін арналған;
Есеп саясаты серіктестіктің біртұтас прициптерін, бухгалтерлік есепті жүргізудің ережелерін және қаржылық қорытынды есепті қалыптастыру жолдарын анықтайтын ішкі номативтік құжат болып табылады.
Есеп саясатын жасау барысында 2 ҰҚЕС - ның барлық принциптері мен нормалары ескерілді.
Қабылданған есеп саясаты 1 есепті жылдан келесі есепті жылға өтеді. Есепті жыл 01 қаңтар мен 31 желтоқсан аралығы болып табылады.
Ұйымда бухгалтерлiк есептi жүргiзудiң және қаржылық есептiлiктi жасаудың қағидалары:
есептеу - табыстар мен шығыстар төлеу уақытына қарамастан жұмыстарды орындау, қызметтерді көрсету, тауарларды өткізу және мүлікті кіріске алу мақсатымен тиеп жіберу кезінен бастап есептелінеді;
үздіксіз - ұйымның қызметі үздіксіз жалғаса береді.
Қаржылық есептiлiктiң негiзгi сапалық сипаттамалары:
түсініктілік - қаржылық есептілікте берілетін ақпараттың негізгі сапасы пайдаланушы үшін түсінікті болуы тиіс;
орындылық - ақпарат өткен кезеңді, қазіргіні және болашақтағы оқиғаларды бағалауға көмектескен жағдайда ғана орынды болып саналады;
сенімділік - ақпарат пайдалы болуы үшін сенімді болуы тиіс. Сенімді болу үшін ақпарат шынайы болуы керек;
салыстырмалылық - пайдаланушылар әр кезеңдегі қаржылық есептілікті салыстыруға мүмкіндігі болуы қажет.
Операциялар мен оқиғалар бухгалтерлiк есеп жүйесiнде көрсетiлуі тиіс:
бухгалтерлiк жазбаларды бастапқы құжаттардың түпнұсқаларына сайма-сай бекiту және бухгалтерлiк жазбаларда барлық операциялар мен оқиғаларды көрсету;
операциялар мен оқиғаларды хронологиялық тәртiппен және уақтылы тiркеу;
әрбiр айдың бiрiншi күнiндегi жағдай бойынша синтетикалық (қорытынды) есептi талдамалық (егжей-тегжейлi) есеппен сәйкес келтiру қамтамасыз етiлуге тиiс.
Мирас Строй LTD серіктестігінде бухгалтерлік есеп толық компьютерленген. Серіктестігінде ақша қаражаттарының есебі Ақша қаражаттарының қозғалысы туралы есептер 7 халықаралық қаржылық есеп стандартына сәйкес жүргізіледі.
Ақша қаражаттарына компанияның кассасындағы және ағымдағы шотындағы ақша қаражаттары кіреді.
Кәсіпорында ақша қаражатының есебі теңгемен жүргізіледі.
Мирас Строй LTD ЖШС ақша қаражаттарын есепке алу үшін бухгалтерлік есеп шоттарының үлгілік жоспарының 1000-кіші бөлімінің шоттары қолданылады, субшоттар ашылмаған.
Дебиторлық берешек құрамына басқа кәсіпорындардың ақша қаражаттарына, тауарларына, қызметтеріне және басқа да ақшалай емес автивтеріне талаптар кіреді. Дебиторық берешек дебиторлық берешекпен байланысты табыс танылған кезінде танылады және шот-фактурамен расталады. Дебиторлық берешек бастапқы құнынан күмәнді дебиторлық берешек, ақшалай жеңілдікті шегерген сомасы бойынша есепке алынады. Мирас Строй LTD ЖШС қызмет бабы бойынша күмәнді дебиторлық берешек сомалары күтілмейді, ал күмәнді дебиторлық берешек туындаған жағдайда тіке есептен шығару әдісі арқылы есептен шығарылады.
Мирас Строй LTD ЖШС дебиторлық берешекті есепке алу үшін бухгалтерлік есеп шоттарының үлгілік жоспарының 1200-кіші бөлімінің шоттары қолданылады, субшоттар ашылмаған.
Мирас Строй LTD ЖШС қорларды есепке алу үшін бухгалтерлік есеп шоттарының үлгілік жоспарының 1300 кіші бөлімінің шоттары қолданылады.
Негізгі құралдарды есептен шығару серіктестік төрағасымен бекітілген Негізгі құралдарды есептен шығару тәртібі туралы нұсқауға сәйкес жүргізіледі. Негізгі құралдарды түгендеусеріктестік төрағасының өкімімен жылына бір рет өткізіледі.
Кәсіпорында негізгі құралдардың амортизациясы бірқалыпты (түзу сызықты) әдіспен жүргізіледі. Ұйымда құралдарды күрделі жөндеуге арналған жөндеу қоры құрылмаған. Күрделі жөндеу бойынша нақты шығыстар олар пайда болған сәтте шығындардың сәйкесінше шоттарына апарылады. Күрделі салымдар, қайта конструкциялау мен модернизациялау қоғамда негізгі құралдардың есептелген амортизациясына, таза табыс немесе ұзақ мерзімді несиелер есебінен жүзеге асырылады.
