Экономиканы салықтық реттеу және оның Қазақстан экономикасы үшін маңыздылығы



Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
ЭКОНОМИКАНЫ САЛЫҚТЫҚ РЕТТЕУ ЖӘНЕ ОНЫҢ ҚАЗАҚСТАН ЭКОНОМИКАСЫ ҮШІН МАҢЫЗДЫЛЫҒЫ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
1. Экономиканы салық механизмі арқылы реттеудегі тура және жанама салықтық реттеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
2. Мемлекеттік фискалдық саясаты, оның экономиканы ынталандыру және тежеу құралдары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
3. Нарықтық тепе.теңдiктi мемлекеттік салық саясаты арқылы реттеу
Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
Қолданылған әдебиеттер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
Қазіргі таңда Қазақстан Республикасы егемендік алып, дербес мемлекет болған және белсенді түрде нарықтық экономикаға өту кезінде экономиканы реттеуде салық жүйесі елеулі орын алады. Өзінің тәуелсіздігін және дербестігін алған кез келген мемлекетке тұрақты, әрі күшті қаржылық база керек. Дамыған елдердің тәжірибесі көрсетіп отырғандай нарықтық экономика жағдайында мемлекеттің қаржылық негізі шаруашылық субъектілерден және халықтардан жиналған салық болып табылады.
Нарықтық қатынастардың құрылымында да, мемлекет тарапынан оларды реттеу механизмiнде де қаржы және оның негiзiндегi салық жүйесi мен салық салу механизмi зор рол атқарады. Салықтар мемлекеттер пайда болуымен бiрге пайда болды. Мемлекет құрылымының өзгеруi, өркендеуi әрқашан салық жүйесiнiң қайта құрылуымен және жаңаруымен қабаттаса жүредi.
“Салық” ұғымы әр түрлi экономикалық әдебиеттерде әр түрлi қарастырылады. Негiзiнен көптеген экономикалық әдебиеттерде “салық” ұғымы бюджет қорына белгiлi бiр көлемежәне белгiлi бiр уақытта түсетiн мiндеттi төлем ретiнде қарастырылады.
Осы мемлекеттiң қаржы ресурстарының бастапқы категориясы және мемлекеттiк қызметтердi iске асырудың, экономиканы мемлекеттік тікелей және жанама рететудің негiзi болып табылатын салықты жан-жақты талдап, салық салу механизмiнiң қызмет етуiн, салықтың негiзгi элементтерiн және осылардың басын қосып, ұйымдастырып отыратын салық жүйесiн жан жақты талдау осы тақырыптың өзектiлiгiн ашады.
Бұл тақырыпты орындаудағы негізгі мiндеттерiм келесiдей:
• Салықтың жалпы экономикалық мәнiн ашу;
• Салық салудың негiзгi элементтерi мен оның құрылымдарын талдау;
• Салықтың экономикадағы атқаратын қызметтерiн көрсету;
• Салық салу қағидаларын жан-жақты қарастыру;
• Қазақстан Республикасының салық жүйесiнiң қалыптасуы мен дамуын және оны басқару шараларын атап өту;
• 2002 жылғы жаңа Салық Кодексi бойынша енгiзiлген салықтар мен алымдар түрлерiн атап өту және салық түрлерi мен оның ерекшелiктерiне тоқталу болып табылады.
• Экономиканы салықтық реттеудегі фискалдық саясаттың ерекшеліктеріне тоқталып өту;
• Нарықтық экономиканының тепе-теңдңгін қалыптастырудағы салықтардың маңызы мен салық салу қызметін жетілдіру шараларын талдау;
1. Қазақстан Республикасының “Салық және бюджетке төленетiн басқа да мiндеттi төлемдер туралы” Заңы. (Салық Кодексi). – Алматы, 2002ж.-232 б.
2. Черник Д.Г. Починок А.П. Основы налоговой системы: Учебное пособие для вузов. – Москва: Финансы, Юнити, 1998. – 422с.
3. Ильясов К.К., Зейнелғабдин А.Б., Ермекбаева Б.Ж. Налоги и налогообложение. Алматы, Рауан, 1995.- 230 с.
4. Худяков А.И., Наурызбаева Н.Е. Налог: понятие, элементы, установление, виды. Алматы: - ТОО Баспа, 1998 – 160с.
5. Ермекбаева Б.Ж. Салықтар және салық салу: Оқу құралы – Алматы: - 2003. – 131 бет.
6. Ермекбаева Б.Ж. Жалпы мемлекеттiк салықтар. Алматы, Экономика, - 1997 ж. – 158 бет.
7. Iлиясов Қ.Қ., Құлпыбаев С. Қаржы: Оқулық. – Алматы: 2003. – 448 бет.
8. Мамыров Н.Қ., Тiлеужанова М.Ә. - Макроэкономика: Оқулық. – Алматы: Экономика. - 2003. – 432 бет.
9. А.Исаева «Мемлекеттің дамуына әсер ету тұрғысындағы Қазақстанның қазіргі кездегі салық жүйесінің ерекшеліктері» // Қаржы-Қаражат, 2005, №6, 22-25 стр.
10. Статистический ежегодник. Алматы. – 2006г.

Пән: Экономика
Жұмыс түрі:  Реферат
Тегін:  Антиплагиат
Көлемі: 15 бет
Таңдаулыға:   
Жоспар

Кіріспе
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
ЭКОНОМИКАНЫ САЛЫҚТЫҚ РЕТТЕУ ЖӘНЕ ОНЫҢ ҚАЗАҚСТАН ЭКОНОМИКАСЫ ҮШІН
МАҢЫЗДЫЛЫҒЫ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
1. Экономиканы салық механизмі арқылы реттеудегі тура және жанама салықтық
реттеу
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ... ... ... ...
2. Мемлекеттік фискалдық саясаты, оның экономиканы ынталандыру және тежеу
құралдары
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ... ... ... ... ...
3. Нарықтық тепе-теңдiктi мемлекеттік салық саясаты арқылы реттеу

Қорытынды
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ..
Қолданылған әдебиеттер
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ...

Кіріспе

Қазіргі таңда Қазақстан Республикасы егемендік алып, дербес мемлекет
болған және белсенді түрде нарықтық экономикаға өту кезінде экономиканы
реттеуде салық жүйесі елеулі орын алады. Өзінің тәуелсіздігін және
дербестігін алған кез келген мемлекетке тұрақты, әрі күшті қаржылық база
керек. Дамыған елдердің тәжірибесі көрсетіп отырғандай нарықтық экономика
жағдайында мемлекеттің қаржылық негізі шаруашылық субъектілерден және
халықтардан жиналған салық болып табылады.

Нарықтық қатынастардың құрылымында да, мемлекет тарапынан оларды
реттеу механизмiнде де қаржы және оның негiзiндегi салық жүйесi мен салық
салу механизмi зор рол атқарады. Салықтар мемлекеттер пайда болуымен бiрге
пайда болды. Мемлекет құрылымының өзгеруi, өркендеуi әрқашан салық
жүйесiнiң қайта құрылуымен және жаңаруымен қабаттаса жүредi.

“Салық” ұғымы әр түрлi экономикалық әдебиеттерде әр түрлi
қарастырылады. Негiзiнен көптеген экономикалық әдебиеттерде “салық” ұғымы
бюджет қорына белгiлi бiр көлемежәне белгiлi бiр уақытта түсетiн мiндеттi
төлем ретiнде қарастырылады.
Осы мемлекеттiң қаржы ресурстарының бастапқы категориясы және
мемлекеттiк қызметтердi iске асырудың, экономиканы мемлекеттік тікелей және
жанама рететудің негiзi болып табылатын салықты жан-жақты талдап, салық
салу механизмiнiң қызмет етуiн, салықтың негiзгi элементтерiн және
осылардың басын қосып, ұйымдастырып отыратын салық жүйесiн жан жақты талдау
осы тақырыптың өзектiлiгiн ашады.

Бұл тақырыпты орындаудағы негізгі мiндеттерiм келесiдей:

• Салықтың жалпы экономикалық мәнiн ашу;
• Салық салудың негiзгi элементтерi мен оның құрылымдарын талдау;
• Салықтың экономикадағы атқаратын қызметтерiн көрсету;
• Салық салу қағидаларын жан-жақты қарастыру;
• Қазақстан Республикасының салық жүйесiнiң қалыптасуы мен дамуын және
оны басқару шараларын атап өту;
• 2002 жылғы жаңа Салық Кодексi бойынша енгiзiлген салықтар мен алымдар
түрлерiн атап өту және салық түрлерi мен оның ерекшелiктерiне тоқталу
болып табылады.
• Экономиканы салықтық реттеудегі фискалдық саясаттың ерекшеліктеріне
тоқталып өту;
• Нарықтық экономиканының тепе-теңдңгін қалыптастырудағы салықтардың
маңызы мен салық салу қызметін жетілдіру шараларын талдау;

1. Экономиканы салық механизмі арқылы реттеудегі тура және жанама
салықтық реттеу

Мемлекет тарапынан экономикалық процестерді реттеу кез келген қоғамдық
жүйенің, соның ішінде қаржыны басқарудың ажырағысыз элементі болып
табылады.
Экономиканы мемлекеттік қаржылық реттеу – бұл макроэкономикалық тепе-
теңдіке және экономиканың жұмыс істеуінің әрбір нақтылы кезеңінде оның
үдемелі дамуына әсер ету үшін, сондай-ақ қаржы ресурстарын шебер
пайдаланудың күнделікті процесін қамтамасыз ету үшін шаруашылық жүргізуші
субъектіге мемлекеттің қаржылық ықпал жасауының нысандары мен әдістерін
мақсатты және нақты қолдану процесі.
Қаржылық реттеудің түрлері салықтық, бюджеттік, мемлекеттік-
кредиттік, кедендік-тарифтік, валюталық-қаржылық реттеулерді қамтиды. Осы
аталған экономиканы қаржылық реттеулердің ішінде салықтық реттеудің орны
мен маңыздылығы ерекше болып табылады. Экономиканы салықтық реттеуде тура
және жанама салықтар қолданылады.
Нарықтық экономика кезінде экономикалық, соның ішінде қаржылық
нысандар мен әдістер арқылы жанама реттеме негізгі қолданыста болады.
Дүниежүзілік тәжірибе салықтық реттеуде келесідей реттеу әдістерін: салық
салуда – салықтардың мөлшерлемелері, салық салу жөніндегі жеңілдіктер мен
санкциялар, салықтық-бюджеттік ынталандыру және тежеу саясаттары, салықтық
бөлу және қайта бөлу, бақылау қызметтері жатады.
Сонымен қатар экономиканы мемлекеттік рететулердің негізгі
құралдарының бірі болып табылатын мемлекеттік бюджет, мемлекеттік
қаржылардың басқа да қорларының негізгі қайнар көзі салықтық түсімдер болып
табылады. Сондықтан мемлекеттің қаржы ресурстарын қалыптастырудың негізгі
көзі – салық жүйесі және оның басты функцияларының бірі болып табылатын
халыққа және шаруашылық қызме тетуші субъектілерге салынатын тура және
жанама салықтардың құрамы мен мөлшері болып табылады.
Осыған орай қазіргі кездегі салық салу жүйесіндегі заңнамаларға сәйкес
салықтар фискалдық, реттеу, бақылау, бөлу сияқты негізгі функцияларды
атқаратындығын еске түсіре кеткен дұрыс. Фискалды функцияның мақсаты
жалпыға ортақ немес мақсатты мемлекеттік бағдарламаларды орындау үшін қаржы
құралдарын бюджетке жұмылдыру болса, ал қалған функциялар осы аталған
функциядан бастау алады. Яғни, салықтардың реттеу қызметі мемлекеттің салық
механизмі арқылы белгілі бір қаржы-экономикалық (ынталандыру, шектеу, ұдайы
өндірістік) мақсаттарға қол жеткізуге бағытталған. Бақылау функциясы
табыстар көрсеткіштері мен мемлекеттің қаржы ресурстарына деген
қажеттілігін салыстыру арқылы салық сомасын бағалау мақсатында кәсіпорындар
мен халықтың қаржы – шаруашылық қызметтерінің нәтижесін қадағалауға
бағытталады. Әлеуметтік немесе бөлу функциясы халықтың түрлі әлеуметтік
топтарының арасында әлеуметтік тепе-теңдікті сақтау мақсатында табыстың бір
бөлігін бір әлеуметтік топтан алып, әдетте әлеуметтік аз қамтылған
тұрғындар категориясы деп аталатын екінші топтарға қарай беру арқылы
қоғадық табысты қайта бөлуге бағытталған.
Салықтарды салу объектісі бойынша олар тура және жанама салықтарға
бөлінеді. Тура салықтар – салық төлеушінің кірісі мен мүлкінің тікелей
төленген салықтар. Олар өз кезегінде нақты және жеке салықтарға жіктеледі.
Нақты салықтар салық төлеушілердің мүлкінің кейбір түрлеріне (үй, жер,
кәсіп, ақшалай капитал) салынады. Жеке тура салықтар – бұл жеке адамдар мен
заңды ұйымдардың табыстары мен мүлкіне салынатын салықтар. Нақты
салықтардан айырмашылығы – жеке салық салу әрбір салық төлеушінің жеке
табысы мен мүлкін де, оның қаржы жағдайында ескереді.
Жанма салықтар – баға немесе тарифке үстеме түрінде белгіленген салық
төлеушінің кірістері мен мүлкіне тікелей байланысты емес салықтар.
Салық Кодексіндегі 9 салық түрінің екеуі, яғни қосылған құнға салық
пен акциздер жанама салық түрлеріне жатады.
Жаңа Салық Кодексi 2002 жылдың 1-шi қаңтарынан Қазақстанда мынадай
салықтар енгiзiлдi:
• корпорациялық табыс салығы;
• жеке табыс салығы;
• қосылған құн салығы;
• акциздер;
• жер қойнауын пайдаланушылардың салықтар мен арнайы төлемдерi;
• әлеуметтiк салық;
• жер салығы;
• көлiк құралдары салығы;
• мүлiк салығы.
Мұндағы қосылған құнға салық пен акциздер жанама салықтарға жатады. Ал
қалған салықтың жетi түрi тiкелей салық салу болып табылады.
Корпорациялық табыс салығы. Бұл салықты Ұлттық банк пен мемлекеттiк
мекемелердi қоспағанда Қазақстан Республикасы резидент заңды тұлғалары,
сондай-ақ Қазақстанда қызметiн тұрақты мекеме арқылы жүзеге асыратын немесе
республикадағы көздерiн табыс алатын бейрезидент-заңды тұлғалар төлейдi.
Арнаулы салық режимiн қолданушы заңды тұлғалар – шағын бизнестiң
субъектiлерi, шаруа қожалықтары, заңды тұлға – ауыл шаруашылығы өнiмiн
өндiрушiлер, кәсiпкерлiк қызметтiң жекелеген түрлерi корпорациялық табыс
салығын төлейдi.
Корпорациялық табыс салығын салу механизмi заңды тұлғалар салықты
есептеу, төлеу тәртiбiн, алу шарттарын, жеңiлдiктер мен санкцияларды, төлеу
уақытын айқындайды.

Жалпы табыс салығының мөлшерлемесi 30% болып белгiленген. Негiзгi
өндiрiс құралы жер болып табылатын салық төлеушiнiң салық салынатын
табысына 10 пайыздық мөлшерлеме бойынша салық салынады.

Төлем көзiнен салық салынатын табыстар – дивидендтер, депозитер
бойынша сыйақы, ұтыстар, заңды тұлғаларға төленетiн сыйақы, борыштық бағалы
қағаздар бойынша купон түрiндегi сыйақы 15 % мөлшерлеме бойынша салық
салуға жатады.
Жанама салықтардың iшiндегi ең маңыздысы 1992 жылы енгiзiлген қосылған
құнға салынатын салық – ҚҚС болып табылады. Салық төлеушi мемлекетке оны
төлеу нәтижесiнде шеккен щшығысының орнын бағаны көтеру жолымен толықтырады
және салықты төлеудi сатып алушыға ауыстырады. Салық салу объектiсi
материалдық шығындарсыз өндiрiлген өнiм (амортизациясы бар таза өнiм) болып
саналатын қосылған құн болып табылады: қосылған өнiмге кешендi шығындар,
мысалы, жарнамаға жұмсалатын және басқа бiрқатар шығындар қамтылуы мүмкiн.
Демек, бұл салықтың ерекшелiгi – оның салық салынатын объектiсi
сатудан түскен бүкiл түсiм-ақша емес, тек салық салынатын айналым мен салық
салынатын импортты қамтитын қосылған құн болып табылатындығында. ҚҚС дүние
жүзiнiң 40-тан астам елдерiнде, соның iшiнде Еуропа экономикалық одағының
17 елiнде пайдаланылады. Бұл салықтың артықшылығы мынада: бiрiншiден, ол
жаңа құн жасалынған орын бойынша салық төлеушiлердiң үлкен тобынан алынады;
екiншiден, төлеушiлер үшiн де есептеудiң салыстырмалы қарапайымдылығымен
ерекшеленедi және үшiншiден, бағалардың өзгеруiне, төлеушiнiң қаржылық
ахуалына, инфляция деңгейiне қарамастан мемлекет бюджетiнiң кiрiстерiн
қалыптастырудың сенiмдi және тұрақты базасын қамтамасыз етедi. ҚҚС қазiргi
кезде Қазақстан Республикасының бюджет кiрiстерiнiң аса маңызды көздерiнiң
бiрi болып саналады. 2004 жылы мемлекеттiк бюджет кiрiстерiнiң жалпы
сомасында бұл төлемнiң үлес салмағы 23-24%-ды құрады.
Акциздер – бағаға қосылатын және сатып алушы төлейтiн тауарларға
салынатын салық. Акциздердi өзiнiң айрықшалықты ерекшелiктерiне қарай
монополды түрде жоғары бағалары мен тұрақты сұранымы болатын тауарларды
өндiрушiлер төлейдi. Акциздер көрсетiлген қызметтерге де салынуы мүмкiн.
Акциз ставкаларын Үкiмет бекiтедi және тауар құнына пайызбен және
заттық нысандағы өлшем бiрлiгiне абсалюттiк сомада белгiленедi. ҚР-ның
Мемлекеттiк бюджетiндегi акциздердiң үлесi 2004 жылы 3,5%-ды құрады.
Қаржылық реттеудің басты мазмұны фискалдық саясаты – бюджет
(мемлекеттің шығыстары) мен салық саясатын жүргізуді қамтамасыз етуде
затталады. Тікелей қаржылық реттеудің процесін жүргізе отырып, ұлттық
табыстарға кәсіпорындардың, аймақтардың үлесін көбейту немесе азайту арқылы
мемлекет олардың дамуын көтермелеп немесе шектеп отырады.

Макроэкономикалық реттеуде мультипликатордың іс-әрекетінің жоғарыда
баяндалған мүмкіндіктері ескеріле отырылып экономикалық циклдың сипатына
қарай дискрециялық фискалдық саясаттың нұсқалары тұжырымдалады. Құлдырау
кезінде ынталандырушы фискалдық саясат жүргізіледі, ол мыналарды
қарастырады:

• Мемлекет шығыстарының көбеюі;
• Салықтардың төмендеуі;
• Мемлекеттің шығыстарының артуының үлкен нәтижесін ескере отырып
фискалдық саясаттың бұл бағыттарының үйлесуі.
Тежеушілік фискалдық саясат бюджет артығына жетуге бағдарланған болуы
тиіс. Артық сұраныммен және инфляциямен шарттасылған тежеушілік фискалдық
саясат кері бағыттарды қамтиды:

• Мемлекет шығыстарының азаюы;
• Салықтардың көбеюі;
• Осы аталған бағыттардың үйлесуі.
Дискрециялық емес фискалдық саясат акценттті нарықтық өзін-өзі
реттеуге қоя отырып, мемлекеттің қаржы процестеріне аз араласуын қажет
етеді.

Дискрециялық емес фискалдық саясат автоматты, яғни кіріктірме
тұрақтандырғыштардың механизмі негізінде іс-әрекет етеді. Бұл жағдайда
экономикалық циклдің түрлі фазаларында салық алынымдарының сомасы ұлттық
өнімнің мөлшеріне тепе-тең түрінде түрленеді: өрлеу кезінде сұранымды
шектей отырып, салық түсімдері өседі және автоматты түрде экономикалық
өсуді тежейді. Құлдырау кезінде, керісінше, ұлттық өндірістің азаюын
жеңілдете отырып, салық түсімдері төмендейді. Келесі 2-ші суреттен
мемлекеттің шығыстары мөлшерінің (G сызығы) тұрақтылық жағдайы кезінде бұл
өзгерістер салықтардың өзгерісі ( Т сызығы) көрсетілген:

Автоматты тұрақтандырғыштардың іс-әрекетінің маңызды ерекшелігі бюджет
тапшылықтары мен артығын реттеу болып табылады: бюджет тапшылығы өрлеу
фазасында қысқарады, онан кейін жоғалады және бюджет артығы пайда болады,
бұл инфляцияны тежеуге жәрдемдеседі, өйткені ұлттық өнімнің жоғары деңгейі
инфляциямен жалғасады; құлдырау фазасында құлдырауды жоюға ынталандыратын
бюджет тапшылығы біртіндеп өсе бастайды.

Тәжірибеде тепе-теңдік үлгілерінде қаралған тәуелділіктер қосымша
факторлардың әсерін бастан кешіреді:

1. Фискалдық саясаттың қабылданатын шараларының уақыттылығы;
2. Ығыстыру әрекетінің іс әрекеттілігі, бұл ақша нарығында пайыздық
мөлшерлемелердің өсуімен байланысты үкімет шығыстарының көбеюі кезінде
жекеше инвестициялар элементтерінің қысқаруында көрінеді.
3. Сұранымды ынталандыру жиынтық ұсынымға әсер етеді, бұл бағалардың
инфляциялық көбеюіне әсерін тигізеді және жиынтық шығыстардың көбею
әсерін төмендетеді;
4. ашық экономикада ұлттық өндірістің жиынтық шығыстардың элементі
ретінде таза экспорттың мөлшерін өзгертетін валюта бағамдары
өзгерісінің ықпалын басынан кешіреді.

Т

G+Т Тапшылық Артықшылық

G

0 Q1 Q2 Q3

Cурет-2 – Экономикаға салық өзгерісінің жалпы әсері

Сондықтан ынталандырушы фискалдық саясаттың шаралары жоғарыда айтылған
факторлардың іс-әрекетінен әлсіреуі мүмкін. Сөйтіп, кейнсшілдік тауарлар
мен қызметтер көрсетуге болатын сұранымды экономиканы реттеудің негіз
қалаушы факторы ретінде болып көрінеді: мемлекет жиынтық сұранымды
ынталандыруға мүмкіндік түғызады, ресурстардың қамтылу деңгейінің артуына
ықпал етеді, мемлекет көтере сатып алудың деңгейін көтереді. Салықтар
саласындағы фискалдық саясат олардың ықпал етуінің екі бағытын қарастырады:
сұранымға (кейнстік үлгі) және ұсынымға (ұсыным теориясы). Бірінші
жағдайда салықтар төмендеген кезде жиынтық сұраным артады. Бұл ұлттық
өнімнің көлемін және бағалардың деңгейін көбейтеді, яғни иняфляцияның
қарқыны тездейді.

Екінші жағдайда салықтардың төмендеуі жиынтық ұсынымды көбейтеді,
өйткені халықтың табыстары мен жинақ ақшалары, ал кәсіпкерлердің өндірісті
инвестициялауы өседі. Қызметкерлердің аз табыс салығы жалақыны көбейтіп,
еңбекке деген ынтаны арттырады, мұның өзі өндірістің ұлғаюына жеткізеді,
бұл ұлттық өнімнің жалпы түрде өсуін, бағалардың төмендеуін қамтамасыз
етеді.

Мұнан басқа ұсыным экономикасының теориясы салықтардың аса төмен
мөлшерлемелері салықтық түсімдердің сомаларын қысқартуға міндетті
еместігін, керісінше, салық базасын кеңейту – ұлттық өндіріс пен табыстың
көбеюі және көлеңкелі экономиканың азаюы есебінен салықтық түсімдердің
өсуіне жеткізетіндігін көрсетеді.

Салықтардың инвестициялық қызметке ықпал етуінің теориялық дәлелдемесі
ретінде салық салудың үдемелігі және бюджет кірістері арасындағы тәуелділік
қызмет атқарады.

2. Мемлекеттің фискалдық саясаты, оның экономиканы ынталандыру және тежеу
құралдары

Қоғамдық шаруашылықта мемлекеттiң өмiр сүруiнiң негiзi бұл салық
болып табылады. Сондай-ақ мемлекеттiң нарықтық тепе-теңдiкке әсерiнiң бiрi
ол салықтық реттеу болып табылады. Мемлекеттiң салық саясаты бұл нарықта
ресурстарды көбейту, қоғамдық мақсаттарға бағытталған қызметтерге жұмсалады
Қаржылық реттеудің басты мазмұны фискалдық саясатты – бюджет
(мемлекеттің шығыстары) пен салық саясатын жүргізуді қамтамасыз етуде
затталады. Тікелей қаржылық реттеудің процесін жүргізе отырып, ұлттық
табыстарға кәсіпорындардың, аймақтардың үлесін көбейту немесе азайту арқылы
мемлекет олардың дамуын көтермелеп немесе шектеп отырады.
Мультипликатордың іс-әрекеттерінің жоғары баяндалған мүмкіндіктері
ескеріле отырып экономикалық циклдың сипатына қарай дискредициялық
фискалдық саясаттың нұсқалары тұжырымдалады. Құлдырау кезінде ынталандырушы
фискалдық саясат жүргізіледі. Ынталандырушы бюджет-салық саясаты (қазыналық
экспанция) – бұл саясат қысқа мерзiмдi кезеңде экономикадағы циклдiк
құлдырауды жою мақсатын қояды. Мұны жүзеге асыру үшiн мемлекет шығындарды
өсiрiп, салық ставкасы мөлшерiн төмендету арқылы немесе бiрiктiрген,
құрастырма шаралар арқылы жүзег асырылады.

Ұзақ мерзiмдiк кезеңде салықты төмендету саясаты өндiрiс
факторларының ұсынысын кеңейтуге және экономикалық әлуеттiң өсуiне алып
келуi мүмкiн. Мұндай мақсаттардың жүзеге асуы кешенi салық салық
реформасының жүргiзiлуiне байланысты болады. Бұл шаралардың орындалуы
Ұлттық банк жүргiзетiн тежеушi ақша-несие саясатымен және мемлекеттiк
шығындардың құрылымынын оңтайландырумен байланысты.

Аталған ынталандырушы бюджеттік-салық саясаты мыналарды қарастырады:
1) мемлекет шығыстарының көбеюі;
2) салықтардың төмендеуі;
3) мемлекеттің шығыстарының артуының үлкен нәтижесін ескере отырып
фискалдық саясаттың бұл бағыттарының үйлесуі.
Тежеушілік фискалдық саясат бюджет артығына жетуге бағдарлануы тиіс. Артық
сұраныммен және инфляциямен шарттасылған тежеушілк фискалдық саясат кері
бағыттарды қамтиды:
1) мемлекет шығыстарының азаюы;
2) салықтардың көбеюі;
3) бұл ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Экономиканы мемлекеттік реттеу және басым бағыттары
МЕМЛЕКЕТТІҢ САЛЫҚ САЯСАТЫ ЖӘНЕ САЛЫҚТЫҚ РЕТТЕУДЕГІ САЛЫҚТАРДЫҢ МАҢЫЗЫ
Экономиканы мемлекеттік реттеу: қағидалары мен үлгілері
Экономикалық өсудің қарқыны
Экономиканы мемлекеттік реттеудің басты үлгілері
Салық және оның әлеуметтік-экономикалық қоғамдағы орны мен маңызы
Экономиканы мемлекеттік реттеу: маңызы мен бағыттары
Салық жүйесiнің экономикалық мазмұны
Транзиттік экономика
Экономиканы мемлекеттік реттеу туралы
Пәндер