Валюталық реттеу және валюталық бақылау



1. Валюталық реттеу және валюталық бақылау
2. Валюталық реттеу және бақылау мақсаттары мен мiндеттерi
3. Валюталық реттеудiң әдiстерi
4. Валюталық шектеулер
Валюта – мемлекеттердiң заңды төлем құралы ретiнде немесе оны қолма-қол және қолма-қол жасамайтын нысандардағы, банкноттар, қазынашылық билеттер мен металл ақша, оның iшiнде қымбат металдардан жасалған ақша түрiндегi (айналыстан алынған немесе алынатын, бiрақ айналыста жүрген ақша белгiлерiне айырбастауға жататындарын қосқанда) ресми стандарттар ретiнде қабылданған ақша бiрлiктерi, сондай-ақ шоттардағы, оның iшiнде халықаралық ақша немесе есеп айырысу бiрлiктерiндегi қаражат.
Ұлттық валюта - Қазақстан Республикасының валютасы.
Шетелдiк валюта – шет мемлекеттерiнiң валютасы.
Валюталық құндылықтарға:
 шетел валютасы;
 номиналы шетел валютасында көрсетiлген бағалы қағаздар және төлем құжаттары;
 тазартылған құйма алтын;
 ұлттық валюта, резиденттер мен резидент еместер арасында олармен операциялар жасалған жағдайда, номиналы ұлттық валютада көрсетiлген баҚалы қаҚаздар мен төлем құжаттары жатады.
Валюталық бақылау валюталық реттеу жүйесiндегi маңызды құрам болып табылады. Қазақстан Республикасында валюталық бақылауды валюталық бақылау органдары мен агенттiктерi жүзеге асырады.
Қазақстан Республикасындағы валюталық бақылау органдары заңдарға сәйкес валюталық реттеу функцияларын жүзеге асыруға құқылы мемлекеттiк органдар (Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкi, кеден органдары және басқалары) болып табылады.
Валюталық бақылау органдары өздерiнiң функцияларын жүзеге асыру үшiн валюталық бақылау агенттерiн тартуға және олардың мiндеттi орындауы үшiн жекелеген тапсырмалар беруге құқылы.
Валюталық бақылау агенттерi уәкiлеттi банктер және банк операцияларының жекелеген түрлерiн жүзеге асыратын ұйымдар, сондай-ақ олар операциялар жүргiзген кезде валюта заңдарының сақталуын бақылау мiндеттi жүктелген басқа да ұйымдар болып табылады.
Уәкiлеттi банктер – банк заңдарында көзделген операциялар жүргiзуге Ұлттық Банкi берген лицензиясы бар және валюта операцияларын, оның iшiнде клиенттердiң тапсырмалары бойынша жүзеге асыратын банктер.
Банк операцияларының жекелеген түрлерiн жүзеге асыратын ұйымдар Қазақстан Республикасының заңдары бойынша банк болып табылмайтын, шетел валютасында банк операцияларын жүргiзуге Ұлттық Банк берген лицензиясы бар заңды тұлғалар болып есептеледi.

Пән: Қаржы
Жұмыс түрі:  Материал
Тегін:  Антиплагиат
Көлемі: 10 бет
Таңдаулыға:   
1. Валюталық реттеу және валюталық бақылау

Валюта – мемлекеттердiң заңды төлем құралы ретiнде немесе оны қолма-
қол және қолма-қол жасамайтын нысандардағы, банкноттар, қазынашылық
билеттер мен металл ақша, оның iшiнде қымбат металдардан жасалған ақша
түрiндегi (айналыстан алынған немесе алынатын, бiрақ айналыста жүрген ақша
белгiлерiне айырбастауға жататындарын қосқанда) ресми стандарттар ретiнде
қабылданған ақша бiрлiктерi, сондай-ақ шоттардағы, оның iшiнде халықаралық
ақша немесе есеп айырысу бiрлiктерiндегi қаражат.
Ұлттық валюта - Қазақстан Республикасының валютасы.
Шетелдiк валюта – шет мемлекеттерiнiң валютасы.
Валюталық құндылықтарға:
▪ шетел валютасы;
▪ номиналы шетел валютасында көрсетiлген бағалы қағаздар және
төлем құжаттары;
▪ тазартылған құйма алтын;
▪ ұлттық валюта, резиденттер мен резидент еместер арасында
олармен операциялар жасалған жағдайда, номиналы ұлттық валютада
көрсетiлген баҚалы қаҚаздар мен төлем құжаттары жатады.
Валюталық бақылау валюталық реттеу жүйесiндегi маңызды құрам болып
табылады. Қазақстан Республикасында валюталық бақылауды валюталық бақылау
органдары мен агенттiктерi жүзеге асырады.
Қазақстан Республикасындағы валюталық бақылау органдары заңдарға
сәйкес валюталық реттеу функцияларын жүзеге асыруға құқылы мемлекеттiк
органдар (Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкi, кеден органдары және
басқалары) болып табылады.
Валюталық бақылау органдары өздерiнiң функцияларын жүзеге асыру үшiн
валюталық бақылау агенттерiн тартуға және олардың мiндеттi орындауы үшiн
жекелеген тапсырмалар беруге құқылы.
Валюталық бақылау агенттерi уәкiлеттi банктер және банк
операцияларының жекелеген түрлерiн жүзеге асыратын ұйымдар, сондай-ақ олар
операциялар жүргiзген кезде валюта заңдарының сақталуын бақылау мiндеттi
жүктелген басқа да ұйымдар болып табылады.
Уәкiлеттi банктер – банк заңдарында көзделген операциялар жүргiзуге
Ұлттық Банкi берген лицензиясы бар және валюта операцияларын, оның iшiнде
клиенттердiң тапсырмалары бойынша жүзеге асыратын банктер.
Банк операцияларының жекелеген түрлерiн жүзеге асыратын ұйымдар
Қазақстан Республикасының заңдары бойынша банк болып табылмайтын, шетел
валютасында банк операцияларын жүргiзуге Ұлттық Банк берген лицензиясы бар
заңды тұлғалар болып есептеледi.
Валюталық реттеу елдiң төлем балансының нығаюын, ұлттық валютаның
тұрақтылығын, iшкi валюталық рыноктың дамуын қамтамасыз ету мақсатында
валюта операцияларын жүргiзу тәртiбiн белгiлеу және оның сақталуына бақылау
бойынша уәкiлеттi мемлекеттiк органдарының (валюталық реттеу органдарының)
қызметiн бiлдiредi.
Қазақстан Республикасында валюталық реттеудiң негiзгi органы Қазақстан
Республикасының заңдарына сәйкес валюталық реттеу функциясын жүзеге
асыратын Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкi болып табылады.
Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкi валюталық реттеу және бақылау
саласында мынадай функциялады жүзеге асырады:
а) Қазақстан Республикасында шет ел валютасының және шет ел
валютасындағы бағалы қағаздар айналысының аясы мен тәртiбiн белгiлейдi, шет
ел валютасында операциялар жүргiзуге қажеттi шектеулер енгiзедi, соның
iшiнде осындай операциялар мен сыйақы ставкаларының көлемiне де енгiзiледi;

