Былғары және тондық- мех тері шикізатының түрлері

Кіріспе
1 Негізгі бөлім
1.1 Ірі қара мал терісі
1.2 Жылқы малының терісі
1.3 Қой мен ешкі терісі
1.4 Шошқа терісі
Қорытынды
Пайдаланған әдебиеттер

Мал терісін былғары және тондық-мех өндірісінде пайдалану мақсатында орай белгілі біркелкі: зоотехникалық, өндірістік және дайындық белгілеріне қарай бөлінеді.Зоотехникалық белгілеріне: мал түрі, жынысы, жасы, жүн бағыты, тұқымы жатады.
Өндірістік белгілеріне: тері салмағы, көлемі, тері жабынының және шаш жабыны жағдайы, зақымдану саны, консервілеу әдісі және т.б
Дайындық белгілеріне: ұсақ, ірі, шошқа малының былғары шикізаты, мехтық қой терісі, тондық және роман мехтық бұзау түрлері құлын қозы және лақ терілері жатады.
Ірі қара мал терісі жасына қарай: бұзау терісі, өз кезегінде склизок, опоек және выросток деп бөлінеді, бір жасар торпақ терісі-полукожник, ересек мал терісі-яловка, бычина және бугай деп бөлінеді.
Склизок-буаз малдарды сойғанда және өлі төлден алынатын эмбрион терісі.Склизоктың басты белгісіне: шаш жабынының сілекей болуы және 40-90 дм көлемде қабылданады, ұсақ былғары шикізаты ретінде пайдаланылады.
Опоек- туғаннан кейінгі және өсімдікпен азықтануға ауысқанға дейінгі аралықтағы бұзау терісі.Негізгі белгілері: қою және тегіс біріншілік сілекей емес қылшық.Орташа көлемі 50-80 дм, ұсақ былғары немесе мехтық тері шикізатына пайдаланылады.
Выросток- өсімдікпен азықтануға ауысқан бұзау терісі.Опойкадан айырмашылығы-түлеу кезіндегі ауысуынан немесе ірі, ұзын, күнгірт шаш жабынына ауымып кеткендігімен сипаттталады.Оны қабылдағанда әрбір тері үшін 10 кг-нан аспауы керек.
Полукожик-10кг-нан 12кг-ға дейінгі салмақтағы торпақ немесе бұқашық терісі.Бұқашық терісі жаға бөлігінде жуандау болып келеді, оны қатпарлығынан деп айтады,яғни ол аталық жынысты мал екенін білдіреді.
Полукожик,Выросток және Опоек хромды теріні өңдеу үшін етікті қаптауға қолданылатын тері шикізатының бірі.

1. Төреханов А.Г., Каримов Ж.К., Даленов Ш.Д. Ірі қара шаруашылығы, сүт пен ет өндіру технологиясы. Оқулық. Алматы 2005.
2. Каримов Ж.К., Даленов Ш.Д. Ірі қара шаруашылығы. Оқу құралы. Алматы 2006.
3. Даленов Ш.Д., Каримов Ж.К., Жомартов М.Т. Скотоводство, технология производства молока и говядины. Учебное пособие. г.Алматы, 2001.
4. Изилов Ю.С. Практикум по скотоводству. – М.: Агропромиздат, 1988.
5. Искакбаев Б.Б. ’’Ірі қара шаруашылығы’’ – А.: Қайнар,1996.
6. Каримов Ж.К. ’’Қазақстанның сүтті сиыры’’ – А.: Қайнар, 1979.