Қазақстанда демократиялық қоғам құру жолында
Кіріспе
Қазақстанда демократиялық қоғам құру жолында
Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер
Қазақстанда демократиялық қоғам құру жолында
Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер
Қатпарлы тарихтың жұқалтаң парақтарына зер сала отырып қарайтын болсақ, халқымыздың сансыз саяси процесстерді,реформаларды, саясаттың оң және теріс лептерін де сезінгеніне көз жеткіземіз. Еліміздегі саяси сахнада саяси партиялар ХХ ғасырдың басында бой көрсете бастады. Қазақ зиялылары кадеттер партиясының қазақ халқының ұлттық мүдделерін алға тартуда бейжайлық танытуын ескере келе жаңа бағыттағы ұлттық партия болу керек деп шешті. Ә.Бөкейханов бастаған Алаштың ардақты азаматтары «Алаш» партиясының негізгі мақсаттары ретінде ұлттық мүддені алдыңғы сатыға қойды. Қазақ елінің демократиялық жолмен дамуын қалады.
«Алаш » партиясының алға қойған мақсаттары қазақ халқының егемендікке қол жеткізгендігінен кейінгі нақты саяси өмірінде көрініс табуда. Сол мақсаттарды жүзеге асыруда еліміздегі партиялар айтарлықтай рөл ойнауда. Қаншалықты дәрежеде іске асыруда деген сұрақтың болуы заңды .
Зерттеу жұмысының өзектілігі. Саяси партиялар-мемлекеттік билікті қолға алуға немесе билік жүргізуге қатынасуға бағытталған,ортақ мүдде негізінде құралған адамдардың ерікті одағы. Саяси партиялар саясат сахнасында шешуші рөлге ие. ҚР саяси партиялары демократиялық қоғам құруда, саяси процессте акторлық маңызы зор. Тәуелсіздік жылдарынан бері партиялар құрылу процессін өткерді, саясат сахнасында өзіндік мақсат-мүдделері қалыптасты. Партиялар ҚР демократиялық бағытта дамуында айрықша маңызға ие. Еліміздің болашақтағы мақсат-міндеттерінің нақты істе көрініс табуында саяси партиялардың орны ерекше. Бұл жұмыс зерттеу нысаны ретінде төмендегілерді алды.
1.ҚР саяси партиялардың демократиялық қоғам орнатудағы маңызы.
2.ҚР саяси сахнасындағы партиялар және партиялық жүйенің қалыптасуы .
«Алаш » партиясының алға қойған мақсаттары қазақ халқының егемендікке қол жеткізгендігінен кейінгі нақты саяси өмірінде көрініс табуда. Сол мақсаттарды жүзеге асыруда еліміздегі партиялар айтарлықтай рөл ойнауда. Қаншалықты дәрежеде іске асыруда деген сұрақтың болуы заңды .
Зерттеу жұмысының өзектілігі. Саяси партиялар-мемлекеттік билікті қолға алуға немесе билік жүргізуге қатынасуға бағытталған,ортақ мүдде негізінде құралған адамдардың ерікті одағы. Саяси партиялар саясат сахнасында шешуші рөлге ие. ҚР саяси партиялары демократиялық қоғам құруда, саяси процессте акторлық маңызы зор. Тәуелсіздік жылдарынан бері партиялар құрылу процессін өткерді, саясат сахнасында өзіндік мақсат-мүдделері қалыптасты. Партиялар ҚР демократиялық бағытта дамуында айрықша маңызға ие. Еліміздің болашақтағы мақсат-міндеттерінің нақты істе көрініс табуында саяси партиялардың орны ерекше. Бұл жұмыс зерттеу нысаны ретінде төмендегілерді алды.
1.ҚР саяси партиялардың демократиялық қоғам орнатудағы маңызы.
2.ҚР саяси сахнасындағы партиялар және партиялық жүйенің қалыптасуы .
