Таспа құрттар класы – cestoda

1. Таспа құрттарға сипаттама.
2. Ересек таспа құрттардың құрылысы мен физиологиясы.
3. Жүйке жүйесі.
4. Зәр шығару жүйесі.
5. Жыныс жүйесі.
6. Көбеюі мен дамуы.
7. Жалпақ таспа құрт.

Таспа құрттар паразиттік тіршілікке толық бейімделген:
1) Басы – сколекс пен бекіну мүшелерінің құрылыстары ерекше.
2) Көпшілік таспа құрттардың денесі буындар – проглоттидалардан құралады.
3) Әр буында қайталанып отыратын жыныс аппараты бар.
4) Ac қорыту жүйесі болмайды, редукцияланған.
5) Тіршілік циклы күрделі, көпшілігінде иесін ауыстырып
жүреді.
3000 ға жуық түрі белгілі.

Ересек таспа құрттардың құрылысы мен физиологиясы.

Денесі ұзынынан созылған таспа тәрізді және көптеген буындарға немесе проглоттидаларға бөлінген. Алдыңғы бөлімінде кішкене басы немесе сколексі, онан кейін бунақталмаған мойыны мен проглоттидалары болады.
Басында сорғыштар немесе ілмешектер типтес бекіну мүшелері орналасқан. Сорғыштар тұрақты түрде, ал ілмешектері кейбір түрлерінде ғана кездеседі. Басында төрт сорғыштары, кейбіреулерінде сорғыштың орнына ұзынынан созылып жатқан саңылау тәрізді екі тері қатпарлары немесе ботриялары бар. Ілмешектері бірден баста не болмаса бастағы ерекше тұмсықта бір немесе бірнеше шашақ жасап орналасады. Тұмсығы ішке тартыла алады. Tetrarhynchus-тың көптеген ілмешектері бар ұзын 4 тұмсықтары ерекше қынапқа терең батып тұра алады.
Мойыны – жас проглоттидалар жасайтын орын, көлденең бөліну арқылы жаңа проглоттидалар шығып отырады. Осындай көлденең бүршіктену процесін стробилалану деп атайды (сцифоидты медузаның сцифистомасының стробилалануы сияқты).
Проглоттидалар төрт бұрышты және саны 3-тен бірнеше мыңға дейін болады. Алдыңғы буындары кішкентай, және артқа қарай мөлшері үлкейе береді. Сонымен таспа құрттардың денесін тізбек немесе стробила деп атайды.

1. К.С. Түсіпова «Омыртқасыздар зоологиясы».
2. К.Ә. Дәуітбаева «Омыртқасыздар зоологиясы».