Отбасындағы келеңсіз жағдайларды тудыратын негізгі факторлар



КІРІСПЕ
Отбасындағы келеңсіз жағдайларды тудыратын негізгі факторлар
Қолданылған әдебиеттер
Көп адамдар, әсіресе, жас кезінде некені үлкен үміттермен елестетеді:
• біз бақытты боламыз;
• біз өзіміз жеңе алмайтын, шешімсіз конфликтілермен еш уақытта кездеспейміз;
• егер біздің балаларымыз болса, олар бізге ешқандай зиян шектірмейді;
• біздің бір-бірімізге деген махаббатымыз өмір бойы өзгермейді.
Бұл өте керемет, алайда бізге қойылатын талаптар шындыққа да бір көз салып, оның негізін, не қалайтынын анықтап алғанымыз жөн.
Көп жастар үшін жастық шақта неке жайлы әңгімені әлі ерте деп ойлайды, алайда нақ осы шақ некеге дайындық кезеңі болып табылады.
Қандай маман иесі болмайық, қандай мамандықты таңдамайық – медицина, техника, сауда, архитектура, педагогика, өнер, физика – біз үшін белгілі бір білім мен дағдыларды үйреніп шығу үшін уақыт керек. Тіпті осы мамандықтардың ешбірімен де еш дайындықсыз айналысу біздің басымызға да келген емес. Егер солай болса, онда мамандықтың қасында өмірімізде жанұяның алар орны қаншалықты? Болашақ отбасының өзі арнайы білімді, дағдыны, оқуды талап етеді. Алайда көптеген жастар некені махаббаттың тұманында жүріп құрады. Аспанда қалықтаған бойы ешбір қиындықсыз қарым-қатынасқа түсіп, екеуіміз барлық армандарымызды іске асыра аламыз деп ойлайды. Некеге тұрып, дүркіретіп той жасағаннан соң барлығы оңай да шынайы сияқты көрінеді. Алайда олардың жай армандардан құралған жеңіл де желең сезімдері күнделікті өмірлеріндегі финанстық қиындықтар, мінездегі қарама-қайшылықтар немесе күйкі тіршіліктің шарша-туының арқасында бұзылуына ешқайсысы да сене қоймайды.
1. Е. Т.Шибутина «Әлеуметтану психологиясы» Москва, 1989
2. Б.П.Битинас «Мой мир и я» Москва, 1999
3. Л.М.Панкова «Любовь.Жизнь.Семья» Москва, 1999
4. Психологическая энциклопедия под редекцией Р.Корсини, А.Ауэрбаха Литер, 2003
5. В.А.Разумный «Этическое воспитание в семье» Москва «Искуство» 1973
6. М.С. Мацковский «Социология семьи» Москва, 1989

Пән: Психология
Жұмыс түрі:  Материал
Тегін:  Антиплагиат
Көлемі: 13 бет
Таңдаулыға:   
КІРІСПЕ

Көп адамдар, әсіресе, жас кезінде некені үлкен үміттермен елестетеді:
• біз бақытты боламыз;
• біз өзіміз жеңе алмайтын, шешімсіз конфликтілермен еш уақытта
кездеспейміз;
• егер біздің балаларымыз болса, олар бізге ешқандай зиян
шектірмейді;
• біздің бір-бірімізге деген махаббатымыз өмір бойы өзгермейді.
Бұл өте керемет, алайда бізге қойылатын талаптар шындыққа да бір көз салып,
оның негізін, не қалайтынын анықтап алғанымыз жөн.
Көп жастар үшін жастық шақта неке жайлы әңгімені әлі ерте деп
ойлайды, алайда нақ осы шақ некеге дайындық кезеңі болып табылады.
Қандай маман иесі болмайық, қандай мамандықты таңдамайық – медицина,
техника, сауда, архитектура, педагогика, өнер, физика – біз үшін белгілі
бір білім мен дағдыларды үйреніп шығу үшін уақыт керек. Тіпті осы
мамандықтардың ешбірімен де еш дайындықсыз айналысу біздің басымызға да
келген емес. Егер солай болса, онда мамандықтың қасында өмірімізде жанұяның
алар орны қаншалықты? Болашақ отбасының өзі арнайы білімді, дағдыны, оқуды
талап етеді. Алайда көптеген жастар некені махаббаттың тұманында жүріп
құрады. Аспанда қалықтаған бойы ешбір қиындықсыз қарым-қатынасқа түсіп,
екеуіміз барлық армандарымызды іске асыра аламыз деп ойлайды. Некеге тұрып,
дүркіретіп той жасағаннан соң барлығы оңай да шынайы сияқты көрінеді.
