Топырақтың ластануы, су эрозиясы болатын аймақтағы эрозияға қарсы күресті ұйымдастыру

МАЗМҰНЫ

Кіріспе

1. Топырақтың ластануы
2. Су эрозиясы
3. Эрозиямен күресу жолдары

Қорытынды

Қолданылған әдебиеттер тізімі

Кіріспе
Топырақ эрозиясы грек тілінен аударғанда “бұзамын” деген мағынаны білдірді,оның су немесе желдің әсерінен бұзылуы.
Су немесе жел немесе дефляция эрозиясын бөліп көрсетуге болады. Топырақты бұзатын күш ретінде біріншісінде ағатын су, ал екіншісінде ауаның қозғалысы болып табылады. Эрозия ауаның интенсивті қызметіне дейін де болған. Қатты заттардың беттік сулармен мұхитқа шайылып келуі, ауада үнемі топырақ шаңының болуы бұл құбылыстың болуына дәлелдейді. Белгілі мәлеметтер бойынша сары топырақ пен шабындық саздақ топырақтар жел эрозиясың өнімдерінің ауадан тұнуының нәтижесінде түзілген.
Адамның қызметі нәтижесінде эрозиялық процестердің жылдамдығы бірнеше рет артып кеткен. Мысалы, соңғы 50 жылдан мұхитқа шайылып келген эрозиялық өнімдер шамамен 8 есе артқан. Сонымен қатар жел эрозиясында да топырақтың көп бөлігі бұзылады. Бұл кезде топырақпен бірге енгізілетін тыңайтқыштардан 1,5 - 2 есе артық өсімдіктерге қажетті заттар табиғи өсімдіктер қажетті заттар табиғи өсімдіктер топырақты тамырларыменбекітіп тұрады. Екіншіден өсімдектердің жер бөліктері су және әсересе ауа ағыстарыныңғ күшін арттырады. Өсімдік жабыны одан біршама ара қашықтықтағы топырақты да қорғайді. Олардаң шекаралас кеңістікке әсері айтарлықтайт болады. Топырақ қорғайтын орман өсіру осыған негізделген.

Қолданылған әдебиеттер тізімі
1. Ақбасова Б.А Экологи

Пән: Экология, Қоршаған ортаны қорғау
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 10 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан Республикасының ғылым жӘне білім министрлігі

Геодезия, жерге орналастыру және кадастр кафедрасы

РЕФЕРАТ

ТАҚЫРЫБЫ: Топырақтың ластануы, су эрозиясы болатын аймақтағы эрозияға қарсы
күресті ұйымдастыру

МАЗМҰНЫ

Кіріспе
1. Топырақтың ластануы
2. Су эрозиясы
3. Эрозиямен күресу жолдары
Қорытынды
Қолданылған әдебиеттер тізімі

Кіріспе
Топырақ эрозиясы грек тілінен аударғанда “бұзамын” деген мағынаны
білдірді,оның су немесе желдің әсерінен бұзылуы.
Су немесе жел немесе дефляция эрозиясын бөліп көрсетуге болады.
Топырақты бұзатын күш ретінде біріншісінде ағатын су, ал екіншісінде ауаның
қозғалысы болып табылады. Эрозия ауаның интенсивті қызметіне дейін де
болған. Қатты заттардың беттік сулармен мұхитқа шайылып келуі, ауада үнемі
топырақ шаңының болуы бұл құбылыстың болуына дәлелдейді. Белгілі мәлеметтер
бойынша сары топырақ пен шабындық саздақ топырақтар жел эрозиясың
өнімдерінің ауадан тұнуының нәтижесінде түзілген.
Адамның қызметі нәтижесінде эрозиялық процестердің жылдамдығы бірнеше
рет артып кеткен. Мысалы, соңғы 50 жылдан мұхитқа шайылып келген эрозиялық
өнімдер шамамен 8 есе артқан. Сонымен қатар жел эрозиясында да топырақтың
көп бөлігі бұзылады. Бұл кезде топырақпен бірге енгізілетін тыңайтқыштардан
1,5 - 2 есе артық өсімдіктерге қажетті заттар табиғи өсімдіктер қажетті
заттар табиғи өсімдіктер топырақты тамырларыменбекітіп тұрады. Екіншіден
өсімдектердің жер бөліктері су және әсересе ауа ағыстарыныңғ күшін
арттырады. Өсімдік жабыны одан біршама ара қашықтықтағы топырақты да
қорғайді. Олардаң шекаралас кеңістікке әсері айтарлықтайт болады. Топырақ
қорғайтын орман өсіру осыған негізделген.

Топырақтың ластануы
Адамдар және олардың шаруашылығы жер бетіне тікелей және жанама зор
ықпал әсерін тигізіп келеді.Егер де жылына ауаға дүние жүзі бойынша бір
млрд.тонна деңгейінде антропогендік заттектер гидросфераға шамамен 15
млрд.т ластағыштар енгізіліп отырылса, жерге түсетін техногенді
қалдықтардың мөлшері 90 млрд.т.Кейбір ғылыми мәлеметтерге сүйенетін болсақ,
ХХ ғасырдардың 90 - шы жылдарының аяғында жерде жинақтылған қалдықтар
көлемі 4000млрд. Тоннаға дейін көтерілген.Топырақтың ластануына байланысты
қазіргі уақытта құрылықтың жартысына жуығын антропогендік ландшафт алып
жатыр. Ғылымдардың арасында тараған пікір бойынша дүние жүзіндегі шөлдердің
барлығынның шығу тегі де антропогендік. Антропогендік шөлдің аумағы жылдан
- жылға үнемі ұлғаюда оның көлемі қазіргі шақта 10 млрд км ден асын отыр,
бұл бүкіл құрлықтың 7 % құрайды. Топырақты ластайтын компонентерге карай
топыпақтың ластануының түрлері:физикалық, химиялық және биологиялық болады.
Физикалық ластану радиоактивтік заттектермен байланысты.Мысалы, уран
радиоларын ашық әдіспен алғанда, жер қартасында активтілігі жоғары
сэулеленетің сұйық және қатты қалдықтар қаладі.
Биологиялық ластану ауру тудыратын және де басқа жағымсыз жағдайға
итеретін микроорганизмдердің қорщаған ортада болуы.Мысалы, ластанбаған
топырақты дизентерия, сүзек және тағы басқада ауру қоздырғыштары 2 - 3
тәулік бойында сақталаса, ластағыштармен әлсіреген қоздырғыштар бірнеше ай
мен жылдарға дейін сақталып, едәуір аумакка таралады.
Химиялық ластану топырақта тірі организмдерге қауіп туғызатын химиялық
заттектердің жиналуы. Топырақты ластайтын көздерге өнеркәсіптік
кәсіпорындардың шығарындылары, көлік, ауылшаруашылығында қолданылатін
шопжойғыштар мен минералды тыңайтқыштар, қалдықтар,жылу энергетика
кешені,атмосфераліқ жуын шашын,апатты жағдайда тасталған
шығарындылар,әскери өндірістік кешендері жатады.Түсті металл кендерін иалу,
байыту және таза металдар алу пройестерінен шыққан өнімдермен және
қалдықтармен топырақ көп ластанады.Ауыр металдардан топырақтың ластануының
зардабы тұрақты болып келеді. Түсті металургия кәсіпорындарының маңындағы
топырақта қорғасын мен басқа ауыр металдардың мөлшері нормалан 10 - 20 есе
асып отырған жерлер белгілі. Ауылшаруашылығында улы химикаттар көп
қолданалатын және өндіріс дамыған аймақтарда улы заттектер ана сүтінде,
қанның құрамында болатыны байқалған.Топырақ көптеген аурулардың
(ботулизм,күйдіргі,дизентерия, аскаридоз және т.б.) қоздырғыштарын
сақтайтын ортаға жатады.
Адамның барлық өңдірістік қызметіне бірінші кезекті ең қажетті табиғи
ресурс болып жер саналады. Жер қойнауынан халық шаруашылығының барлық
салаларына қажетті материалдар өндіріледі, ол болмаса өндіріс дами
алмайды.Өнеркәсіптер жедел қарқынмен дамыған сайына соғұрлым бөлінген жер
көлемі арта түседі. Сондықтан жерді пайдаланушылар оны тиімді пайдаланумен
қатар,сан қырлы қорғау жұмыстарына да назар аудару қажет.
Жер ресурстарын ең негізгі тұтынатын саланың бірі ауыл шаруашылығы.
Ауыл шаруашылығында құрліктің 30 %нен астамы игерілген, осыған осы салада
пайдаланылатын ормандарді қосатын болсақ, бұл көрсеткіш 60 - 65% жетеді.
Ауыл шаруашылығының қарамағындағы жер ресурстарының жарамсыз түрге
айналуына себеп болатын жағдайдар:
- топырақ эрозиясы немесе дефляциясы су мен желдің (дефляция) және
тағы басқа табиғи құбыластардың әсерінен жер қыртысының түгелейдей не жарым
жартылай бүлінуі, топырақтың құнарлылығының төмендеуі;
- агротехниканы дұрыс қолданбағандықтан,негізінде ауыспалы егіс
болмауынан және коректі заттектердің топыраққа жеткізіліп түрде қайта
айналып келмеуіне байланысты гумус мөлшері төмендеп, топырақ құнарлылығының
біртіндеп азаюы;
- құрғатымсыз жерді суландыру және бақылаусыз суды қолдану,
топырақтың су астында қалуы мен еқінші реттік тұздануы (сортандануы);
- топырақтың техникада қолдануының бүлінуі (тығыздануы, егістік жер
қабаты құрамының бұзылуы, оның төшеніс қабатындағы жыныстармен араласуы);
- топырақтың химиялық және радиациялық ластануы.

