Су экологиясы



Кіріспе:
Негізгі бөлім:
А) Судың маңызы
Б) Су қорын ластайтын факторлар
В) Су қорғау белдемі

Қорытынды: Жалпы су экологиясы.
Су — тірі материяның негізі. Қазіргі кезде сулы ртада тіршілік ететін жануарлар түрінің саны 150000 немесе олардың жалпы санының 7%, ал суда өсетін өсімдіктер түрінің саны 10000 (8%). Жануарлардың ішінде балықтардың шамамен 16000 түрі, былқылдак денелілердің 80000 түрі, шаян тәрізділердің 20000-нан астам түрі, қарапайымдылардың 15000-ға жуық түрі және т.б. бар. Жануарлардың дене массасының орта есеппен 75%, кейбір өсімдіктер массасының 89-90% судан тұрады (7.3-ші кесте).
Адам ұрығының (эмбрионының) 97%-і су, жаңа туған баланың дене массасының 77-80%-і судан түрады. Орта есеппен ересек адам денесінің 65-70% су, үлғайған сайын су мөлшері адам денесінде 60%-ке дейін төмендейді. Осы деңгейден денедегі судың мөлшері 10-12% төмендесе, организм өлсіреп, жүмыс атқару қабылеті жойылады, ал организмдегі судьщ көлемі 25%-тен төмен түссе, адам өміріне қауіп төнедіі Кейбір жан-жануар-лар (балықтар, киттер, дельфиндер, қүндыздар) тек қана сулы ортада тіршілік етеді. Себебі организмдердегі судың мөлшері азайғанда ас корыту және де баска процестер бүзылады, яғни организмдегі тепе-тендік бүзылып, әртүрлі ауыр жағдайға әкеліп соғады. Йегізінде барлык организмдердің өсіп-өнуіне таза су қажет, сондыктан сумен жабдыктау көздеріне, судың сапасына ерекше маңыз беріледі.
1) Экология А.Ж. Ақбасова, Г.Ә. Саинова Алматы 2003 ж
2) Экология Ә.С. Бейсенова Ж.Б.Шілдебаев Г.З. Сауытбаева
Алматы 2001 ж «Ғылым» баспасы.

Жоспар

Кіріспе: Су экологиясы
Негізгі бөлім:
А) Судың маңызы
Б) Су қорын ластайтын факторлар
В) Су қорғау белдемі

Қорытынды: Жалпы су экологиясы.

Пайдаланған әдебиеттер:

1) Экология А.Ж. Ақбасова, Г.Ә. Саинова Алматы 2003 ж
2) Экология Ә.С. Бейсенова Ж.Б.Шілдебаев Г.З. Сауытбаева
Алматы 2001 ж Ғылым баспасы.

Су — тірі материяның негізі. Қазіргі кезде сулы ртада тіршілік ететін
жануарлар түрінің саны 150000 немесе олардың жалпы санының 7%, ал суда
өсетін өсімдіктер түрінің саны 10000 (8%). Жануарлардың ішінде балықтардың
шамамен 16000 түрі, былқылдак денелілердің 80000 түрі, шаян тәрізділердің
20000-нан астам түрі, қарапайымдылардың 15000-ға жуық түрі және т.б. бар.
Жануарлардың дене массасының орта есеппен 75%, кейбір өсімдіктер массасының
89-90% судан тұрады (7.3-ші кесте).
Адам ұрығының (эмбрионының) 97%-і су, жаңа туған баланың дене
массасының 77-80%-і судан түрады. Орта есеппен ересек адам денесінің 65-70%
су, үлғайған сайын су мөлшері адам денесінде 60%-ке дейін төмендейді. Осы
деңгейден денедегі судың мөлшері 10-12% төмендесе, организм өлсіреп, жүмыс
атқару қабылеті жойылады, ал организмдегі судьщ көлемі 25%-тен төмен түссе,
адам өміріне қауіп төнедіі Кейбір жан-жануар-лар (балықтар, киттер,
дельфиндер, қүндыздар) тек қана сулы ортада тіршілік етеді. Себебі
организмдердегі судың мөлшері азайғанда ас корыту және де баска процестер
бүзылады, яғни организмдегі тепе-тендік бүзылып, әртүрлі ауыр жағдайға
әкеліп соғады. Йегізінде барлык организмдердің өсіп-өнуіне таза су қажет,
сондыктан сумен жабдыктау көздеріне, судың сапасына ерекше маңыз беріледі.
7.3-ші кесте. Өсімдіктер мен жануарлар ағзаларывдағы судың мөлшері,
массалық % (Кубанцев Б.С., 1973)
Өсімдік Су мөлшері Жануарлар Су мөлшері

Балдырлар 96-98 Губка 84
Сәбіз тамыры 87-91 Моллюскалар 80-92
Шөп жапырактары 83-86 Қүрт-қүмырсқа, 46-92
шыбын-шіркей
Ағаш жапырағы 79-82 Ланцетник 87
Картоптың түйнегі 74-80 Қос мекенділер 93-ке дейін
Ағаштың сабағы 40-55 Сүткоректі 68-83
жануарлар

Судың тағы да бір маңызы мынада. Атмосферада негізінде су булы және
тамшы түрі мен мүз кристалдары ретінде болады. Ауаның температурасы
неғүрлым жоғарылаған сайын су буының мөлшері де көбейіп отырады. Су күн
сәулесінің жер бетіне өтуіне айтарлықтай кедергі жасамағанымен, жерден
шығатын жылуды жібермейді, яғни ол планетадағы жылу балансын реттеп отырушы
да. Судың жылуға төзімділігі жоғары болғандықтан, жазда гидросфера жылуды
жинаи кыста оны қайтарып беріп, жердің климатын жұмсартып отырады.
Судың ең негізгі касиеті ол тіршілік ортасы және барлық организмдердің
тіршілігіне кажетті оттектің көзі. Негізінде биосфераның барлық
органикалық заттектері фотосинтез процесінің нәтижесінде түзіледі, ал бұл
процестің жүруіне күн энергиясы және кемір қышқыл газымен қатар, су
міндетті түрде қажет. Біздің планетадағы бүкіл тіршілік осы фотосинтез
процесінде бөлінетін оттекке тікелей байланысты. Ауадағы оттектін. 60 %
-тін түзіп, жаңартып отыратын мүхит пен теңіз суларындағы өсімдіктер. Мұхит
суы өсімдіктермен қатар, көптеген әр түрлі микроорганизмдердің, тірі
жәндіктердің өмір сүру ортасы. Барлық мұхит пен теңіз суларының беткі
аймағында (80 м дейін) жайғасқан ағзалар үш топка: планкгон, нектон және
бентос деп бөлінеді
Су ең жақсы еріткіш, осыған байланысты барлық әнер-кәсіптерде, ауыл
шаруашылығында, үй-жай, тағы басқа шаруашы-лыктарда кеңінен колданылады. Ол
айырбасталмайтын, сарқыл-майтын (түщы су сарқылатын) табиғат ресурсы.
Біздің планетамыздың барлық халқы бір тәулік ішінде 7000 млрд литр су
ішеді екен. Орта есеппен бір адамға шаққанда тәулігінеіжүмсалатын судың
көлемі 200-400 л, оның ішінде 2-10 л суды таза күйінде немесе тағаммен
пайдаланады Мәскеу каласының әр түрғынына тоулігінс келетін судың молшері
400 л болса, Санкт-Петербургтікіне - 300 л үстінде, Лондонда әр адамға
тәулігіне 170 л, Парижде -—160 л, Брюсселде - 85 л, Алматыда — 200-300 л.
Ал ірі қара тіршілігіне тәулігіне 40 л, бір қойға 10 л-дей су жүмсалады
удың гигиеналық маңызды зор. Ол адам денесін, үй-жайды, күңделікті
қодданылатын бүйымдарды және т. б. таза санитарлық жағдайда үстауға
пайдаланылады.
Қазіргі кезде Қазақстан тұрғындарының 25% таза сумен
алмаған. Оның бір себебі өзендер мен көлдердің (Ертіс, Есіл, Жайык, Нұра,
Сырдария, Балқаш және т. б.) гидроэнергетикалық құрылыстар және
өнеркәсіптік кәсіпорындардың ақаба суларымен ластануының салдарынан табиғи
режимінің бұзылуы. Осының салдарынан көптеген аурулар түрлерінің таралуы
орын алып келеді.
Сулы ортада әртүрлі патогенді микроорганизмдердің үзақ сакталатыны
және табиғи суда өсіп-енетіні белгілі жағдадЗру ресурстарын қолдану, оның
тазалық жағдайына бақылау жасау, сонымен бірге басқа да оларға қатысты
мәселелерді шешу тек үлттық мүдде тұрғысынан ғана емес, халықаралык,
бірлесіп қарастыруды талап етеді.
Су проблемасы қазіргі шақта біраз елдердің (Африка, Таяу Шығыс,
т. б.) экономикалық дамуына тежеуші факторлардың біріне айналып отыр. Жыл
сайын ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Экологияның қалыптасу тарихы және кезеңдері жайлы мәлімет
Ақсуат өңірінің жартылай қаттықанаттыларының экологиясы
Экология пәні бойынша Обсөж сабақтарының әдістемелік нұсқауы
Экологияның қалыптасу тарихы және кезеңдері туралы ақпарат
Экологияның қалыптасу тарихы мен кезеңдері. Қазіргі таңдағы экология ғылымының құрылымы туралы ақпарат
Жалпы экология
Су жүйелер экологиясы
Экологияның қалыптасу тарихы мен кезеңдері жайлы ақпарат
Экологиялық мәселелер жайлы
Экологияның қалыптасу тарихы және кезеңдері
Пәндер