Назарбаев Н.Ә. Қазақстан -2030: Барлық қазақстандықтардың өсіп-өркендеуі, қауіпсіздігі және әл-ауқаттың артуы: Ел Президентінің Қазақстан халқына жолдауы. Алматы,2002. Б.96.(32)
ҚазақССР Мемлекеттік егемендігі туралы Декларация.Алматы: Жеті Жарғы,2006 Б.108
Конституция РК. Алматы: Казахстан,1993.С.32. (13)
ҚР Конституциясы. Астана, 2007
М. Дювержье ,Саяси партиялар мен қысым топтар туралы : Әлемдік Саясаттану антологиясы.
ҚР саяси партиялар туралы заңы, 2002 ж.
Назарбаев Н.Ә. Қазақстан жолы.-Астана ,2007
Назарбаев Н.А. На пороге ХХІ века. Алматы: Өнер, 1996
Жылқышиев Н. Бір партиялық жүйеге және жеке басқа табынушылыққа қарсымын// Жас қазақ. 2008.29 шілде Б.7
ҚазақССР Мемлекеттік егемендігі туралы Декларация.Алматы: Жеті Жарғы,2006 Б.108
Конституция РК. Алматы: Казахстан,1993.С.32. (13)
ҚР Конституциясы. Астана, 2007
М. Дювержье ,Саяси партиялар мен қысым топтар туралы : Әлемдік Саясаттану антологиясы.
ҚР саяси партиялар туралы заңы, 2002 ж.
Назарбаев Н.Ә. Қазақстан жолы.-Астана ,2007
Назарбаев Н.А. На пороге ХХІ века. Алматы: Өнер, 1996
Жылқышиев Н. Бір партиялық жүйеге және жеке басқа табынушылыққа қарсымын// Жас қазақ. 2008.29 шілде Б.7
Мазмұны
Кіріспе
Қазақстанда демократиялық қоғам құру жолында
Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер
Кіріспе
Қатпарлы тарихтың жұқалтаң парақтарына зер сала отырып қарайтын болсақ,
халқымыздың сансыз саяси процесстерді,реформаларды, саясаттың оң және теріс
лептерін де сезінгеніне көз жеткіземіз. Еліміздегі саяси сахнада саяси
партиялар ХХ ғасырдың басында бой көрсете бастады. Қазақ зиялылары кадеттер
партиясының қазақ халқының ұлттық мүдделерін алға тартуда бейжайлық
танытуын ескере келе жаңа бағыттағы ұлттық партия болу керек деп шешті.
Ә.Бөкейханов бастаған Алаштың ардақты азаматтары Алаш партиясының негізгі
мақсаттары ретінде ұлттық мүддені алдыңғы сатыға қойды. Қазақ елінің
демократиялық жолмен дамуын қалады.
Алаш партиясының алға қойған мақсаттары қазақ халқының егемендікке қол
жеткізгендігінен кейінгі нақты саяси өмірінде көрініс табуда. Сол
мақсаттарды жүзеге асыруда еліміздегі партиялар айтарлықтай рөл ойнауда.
Қаншалықты дәрежеде іске асыруда деген сұрақтың болуы заңды .
Зерттеу жұмысының өзектілігі. Саяси партиялар-мемлекеттік билікті қолға
алуға немесе билік жүргізуге қатынасуға бағытталған,ортақ мүдде негізінде
құралған адамдардың ерікті одағы. Саяси партиялар саясат сахнасында шешуші
рөлге ие. ҚР саяси партиялары демократиялық қоғам құруда, саяси процессте
акторлық маңызы зор. Тәуелсіздік жылдарынан бері партиялар құрылу процессін
өткерді, саясат сахнасында өзіндік мақсат-мүдделері қалыптасты. Партиялар
ҚР демократиялық бағытта дамуында айрықша маңызға ие. Еліміздің
болашақтағы мақсат-міндеттерінің нақты істе көрініс табуында саяси
партиялардың орны ерекше. Бұл жұмыс зерттеу нысаны ретінде төмендегілерді
алды.
1.ҚР саяси партиялардың демократиялық қоғам орнатудағы маңызы.
2.ҚР саяси сахнасындағы партиялар және партиялық жүйенің қалыптасуы .