Мирас Строй LTD ЖШС негізгі құралдарды есепке алу үшін бухгалтерлік есеп шоттарының үлгілік жоспарының 2400 кіші бөлімінің шоттары қолданылады.
Кредиторлық берешек - өткен оқиғалар нәтижесінде пайда болған кәсіпорынның басқа кәсіпорындар алдындағы берешегі. Кредиторлық берешек баланста берешекті өтеу барысында экономикалық тиімділігі бар ресурстардың азаюына алып келетін және сенімді бағаланатын жағдайда ғана
танылады.
Ұйымда кредиторлық берешекті есепке алу үшін бухгалтерлік есеп шоттарының үлгілік жоспарының 3 бөлім Қысқа мерзімді міндеттемелер шоттары арналған. Оның құрамына келесі бөлімшелер кіреді: 3000 Қысқа мерзімді қаржылық міндеттемелер 3010 - 3050 синтетикалық шоттарды қамтиды; 3100 бөлімше Салықтар бойынша міндеттемелер 3110 - 3090 синтетикалық шоттарды қамтиды; 3200 Басқа да міндетті және еркін төлемдер бойынша міндеттемелер 3210- 3240 шоттарды қамтиды; 3300 Қысқа мерзімді кредиторлық берешек 3310 - 3390 шоттар; 3400 Қысқа мерзімді бағалау міндеттемелері бөлімшесі 3410 - 3440 шоттар; 3500 Өзге қысқа мерзімді міндеттемелер 3510 - 3540 шоттарды қамтиды. Құрылымы бойынша осы шоттар пассивтік болып табылады, уақытша тартылған капиталды сипаттайды, кредиті бойынша міндеттемелрдің өсуі, дебиті бойынша міндеттемелердің азаюы көрсетіледі.
Кiрiстер - есептi кезең iшiнде активтердiң түсiмi немесе өсiмi немесе мiндеттемелердiң азаюы нысанында экономикалық пайданың ұлғаюы, олар капиталға қатысушы тұлғалардың жарнасымен байланысты ұлғаюдан өзгеше капиталдың ұлғаюына әкеп соғады.
Шығыстар - есептi кезең iшiнде активтердiң қолдан кетуi немесе азаюы немесе мiндеттемелердiң пайда болуы нысанында экономикалық пайданың азаюы, олар капиталға қатысушы тұлғаларға бөлумен байланысты азаюдан өзгеше капиталдың азаюына әкеп соғады.
Кірістер мен шығыстардың танылуы келесі қағидаға сәйкес болғанда жүргізіледі:
кәсіпорынға осы баппен экономикалық тиімділіктің, ресурстың келіп түсуі сенімді;
осы бабпен байланысты өзіндік құнды сенімді анықтауға болады.
Қызмет көрсетуден түскен табыс қызмет көрсету барысында танылады.
Серіктестікте кірістерді есепке алу үшін бухгалтерлік есеп шоттарының үлгілік жоспарының 6000 бөлімінің шоттары қолданылады, субшоттар ашылмаған.
Ұйымдашығыстарды есепке алу үшін бухгалтерлік есеп шоттарының үлгілік жоспарының 7000 бөлімінің шоттары қолданылады, субшоттар ашылмаған.
Ұйымда өндірістік шығындардыесепке алу үшін бухгалтерлік есеп шоттарының үлгілік жоспарының 8000 бөлімінің шоттары қолданылады.
Кәсіпорынның есеп саясаты бухгалтерлік есепті жүргізуге, бухгалтерия құрылымын ұйымдастыруға және оның қызметкерлерінің лауазымдық міндеттерін бөлуге, бухгалтерлік есепті жүргізудің қолданылатын нысандарын, шоттардың жұмысшы жоспарын және басқаларды сипаттауға жауапты тұлғаларды анықтайтын елеулі мәселелерді қамтиды. Мұның барлығы бухгалтерияның жұмысын ретке келтіруге, ақпарат келіп түскен кезде оны дәл бірегейлендіруге,бағалауға, жіктеуге және жүйелендіруге мүмкіндік беріп, есептілікті жасаған кезде жұмысты едәуір оңайландырады.
2 ҚЫСҚА МЕРЗІМДІ МІНДЕТТЕМЕЛЕР ЕСЕБІН ҰЙЫМДАСТЫРУ
2.1 Қысқа мерзімді қаржылық міндеттемелердің есебі
Қысқа мерзімді қаржы міндеттемелері кіші бөлімі қысқа мерзімді кредиторлық берешекті алып тастағанда, бір жылға дейінгі мерзіммен қысқа мерзімді қаржы міндеттемелерін есепке алу.
