Мұнаймен ластанған топырақты микроорганизмдермен тазалау

1. Мұнай және мұнай өнімдері
2. Топырақтағы мұнай миграциясы
3. Топырақтағы мұнайдың микробтық деградациясы
4. Топырақтағы көмірсу қышқылдандыратын микроорганизмнің таксономиялық әртүрлілігі мен таралуы

Қазіргі кезде көмірсутектердің негізгі көзі мұнай болып табылады. Сондықтан қазіргі заманғы 130 өндірістің ішінде мұнай өндіру қоршаған ортаға әсерінің қауіптілігі жағынан 3-ші орын алады. Қазіргі технологиялар деңгейінде мұнай және мұнай өнімдерінің 1-ден 16,5 пайызы оларды дайындау,қайта өңдеу және тасымалдау кезінде төгіледі.
Мұнайдың құрамына метанды көмірсутектер, циклоалкандар, ароматты көмірсутектер жатады. Олардың токсинды әсерлері өте күшті, мутогенді және концерогенді болып келеді. Мұнайдың көмірсутекті емес қоспасына шайырлар және асфальтендер жатады. Ванадий, никель, уранның концентрациялары жоғары болады. Экологиялық тұрғыдан мұнайдың маңызды компоненттері күкіртті қосылыстар болып саналады

Топырақтағы мұнай миграциясы

Территория ластануының негізгі 2 әдісін бөліп алуға болады:
 Мұнайдың топырақ бетіне жайылуы
 Апат нәтижесінде жоғары қысыммен топырақ бетіне мұнайдың шашылуы

Мұнайдың топырақ бетіне жайылуы

Мұндай жайылу әртүрлі 2 зонаның қалыптасуына әкеледі.
1. Максималды концентрация нәтижесінде өсімдіктің толығымен жойылуы
2. Ауыспалы – бетінде мұнай болмайды. Ол жарым-жартылай шөп өсімдіктердің өліміне әкеледі.

Апат нәтижесінде жоғары қысыммен топырақ бетіне мұнайдың шашылуы

Мұндай фонтан биіктігі көп територияны ластайды. Топырақта мұнай келесі жағдайда болады:
1. Бос, қозғалмалы сұйық жағдайда
2. Бос, қозғалыссыз жағдайда
3. Сорбирленген жағдайда(органикалық немесе органоминералды массамен байланысты)
4. Топырақ бетінде қабат ретінде

Профиль бойынша мұнай миграциясы екі әдіспен жүзеге асады:
Фронтальды ағу
Миграция каналдары арқылы гравитациялық ағу

Профиль бойынша мұнайдың орналасуы топырақтың генетикалық құрылымымен, механикалық құрамымен анықталады. Мысалы: шымды ақшыл сұрғыл түсті топырақта мұнай орналасуы элювиальды – иллювиальды типті болып сипатталады. Элювиальды горизонтта А2 – 0,02-0,08г/кг иллювиальды горизонтта В – 0,15-0,50 г/кг Сулы ерітінділерде топырақтан көмірсудың қарқынды шығуы температураға байланысты ауысады. Температура төмендесе мұнай компоненттерінің ерігіштігі төмендейді,ал миграция процесі ақырындайды.
Топырақтағы мұнайдың микробтық деградациясы
Қолайлы жағдайда мұнайды қышқылдандыратын микроорганизмдер метаннан ең ауыр көмірсуларға дейін бұзады. Кестеде мұнай компоненттерінің микроорганизмдерге тұрақтылығы көрсетілген.