Қазақ халқының саяси тарихы саяси өмірді реформалауға бағытталған ой-
пікірлерге кенде емес. Саяси шешімдерге тірек болған, тағдырлық мазмұндағы
құжаттар қатарына көне дәуірдегі күлтегін жазуларын, орта ғасырлар
кезеңіндегі Қасым ханның қасқа жолы, Есім ханның ескі жолы, Жеті
жарғы заңдар жинағын жатқызуға болады. Қазақ халқының саяси өмірде бұл
құжаттардың қолданылуы рулық-тайпалық ала-ауыздықты тыйды, қазақ
мемлекеттілігін күшейтті, елдің саяси тұрақтылығымен біртұтастығын
нығайтты. Ал Қазақстан тәуелсіздік алғаннан соң егемен ел болған Қазақстан
халқын жаңа жасампаздық істерге бастаған, азаматтардың зор құлшынысын
тудырған саяси маңыздағы құжат Қазақстан 2030: барлық қазақстандықтардың
өсіп-өркендеуі, қауіпсіздігі және әл-ауқатының артуы атты ел Президенті
Н.Ә.Назарбаевтың Қазақстан халқына 1997 жылы жасаған Жолдауы болды .
Қазақстан 2030 Жолдауында Президент Қазақстанның алдындағы 7 басымдылықты
атап көрсетті. Солардың қатарындағы 1,2,4, және 7-ші басымдылықтардың іске
асуы елдегі саяси партиялардың да ат салысып, араласуына қатысты болды.
Қазақстандағы саяси партиялар Қазақстан 2030 стратегиясындағы ұлттық
қауіпсіздік мәселесін қуаттады. Аумақтың тұтастығын толық сақтай отырып,
Қазақстанның тәуелсіз егемен мемлекет ретінде дамуын қамтамасыз ету
мәселесі әрбір саяси партия үшін маңызды міндеттер қатарында болды. Сонымен
қатар өздерінің саяси мақсаттарының әр түрлілігіне қарамастан елдің саяси
партиялары ішкі саяси тұрақтылық пен қоғамның топтасуын жақтады.
Қазақстанға бүгін және алдағы орнаған жылдар ішінде ұлттық стратегияны
жүзеге асыруға мүмкіндік беретін ішкі саяси тұрақтылық пен ұлттық
біртұтастықты сақтап, нығайта беру мәселесі маңызды болды. Қазақстан
саяси партиялары түгелдей дерлік Қазақстан азаматтарының денсаулығын,
білімін және материалдық әл-ауқатын көтеруді жақтады. Саяси партияларды
біріктіретін келегі мәселелердің бірі-экологиялық ахуалды жақсарту болды.
Қазақстандағы саяси партиялар ұзақ мерзімді басымдылықтар қатарына
мемлекетілікті күшейтуді де жатқызады. Ісіне адал әрі біздің басты
мақсаттарымызға қол жеткізуде халықтың өкілдері болуға қабілетті
Қазақстанның мемлекеттік қызметкерлерінің ықпалы жене осы заманғы корпусын
жасақтау мәселесі де елдегі саяси партиялардың ортақ мақсаттары деп атауға
болады.
Аталып өтілген 2030 жылға дейінгі Қазақстанның даму стратегиясының
бағыттары елдегі саяси партиялардың басым көпшілігінің саяси
бағдарламаларын ортақ міндеттер аясында таптастырады. Әсіресе билік
партиялары болып табылатын ҚХБП, Азаматтық, Руханият, Асар, Отан және Нұр
Отан партияларының бағдарламаларында мемлекеттік стратегиялық міндеттер
шешуші орын алды.
Қазақстан халқы үшін тағдырлық маңызы бар мемлекеттік ортақ міндеттерді
елдегі оппозициялық партиялар мен қозғалыстар да жоққа шығарған жоқ.
Мысалы, 2003 жылы желтоқсанда құрылған Қазақстанның демократиялық таңдауы
(ҚДТ) партиясының бағдарламасында билік партиясы күн тәртібіне қойып
отырған мәселелер өзінше орын алды. ҚДТ партиясы Біріккен демократиялық
қозғалыс Азат негізінде құрылған. ҚДТ-ның мақсаттары: Биліктің үш
тармағының бөлінуі; Азаматтың және азаматтар бірлестіктерінің құқықтары мен
бостандықтарын қамтамасыз ету; Экономиканың дамуына сай халықтың әл-ауқатын
көтеру; Ұлттық байланыстарды қоғам мүддесіне сәйкес игеру; Коррупция мен
қылмыскерлікке қарсы тиімді күрес; Ақпараттық қауіпсіздікті қамтамасыз
ету.
Аталған міндеттерді, құндылықтарды ресми билік те демократиялық қоғам
құрудағы басымдылықтар ретінде белгіледі. Саяси партиялардың биліктің
мақсаттарын айқындауға көзқарастары бірдей болғанымен сол мақсаттарды
орындау әдіс-тәсілдерін басқаша түсінеді. Оппозициялық партиялар биліктің
халық алдында толық ашықтығын және есептілігін жақтаса билік партиялары
мемлекеттік міндеттерді өз күшімен, өздерінің саяси шараларымен шешкенді
дұрыс көреді. Билік партиялары Қазақстан халқы алдындағы ашықтықты және
толық есептелікті міндетті емес деп санады. Билік көптеген мәселелерді өз
бетімен шешуге құштар болды. Халыққа есеп формалды жағдайға қалды. Билік
партияларының халық алдында нақты есеп бере бастауы, әкімдердің есебі,
министрлер кабинетінің есебі саяси практикада 2000-ші жылдардың басында
Отан және Нұр Отан партияларының қызметіне қатысты кірді.
Қазақстаның саяси партияларының демократиялық мемлекет құруға қатысуы
мәселесін зеттегенде естен шығарылмайтын маңызды мәселе мемлекеттің мүдделі
топтардан елдің конституциясы мен заңдары шеңберінде ғана қызмет етуін
талап етуі болды. Бұл талап өз бастауын 1990 жылы 25 қазанда қабылданған
Қазақ ССР Мемлекеттің егемендігі туралы Декларациядан алады. Кеңес Одағы
күйреуі жағдайында қабылданған бұл тарихи құжатта Саяси партиялар,
қоғамдық ұйымдар, бұқаралық бірлестіктер, өзге де топтар немесе жекелеген
адамдар тарапынан Қазақ ССР-нің конституциялық құрлысына қарсы жасалатын
кез келген күштеу әрееттері, оның территориясының тұтастығын бұзуға
шақыратын, сондай-ақ ұлт азадығын қоздыратын жария ұрандар заң бойынша
жазаланады ,- деп көрсетеді.
Қазақстандағы басқарушы билік ел егемендікке қол жеткізе салысымен түрлі
полярлық позициядағы саяси күштердің жас мемлекеттің тәуелсіздігін
шайқалтпауын назарға ерекше ұстады. Себебі, саяси партиялар қызметінің заң
шеңберінен шығуы сол жылдарда белсенділік көрсеткен сеспаратистік
қозғалыстарға дем берген болар еді. Әсіресе Қазақстанның солтүстігі мен
шығыс региондарындағы сепаратистік, шовинистік пиғылдағы орыс тілді топтар
белсенділік көрсете бастаған болатын. Сонымен бірге саяси тұрақтылыққа тым
ұраншыл ұлтшыл- патриоттық партиялар да кері ықпал етті. Бұл жағдайда
мемлекет саяси партиялардың өзара күресін заңмен қатал реттеуді дұрыс деп
тапты.
Бұл талап Қазақстан Републикасының 1993 жылы 28 қаңтарда қабылдаған тұңғыш
Конституциясынан көрініс тапты. Онда партиялар азаматтардың саяси еркін
қалыптастыруға және іске асыруға ықпал етеді. Саяси партиялардың құрылуы,
қызыметі және тоқтатылуы заңмен белгіленеді. Қазақстан Республикасы
аумағында басқа мемлекеттердің саяси партияларының құрылуына жол
берілмейді- делінген .
Мемлекет саяси партиялар қызметіне ерекше мән береді. Демократиялық
қоғамның қалыптасуының міндетті сегменті ретінде көппартиялық дамытылды.
Бірақта Қазақстан олардың қызметіндегі қоғамдық келісімге және этникалық
татулыққа жат пиғылдардың бірден жолын кесті. Мемлекеттік саяси тұрақтылық
саясаты шеңберінде қызмет ететін саяси партиялар ғана ресми танылды.
Қазақстанда ұлтшылдық, сепаратистік, экстремистік саяси бағыттағы партиялар
өз қызметтерін бастай да алмады.
1995 жылғы Конституция Қазақстандағы саяси партиялар қызметін нақты
белгілері. Қазақстан Республикасында идеологиялық және саяси әр-алуандылық
танылады. Мемлекеттік органдарды партия ұйымдарын құруға жол берілмейді
делінеді. Конституцияның осы 5 бабында Республикада басқа мемлекеттердің
саяси партиялары мен кәсіптік одақтарының қызметтеріне, діни негіздегі
партияларға сондай-ақ саяси партиялар мен кәсіптік одақтарды шетелдік заңды
тұлғалармен азаматтардың, шет мемлекеттер мен халықаралық ұйымдардың
қаржыландырылуына жол берілмейді,- деп нақтыланды .
Осы талаптардан 1995 жылғы Конституция елдегі саяси реформаларға ғана емес,
саяси партияларда да заңдық кеңістікте қызмет етуіне жағдай туғызғандығын
көреміз. Конституциялық ережелер аз ғана мерзім ішінде саяси партиялардың
қазақстандық ішкі саяси ахуалға байланысты құрылуын және дамуын қамтамасыз
етті. Жас мемлекеттің жаңа саяси партиялары жүйелі өмірге келді. Олар елдің
экономикасына, саясатына және әлеуметтік қатынастарына ықпал жасай
бастады.Ірі саяси партиялар билік үшін күресіп қана қойған жоқ. Олар елдегі
саяси тұрақтылықтың және этносаралық келісімнің берік бола түсуіне жағдай
жасады.
Екінші 1995 жылы қабылдаған Конституция ел өмірінің саяси реформалауы үшін
және демократия эволюциясына жол ашты. Көзқарастардың әр-алуандығына, саяси
дискуссияларға жағдай туғызатын, саяси мүдделі топтардың заңнамалық
шеңберде еркін жұмыс істеуіне қажетті құқықтық-нормативтік алаң қалыптаса
бастады. Конституция әр азаматтың саяси көзқарасын білдіруіне, саяси
партиялар қызметіне қатысуға және өз құқықтары үшін күресе білуіне тең
жағдай жасап кепілдік берді. Азаматтардың заң алдында теңдігіне
конституциялық кепілдіктердің берілуі олардың саяси белсенділігін арттырды.
Осындай саяси құқықтық ахуал елдегі саяси жүйенің демократиялануының
теңдігіне және көппартиялықтың саяси шындыққа айналуына әкелді. Саяси
партиялар жүйесінде оппозициялық партиялар да өз орнын ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Кіріспе
Қазақстанда демократиялық қоғам құру жолында
Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер
Кіріспе
Қатпарлы тарихтың жұқалтаң парақтарына зер сала отырып қарайтын болсақ,
халқымыздың сансыз саяси процесстерді,реформаларды, саясаттың оң және теріс
лептерін де сезінгеніне көз жеткіземіз. Еліміздегі саяси сахнада саяси
партиялар ХХ ғасырдың басында бой көрсете бастады. Қазақ зиялылары кадеттер
партиясының қазақ халқының ұлттық мүдделерін алға тартуда бейжайлық
танытуын ескере келе жаңа бағыттағы ұлттық партия болу керек деп шешті.
Ә.Бөкейханов бастаған Алаштың ардақты азаматтары Алаш партиясының негізгі
мақсаттары ретінде ұлттық мүддені алдыңғы сатыға қойды. Қазақ елінің
демократиялық жолмен дамуын қалады.
Алаш партиясының алға қойған мақсаттары қазақ халқының егемендікке қол
жеткізгендігінен кейінгі нақты саяси өмірінде көрініс табуда. Сол
мақсаттарды жүзеге асыруда еліміздегі партиялар айтарлықтай рөл ойнауда.
Қаншалықты дәрежеде іске асыруда деген сұрақтың болуы заңды .
Зерттеу жұмысының өзектілігі. Саяси партиялар-мемлекеттік билікті қолға
алуға немесе билік жүргізуге қатынасуға бағытталған,ортақ мүдде негізінде
құралған адамдардың ерікті одағы. Саяси партиялар саясат сахнасында шешуші
рөлге ие. ҚР саяси партиялары демократиялық қоғам құруда, саяси процессте
акторлық маңызы зор. Тәуелсіздік жылдарынан бері партиялар құрылу процессін
өткерді, саясат сахнасында өзіндік мақсат-мүдделері қалыптасты. Партиялар
ҚР демократиялық бағытта дамуында айрықша маңызға ие. Еліміздің
болашақтағы мақсат-міндеттерінің нақты істе көрініс табуында саяси
партиялардың орны ерекше. Бұл жұмыс зерттеу нысаны ретінде төмендегілерді
алды.
1.ҚР саяси партиялардың демократиялық қоғам орнатудағы маңызы.
2.ҚР саяси сахнасындағы партиялар және партиялық жүйенің қалыптасуы .
Қазақ халқының саяси тарихы саяси өмірді реформалауға бағытталған ой-
пікірлерге кенде емес. Саяси шешімдерге тірек болған, тағдырлық мазмұндағы
құжаттар қатарына көне дәуірдегі күлтегін жазуларын, орта ғасырлар
кезеңіндегі Қасым ханның қасқа жолы, Есім ханның ескі жолы, Жеті
жарғы заңдар жинағын жатқызуға болады. Қазақ халқының саяси өмірде бұл
құжаттардың қолданылуы рулық-тайпалық ала-ауыздықты тыйды, қазақ
мемлекеттілігін күшейтті, елдің саяси тұрақтылығымен біртұтастығын
нығайтты. Ал Қазақстан тәуелсіздік алғаннан соң егемен ел болған Қазақстан
халқын жаңа жасампаздық істерге бастаған, азаматтардың зор құлшынысын
тудырған саяси маңыздағы құжат Қазақстан 2030: барлық қазақстандықтардың
өсіп-өркендеуі, қауіпсіздігі және әл-ауқатының артуы атты ел Президенті
Н.Ә.Назарбаевтың Қазақстан халқына 1997 жылы жасаған Жолдауы болды .
Қазақстан 2030 Жолдауында Президент Қазақстанның алдындағы 7 басымдылықты
атап көрсетті. Солардың қатарындағы 1,2,4, және 7-ші басымдылықтардың іске
асуы елдегі саяси партиялардың да ат салысып, араласуына қатысты болды.
Қазақстандағы саяси партиялар Қазақстан 2030 стратегиясындағы ұлттық
қауіпсіздік мәселесін қуаттады. Аумақтың тұтастығын толық сақтай отырып,
Қазақстанның тәуелсіз егемен мемлекет ретінде дамуын қамтамасыз ету
мәселесі әрбір саяси партия үшін маңызды міндеттер қатарында болды. Сонымен
қатар өздерінің саяси мақсаттарының әр түрлілігіне қарамастан елдің саяси
партиялары ішкі саяси тұрақтылық пен қоғамның топтасуын жақтады.
Қазақстанға бүгін және алдағы орнаған жылдар ішінде ұлттық стратегияны
жүзеге асыруға мүмкіндік беретін ішкі саяси тұрақтылық пен ұлттық
біртұтастықты сақтап, нығайта беру мәселесі маңызды болды. Қазақстан
саяси партиялары түгелдей дерлік Қазақстан азаматтарының денсаулығын,
білімін және материалдық әл-ауқатын көтеруді жақтады. Саяси партияларды
біріктіретін келегі мәселелердің бірі-экологиялық ахуалды жақсарту болды.
Қазақстандағы саяси партиялар ұзақ мерзімді басымдылықтар қатарына
мемлекетілікті күшейтуді де жатқызады. Ісіне адал әрі біздің басты
мақсаттарымызға қол жеткізуде халықтың өкілдері болуға қабілетті
Қазақстанның мемлекеттік қызметкерлерінің ықпалы жене осы заманғы корпусын
жасақтау мәселесі де елдегі саяси партиялардың ортақ мақсаттары деп атауға
болады.
Аталып өтілген 2030 жылға дейінгі Қазақстанның даму стратегиясының
бағыттары елдегі саяси партиялардың басым көпшілігінің саяси
бағдарламаларын ортақ міндеттер аясында таптастырады. Әсіресе билік
партиялары болып табылатын ҚХБП, Азаматтық, Руханият, Асар, Отан және Нұр
Отан партияларының бағдарламаларында мемлекеттік стратегиялық міндеттер
шешуші орын алды.
Қазақстан халқы үшін тағдырлық маңызы бар мемлекеттік ортақ міндеттерді
елдегі оппозициялық партиялар мен қозғалыстар да жоққа шығарған жоқ.
Мысалы, 2003 жылы желтоқсанда құрылған Қазақстанның демократиялық таңдауы
(ҚДТ) партиясының бағдарламасында билік партиясы күн тәртібіне қойып
отырған мәселелер өзінше орын алды. ҚДТ партиясы Біріккен демократиялық
қозғалыс Азат негізінде құрылған. ҚДТ-ның мақсаттары: Биліктің үш
тармағының бөлінуі; Азаматтың және азаматтар бірлестіктерінің құқықтары мен
бостандықтарын қамтамасыз ету; Экономиканың дамуына сай халықтың әл-ауқатын
көтеру; Ұлттық байланыстарды қоғам мүддесіне сәйкес игеру; Коррупция мен
қылмыскерлікке қарсы тиімді күрес; Ақпараттық қауіпсіздікті қамтамасыз
ету.
Аталған міндеттерді, құндылықтарды ресми билік те демократиялық қоғам
құрудағы басымдылықтар ретінде белгіледі. Саяси партиялардың биліктің
мақсаттарын айқындауға көзқарастары бірдей болғанымен сол мақсаттарды
орындау әдіс-тәсілдерін басқаша түсінеді. Оппозициялық партиялар биліктің
халық алдында толық ашықтығын және есептілігін жақтаса билік партиялары
мемлекеттік міндеттерді өз күшімен, өздерінің саяси шараларымен шешкенді
дұрыс көреді. Билік партиялары Қазақстан халқы алдындағы ашықтықты және
толық есептелікті міндетті емес деп санады. Билік көптеген мәселелерді өз
бетімен шешуге құштар болды. Халыққа есеп формалды жағдайға қалды. Билік
партияларының халық алдында нақты есеп бере бастауы, әкімдердің есебі,
министрлер кабинетінің есебі саяси практикада 2000-ші жылдардың басында
Отан және Нұр Отан партияларының қызметіне қатысты кірді.
Қазақстаның саяси партияларының демократиялық мемлекет құруға қатысуы
мәселесін зеттегенде естен шығарылмайтын маңызды мәселе мемлекеттің мүдделі
топтардан елдің конституциясы мен заңдары шеңберінде ғана қызмет етуін
талап етуі болды. Бұл талап өз бастауын 1990 жылы 25 қазанда қабылданған
Қазақ ССР Мемлекеттің егемендігі туралы Декларациядан алады. Кеңес Одағы
күйреуі жағдайында қабылданған бұл тарихи құжатта Саяси партиялар,
қоғамдық ұйымдар, бұқаралық бірлестіктер, өзге де топтар немесе жекелеген
адамдар тарапынан Қазақ ССР-нің конституциялық құрлысына қарсы жасалатын
кез келген күштеу әрееттері, оның территориясының тұтастығын бұзуға
шақыратын, сондай-ақ ұлт азадығын қоздыратын жария ұрандар заң бойынша
жазаланады ,- деп көрсетеді.
Қазақстандағы басқарушы билік ел егемендікке қол жеткізе салысымен түрлі
полярлық позициядағы саяси күштердің жас мемлекеттің тәуелсіздігін
шайқалтпауын назарға ерекше ұстады. Себебі, саяси партиялар қызметінің заң
шеңберінен шығуы сол жылдарда белсенділік көрсеткен сеспаратистік
қозғалыстарға дем берген болар еді. Әсіресе Қазақстанның солтүстігі мен
шығыс региондарындағы сепаратистік, шовинистік пиғылдағы орыс тілді топтар
белсенділік көрсете бастаған болатын. Сонымен бірге саяси тұрақтылыққа тым
ұраншыл ұлтшыл- патриоттық партиялар да кері ықпал етті. Бұл жағдайда
мемлекет саяси партиялардың өзара күресін заңмен қатал реттеуді дұрыс деп
тапты.
Бұл талап Қазақстан Републикасының 1993 жылы 28 қаңтарда қабылдаған тұңғыш
Конституциясынан көрініс тапты. Онда партиялар азаматтардың саяси еркін
қалыптастыруға және іске асыруға ықпал етеді. Саяси партиялардың құрылуы,
қызыметі және тоқтатылуы заңмен белгіленеді. Қазақстан Республикасы
аумағында басқа мемлекеттердің саяси партияларының құрылуына жол
берілмейді- делінген .
Мемлекет саяси партиялар қызметіне ерекше мән береді. Демократиялық
қоғамның қалыптасуының міндетті сегменті ретінде көппартиялық дамытылды.
Бірақта Қазақстан олардың қызметіндегі қоғамдық келісімге және этникалық
татулыққа жат пиғылдардың бірден жолын кесті. Мемлекеттік саяси тұрақтылық
саясаты шеңберінде қызмет ететін саяси партиялар ғана ресми танылды.
Қазақстанда ұлтшылдық, сепаратистік, экстремистік саяси бағыттағы партиялар
өз қызметтерін бастай да алмады.
1995 жылғы Конституция Қазақстандағы саяси партиялар қызметін нақты
белгілері. Қазақстан Республикасында идеологиялық және саяси әр-алуандылық
танылады. Мемлекеттік органдарды партия ұйымдарын құруға жол берілмейді
делінеді. Конституцияның осы 5 бабында Республикада басқа мемлекеттердің
саяси партиялары мен кәсіптік одақтарының қызметтеріне, діни негіздегі
партияларға сондай-ақ саяси партиялар мен кәсіптік одақтарды шетелдік заңды
тұлғалармен азаматтардың, шет мемлекеттер мен халықаралық ұйымдардың
қаржыландырылуына жол берілмейді,- деп нақтыланды .
Осы талаптардан 1995 жылғы Конституция елдегі саяси реформаларға ғана емес,
саяси партияларда да заңдық кеңістікте қызмет етуіне жағдай туғызғандығын
көреміз. Конституциялық ережелер аз ғана мерзім ішінде саяси партиялардың
қазақстандық ішкі саяси ахуалға байланысты құрылуын және дамуын қамтамасыз
етті. Жас мемлекеттің жаңа саяси партиялары жүйелі өмірге келді. Олар елдің
экономикасына, саясатына және әлеуметтік қатынастарына ықпал жасай
бастады.Ірі саяси партиялар билік үшін күресіп қана қойған жоқ. Олар елдегі
саяси тұрақтылықтың және этносаралық келісімнің берік бола түсуіне жағдай
жасады.
Екінші 1995 жылы қабылдаған Конституция ел өмірінің саяси реформалауы үшін
және демократия эволюциясына жол ашты. Көзқарастардың әр-алуандығына, саяси
дискуссияларға жағдай туғызатын, саяси мүдделі топтардың заңнамалық
шеңберде еркін жұмыс істеуіне қажетті құқықтық-нормативтік алаң қалыптаса
бастады. Конституция әр азаматтың саяси көзқарасын білдіруіне, саяси
партиялар қызметіне қатысуға және өз құқықтары үшін күресе білуіне тең
жағдай жасап кепілдік берді. Азаматтардың заң алдында теңдігіне
конституциялық кепілдіктердің берілуі олардың саяси белсенділігін арттырды.
Осындай саяси құқықтық ахуал елдегі саяси жүйенің демократиялануының
теңдігіне және көппартиялықтың саяси шындыққа айналуына әкелді. Саяси
партиялар жүйесінде оппозициялық партиялар да өз орнын ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz