Іс - әрекет туралы жалпы түсінік



Іс-әрекетті зерттеу кезінде психологияны, ең алдымен, қоғамдық қатынастардың субъективтік бейнеленуінің түрлерін білдіретін эмоциялар ерігі, мақсаттың қалыптасуы, мотивтер қызықтырады. Субъектіге қатынассыз қарастырылатын іс-әрекеттің ешқандай психологиялық сипаттамалары болмайды. Олар тек іс-әрекет субъектісіне ғана тән болады.
Адамды белгілі бір жағдайда белгілі бір іс-әрекет жасауға не итермелейді? Кез келген тіршілік иесі сияқты адамның да белсенділігінің көзі оның қажеттіліктері, яғни адамның өз тіршілігі мен дамуының белгілі бір шарттарына тәуелді болатынын білдіретін - оның күйлері. Адамның қажеттіліктері өндіріс пен мәдениеттің дамуы салдарынан пайда болады. Егер жануарлардың қажеттіліктерін органикалық деп атауға болатын болса, онда адамның қажеттіліктері "органикалықтан жоғары" болып түрленеді.
Адам өз қажеттіліктерін қанағаттандыру үшін қоғамда тарихи қалыптасқан тәсілдерді қолданады. Жекелік пен қоғамдықтың бірлесуі қажеттіліктерден айқын көрінеді. Қажеттіліктердегі жекелік пен қоғамдықтың үйлесімі арқылы адам қажеттіліктерінің көпшілігі өзі енетін топтың, ұжымның, қоғамның қажеттіліктерімен тығыз байланысты болатынын түсіндіруге болады. Міне, сондықтан саналы түрде бір топқа (жанүдца, мектепте) біріктірілген адамдардың қажеттіліктері сәйкес келеді.
Қажеттіліктерді шығу тегі мен мағынасы бойынша бөлуге болады. Өзінің шығу тегі бойынша қажеттіліктер табиғи (органикалық) және мәдени болуы мүмкін. Табиғи қажеттіліктер адамның өмірін сақтау жэне қалыпты ұстап тұруымен байланысты болады (тамақ, ұйқы, ыстықтан немесе суықтан сақтану және т.б.). Табиғи қажеттіліктерді қанағаттандырмау - адамның өліміне экеледі. Мәдени қажеттіліктер объектілеріне қандай да бір табиғи қажеттіліктерді қанагаттандыратын заттар (қасық, ыдыс) сияқты, басқа адамдармен қарым-қатынасқа, қогамдық өмірге қатынасуға қажетті заттар да жатады.