б) резиденттердiң және резидент еместердiң Қазақстан Республикасында
валюталық құндылықтармен операциялар жүргiзу ережелерiн белгiлейдi;
в) валюталық құндылықтарды Қазақстан Республикасына әкелу және Қазақстан
Республикасынан әкету және жiберу тәртiбiн белгiлейдi, сондай-ақ Қазақстан
Республикасы резиденттерінің шетел банктерiнде шоттар ашу тәртiбiн
айқындайды;
г) Қазақстан Республикасының валюталық заңдарына сәйкес валюталық
операцияларды, валюталық құндылықтарды пайдалануға байланысты қызметті
лицензиялау, валюталық операцияларды тiркеу және олар туралы хабарлау,
айырбастау пункттерiн тiркеу тәртiбiн белгiлейдi, сондай-ақ айырбастау
пунктiнiң тiркеу куәлiктерiн бередi және олардың қолданылуын тоқтата
тұрады;
д) Қазақстан Ұлттық Банкiнiң басқармасы айқындайтын тiзбеге сәйкес
Қазақстан Республикасы ұлттық валютасының шетел валюталарына ресми бағамын
белгiлейдi;
е) алтын-валюта активтерiн құрайды және солармен операциялар жасайды;
ж) мемлекеттiк органдармен келiсiм бойынша олардың құзыретiне сәйкес
Қазақстан Республикасындағы резиденттер мен резидент еместер орындауға
мiндеттi валюталық операциялар бойынша есепке алудың және есептiлiктiң
тәртiбi мен нысандарын белгілейдi;
и) банктер мен өзге тұлғалардың Қазақстан Республикасының банктiк және
валюталық заңдарын бұзу фактiлерi анықталған жағдайда, банктiк және
валюталық заңдарда көзделген санкцияларды қолдануға құқылы;
к) халықаралық есеп айырысуды ұйымдастырады, шет елдермен қаржы -
валюталық және кредиттiк-есеп айырысу қатынастарын жетiлдiредi;
л) жасасылған мемлекеттiк шарттарға сәйкес шетелдiк және халықаралық
ұйымдармен шет ел валютасын тартады;
м) тауарларды (жұмыстарды, қызметтердi) экспорттаудан түскен шетелдiк
валютаны мiндеттi түрде сату режимдi енгiзедi және өзгертедi.
Қазақстан Ұлттық Банкi валюталық реттеу және валюталық бақылау жөнiнде
Қазақстан Республикасының заңдарында көзделген басқа да функцияларды
орындауға құқылы.
Қазақстан Республикасының Үкiметi және өзге де мемлекеттiк органдар
Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес өз құзыретi шегiнде валюталық
реттеудi жүзеге асырады.
Валюталық реттеу объектiлерi Қазақстан Республикасының валютасы,
Қазақстан Республикасының валютасындағы бағалы қағаздар, валюталық
құндылықтар мен валюта операциялары болып табылады.

2. Валюталық реттеу және бақылау мақсаттары мен мiндеттерi

Валюталық реттеудiң негiзгi мақсаттары – ұлттық валютаны қорғауды және
оның тұрақтылығын қамтамасыз ету, төлем балансының тұрақтылығын қолдау,
iшкi валюта рыногын қалыптастыру және дамыту.
Валюталық реттеудiң негiзгi мiндеттерi:
← Қазақстан Республикасының аумағында валюта операцияларын
жүзеге асыру принциптерi мен тәртiбiн, валюта операциялары
субъектiлерiнiң құқықтары мен мiндеттерiн, валюта заңдарын
бұзғаны үшiн жауапкершiлiгiн айқындайтын нормативтiк құқықтық
актiлер әзiрлеу;
← Валюта заңдарының сақталуын бақылау (валюталық бақылау);
← Республикада жүргiзiлетiн валюта операциялары туралы ақпарат
жинау, ақпараттық-талдау материалдарын дайындау болып табылады.
Валюталық бақылау валюталық реттеу жүйесiнiң маңызды құрамы болып
табылады.
Валюталық бақылаудың мақсаты Қазақстан Республикасының валюта
рыногының субъектiлерi валюта операцияларын жүзеге асырған кезде олардың
заңдарды сақтауын қамтамасыз ету болып табылады.
Валюталық бақылаудың негiзгi мiндеттерi:
← жүргiзiлетiн валюта операцияларының қолданылып жүрген
заңдарға сәйкестiгiн және оларды жүзеге асыру үшiн қажеттi
лицензиялар мен тiркеу куәлiктерiнiң болуын анықтау;
← экспорт түсiмiнiң толық және уақтылы түсуiн, импорт мақсатына
шетел валютасымен жасалған төлемдердiң құқықтылығы мен
негiздiлiгiн, оның iшiнде олардың сыртқы экономикалық келiсiм-
шарттардың талаптарына сәйкестiгiн тексеру;
← валюта операциялары бойынша есепке алу мен есеп берудiң толық
және объективтi болуын тексеру.

3. Валюталық реттеудiң әдiстерi

Валюталық реттеу мәселелерiн шешу үшiн Қазақстан Республикасының
Ұлттық Банкi мынадай негiзгi әдiстердi қолданады:
• валюта операцияларының субъектiлерi мен объектiлерiн
айқындауды, валюта операциялары субъектiлерiнiң құқықтары
мен мiндеттерiн, валюта операцияларының жiктеуiн,
валюталық құндылықтар айналысының (иелiк ету, пайдалану,
басқару) ережесiн белгiлеудi көздейтiн валюта
операцияларын жүргiзу тәртiбiн белгiлеу және басқалары;
• валюталық щектеулердi енгiзу – валюта операцияларының
сипатына, субъектiлерiне, объектiлерiне, операциялар
көлемiне қарай белгiленген валюта операцияларын жасауға
шектеулердi (тыйым салуларды) белгiлеу және т.б.;
• валюталық құндылықтарды пайдалануға байланысты қызметтi
лицензиялау;
• капитал қозғалысына байланысты валюталық операцияларды
тiркеу;
• валюта операциялары туралы есептердi жинау және талдау;
• валюта заңдарының сақталуын бақылау, оның iшiнде экспорт-
импорт мәмiлелерiн паспорттау рәсiмiн белгiлеу және
тексерулердi (инспекцияларды) жүргiзу арқылы (ҚРҰБ
Басқармасының 05.09.01 ж. №343 қаулысымен бекiтiлген
Қазақстан Республикасында экспорт-импорт валюта бақылауын
ұйымдастыру туралы нұсқаулықты және ҚРҰБ Басқармасының
13.06.02 ж. №229 қаулысымен бекiтiлген Қазақстан
Республикасының валюта заңдарын сақтау мәселелерi жөнiнде
тексеру ұйымдастыру және жүргiзу ережесiн қараңыз);
• валюталық реттеу мәселелерi жөнiндегi халықаралық
ынтымақтастық.
Валюталық реттеудiң негiзгi әдiстерiнiң бiрi валюта операцияларын
жүргiзу тәртiбiн белгiлеу болып табылады, ол валюталық реттеу мәселелерi
жөнiнде нормативтiк құқықтық актiлердi басу арқылы жүзеге асырылады.
Негiзгi мақсаты - Қазақстан Республикасының валюталық рыногы
субъектiлерiнiң валюта операцияларын жүргiзу тәртiбiн сақтауын қамтамасыз
ету.
Мұндай валюта операцияларына:
• валюталық құндылықтарға меншiк құқығының және өзге де
құқықтардың көшуiне байланысты мәмiлелер;
• валюталық құндылықтарды кез келген тәсiлмен Қазақстан
Республикасына әкелу және жiберу, сондай-ақ Қазақстан
Республикасынан әкету және жiберу жатады;
Резиденттер және резидент еместер арасында валюта операциялары:
• ағымдағы операцияларға;
• капитал қозғалысына байланысты операцияларға бөлiнедi.
Ағымдағы операцияларға:
• тауарлар, жұмыстар және қызметтер үшiн төлемдi не аванстық төлемдi
180 күннен аспайтын мерзiмге кейiнге қалдыруды көздейтiн экспорт-
импорт мәмiлелерi бойынша есеп айырысуға арналған аударымдар;
• 180 күннен аспайтын мерзiмге кредиттер беру және алу;
• салымдар (депозиттер), инвестициялар, заем және өзге де операциялар
бойынша дивидендтер, сыйақы (мүдде) және өзге де кiрiстердi аудару
және алу;
• гранттарды, мұрагерлiк сомаларды, жалақыны, зейнетақыны,
алименттердi аударуды және басқаларын қоса алғанда, сауда сипаты
жоқ аударымдар;
• капитал қозғалысына байланысты операцияларға датпайтын барлық өзге
де валюта операциялары жатады.
Капитал қозғалысына байланысты операцияларға:
• инвестицияларды жүзеге асыру;
• интеллектуалды меншiк объектiлерiне қатысты айрықша құқықтарды
толық берудi көздейтiн мәмiлелер бойынша есеп айырысуға арналған
аударымдар;
• жылжымайтын заттарға теңестiрiлген мүлiктi қоспағанда, жылжымайтын
мүлiкке мүлiктiк құқықтар үшiн ақы төлеу аударымдары;
• тауарлар, жұмыстар және қызметтер үшiн төлемдi не аванстық төлемдi
180 ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Валюталық реттеуді либерализациялаудың әлемдік тәжірибесі
Валюталық бақылау
«Қазақстан Республикасындағы валюталық реттеу»
Валюталық операцияларды классификациялау
Валюталық нарықтағы сұраныс пен ұсыныстың өзара әсері
Валюталық реттеу қызметі
Валюталық операциялардың сипаттамасы
Валюта жүйесі
Валюта нарығы және валюталық операциялар
Қазақстан Республикасының ұлттық валюталық қалыптасуы мен дамуы
Пәндер