Банктер қарыздарды өндірістің тиімділгін, оның ғылыми-техникалық деңгейін көтеруге, өнімнің жаңа жоғары тиімді түрлерін шығаруға, тұрғындарға әр түрлі қызмет көрсетуге, тауарларды халық үшін және экспортқа өндіруге байланысты мақсаттар мен шараларға береді.
Несиелеудің объектілері:
тауарларды экспорттық және импорттық жеткізушілер және сыртқы экономикалық қызметтер бойынша шығындар;
жеке еңбек қызметімен айналысатын азаматтар сатып алған шикізат, материалдар, құралдар және басқа да мүліктер табылады.
Банк несиелері қайтарымдылық, жеделдік, тиімділік принциптерін қатаң сақтау, несилерді мақсатты пайдалану мен заңда қарастырылған және екі жақпен келісілген жағдайда коммерциялық негізде береді.
Еңбекақы бойынша есеп айырылысқанда толырылатын құжаттар.Есеп айырысу-төлем тізімдемесінің жасалуы. Бухгалтерияға келіп түскен жұмыс уақыты мен өндірілген өнімнің есебі жөніндегі құжаттар, яғни жұмысшылардың істеген жұмысына толтырылған табельдік есептеме тексеріледі де, тек содан соң есептік өңдеуге жіберіледі.
Әрбір жұмысшыға бір ай ішінде құжаттар жазылуы мүмкін. Бір айлық жалақыны есептеу үшін жалақы есебінің жинақ карточкасы қолданылады. Онда қызметкердің тегі, аты, табельдік нөмірі, цех, учаске, құжаттарының толтырылған күні мен нөмірі, сағаттық нормасы, әрбір құжат бойынша есептелген жалақы сомасы, төлемдердің басқа да түрлері көрсетіледі. Карточка деректерін есеп айырысу-төлем тізімдемесін жасау үшін пайдаланады. Есепті жүргізу компьютерлендірілген жағдайда жинақ карточкалары (ведомостар), сондай-ақ есеп айырысу-төлем тізімдемелері, әдетте бір ғана жұмыс күнінде жасалады.
Еңбек төлемі бойынша есеп айырысу әртүрлі кәсіпорындарда мынадай құжаттарда:
- есеп айырысу-төлем тізімдемесінде (оны, сонымен қатар жалақы беру үшін де пайдаланады) және жеке толтырылған төлем тізімдемесінде;
- әрбір жұмысшыға жасалған еңбек төлемінің арнайы есеп айырысуларында (бөлек парақтарында);
- жыл бойы пайдаланатын кітапқа тігілген есеп айырысу тізімдемелерінде жүргізіледі.
Есеп айырысу-төлем тізімдемесі -- жиынтық кұжат, онда есептелген еңбек төлемінің барлық түрі және жұмыс істеп жүргендерге берілетін басқа да төлемдер, сондай-ақ қолданыстағы заңдарға сәйкес жасалған ұсталымдар мен шегерімдер жинақталған. Оны еңбек төлемі жөніндегі есеп айырысу деректері негізінде жасайды. Тізімдемеде кызметкердің тегін, атын, әкесінің атын, оның табельдік нөмірі мен қызмет орнын, разрядын немесе айлық жалақысын көрсетеді. Оған кәсіпорын басшысы мен бас бухгалтер қол кояды. Тізімдеменің есептелді деген бөліміне құжаттармен негізделген кесім, мерзімінен тыс т.б. төлемдердің есептелген сомалары енгізіледі. Ұсталынды және есепке алынды деген бөлімінде табыс салығының сомасы, сондай-ақ атқару қағаздары бойынша ұсталымдардың сомалары, несиеге сатылған тауарлар үшін есепке алынған сомалар, еңбек төлемінің есебіне кіретін аванс және басқа ұсталымдар енгізіледі. Салықты өткен айдың жалақысынан ұстайды. Айдың аяғында тізімдемеге әрбір жұмысшыға берілуге тиісті соманы шығарады.
Қысқа мерзімді қаржы іміндеттеменің пайда болуына алып келетін өткен оқиға міндеттелген оқиға деп аталады. Міндеттелген оқиға компанияда осы оқиғаның нәтижесінде пайда болған міндеттемені өтеудің нақты баламасының жоқтығы болып табылады. Бұл:
компания міндеттемені өтеуге заң бойынша мәжбүр болған жағдайларда ғана жүргізіледі;
енгізуден туындаған міндеттеме жағдайында оқиға (компанияның іс-әрекетімен болуы мүмкін) басқа тараптарда компанияның өз міндеттемелерін орындағаны туралы негізделген күтулер тудырады.
Қысқа мерзімді міндеттемелерге банктен алынған қысқа мерзімді несиелер, банктен тыс мекемелерден алынған қарыз, қысқа мерзімді қаржылық міндеттемелер және кредиторлық берешектер жатады [2].
Банктен және банктен тыс мекемелерден алынған ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz