Биржада шетел валютасы, бағалы қағаздар мен тауарлардың бағасын белгілеу

I. Кіріспе
II. Негізгі бөлім:
а) Биржалық баға белгілеудің мәні және маңызы.
б) Валюта бағамдары .
в) Бағалы қағаздар мен тауар бағасын белгілеу.
III. Қорытынды
Пайдалынылған әдебиеттер

Баға белгілеу – нарықтық қатынастардың қалыптасуы және дамуы жағдайында баға құрылу теориясы мен тәжірибесін қарастырады. Қазіргі кездегі баға белгілеу нарықтың басты заңы – сұраныс пен ұсыныс заңының әсерімен анықталады.
Әлемдік алдыңғы қатардағы биржаларда баға белгілеу қағазына енгізілген жабылу алдындағы баға немесе соңғы мәміле бағасы биржалық баға деп аталады. Биржалық баға көпшілік ақпарат құралдарында жарияланады.
Биржалық баға белгілеуде екі жақты көзқарас қалыптасқан:
Біріншісі, баға белгілеу – ол биржалық сауда кезінде бағаны айқындау процесі.
Екіншісі, баға белгілеу – ол биржалық сауда процесінде белгіленген баға туралы мәліметтерді өңдеу, оларды биржалық бюллетеньдерде жариялау үшін дайындау және сатудағы қатысушыларға көрсету.
Биржалық саудада бағаның белгіленуі – тіркелген сауда жүргізушілердің өзара қызметтерінің нәтижесі. Сөйтіп, биржа бағаның обьективті қалыптасуына мүмкіндік жасап, тек оны айқындаумен шұғылданады.
Биржа бағалы қағаздарды сатып алу мен сатуға түскен ұсыныс пен сұранысты шоғырландырып, ағымдағы сұраныс пен ұсыныстың ара қатынасын анықтап, соның нәтижесінде уақытша және салыстырмалы тепе-теңдіктің көрінісі түрінде бағаны айқындайды. Бекітілген мәмілелер бойынша бағалы қағаздардың қолдан-қолға өту бағасы оның бағамы деп аталады. Сондықтан биржалық бағам биржалық мәміле бекіткенде де және биржадан тыс айналымда да бағдар ретінде қолданылады.
Биржа туралы заңдар мен нормативтік актілер бағалы қағаздардың биржалық бағамын бекіту ережесін ұсынбайды. Баға белгілеудің негізі болып саналатын принциптерге байланысты баға белгілеуде әртүрлі әдістер қолдануы мүмкін.

1. «Бағалы қағаздар нарығы және биржа ісі» Алматы 2007 жыл
2. «Макроэкономика»
Н. Қ. Мамыров, М.Ә. Тілеужанова
Алматы «Экономика» 2003 жыл
3. «Ақша, несие, банктер.»
Алматы « Экономика» 2001 жыл
4. «Қаржы»
С . Құлпыбаев, Алматы 2007 жыл

Пән: Қаржы
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 10 бет
Таңдаулыға:

Жоспары:

I. Кіріспе
II. Негізгі бөлім:
а) Биржалық баға белгілеудің мәні және маңызы.
б) Валюта бағамдары .
в) Бағалы қағаздар мен тауар бағасын белгілеу.
III. Қорытынды
Пайдалынылған әдебиеттер

Баға белгілеу – нарықтық қатынастардың қалыптасуы және дамуы
жағдайында баға құрылу теориясы мен тәжірибесін қарастырады. Қазіргі
кездегі баға белгілеу нарықтың басты заңы – сұраныс пен ұсыныс заңының
әсерімен анықталады.
Әлемдік алдыңғы қатардағы биржаларда баға белгілеу қағазына
енгізілген жабылу алдындағы баға немесе соңғы мәміле бағасы биржалық баға
деп аталады. Биржалық баға көпшілік ақпарат құралдарында жарияланады.
Биржалық баға белгілеуде екі жақты көзқарас қалыптасқан:
Біріншісі, баға белгілеу – ол биржалық сауда кезінде бағаны айқындау
процесі.
Екіншісі, баға белгілеу – ол биржалық сауда процесінде белгіленген баға
туралы мәліметтерді өңдеу, оларды биржалық бюллетеньдерде жариялау үшін
дайындау және сатудағы қатысушыларға көрсету.
Биржалық саудада бағаның белгіленуі – тіркелген сауда жүргізушілердің
өзара қызметтерінің нәтижесі. Сөйтіп, биржа бағаның обьективті қалыптасуына
мүмкіндік жасап, тек оны айқындаумен шұғылданады.
Биржа бағалы қағаздарды сатып алу мен сатуға түскен ұсыныс пен
сұранысты шоғырландырып, ағымдағы сұраныс пен ұсыныстың ара қатынасын
анықтап, соның нәтижесінде уақытша және салыстырмалы тепе-теңдіктің
көрінісі түрінде бағаны айқындайды. Бекітілген мәмілелер бойынша бағалы
қағаздардың қолдан-қолға өту бағасы оның бағамы деп аталады. Сондықтан
биржалық бағам биржалық мәміле бекіткенде де және биржадан тыс айналымда да
бағдар ретінде қолданылады.
Биржа туралы заңдар мен нормативтік актілер бағалы қағаздардың
биржалық бағамын бекіту ережесін ұсынбайды. Баға белгілеудің негізі болып
саналатын принциптерге байланысты баға белгілеуде әртүрлі әдістер қолдануы
мүмкін.
Әдетте биржалық бюллетеньдерде мәміле бағасының барлығын тіркемей,
биржалық күні бойғы баға динамикасын толық сипаттайтын ең ақырғысын
тіркейді. Ең ақырғы баға вертикаль және горизонталь тұрғысынан алынады,
яғни биржалық күн бойғы жоғарғы және төменгі; сондай-ақ алғашқы миуттардағы
және биржалық күн соңындағы қорытынды баға алынады.
Экономикасы дамыған Батыс елдерінің қор биржасында бағалы қағаздармен
сауда автоматтандырылған жүйе арқылы жүргізіледі. Акция бағамының оның
көрсетілген құнынан көтерілуін лаж немесе ажио, ал бағамның көрсетілген
құннан төмен ауытқуын дизажио деп атайды.
Биржалық сауданы ұйымдастырудың тиімділігі аукционда баға белгілеу
мүмкіндігімен анықталады. Биржалық сауданы ұйымдастыру формасы негізінен
қор нарығының жағдайына, оның тереңдігіне, кең ауқымдылығына және
төтепберушілігіне, яғни төзімділігіне байланысты болады. Төтепберушілігі
бағаның әртүрлілігіне байланысты нарыққа қатысушылардың бағалы қағаздарды
сатып алуға немесе сатуға дайындығын білдіреді. Егер нарықтың қызмет ету
жағдайы және сұраныс пен ұсыныстың арасындағы алшақтық пайда болуының
әсерінен баға өзгерсе, онда биржалық сауда аукцион формасында
ұйымдастырылады. Яғни аукцион деген көпшілік алдында кім бағаны асырса,
соған сатылатын бәсеке сауданың түрі.
Валюта бағамы деп бір елдің валютасын екінші елдің валютасына
айырбастағандағы валюталардың қатынасын айтамыз. Мысалы: 120 тг = 1$, 4,75
тг = 1 RR, 167 тг = 1 EUR.
Егерде Қазақстан Республикасының ұлттық валютасы теңгемен басқа елде,
мысалы Ресейде сауда жасасақ ол төлем бола алмайды. Себебі Ресейде мемлект
белгілеген өзіндік валюта бар. Ал егерде Ресей азаматтары ҚР аумағында
сауда жасауға ниет білдірсе, онда ол төлем құралы ретінде теңге валютасын
қолдануы керек. Қазақстандағы валюта нарығында адам демалуға, жұмыс
бабымен, оқуға бара жатқан кез келген елдің валютасына теңгені айырбастай
алады, ал шет ел азаматтары теңгеге өз валютасын айырбастауына мүмкіндік
бар. Ал айырбасталған валюта белгілі бір қатынаспен, бағаммен
айырбасталады.
Қазіргі заманда валюта бағамын белгілеуде бір-біріне қарама-қарсы екі
әдіс бар:
1. валютаның еркін айналымдағы бағамы;
2. тағайындалатын валюта бағам әдісі.
Валютаның еркін айналымдағы бағамы кезінде бағам ұсыныс пен сұраныстың
әсерінен қалыптасады.
Теңгенің рубльге айырбасталына алынатын бағам жағдайын қарастырамыз.
Бірінші жағдай. Рубльге деген сұраныс төмендейді. Соның арқасында
қазақстандықтарға рубль арзандап, онымен бірге Ресей тауарлары да
арзандайды. Сондықтан қазақстандықтар Ресей тауарларына деген сұранысты
өсіреді, ал ол өз барысында сол тауарларды сатып алуға қажет рубльге деген
сұранысты өсіреді.
Екінші жағдай. Рубль ұсынысы азаяды. Қазақстандық тауарлар арзан
болып, оған деген сұраныс жоғарылап, теңгеге деген сұраныс та жоғарылайды.
Валютаның еркін айналымдағы бағамына көптеген факторлар әсер етеді.
Олар:
• Тұтынушы талғамының өзгеруі. Басқа елдің тауарына деген тұтынушының
талғамы, көзқарасы ол елдің валютасына қатты әсер етеді. Мысалы,
америкалық машиналардың беделі артса, онда тұтынушылар оны алуға
тырысып, долларға қосымша сұраныс тудырады.
• Табыстың салыстырмалы азаюы. Бір елдің ұлттық табысы басқа елдердің
ұлттық табысына қарағанда өсімі салыстырмалы жоғары болған жағдайда,
ол елдің валюта бағамы төмендейді. Себебі елдің импорты оның табыс
деңгейіне қатысты болады.
• Бағаның салыстырмалы өзгеруі. Егер Қазақстанда баға өссе, ал Ресейде
қалыпты болса, онда қазақстандықтар ресейліктердің салыстырмалы арзан
тауарын тұтынуға тырысып, рубльге қосымша сұраныс тудырады. Ал
ресейліктердің керісінше, біздің тауарды тұтынуға деген ынтасы азайып,
рубль ұсынысын кемітеді. Бұл екі жағдай бірігіп теңгені
құнсыздандырады.
• Салыстырмалы нақты пайыздық мөлшерлемелерінің өзгеруі. Қазақстанда
инфляцияны тежеу мақсатында Қымбат ақша саясаты жүргізілді.
Нәтижесінде ипфляцияны есептей отырып алынған нақты пайыздық
мөлшерлеме мөлшері басқа елдерге қарағанда жоғары болады. Соның
арқасында Қазақстан инвестициялауға өте тиімді елге айналады, ал ол
инвесторларды теңгені алуға итермелейді.
• Алыпсатарлық. Қазақстан экономикасында: а) Ресей экономикасына
қарағанда жылдам өсу қарқыны болады деген жорамал бар; ә) басқа
елдерге қарағанда инфляция жоғары болады деген қаіуп бар; б) төмен
мөлшерлеменің пайыздық мөлшері күтілуде. Ондай жағдайда теңгесі бар
тұлғалар қолындағы теңгені басқа, қалыпты валютаға айырбастауға
ұмтылады. Ал ол сол валютаға сұранысты жоғарылатып, оны теңгеге
қарағанда қымбаттатады.
Еркін айналым кемшіліктері:
• Белгісіздік және сауданың нашарлауы. Белгісіздік және қауіп сауда
жүргізуде қиыншылықтар туғызады. Мысалы, қазақстандық кәсіпкер АҚШ-
тан 90 мың долларға машина алуға шартқа отырады. Ол есептегенде 79
теңгемен санады, ал елдегі жағдайға байланысты төлем уақыты келген
кезде доллар 150 тг. болды. Сонда кәсіпкер екі есе көп ақша
төлейтін болады.
• Сауда жағдайы. Елдің экономикасы халықаралық нарық валютасының
бағамы төмендеген жағдайда нашарлайды . валюта бағамына тәуелді
болады.
• Тұрақсыздық. Ішкі экономикаға жағымсыз әсер етеді.
Тағайындалатын валюта бағамы әдісі. Бұл тәсіл жоғарыда қарастырған
тәсілге қарама-қарсы әдіспен жасалынады. Оның қолданылуы мемлекеттің
валюта бағамын тұрақтандырып отыру қажеттігінің туындауымен қиындатылады.
Жоғарыдағы жағдайға валюта жетіспеушілігі автоматты түрде жойылады, ал
тағайындау жағдайында ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.