Агробизнес және агроөнеркәсіптік кешен
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...3
І. Агробизнес және агроөнеркәсіптік кешен құрылымы ... ... ... ... ... ... ... ... .4
ІІ. Қазақстанның агроөнеркәсіптік кешені және оның реформалау мен нарықтық қатынастарға көшу кезеңдегі дамуының негізгі бағыттары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 8
ІІІ. Қазақстанның агроөнеркәсіп өндірісін дамытудың негізгі бағыттары .10
Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .14
Қолданылған әдебиеттер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...15
І. Агробизнес және агроөнеркәсіптік кешен құрылымы ... ... ... ... ... ... ... ... .4
ІІ. Қазақстанның агроөнеркәсіптік кешені және оның реформалау мен нарықтық қатынастарға көшу кезеңдегі дамуының негізгі бағыттары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 8
ІІІ. Қазақстанның агроөнеркәсіп өндірісін дамытудың негізгі бағыттары .10
Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .14
Қолданылған әдебиеттер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...15
Қазіргі заманғы ауыл шаруашылығының осындағы экономикалық процестерге және ауыл шаруашылығы өнімдерінің рыногіне үлкен бизнестің әсері күшейген шақтағы аралас салалармен тығыз топтпасып кетуі ауыл шаруашылығындағы экономикалық бағыттарды аралас салалардың әсерінен бөлек қарастыру терең зерттеуге мүмкіндік бермейтіндіктен, агробизнесті жүзеге асырудың теориялық - әдістемелік негіздерін дамыту және прктикалық әдістерді оқып үйрену қажеттілігі туады.
70 – жылдардың отандық ғылымында ауыл шаруашылығын аралас салалармен бір кешенде знрттеу дами бастады.Тиісінше «Агроөнеркәсіптік кешен» атауы пайда болып, ғылыми және практикалық сөз қолданысына енді.Оның үш саласы қор шығаратын салалар, ауыл шаруашылығының өзі және ауыл шаруашылығы өнәмдерін өңдеу, тасымалдау, сақтау және өткізу мен айналысатын салалар кешені. Осы салалармен байланысты іскерлік қызмет өзәнәң айырықша ерекшеліктеріне қарамастан өзара тәуелдәлік және өзара әсер етушіліксіз табысты жұмыс әстей алмайды жіне дамымайды. Сондықтан агробизнестің салалары да төрт негізгі сфераға бөлінеді.
70 – жылдардың отандық ғылымында ауыл шаруашылығын аралас салалармен бір кешенде знрттеу дами бастады.Тиісінше «Агроөнеркәсіптік кешен» атауы пайда болып, ғылыми және практикалық сөз қолданысына енді.Оның үш саласы қор шығаратын салалар, ауыл шаруашылығының өзі және ауыл шаруашылығы өнәмдерін өңдеу, тасымалдау, сақтау және өткізу мен айналысатын салалар кешені. Осы салалармен байланысты іскерлік қызмет өзәнәң айырықша ерекшеліктеріне қарамастан өзара тәуелдәлік және өзара әсер етушіліксіз табысты жұмыс әстей алмайды жіне дамымайды. Сондықтан агробизнестің салалары да төрт негізгі сфераға бөлінеді.
1) М.Т.Оспанов, Р.Р.Аутов, Х.Ертазин «Агробизнес теориясы мен тәжірибесі», Алматы «Білім» 1997
2) Қ.Е.Құбаев, Ж.О.Ихданов, А.Ш.Кәрібай «Аграрлық сектор экономикасын мемлекеттік реттеу мәселелері», Алматы «Экономика» 1997
3) Сейдахметов «Агробизнестің экономикалық негіздірі», Алматы 2001
2) Қ.Е.Құбаев, Ж.О.Ихданов, А.Ш.Кәрібай «Аграрлық сектор экономикасын мемлекеттік реттеу мәселелері», Алматы «Экономика» 1997
3) Сейдахметов «Агробизнестің экономикалық негіздірі», Алматы 2001
Жоспар
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...3
І. Агробизнес және агроөнеркәсіптік кешен құрылымы
... ... ... ... ... ... ... ... .4
ІІ. Қазақстанның агроөнеркәсіптік кешені және оның реформалау мен нарықтық
қатынастарға көшу кезеңдегі дамуының негізгі бағыттары
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .8
ІІІ. Қазақстанның агроөнеркәсіп өндірісін дамытудың негізгі бағыттары .10
Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ...14
Қолданылған
әдебиеттер ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... .15
Кіріспе
Қазіргі заманғы ауыл шаруашылығының осындағы экономикалық процестерге
және ауыл шаруашылығы өнімдерінің рыногіне үлкен бизнестің әсері күшейген
шақтағы аралас салалармен тығыз топтпасып кетуі ауыл шаруашылығындағы
экономикалық бағыттарды аралас салалардың әсерінен бөлек қарастыру терең
зерттеуге мүмкіндік бермейтіндіктен, агробизнесті жүзеге асырудың теориялық
- әдістемелік негіздерін дамыту және прктикалық әдістерді оқып үйрену
қажеттілігі туады.
70 – жылдардың отандық ғылымында ауыл шаруашылығын аралас салалармен
бір кешенде знрттеу дами бастады.Тиісінше Агроөнеркәсіптік кешен атауы
пайда болып, ғылыми және практикалық сөз қолданысына енді.Оның үш саласы
қор шығаратын салалар, ауыл шаруашылығының өзі және ауыл шаруашылығы
өнәмдерін өңдеу, тасымалдау, сақтау және өткізу мен айналысатын салалар
кешені. Осы салалармен байланысты іскерлік қызмет өзәнәң айырықша
ерекшеліктеріне қарамастан өзара тәуелдәлік және өзара әсер етушіліксіз
табысты жұмыс әстей алмайды жіне дамымайды. Сондықтан агробизнестің
салалары да төрт негізгі сфераға бөлінеді.
І. Агробизнес және агроөнеркәсіптік кешен құрылымы
Агорөнеркәсіптік кешен құрылымы агробизнес кешені құрамымен қте ұқсас
және ол үш негізгі сфераның басын құрайды.
Бірінші сфераға трактор және ауыл шаруашылығы машиналарын жасау,
минералды тыңайтқыштар және өсімдік пен малды қорғаудың химиялық құралдары,
ауылдық құрылыс, өндірістік мал азығын өндіру және микробиология, сондай ақ
суландыру құрылысы сияқты қорды қажет ететін салалар кіреді.
Екінші сфераға таза ауыл шаруашылық өндірісінің салалары егін
шаруашылығы, мал шаруашылығы және ауыл шаруашылық (өндірістіктен
айырмашылығы бар) мал азығын өндіру жатады.
Үшінші сфераға әдетте ауыл шаруашылығы шикізаттарын дайындау
тасымалдау, сақтау және өңдеуді қамтамасыз салалар мен өндірістің жиынтығы
болып табылады. Кей жағдайларда бірқатар мамандар тасымалдауды , сақтауды
және байланысты өндірістік инфрақұрылымның салалары ретінде өздігінше, жеке
төртінші сфераға жатқызып жүр.
Құрылымдарға талдау жасау көрсетіп отырғанындай, агроьизнес және
агроөнеркәсіптік кешендер сандық жағынан болсын өздерінің құрамы бойынша
бір бірінен ерекшеленеді. өздерінің қарауындағы салалар немесе қызмет
түрлерінің дамуы даму деңгейіне байланысты бұл айырмашылықтар онан сайын
айқынырақ байқалады.
