Жер ресурстары мен топырақ жамылғысы

І. Кіріспе
Жер ресурстары мен топырақ жамылғысы.

II. Негізгі бөлім
а) Жер ресурстарын ұтымды пайдалану.
ә) Топырақ . тіршілік ортасы.
б) Жер ресурстары мен топырақты қорғау жөніндегі ҚР..дағы заңдар.

III. «Бүгін күн көрейік, ертеңгіні көре жатармыз»... .

Күн жүйесін айналып жүрген 9 планетаның бірі – Жер болып табылады. Жер ядро, мантия және жер қыртысы (литосфера) сияқты қабаттардан тұрады. Жердің өзіндік радиусы, салмағы, көлемі бар. Енді сол Жердің қойнауы қазба байлыққа толы.
Жер қойнауындағы пайдалы кендерді 3 топқа бөлеміз:
• Жанатын пайдалы кендер – көмір, шым тезек, мұнай, газ, т.б
• рудалы пайдалы кендер – темір, қалайы, қорғасын, мырыш, т.б.
• рудасыз пайдалы кендер – тау мен химия шикі заттары, отқа төзімді материалдар.
Адамдар ерте заманнан бері жер қойнауынан пайдалы заттарды алып, керегіне жаратып келеді. Пайдалы кендер қазу мөлшері жыл сайын өсіп, қазір 125 миллиард тоннаға жетті. Алғашында жер қойнауынан тек 4 металл: алтын, күміс, темір және мыс алынатын болса, осы күні 200-ден астам шикізат пен отын түрлері қазылады. Бірақ жер қойнауы әлі толық зерттеліп болған жоқ.
Жер қойнауын жан-жақты зерттеу және тереңірек қарау үшін кең көлемде сейсмикалық, геофизикалық, геологиялық іздестіру жұмыстарын жүргізу қажет.
Дамыған, өркениетті елдер ішіндегі минералды шикізатқа бай ел ол – АҚШ. Ал Батыс Европа елдері мен Жапонияда мұндай шикізат көзі өте аз. Сондықтан көптеген елдер өздерінің кендерін кейінгі ұрпақтарына сақтап, шет елдерден арзан бағамен алғанды тәуір көреді.
Қазақ жері де қазба кендерге өте бай. Тас көмір, қоңыр көмір, мұнай, газ, түсті, асыл және сирек кездесетін металдарға, рудасыз пайдалы қазбаларға, Қазақстанда көмірдің он шақты бассейні, кен өндіретін көптеген заводтардың қоры шоғырланған.
Енді сол қазба байлықтарын «жаратылыстың бергені көп» екен деп қолда барды шашып-төгу, орынсыз жұмсау, қазірге керегін алып, қалғанын қалдық санау дұрыс емес.Елдің байлығы сол жұрттың мұрасы, онымен басқаларды тойдырамыз деу ұрпақтың үлесін шашып-төгу деген сөз. Сондықтан өзіміздің келешек ұрпақтарымыз үшін сол байлықты жеткізуіміз керек.

Экологиялық дағдарыстың туындауын болдырмау үшін, тіршілік ететін ортаның, өндірістің, экожүйенің табиғатпен байланыстылығын толық, терең зерттеуді талап етеді. Қандай қоғамда еңбек етсекте, ондағы экологиялық ілімді толық талдамай біздің болашағымыздың бұлдыр екендігін, яғни қауіпті шаралардың туындауы сөзсіз. Жер бетіндегі биосфера адам айналасындағы табиғи орта құрамдастары, сонымен қатар ғаламдық экожүйені қамтиды. Жер кыртысындағы микроағзалардың тіршілік әрекеті, гидросферадағы өсімдік және жануарлар тіршілігінің дамуы т.б. бір сөзбен айтқанда, биогеоценоздағы тіршілік мекенінің дамуы, кемуі, жойылып кетуі – экологиялық құбылыстың қалыптасу кезеңдерін көрсетеді. Биосфераның кеңістігіндегі Жердің массасы 6,1021т, көлемі –
1,083 ∙ 1012км3, беткі ауданы – 510,2 млн.км2.

1. Ә.Т.Қанаев, З.Қ.Қанаева «Экология», Алматы, «Қазақ университеті», 2008.
2. А.Т.Қуатбаев «Жалпы экология», Алматы, 2008
3. Ғ.Сағымбаев «Экология негіздері», Алматы-1995 Республикалық баспа қызметі
4. Ұ.Б.Асқарова «Экология және қоршаған ортаны қорғау», Алматы 2007
5. Г.С.Оспанова, Г.Т.Бозштаева «Экология негіздері», Алматы, 2002