Пән: Психология
Жұмыс түрі:  Материал
Тегін:  Антиплагиат
Көлемі: 4 бет
Таңдаулыға:   
ІС - ӘРЕКЕТ ТУРАЛЫ ЖАЛПЫ ТҮСІНІК
Іс-әрекетті зерттеу кезінде психологияны, ең алдымен, қоғамдық
қатынастардың субъективтік бейнеленуінің түрлерін білдіретін эмоциялар
ерігі, мақсаттың қалыптасуы, мотивтер қызықтырады. Субъектіге қатынассыз
қарастырылатын іс-әрекеттің ешқандай психологиялық сипаттамалары болмайды.
Олар тек іс-әрекет субъектісіне ғана тән болады.
Адамды белгілі бір жағдайда белгілі бір іс-әрекет жасауға не
итермелейді? Кез келген тіршілік иесі сияқты адамның да белсенділігінің
көзі оның қажеттіліктері, яғни адамның өз тіршілігі мен дамуының белгілі
бір шарттарына тәуелді болатынын білдіретін - оның күйлері. Адамның
қажеттіліктері өндіріс пен мәдениеттің дамуы салдарынан пайда болады. Егер
жануарлардың қажеттіліктерін органикалық деп атауға болатын болса, онда
адамның қажеттіліктері "органикалықтан жоғары" болып түрленеді.
Адам өз қажеттіліктерін қанағаттандыру үшін қоғамда тарихи қалыптасқан
тәсілдерді қолданады. Жекелік пен қоғамдықтың бірлесуі қажеттіліктерден
айқын көрінеді. Қажеттіліктердегі жекелік пен қоғамдықтың үйлесімі арқылы
адам қажеттіліктерінің көпшілігі өзі енетін топтың, ұжымның, қоғамның
қажеттіліктерімен тығыз байланысты болатынын түсіндіруге болады. Міне,
сондықтан саналы түрде бір топқа (жанүдца, мектепте) біріктірілген
адамдардың қажеттіліктері сәйкес келеді.
Қажеттіліктерді шығу тегі мен мағынасы бойынша бөлуге болады. Өзінің
шығу тегі бойынша қажеттіліктер табиғи (органикалық) және мәдени болуы
мүмкін. Табиғи қажеттіліктер адамның өмірін сақтау жэне қалыпты ұстап
тұруымен байланысты болады (тамақ, ұйқы, ыстықтан немесе суықтан сақтану
және т.б.). Табиғи қажеттіліктерді қанағаттандырмау - адамның өліміне
экеледі. Мәдени қажеттіліктер объектілеріне қандай да бір табиғи
қажеттіліктерді қанагаттандыратын заттар (қасық, ыдыс) сияқты, басқа
адамдармен қарым-қатынасқа, қогамдық өмірге қатынасуға қажетті заттар да
жатады. Мәдени қажеттіліктердің қанағаттандырылмауы адамның физикалық
өліміне әкелмейді, бірақ элеуметтік өлімді тудырады.
Заттың сипатына байланысты қажеттіліктер, материалдық мәдениеттің
заттарына (тамақ, киім, үй, тұрмыс заттары және т.б.) байланысты
материалдық және қоғамдық сана өнімдеріне (ой және сезіммен бөлісу
қажеттілігі, ақпарат алу, музыка тыңдау, әдемілікті көру және т.б.)
тәуелділікті көрсететін рухани болып бөлінеді. Барлық қажеттілік түрлері
арасында үздіксіз байланыстың болатыны айдан анық. Материалдық қажеттілікті
канағаттандырмай рухани қажеттілікті қанағаттандыру мүмкін емес.
Алайда қажеттілік өздігінен саналы іс-әрекетті тудырмайды. Саналы
қажёттілік мінез-құлықтың - мотиві болып табылады. Іс-әрекетт психологиялық
тұрғыдан талдағанда мотив пен мақсат ұғымдары маңызды орын алалады.
Мақсатсыз, мотивсіз іс-әрекеттің болуы мүмкін емес. Мотив пен мақсат іс-
әрекет кезінде субъект дамытатын күштер шамасы мен іс-әрекеттің бағытын
көрсететін, іс-эрекет шамасын қалыптастырады.
Іс-әрекет мақсаты - бұл адам әрекетінің сипаты мен амалын анықтайтын
заң сияқты, іс-әрекеттің болашақ нәтижесін анық елестету. Мақсат жеке іс-
әрекетке сырттан енгізілмейді, адамның өзі қалыптастырады.
Қалыптастырылмаған мақсат жеке іс-әрекетге жүзеге асырылады. Іс-әрекеттің
күрделілігі мақсатгың пәнінен қаншалықты алыс екеніне, сондай-ақ адамдағы
бар амалдарға байланысты болады.
Сонымен біз мақсаттарды алыс және жақын деп бөле аламыз. Егер адам
жақын мақсаттарды ғана басшылыққа алса - оның әрекетінің болашағы болмайды.

ІС-ӘРЕКЕТТІҢ ТҮРЛЕРІ
Іс-әрекет - тарихи қоғамдық дәреже. Кез келген іс-әрекет қоғам
әрекетімен үздіксіз байланыста, кез келген жеке адам - басқа адамдармен
байланыста болады. Жекелеген іс-әрекет қоғамдық байланыстар мен
қатынастардан тыс бола алмайды. Мәселен, аралда жалғыз қалған ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Адамның іс-әрекеті
Психологиядағы зерттеу әдістері
Аяқталмаған қылмысты саралау
Жеке тұлға психологиясы
Таным процестер және олардың инженерлік ерекшеліктері
Білімді меңгеру кезеңдері
Алғашқы әскери дайындық оқу бағдарламасы
Қылмыс субьектісінің белгілері
Инновациялық сабақты ұйымдастырудың (жоспарлаудың) қазіргі формасы
Менеджмент психологиясы жайлы лекциялар
Пәндер