Бір қарағанда дәстүрлі қабылдауға үйренген біздерге таң қаларлықтай
болып көрінетін бір жәйт, агросервис құрамында мемлекеттік реттеуші жүйенің
болуы әлгі маңызды айырмашылықтардың бірі болып табылады. Агроөнеркәсіптік
кешеннің отандық схемасында мемлекеттік басқару әдетте әдейі көрсетілген
жоқ. Өйткені, әкімшіл әміршіл жүйеде мемлекеттік реттеу бүкіл экономикалық
жүйенің басынан аяғына дейін экономикалық дамуды қозғаушы факторы болғаны
айтпаса да түсінікті. Ал, экономика жағдайында мемлекеттік реттеу
агробизнес жұмыс істеуінің тегерішіне қосылған экономикалық аграрлық
секторындағы өндірістік және экономикалық процестерді қамтамасыз етудің
басқарушы және үйлестіруші элементі көрінетіні рас.
Агроөнеркәсіптік өндіріс пен агробизнесті жекелеген сфераларға бөлу
процесінің экономикалық мазмұны, біріншіден, агроөнеркәсіп кешенінің түпкі
өнімінің жасаудағы олардың әрқайсысының орнын анықтауда, екіншіден,
тұтастай алғанда, агроөнеркәсіптік кешеннің тиімді және қарқынды дамуы
жекелеген салалар мен сфералардың рационалды ара қатынасынан айқындалатын
болатыннан, бұл кешендердің ішкі тепе теңдік құрылымының қажеттілігінде
жатыр.
Біздің республикамызда маркетингтік сфераның (өнімді өңдеу, сақтау,
тасымалдау және өткізу) дамымай артта қалуының басты себебі ауыл
шаруашылығы шикізаты мен азық түлігінің көп ысырапқа ұшырауы болып
табылады. Кейбір жылдары жалпы өнімнің 25-35проценті ысырап болған.Біздің
еліміздегі агроөнеркәсіп кешкні түпкі өнімнің құрылымын Америка Құрама
Штаттарындағы салыстыру көрсеткеніндей,бұл жердегі айырмашылық бізді аса
қуанта қоймйды.АҚШ өта агроөнеркәсіп кешенініңтүпкі өнімнің 70 – проценттен
астамы маркетингтік сфераның, тек 10 – процентке жуығы ауылшаруашылығының
үлесіне тиеді. Ал, біздің республикамызда ауыл шаруашлығының үлесі 50 –
проценттенасып кетіп отыр. Оның үстіне АҚШ – та ІІІ сфераның өзінде сауда
жүйесі басым, ал бізде бұл жұмыстарды тамақ өнеркәсібі атақарады.
Дәл осындай жағдай нарықтық экономикасы дамыған басқа елдер де
қалыптасқан. Мсалы, Францияда азық – түлік құнының 75 проценттелдерінде
түпкі ен астамы аулшаруашылығынан тыс жерлерде жасалады. Скандинавия
өнімдегі тамақ өнеркәсібінің үлесі 65 процент құрайды.
Батыс елдері агроөнеркәсіп ешені құрылымының қозғалысына тән бәр жәйт,
мұнда азық - өндірумен айналысатын жұмысшылардың жалпы санын қысқарту
байқалады. Мысалы, АҚШ – та 1960-1985 жылдар аралығында мұндай қысқарту 30
процентке жуық болды.Мұның өзі негізінен ауыл шаруашылығы өндірісі есебінен
жасалып отыр. Ал, өңдеу саласындағы және саудадағы қызметкерлердің саны өсе
түсуде. Айталық, АҚШ – та соңғы он жыл ішінде агроөнеркәсіп кешенінің
маркетингтік сферасында жұмыс істейтіндердің саны бір жарым есе өсті. Қорды
қажет ететін салалар (агроөнеркәсіп кешенінің бірінші сферасы) мен
шығарылатын техника мен ауыл шауашылығы өнімдерін өндіру технологиясының
бір-бірімен сәйкес келмеуі, егін шруашылғы мен мал шаруашылығындағы
көптеген технологиялар үшін машиналардың жетілдірілген жүйесінің болмауы
қалыптасқан ауыл шаруашылығы өндірісінің (агроөнеркәсіп кешенінің ІІ
сферасы) үлес салмақтарын салыстыру отандық агроөнеркәсіп кешкенінде
салааралық және ішкісалалық сәйкестіктің жоқтығын аңғартады. Шығарылатын
техниканың сапасы да айтарлықтай емес. Қазіргі заманғы жағдайда
экономиканың аграрлық секторын реформалау ауыл үшін ұсынылып отырған
техниканың сәйкессіздігін қатты сезініп отыр. Кезінде ұжымшарлар мен
кеңшарлардың кең ауқымда жүргізлетін өндірісіне ыңғайланып жасалынған
техника қазір шағын шаруа қожалықтарының қажеттілігі мен сұранысына жауап
бермейді. Ауыл шаруашылығының өз ішінде мал басына арналған жем-шөп
өндірудің көлемі мен сапасы, малды азықтандыру технологиясы мен күту
процесінің сәйкессіздігі байқалады.
Бұрынғы КСРО да, оның ішінде Қазақстанда агроөнеркәсіп кешеніндегі
құрылымдық сәйкессіздіктерді жою әрекеті 80-жылдардың өзінде бірнеше рет
бой көрсеткен.
Агроөнеркәсіп кешкенінің құрылымын ретке келтіру мақсатында Азық-түлік
бағдарламасы қабылданып, агроөнеркәсіптік өндірісті басқару қайта құрылды.
Бірақ шамадан тыс орталықтандырылу мен әміршіл-әкімшіл экономика шеңгелінде
бұл міндетті орындау мүмкін емес.Агроөнеркәсіптік кешен сияқты кең көлемді
жүйеде тиімді құрылымдық өзгерістерді тікелей нарықтық байланыстар
негізінде жүйенің өз- өзін реттеу жолымен ғана жасауға болады.
Экокномика сферасында, оның ішінде аграрлық секторда бірдей бастау
алғанынан қарамастан, бұрынғы одақтық республикаларда көзге ілмей кетуге
болмайтын өзіндік ерекшеліктер бар. Мұның өзі КСРО тарағаннан кейін пайда
болған барлық жаңа мемлекеттерге, оның ішінде Қазақстанға да теңдей
қатысты.
Нарықтық экономикаға барар жолағы Қазақстан республикасы агроөнеркәсіп
кешені дамуының жай-күйі, негізгі проблемалары мен бағыттарын қарастырайық.
ІІ. Қазақстанның агроөнеркәсіптік кешені және оның реформалау мен
нарықтық қатынастарға көшу кезеңіндегі дамуының негізгі бағыттары
Қазақстан – 16,5 миллион адам тұратын Орталық Азиядағы ірі ел, ол
өзінің көлемі жағынан дүрие жүзінде сегізінші орын (жер аумағы 2 миллион
717,3 мың шаршы километр) алады.
Көмір, қара және түсті металл, мұнай, газ өндіру жөніндегі дамыған
өнеркәсібі, металлургия және металл өңдеу, машина жасау, химия және жеңіл
өнеркәсібімен қатар республиканың мықты агроөнеркәсіптік потенциялы да бар.
Ауыл шаруашылық жерінің жалпы көлемі 222,3 миллион гектар, жайылымдық
жер 182 миллионнан астам гектар және шабындық жер 5 миллионға жуық гектар
құрайды. Бұл дүние жүзіндегі ауыл шаруашылығы жағынан дамыған көптеген
елдердегіден әлдеқайда көп. Соңғы жиырма жылдың ішінде жыр сайын орташа
есеппен 24 миллион тоннаға жетеғабыл ет, 3,5 миллион тоннадан астам сүт
және 100 мың тоннаға жуық жүн өндірілді.
Қазақстанда ауыл шаруашылығы дақылдарының 60-қа жуық түрі өндіріледі,
сүтті және етті ірі қара, жүнді, етті-майлы және қаракөл қойлар, жылқ,
түйе, шошқа, құстың бірнеше түрлері, марал, сондай-ақ ара мен балық, мамық
жүнді аң шаруашылығы бар.Республиканың агроөнеркәсіп кешкенінің бәрәншә
сферасы ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...3
І. Агробизнес және агроөнеркәсіптік кешен құрылымы
... ... ... ... ... ... ... ... .4
ІІ. Қазақстанның агроөнеркәсіптік кешені және оның реформалау мен нарықтық
қатынастарға көшу кезеңдегі дамуының негізгі бағыттары
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .8
ІІІ. Қазақстанның агроөнеркәсіп өндірісін дамытудың негізгі бағыттары .10
Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ...14
Қолданылған
әдебиеттер ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... .15
Кіріспе
Қазіргі заманғы ауыл шаруашылығының осындағы экономикалық процестерге
және ауыл шаруашылығы өнімдерінің рыногіне үлкен бизнестің әсері күшейген
шақтағы аралас салалармен тығыз топтпасып кетуі ауыл шаруашылығындағы
экономикалық бағыттарды аралас салалардың әсерінен бөлек қарастыру терең
зерттеуге мүмкіндік бермейтіндіктен, агробизнесті жүзеге асырудың теориялық
- әдістемелік негіздерін дамыту және прктикалық әдістерді оқып үйрену
қажеттілігі туады.
70 – жылдардың отандық ғылымында ауыл шаруашылығын аралас салалармен
бір кешенде знрттеу дами бастады.Тиісінше Агроөнеркәсіптік кешен атауы
пайда болып, ғылыми және практикалық сөз қолданысына енді.Оның үш саласы
қор шығаратын салалар, ауыл шаруашылығының өзі және ауыл шаруашылығы
өнәмдерін өңдеу, тасымалдау, сақтау және өткізу мен айналысатын салалар
кешені. Осы салалармен байланысты іскерлік қызмет өзәнәң айырықша
ерекшеліктеріне қарамастан өзара тәуелдәлік және өзара әсер етушіліксіз
табысты жұмыс әстей алмайды жіне дамымайды. Сондықтан агробизнестің
салалары да төрт негізгі сфераға бөлінеді.
І. Агробизнес және агроөнеркәсіптік кешен құрылымы
Агорөнеркәсіптік кешен құрылымы агробизнес кешені құрамымен қте ұқсас
және ол үш негізгі сфераның басын құрайды.
Бірінші сфераға трактор және ауыл шаруашылығы машиналарын жасау,
минералды тыңайтқыштар және өсімдік пен малды қорғаудың химиялық құралдары,
ауылдық құрылыс, өндірістік мал азығын өндіру және микробиология, сондай ақ
суландыру құрылысы сияқты қорды қажет ететін салалар кіреді.
Екінші сфераға таза ауыл шаруашылық өндірісінің салалары егін
шаруашылығы, мал шаруашылығы және ауыл шаруашылық (өндірістіктен
айырмашылығы бар) мал азығын өндіру жатады.
Үшінші сфераға әдетте ауыл шаруашылығы шикізаттарын дайындау
тасымалдау, сақтау және өңдеуді қамтамасыз салалар мен өндірістің жиынтығы
болып табылады. Кей жағдайларда бірқатар мамандар тасымалдауды , сақтауды
және байланысты өндірістік инфрақұрылымның салалары ретінде өздігінше, жеке
төртінші сфераға жатқызып жүр.
Құрылымдарға талдау жасау көрсетіп отырғанындай, агроьизнес және
агроөнеркәсіптік кешендер сандық жағынан болсын өздерінің құрамы бойынша
бір бірінен ерекшеленеді. өздерінің қарауындағы салалар немесе қызмет
түрлерінің дамуы даму деңгейіне байланысты бұл айырмашылықтар онан сайын
айқынырақ байқалады.
Бір қарағанда дәстүрлі қабылдауға үйренген біздерге таң қаларлықтай
болып көрінетін бір жәйт, агросервис құрамында мемлекеттік реттеуші жүйенің
болуы әлгі маңызды айырмашылықтардың бірі болып табылады. Агроөнеркәсіптік
кешеннің отандық схемасында мемлекеттік басқару әдетте әдейі көрсетілген
жоқ. Өйткені, әкімшіл әміршіл жүйеде мемлекеттік реттеу бүкіл экономикалық
жүйенің басынан аяғына дейін экономикалық дамуды қозғаушы факторы болғаны
айтпаса да түсінікті. Ал, экономика жағдайында мемлекеттік реттеу
агробизнес жұмыс істеуінің тегерішіне қосылған экономикалық аграрлық
секторындағы өндірістік және экономикалық процестерді қамтамасыз етудің
басқарушы және үйлестіруші элементі көрінетіні рас.
Агроөнеркәсіптік өндіріс пен агробизнесті жекелеген сфераларға бөлу
процесінің экономикалық мазмұны, біріншіден, агроөнеркәсіп кешенінің түпкі
өнімінің жасаудағы олардың әрқайсысының орнын анықтауда, екіншіден,
тұтастай алғанда, агроөнеркәсіптік кешеннің тиімді және қарқынды дамуы
жекелеген салалар мен сфералардың рационалды ара қатынасынан айқындалатын
болатыннан, бұл кешендердің ішкі тепе теңдік құрылымының қажеттілігінде
жатыр.
Біздің республикамызда маркетингтік сфераның (өнімді өңдеу, сақтау,
тасымалдау және өткізу) дамымай артта қалуының басты себебі ауыл
шаруашылығы шикізаты мен азық түлігінің көп ысырапқа ұшырауы болып
табылады. Кейбір жылдары жалпы өнімнің 25-35проценті ысырап болған.Біздің
еліміздегі агроөнеркәсіп кешкні түпкі өнімнің құрылымын Америка Құрама
Штаттарындағы салыстыру көрсеткеніндей,бұл жердегі айырмашылық бізді аса
қуанта қоймйды.АҚШ өта агроөнеркәсіп кешенініңтүпкі өнімнің 70 – проценттен
астамы маркетингтік сфераның, тек 10 – процентке жуығы ауылшаруашылығының
үлесіне тиеді. Ал, біздің республикамызда ауыл шаруашлығының үлесі 50 –
проценттенасып кетіп отыр. Оның үстіне АҚШ – та ІІІ сфераның өзінде сауда
жүйесі басым, ал бізде бұл жұмыстарды тамақ өнеркәсібі атақарады.
Дәл осындай жағдай нарықтық экономикасы дамыған басқа елдер де
қалыптасқан. Мсалы, Францияда азық – түлік құнының 75 проценттелдерінде
түпкі ен астамы аулшаруашылығынан тыс жерлерде жасалады. Скандинавия
өнімдегі тамақ өнеркәсібінің үлесі 65 процент құрайды.
Батыс елдері агроөнеркәсіп ешені құрылымының қозғалысына тән бәр жәйт,
мұнда азық - өндірумен айналысатын жұмысшылардың жалпы санын қысқарту
байқалады. Мысалы, АҚШ – та 1960-1985 жылдар аралығында мұндай қысқарту 30
процентке жуық болды.Мұның өзі негізінен ауыл шаруашылығы өндірісі есебінен
жасалып отыр. Ал, өңдеу саласындағы және саудадағы қызметкерлердің саны өсе
түсуде. Айталық, АҚШ – та соңғы он жыл ішінде агроөнеркәсіп кешенінің
маркетингтік сферасында жұмыс істейтіндердің саны бір жарым есе өсті. Қорды
қажет ететін салалар (агроөнеркәсіп кешенінің бірінші сферасы) мен
шығарылатын техника мен ауыл шауашылығы өнімдерін өндіру технологиясының
бір-бірімен сәйкес келмеуі, егін шруашылғы мен мал шаруашылығындағы
көптеген технологиялар үшін машиналардың жетілдірілген жүйесінің болмауы
қалыптасқан ауыл шаруашылығы өндірісінің (агроөнеркәсіп кешенінің ІІ
сферасы) үлес салмақтарын салыстыру отандық агроөнеркәсіп кешкенінде
салааралық және ішкісалалық сәйкестіктің жоқтығын аңғартады. Шығарылатын
техниканың сапасы да айтарлықтай емес. Қазіргі заманғы жағдайда
экономиканың аграрлық секторын реформалау ауыл үшін ұсынылып отырған
техниканың сәйкессіздігін қатты сезініп отыр. Кезінде ұжымшарлар мен
кеңшарлардың кең ауқымда жүргізлетін өндірісіне ыңғайланып жасалынған
техника қазір шағын шаруа қожалықтарының қажеттілігі мен сұранысына жауап
бермейді. Ауыл шаруашылығының өз ішінде мал басына арналған жем-шөп
өндірудің көлемі мен сапасы, малды азықтандыру технологиясы мен күту
процесінің сәйкессіздігі байқалады.
Бұрынғы КСРО да, оның ішінде Қазақстанда агроөнеркәсіп кешеніндегі
құрылымдық сәйкессіздіктерді жою әрекеті 80-жылдардың өзінде бірнеше рет
бой көрсеткен.
Агроөнеркәсіп кешкенінің құрылымын ретке келтіру мақсатында Азық-түлік
бағдарламасы қабылданып, агроөнеркәсіптік өндірісті басқару қайта құрылды.
Бірақ шамадан тыс орталықтандырылу мен әміршіл-әкімшіл экономика шеңгелінде
бұл міндетті орындау мүмкін емес.Агроөнеркәсіптік кешен сияқты кең көлемді
жүйеде тиімді құрылымдық өзгерістерді тікелей нарықтық байланыстар
негізінде жүйенің өз- өзін реттеу жолымен ғана жасауға болады.
Экокномика сферасында, оның ішінде аграрлық секторда бірдей бастау
алғанынан қарамастан, бұрынғы одақтық республикаларда көзге ілмей кетуге
болмайтын өзіндік ерекшеліктер бар. Мұның өзі КСРО тарағаннан кейін пайда
болған барлық жаңа мемлекеттерге, оның ішінде Қазақстанға да теңдей
қатысты.
Нарықтық экономикаға барар жолағы Қазақстан республикасы агроөнеркәсіп
кешені дамуының жай-күйі, негізгі проблемалары мен бағыттарын қарастырайық.
ІІ. Қазақстанның агроөнеркәсіптік кешені және оның реформалау мен
нарықтық қатынастарға көшу кезеңіндегі дамуының негізгі бағыттары
Қазақстан – 16,5 миллион адам тұратын Орталық Азиядағы ірі ел, ол
өзінің көлемі жағынан дүрие жүзінде сегізінші орын (жер аумағы 2 миллион
717,3 мың шаршы километр) алады.
Көмір, қара және түсті металл, мұнай, газ өндіру жөніндегі дамыған
өнеркәсібі, металлургия және металл өңдеу, машина жасау, химия және жеңіл
өнеркәсібімен қатар республиканың мықты агроөнеркәсіптік потенциялы да бар.
Ауыл шаруашылық жерінің жалпы көлемі 222,3 миллион гектар, жайылымдық
жер 182 миллионнан астам гектар және шабындық жер 5 миллионға жуық гектар
құрайды. Бұл дүние жүзіндегі ауыл шаруашылығы жағынан дамыған көптеген
елдердегіден әлдеқайда көп. Соңғы жиырма жылдың ішінде жыр сайын орташа
есеппен 24 миллион тоннаға жетеғабыл ет, 3,5 миллион тоннадан астам сүт
және 100 мың тоннаға жуық жүн өндірілді.
Қазақстанда ауыл шаруашылығы дақылдарының 60-қа жуық түрі өндіріледі,
сүтті және етті ірі қара, жүнді, етті-майлы және қаракөл қойлар, жылқ,
түйе, шошқа, құстың бірнеше түрлері, марал, сондай-ақ ара мен балық, мамық
жүнді аң шаруашылығы бар.Республиканың агроөнеркәсіп кешкенінің бәрәншә
сферасы ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz