Оқыту процесіндегі әдістер

Оқыту – қазіргі кездегі педагогикалық процестің маңызды бағыттарының бірі. Білім алушылардың оқу-танымдық іс-әрекеттерін белсендіру әдістерін іздестіру мәселесі әрқашан да өзекті болып табылады. ХХ ғасырдың 70-жылдары зерттеулерінде белсенді оқыту әдістерін іздестіру мәселесі кездеседі. Активті әдістерді қолдану оқытудың өнімділігін арттырады. Білім алушының өзі оқыту үрдісіне белсенді қатысу нәтижесінде ақпаратты қабылдау қабілеті жоғарлайды. Мысалы мматериалды лекция түрінде оқытқан жағдайда ақпараттың 20 кем пайызы қабылданады, дискуссияда - 75%, ал ойындарда - 90%.
Зертеулер нәтижесінде студенттердің оқыту материалын қабылдауы төмендегідей пайыздарда өтеді:
• 10% оқығаннан;
• 20% естігеннен;
• 30% көргеннен;
• 50% көргеннен және естігеннен;
• 70% өзі айтқан сөздерден;
• 90% өзі істеген іс-әрекеттерінен.
Жоғары оқу орындарында белсенді әдістер қолданылады, олардың кейбір түрлеріне тоқталып кетейік.
Тез орындалатын белсенді әдістер:
«Миға шабуыл» - оқытудың тиімді әдісі. Бірнеше сатыда жүреді:
1. «Шабуыл» алдында оқытушы талқыланатын мәселенің тақырыбын береді.
2. Берілген уақыт ішінде (20-40 мин.) «идеялардың генераторлары» барлық гипотезаларын алға шығарады. Гипотезалар әр түрлі болуы мүмкін: фантастикалық, шындыққа жанаспайтын, әзілді, т.с.с. Идеялар үздіксіз келтіріліп отыруы тиіс және осы сатыда ешқандай критика айтылмау керек. Ойлардың барлығы жазылып отырылады. «Миға шабуыл» өнімділігін арттыру үшін алдын ала студенттерді психологиялық релаксация жағдайына жеткізу керек.
3. Тексерушілер тобы тағайындалып, олар гипотезалардың құндылығы туралы пікірлерін білдіреді.
4. Оқытушы дискуссия нәтижелерін қорытады.
5. Гипотезалар баллдық жүйемен бағаланады және тексерушілердің бағасы бойынша орташа балл қойылады.
Синетика әдісі (Дж.Гордон) миға шабуыл әдісіне негізделеді. Сатылары:
1. Шабуыл жаттығулардан басталады –сұрақтарға тез жауап беру.
2. Қарастырылатын мәселе беріледі.
3. Басталу. Әр студент өз пікірін, ойын, идеясын білдіреді.
4. Тексерушілер (эксперттер) ұсынылатын идеяларды жазып отырады.

1. Ахметова Г.К., Исаева З.А. Педагогика. Учебник для магистратуры университетов. Алматы, «Қазақ университеті», 2006.
2. Мыңбаева А.К., Садвакасова З.Н. Инновационные методы обучения. Алматы, «Қазақ университеті», 2007.
3. Особенности активных методов обучения в высшей школе. http://ref.by/refs/alike/13399.html
4. О. Синяева, г. Шеламова. Инновационные подходы к процессу обучения в системе подготовки специалистов http://www.dialogvn.ru/uk/autors/shelam-a.htm