Delphi ортасы туралы мағлұмат



1. Delphi тілінің шығу тарихы
2. Delphi программалау ортасында жұмысты орналастыру.
3. Компаненттер кітапханасы
4. Есептің қойылымы
5. Логикалық структураны сипаттау
6. Delphi ортасында программа құру. Қорытынды
7. Қолданылған әдебиеттер тізімі:
Delphi программалау тілінің дамуы Pascal программалау тілімен тығыз байланысты.
Ал Pascal тілінің тұңғыш нұсқасын 1970 жылы Швецария физигі Никлаус Вирт ұсынған.Автор тілді алғашқы арифметикалық есептеу машинасын жасаған француздың ұлы ғалымы Близ Паскальдың құрметіне Pascal деп атаған,тіл атауының үнемі бас әріппен жазылуын сұраған.
Жас бағдарламашылардың модульдік бағдарламалауды түсінуге көмектесетін,тілдің жақсы құрылымына назар аударуы қажет.Осылардың нәтижелерінде Pascal тек АҚШ университеттерінде ғана емес,барлық басқа мемлекеттерде де кеңінен қолданып,негізгі оқу тілінің біріне айналды.
Turbo Pascal тілін өңдеп,күрделендіре келе,ақырында 1995 жылы визуалдық программалау тілі Delphi пайда болды.
Delphiсөзі орокулдар билік еткен,ежелгі Греция қалаларының біреуінің атауы.Бұл атауды Delphi программасын өңдеушілер программа мүмкіндігі мен сапасын ескере отырып ойлап шығарған.
Delphi 1.версиясы 1995 жылы шықты,Delphi 2. 1996 жылы,ал Delphi 3. 1997 жылы шыққан.1998 жылы CORBA(Common Object Request Broker Architecture) құралы арқылы құрастырылған Delphi 4. жарыққа маусымда шықты.Delphi 5. 1999 жылы,ал Delphi 6. версиясы 2001 жылы,Delphi 7. версиясы 2005 жылы жарық көрді.Алдыда әлі талай күрделі версиялар жоспарлануда.

Delphi ортасы туралы мағлұмат
Delphi тілінің шығу тарихы
Delphi программалау тілінің дамуы Pascal программалау тілімен тығыз
байланысты.
Ал Pascal тілінің тұңғыш нұсқасын 1970 жылы Швецария физигі Никлаус Вирт
ұсынған.Автор тілді алғашқы арифметикалық есептеу машинасын жасаған
француздың ұлы ғалымы Близ Паскальдың құрметіне Pascal деп атаған,тіл
атауының үнемі бас әріппен жазылуын сұраған.
Жас бағдарламашылардың модульдік бағдарламалауды түсінуге
көмектесетін,тілдің жақсы құрылымына назар аударуы қажет.Осылардың
нәтижелерінде Pascal тек АҚШ университеттерінде ғана емес,барлық басқа
мемлекеттерде де кеңінен қолданып,негізгі оқу тілінің біріне айналды.
Turbo Pascal тілін өңдеп,күрделендіре келе,ақырында 1995 жылы визуалдық
программалау тілі Delphi пайда болды.
Delphiсөзі орокулдар билік еткен,ежелгі Греция қалаларының біреуінің
атауы.Бұл атауды Delphi программасын өңдеушілер программа мүмкіндігі мен
сапасын ескере отырып ойлап шығарған.
Delphi 1.версиясы 1995 жылы шықты,Delphi 2. 1996 жылы,ал Delphi 3. 1997
жылы шыққан.1998 жылы CORBA(Common Object Request Broker Architecture)
құралы арқылы құрастырылған Delphi 4. жарыққа маусымда шықты.Delphi 5. 1999
жылы,ал Delphi 6. версиясы 2001 жылы,Delphi 7. версиясы 2005 жылы жарық
көрді.Алдыда әлі талай күрделі версиялар жоспарлануда.
Delphi версияларының бірнеше ерекшкліктері бар.Әр бір жаңа шыққан
басылым компаненттер мен ресурстардан құралған функционалды үлкен
мүмкіндіктерден тұрады.Delphi прграммалау тілін қолдана отырып,басқа
Borland программалау платформалар С++.Builder немесе Java-ға арналған
Tbuilder сияқты өнімдермен таныстық.
Delphi системасы Object Pascal-дан компилятор,визуалдық қайта өңдеу
ортасынан,мәліметтер базасымен өзара әрекеттесетін құрал-саймандардан және
кітапханадан VCL(Visual Components Library-визуалдық компоненттер
кітапханасы)тұрады.

Delphi программалау ортасында жұмысты орналастыру.
Delphi-біріктірілген ортасы терезелі жүйе болып келеді.Ол 4-5 немесе
одан да көп терезелерден тұрады.
• Негізгі терезе(Project)
• Обьектілер инспекторының терезесі(Object Inspector)
• Түрін құрастырушының терезесі( Form-форма терезесі)
• Код редакторының терезесі(Unit1.Pase).
Экранда имидж индикатор тиісті құралдарды таңдау кезінде көрінетін өзге
терезелерде болуымүмкін.
Delphi терезелерін(негшізгі терезеден басқасын) жылжытып,экраннан алып
тастауға,олардың көлемдерін өзгертуге болады.Негізгі терезені жапқан кезде
Delphi жұмысы тоқталады.Негізгі терезе жкран бетінде барлық уақытта болады
және ол қосымшаның құрастыру процестеріне арналған.
Негігі терезеде көрсетіледі:
• Басты меню(ең жоғарғы қатар)
• Саймандар тақтасы(басты менюдің сол жағында)
• Компаненттер политрасы(3-ші қатардың оң жағында)
1.Басты менюде Delphi функциясына қол жеткізуге арналған командалардың кең
түрдегі жиынтығы берілген.Олардың негіздері осы командалармен байланысты
әрекеттерді зерттеу кезінде құрастырылады.
2.Құрал-саймандар панельдері басты терезенің сол жақ жанындағы басты
менюдің астында орналасқан және олардың басты менюдің жиі
қолданылатынкомандаларын шақыруға арналған 15 батырмасы бар.Басты менюдің
көптеген командалары тиісті команданың атауын сол жақта көрсетілетін
комбинациялар арқылы шақыруға болады.
3.Компаненттер политрасы оң жақ бөлігіндегі басты менюдің астында
орналасқан және де онда құрастырылатын формалар да,орналастырылатын
көптеген компаненттер де бар.
Құрастырушы терезесі(Form1).Бастапқы экранның ортасында орналасады және
оның тақырыбы Form1.Ол үшін компаненттер политрасынан формаға қажетті
элементтер қойылады.Бұл ретте Form қарапайым редактор ортасында
қарастырылады.
Form-ны құрастырушы оны жобалау кезінде көрінбейді.Ал әзірлеуші
форманың өзімен жұмыс істейді.Сондықтан форма құрастырушының
терезесі.Терезе формасы немесе жай ғана форма деп аталады.
Терезе Code Explorer(исследователь кода)кодты зерттеуші.
Tree Uiew арқылы ағаш тәріздес файл,каталогты көруге болады.
Мысалы,сіз батырманы басу арқылы хабардың терезесін көрсетіп отыру
үшін,форманың жүріс-тұрысының сүйреттемесін қостыңыз.Мұндай суреттеу Form-
дағы тікелей Buttonобьектісіне немесе обьектілер инспекторындағы Ivents
бетіндегі On Click жолына тышқанның батырмасын 2 рет басқан кезде пайда
болады.Қалай болғағанда да Delphi өзіне сіздің кодты қосып жазуыңызға
болатын әдістің рәсімін немесе тақырыбын құрады:
procedure TForm1.Button1.Click(Sender:TObject )
begin
end.

Компаненттер кітапханасы
Барлық компаненттер бір кітапханаға жиналған.Оны VSL(Visible Component
Library)деп атаймыз.
Компаненттерді 3 қасиеті бойынша бөлеміз:орынддалу барысында көрінетін
не көрінбейтін,компаненттердің енгізу фокусы бар ма,жоқ па,компанент ішінде
басқа компанент бола ма,жоқ па?
1.Егерде программа оындалу барысында копанент көрініп тұрса,яғни графикалық
көрінісі бар болса,онда ол-визуалды компанент деп аталады.Визуалды емес
компаненттер көрінбейді.Процедураны құрастырғанда барлық компаненттердің
графикалық көрінісі,яғни пиктограммасын қолданамыз.Мысалы,визуалды
компанент ретінде Standard астарлы бетінде орналасқан Tbutton батырмасын
айтуға болады.
Визуалды емес компанент ретінде System астарлы бетінде орналасқан
Ttimer компанентін алуға болады.Ол компаненттердің жүйелік уақытымен
байланысуға арналған,құрастыру кезінде әр компаненттің пиктограммасын
қолданамыз.Ал жұмыс барысында біреуі көрінеді,екіншісі көрінбеуімен жұмысты
атқарады.
2.Жұмыс барысында енгізу фокусына ие болатын компаненттер,яғни
пайдаланушының әрекетіне жауап беретін,мысалы,мәтінді енгізу немесе
тышқанның батырмасын шерту сияқты компаненттер активті немесе белсенді деп
аталады.Ал енгізу курсорына ие болмайтын компаненттер,яғни,пайдаланушымен
байланысатын текқана хабар беретін компаненттерді белсенді емес,активті
емес деп атаймыз.
3.Егер де компаненттердің ішінде басқа компаненттер орналасса,онда оларды
контейнер деп атаймыз.Form1-ді мысал ретінде келтіруге болады.Басқа
компаненттер қоюға келмейтін компаненттерді қарапайым деп атаймыз.
Проектіні құрастыру барысында компаненттер формаға қойылады немесе
формада орналасқан компаненттер-контейнерге қойылады.Осы компаненттерді
басқару элементтері деп атаймыз.Ал әр компанент өз алдына қасиеттер мен
тәсілдер жиыны болып табылады.

Компоненттер
Delphi-RAD(Rapid Aplication Developed)-тапсырманы (приложения)тез арада
орындайтын орта.
Form1-
• Name-форманың аты.Форманың компаненттеріне сілтеу жасау үшін
керек.
• Caption-форманың тақырыбы.
• Top-форманың жоғарғы шекарасынан экранның жоғарғы шекарасына
дейінгі аралық
• Left-форманың сол жақ шекарасынан экранның сло шекарасына дейінгі
аралық.
• Width-форманың ені.
• Heigth-форманың ұзындығы.
• Client Waith -форманың жұмыс ортасының ені мұнда сол жақ,оң жақ
шекарасы алынбайды.
• Client Haint-жұмыс облысының ұзындығы;мұнда жоғары тақырыбы мен
төменгі шекара алынбайды.
• Border Style-шекараның түрі.
• bs Sizeable-кәдімгі шекара;
• bs None-шекарасы жоқ;
• Icon-терезенің тақырыбындағы системдік менюді шығаратын батырма.
• Color-форманың түсін беру.
• Fond-шрифтін беру.
• Con bas-графиканы шығару үшін пайдаланылады.

Label компаненті
• Name-аты;
• Caption-текст жазу;
• Left-компаненттің сол жақ шекарасынан форманың сол жақ
шекарасына дейінгі аралық;
• Top-жоғарғы шекарасынан форманың жоғарғы шекарасына дейінгі
аралық;
• Width-ені;
• Height-компоненттің ұзындығы;

Auto Size компаненттің размері жазылған текстке байланысты.
Word Wrap-бір жолға симайтын сөздер келесі жолға өтеді,мұнда Auto
Size мәні False болып тұрады.
Alignment-терезенің ішіндегі текстті түзулейді.
tale Ft Justi Fy-сол жақтан түзулейді;
ta Center-центрден түзулейді;
ta Right Justi Fy-оң жақтан;
Font-шрифт;
Parent Font Color-бұл форманың қасиетін сақтап қалу үшін
қолданылады;
Transparent-тексттің шығатын облысының түсін анықтайды,яғни
trye(ақиқат)-текст шыңатын жерді мөлдір(празрачный)қылады,Color-да
берілген түске боялмайды;
Visible-тығып тастау немесе қайта ашу

Edit
Символдар қатарын енгізіп,өңдеуге арналған компонент.
• Name-аты;
• Text-текстті енгізу;
• Left-сол жақ шекарасы;
• Top-жоғарғы жақ шекарасын белгілеу;
• Height-ұзындығы;
• Width-ені;
• Font-шрифт;
• Parentfont-форманың шрифтін қабылдайды;
• Enabled-компаненттгі текстті өзгертпеуүшінқолданылады;
• Visible-жоқ қылу немесе шығару;
Button-
• Name-аты;
• Caption-тақырыбы;
• Left-сол жақ шекарасы;
• Top-жоғарғы жақ шекарасын белгілеу;
• Height-ұзындығы;
• Width-ені;
• Enabled-компаненттегі текстті өзгертпеу үшін қолданылады;
• Visible-жоқ қылу немесе шығару;
• Hint-көмекшінің(подсказка)текстін жазу үшін;
• Show Hint-тышқанды Button компанентіне әкелген кезде шығатын көмекші
сөз;

Memo-
• Name-аты;
• Caption-тақырыбы;
• Left-сол жақ шекарасы;
• Top-жоғарғы жақ шекарасы;
• Height-ұзындығы;
• Width-ені
• Enabled-компонентті өзгертпеу;
• Visible-жоқ қылу немесе қайта шығару;
• Font-шрифт;
• Parentfont-шрифтін қабылдау;
• Lines-терезеге енгізілген жолдар әр жолға Lines Count нөмірі
бойынша сілтеужасалынады.Жолдар 0-ден бастап белгіленеді;
• Lines Count-Memo терезесіндегі жолдың саны;

Пиктографикалық батырмалар
Пикторафикалық батырмалар бас менюдің негізгі опцияларына жылдам
кіруге мүмкіндік береді. Олар басқару белгілері бойынша 7 топқп бөлінген.
Әрбір топ бір панельде орналасады:
1. Standart тобы; 5. Dekstops тобы;
2. Internet тобы;
3. View тобы; 6.Custome тобы;
4. Debug тобы;

Есептің қойылымы
Берілген тапсырма:Ақша айырбастау бірлігінің бағдарламасын құру(Обменный
пункт).
Бұл тапсырманы біз Borland Delphi7 программалау ортасында
жасаймыз.Есептің нәтижесі:келген тұтынушылардың кез келген
валюталарын,берілген суммамен айырбастап беру.
Логикалық структураны сипаттау
Әр программа өзнің жұмысын бейнелейтін блок-схемаға ие,оның көмегімен
барлық алгоритмді және есептеуді түсінуге әрі ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Delphi ортасында мәліметтер қорын құру
Видео прокат жүйесінің автоматтандырылған моделін құру
Астана әуежайының суреті
Turbo Pascal тіліндегі мәліметтердің күрделі типтері
Видеопрокат жүйесін құру
Кинотеатр деректер базасын құру
Delphi бағдарламалау ортасына сипаттама
Мәліметтер базасының кестесін құру
«Компьютер құрастыру»
Деректер базасының негізгі ұғымдары
Пәндер