Су эрозиясы
Су эрозиясы, әсересе топырақтары интенсивті өңделген ашық
кеңістіктерде, жауын шашын мөлшері жоғары болатын аудандарда басым болады.
Су эрозиясы орманды дала зонасында басым. Сонымен қатар, дала және орманды
зоналарда да кеңінен торалған.
Антропогенді эрозияның ерекше түріне ирригациясының, яғни топыраққа көп
мөлшелерде су массасының берілуіне байланысты эрозия жатады. Бұл су сіңіп
үлгермейді де, топырақ бетімен ағады. Ирригациялық эрозия кезінде бір
уақытта эрозия да, топырақтың сортандануы да жүреді. Сонымен қатар, тамшылы
эрозия да болады. Ол топырақтың структурасының су тамшыларының әсерінен
тығызданып су өткізгіштігінің төмендеуінен болады. Нәтиженде ол эрозияның
басқа түрлерінің жылдам журуіне жағдай жасалады. Су ағысынан орын алған
эрозия бірнеше түрге бөлінеді: беттік – топырақтың барлық бетінен құнарлық
қабат пен төсеніш жыныстардың ағып кетуі, жырақтық – белгілі жолмен
топырақпен төсеніш жыныстың шайылуы, айғыздық – көктемде қардың тез еруіне
немесе нөсер жаңбырдың жаууына байланысты өсімдік аз өсетін немесе
айдалатын егістерге арналған таудың баурайындағы топырақтың құнарлы
қабатының жоғарыдан төмен қарай сумен ағып кетуі. Су тасқын апаты мен
шөгінділер әсерінен де, әсіресе таулы жерде топырақтың құарлы қабаты
шайылып қана қоймай, су ағысы мен келген тастармен, өсімдік қалдықтарымен,
ағаш сынықтарымен тағы да басқа заттармен ластанады. Бұл жағдай эрозияның
ең қауіпті түріне жатады.
Беттік эрозия дегеніміз еріген қар суы немесе жаңбыр суларының
әсерінен беткейлік топырақ бөлшектерінің біркелкі шайылуы.Қатты нөсер
жаңбір немесе шүғыл ерілген мол қар суымен ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.