Алайда олардың жай армандардан құралған жеңіл де желең сезімдері күнделікті
өмірлеріндегі финанстық қиындықтар, мінездегі қарама-қайшылықтар немесе
күйкі тіршіліктің шарша-туының арқасында бұзылуына ешқайсысы да сене
қоймайды.
Көптеген жастар өмірлеріндегі бақыт тек қана некеге тұрғаннан кейін
ғана болады деп түсінеді. Сондықтанда неке бақыттың кепілдемесі және ұрыс-
жанжал бола қалатындай жағдай болса өздігінен шешіледі деп түсінеді. Ал
шын мәніне келер болсақ, мәселелер өздігінен шешілудің орнына , еселеп
тұрып көбейетініне көзіміз жетеді. Ең бастысы некеміз бізге не береді деп
емес, біз некемізге не істей аламыз деп қараған дұрыс сияқты.
Кейбір адамдар отбас құрғаннан кейінгі жоспарларын тезірек іске асыру
үшін де некеге тұруға асығады. Олардың ойларынша жолдасы оның айтқанын
істеп барлық жағдайын жасап беріп отырады және де оның бақытты болуы тек
жолдасына байланысты деп ойлайды. Еш ғажап емес бұндай отбасылардың көбісі
ақыр аяғы ажырасып кетіп жатады.
Бақытымызға байланысты арамызда тек бақытсыз ғана емес бақытты
жанұялар да бар. Олар белгілі бір мақсат қойып сол мақсатқа жетуге аянбай
күресіп, отбасында туындайтын қиындықтар мен проблемаларды шешімі бола
алатын шынайы, терең сезімдер мен қарым-қатынастарды іске асыруға қандай
жолмен болса да жетуге талпынады. Олар жан-тәнімен араларындағы махаббат
оты сөнбесі, күн өткен сайын қарым-қатынастары жақындай түсулері үшін
күресіп өтеді.
Өкінішке орай қоғамда жастарды некеге дайындайтын ешбір орталықтар
жоқ. Сондықтан да біздің отбасымызда болып жатқан қиындықтарды біз бұл тек
менің басымда ғана болатын проблемалар шығар деп ойлаймыз. Көбінесе
проблемалардың негізі біз өзіміз, жолдасымыз немесе сыртқы жағдайлар
болады. Бізге тиесілісі тек осындай жағдайларды дұрыс шешім қабылдап,
дұрыс қарым-қатынасқа бағыттау.
Неке құдды өсімдік сияқты, екеуіне де жақсы топырақ керек. Көбіне
адамдар некені тек эмоцианалдық тұрғыда құрады да, уақыт өткен сайын ол
эмоциялар әлсіреп, қарым-қатынастар да алшақтай бастайды. Ақыр аяғында
Мен не үшін оған тұрмысқа шықтым немесе ол мен ойлағаннан өзгеше болып
шықты деген сияқты әңгімелермен аяқталады.
Өзге адамды жақсы көру деген өте қиын істердің бірі болып табылады,
ал жастық шақ дегеніміз біреуді жақсы көруді үйренуге арналған мерзімдердің
бірі болып табылады.
Ал біреуді жақсы көру дегеніміздің өзі не? Бұл сұраққа әрбір адамның
өзінше түсініктері бар. Бұндай өмірлік сұрақтарда ең бастысы асығыстық
жасамау, әуелі дұрыс жауапты тауып, сосын практикада іске асыра білу керек.

Егер шын мәнінде адам жақсы көру үшін ең алдымен өзіне ұнайтын адамға
өз бойындағы қасиеттерді дамыта білуі керек. Өзіңізге ұнайтын қасиеттерді
өзге өзіңіз араласып жүрген адамдардың бойынан іздеп, кейіннен оны өз
бойыңызға дарыта біліп, өзге адамдармен қарым-қатынаста іске асыра білуіңіз
керек. Кез-келген адам баласы сүйіп немесе біреудің сүйіктісі болу үшін
жаралады. Алайда ол қасиеттерді бойда қалыптастыра білу үшін көп күш
жұмсауы керек. Махаббат алғашында екі адамның бірігуі жайлы ешқандай
түсінікті алға тартпайды, тек жеке адамның жеке қасиеттерін дамытуға,
қалыптастыруға, адамдармен бейбіт қарым-қатынас құруға үйретеді, ал осы
жолдан кейінгі іс-әрекеттер отбасындағы екі адамның бас қосып, қарым-
қатынас жасаудағы қиындықтар шынайы махаббаттың арқасында жеңіске жетіп,
күн өткен сайын тереңдей түсуіне алып келеді.
Жасыратыны жоқ кез-келген некеге тұрмаған жастар өз ойларында болашақ
өмірлік серіктерін шынайы образ ретінде елестетіп жүреді. Олай болса біз
өзіміз қаншалықты сол шынайы образға лайықпыз? Тіпті біздің осы шынайы
образға еліктеуіміздің мәні неде? Жауабын тіптен алыстан іздеп қажеті жоқ,
себебі адам баласы табиғатынан солай жаралған, яғни, біздің әйел және
еркек болып жаралғанымыз ерте ме кеш пе некеге отырып, жанұядағы екеуара
махаббатты сезіне білу, махаббатты өзіңе, еріңе немесе әйеліңе сыйлай
отырып, кейіннен балаңа сыйлау. Бұдан шықты біз бір-бірімізден тек
ерекшеленіп қана қоймай, бір-бірімізді толықтырып отырамыз, сондықтан да
табиғаттан берілген әйелдік не еркектік қасиеттерді дамыту кез-келген адам
өмірінде өте үлкен маңызға ие.

Отбасы өмірі мен некеге тұруға дайындықтың практикалық жолдары:
Тән қалауларын қадағалай білу.
Отбасында сізге көп ретте өзіңіздің тамағыңыздан, ұйқыңыздан, бос
уақытыңыздан отбасыңыз үшін бас тартуыңызға тура келеді, ал бұл дегеніміз
тән қалауларын қадағалаудың негізі болып табылады. Ал оны үйрену үшін бізге
қара жұмыс немесе спортпен айналысу өте үлкен көмек береді. Және де біздің
денсаулығымыз сау болу үшін де күнделікті жаттығулар, дұрыс тамақтану,
темекіден, алкогольдік ішімдіктерден аулақ болу маңызды болып табылады.
Асығыстық жасамау керек.
Ерте құрылған некелерде бірнеше проблемалар туындайды. Біріншіден, 16 мен
26 жастың арасында адам өте үлкен өзгеріске ұшырайды, егер асығыстық жасап
некеге тұрса ол үлкен қателік болуы мүмкін, себебі сіздің таңдаған адамыңыз
уақыт өте келе сізге мүлдем лайық еместей болуы мүмкін, ал егер шешіміңіз
сенімді болса, күте тұрған абзал. Бұл уақыт арасында сіздің сезіміңіз
алшақтаудың орнына одан сайын тереңдей түседі.
Өз сөзінде тұра білген жөн.
Некеге тұру дегеніміз екі адамның өз мойындарына алған жеке анттары болып
табылады. Бұл дегеніміз екі адамның да бір-біріне адал болып, берген
сөздерінде тұрғаны жөн, ал бұл үшін де белгілі бір дәрежеде күш жұмсау
қажет болады.
Финанс мәселесіне жауапкершілікпен қарау.
Өзіңіз қолданған ақша көлемін қадағалап жүрген тиімді: ең негізгі мен
өзіңіз қалаған заттардың арасындағы құртылған ақша көлемі; өзіңіздің
қалауларыңызды қадағалай отырып, ақшаны неғұрлым керекті деген заттарға
сақтау, отбасы мүшелерімен санаса білу.
Берілген кеңестерді қабылдай білу.
Көп ретте адамдар өздерінің іс-әрекетіне мейлінше беріледі де, өздерінде
не болып жатқанын білетіндей жағдайда болмайды. Сондықтан да өзіңізге жақын
немесе өзіңізді түсінетін адамнан үнемі кеңес сұрап тұрған пайдалы, себебі
сізге жақын адамдар – ата-анаңыз, аға-бауырларыңыз, достарыңыз – сізді
сізден жақсы біледі де сіз білмейтін бойыңыздағы қасиеттерді байқай алады.
Олардың кеңесіне назар аудара отырып, бойыңызда дамыта білсеңіз ғана сізге
кез-келген нәрсеге тереңінен қарау оңай болады.
Жақсы көре білуді үйрену.
Некеге тұрған соң сіз тек қана некеге дейінгі үйренгеніңізді білесіз.
Сондықтан да некеге дейінгі өз мінезіңізді қалыптастыру барысында өзгелерге
көмек беру, өзгелер үшін қам жеу, өзгелер – ата-анаңыз, бауырларыңыз,
достарыңыз, қоғам үшін құрбан болуды үйрену маңызды рөл атқарады. Тек
өзіңізге ұқсағандарды емес өзгеше адамдарды түсінуге де үйренген жөн. Өзге
ұлт өкілі, өзге әлеуметтік ортадан шыққан адамдарды жақсы көру, өз
мүмкіндіктеріңізді дамыту – музыка, спорт, би өнері – бұлардың барлығы да
мінезді қалыптастыруға негіз болып табылады.
Өзгешіліктерді жеңе білу.
Туындаған мәселелерді жеңе білуге үйренген жөн. Өзіңізге ұнамайтын
адамдардан алшақтамай, қайта оларға көмек көрсете білсеңіз, сіздің оларға
деген қарсылығыңыз оларды жақсы көруімен аяқталуы ғажап емес. Мұндай
дағдылар сіз үшін болашақ жарыңызбен ғана емес балаларыңызбен қарым-
қатынаста да баға жетпес байлық болып табылады.
Ата-аналарды жақсы көру.
Ата-аналарды жақсы көру – оларды барлық жағынан керемет болмаса да түсіне
білу, керемет болмаса да сіз үшін қазіргі таңда керектің барлығын жасап
бергенін ескере отырып, бойыңызда бар өкпені жеңе білу керек. Егер сіздің
қолыңыздан ата-анаңызға деген өкпеден алшақ жүру келетін болса, онда сіз
үшін оларды шын жүректен сүю еш қиындық туғызбайды. Ал бұл дегеніміз сіздің
болашақта жақсы жолдас пен ата-ана рөліндегі қызметіңізге негіз болады.
Балалармен уақатты бірге өткізу.
Балалармен уақытты өткізу барысында сіз олардың қаншалықты махаббатты қажет
ететінін байқайсыз. Көп жағдайда біз балалы болу дегеннің не екенін түсіне
бермейміз. Ал оны некеге тұрмай тұрып түсінсек, біздің дайындығымыз жақсы
ата-ана болуымызға үлкен жол ашады.
Болашаққа деген қадамға жауапты қарау.
Жас кезімізде біз көбінесе уақатымызды көңілді өткізуге тырысамыз, ал
болашық өміріміз біз үшін алыста тұрған сияқты көрінеді. Алайда көзді ашып-
жұмғанша болашақ дегенің қазіргі өмірің болып тұрады. Сол кезде көбінесе
неге бұған о бастан жақсылап даярлық көрмедім деген сияқты көкіректе
өкініш пайда болады. Сондықтан да болашақ өмірге дайындықты өте жауапты
түрде өткізу маңызды орынға ие, себебі бұл әрекетті сізден өзге немесе сіз
үшін ешкім де жасамайды.

Отбасындағы келеңсіз жағдайларды
тудыратын негізгі факторлар
Отбасы мүшелері бір шатырдың астында, яғни бір үйде тұрады, олар отбасының
шаруашылығын жүргізеді. Бұл 2-3 адам ұрпағын жалғастырады. Отбасының жалпы
шаруашылығы оның өзінен үлкен бірліктерде болу шеңберіндегі экономикалық іс-
қызметпен анықталады. Бұл отбасының шаруашылық қызметі адамдық тұрақты
тәртіп үлгілеріне және олардың арасындағы өзара әрекетке байланысты өрбиді.
Отбасы мүшелерінің атқаратын рөлі тек қана өзара эмоциялық сезімдерімен
ғана емес, сонымен бірге, адамдардың үлкен топтары-мемлекет, мешіт, шіркеу,
т.б. иснтитуттардың қызметімен байланысты болады.
Сонымен, отбасы мүшелерінің арасындағы қарым-қатынастар олардың сезімімен
( махаббат, сыйласу, құрметтеу), салт-ғұрыппен, ұрпақтан-ұрпаққа берілген
тәрбие, ереже, т.б. өлшемдер арқылы анықталады. Осы сыртқы бақылау түрлері
отбасының бірлігін сырттан қолдаушы, әрі типі, факторы ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Отбасы кіші әлеуметтік топ
Мінез - құлықтың ауытқушылығының себептері
Кәмелетке толмағандармен жасалатын зорлықшыл қылмыстылығының криминологиялық сипаттамалары
Жас адамдардың құқық бұзуға бейім мінез-құлқы және оның алдын алудың проблемалары
Қазақстанда криминология ғылымының қалыптасуы және дамуы
Кәмелетке толмағандардың қылмыстылығының жағдайы және оның соңғы жылдардағы динамикасы
Қылмыстық мінез құлықтың қалыптасуының биологиялық себептері
Қылмыстық мінез-құлық
Девиантты мінез - құлық әлеуметтік проблема ретінде
Криминалдық психологияның пәні мен міндеттері
Пәндер